Dylematy wyjścia ze stymulowania makroekonomicznego. 108 seminarium

Transkrypt

1 Dylematy wyjścia ze stymulowania makroekonomicznego prof. Marek DąbrowskiD CASE 108 seminarium BRE-CASE Warszaw awa, 25 marca

2 Plan prezentacji Efektywność stymulowania monetarnego i fiskalnego w walce z kryzysem w jego najostrzejszej fazie (2008/9) Negatywne efekty stymulowania fiskalnego Negatywne efekty stymulowania monetarnego Trudności wyjścia ze stymulowania fiskalnego i monetarnego Konflikt makroekonomiczny pomiędzy krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się 2

3 ZróŜnicowana ocena stymulowania makroekonomicznego 2008/2009 Wzrost pieniądza rezerwowego BC zneutralizował spadek mnoŝnika nika pienięŝ ęŝnego, spowodowany kryzysem systemu finansowego uniknięcie scenariusza Wielkiego Kryzysu Dyskusyjna skuteczność stymulowania fiskalnego, poza wydatkami na ratowanie systemu bankowego 3

4 Wątpliwości wokół efektywności stymulowania fiskalnego Międzyokresowe ograniczenia fiskalne: większo kszość krajów miała a nadmierne deficyty i zadłuŝenie publiczne w chwili rozpoczęcia cia kryzysu Efekt Keynesowski czy efekt Ricardiański ski? Jak duŝy y mnoŝnik nik popytowy w warunkach świadomości ograniczeń fiskalnych, niesprawności systemu finansowego i wyciekania popytu za granicę? Automatyczne stabilizatory, a dyskrecjonalne pakiety stymulacyjne Pułapka zadłuŝenia (szybciej niŝ oczekiwano) 4

5 Deficyt sektora finansów w publicznych, w % PKB Kraj Francja Niemcy Włochy Japonia Wlk.Brytania USA Źródło: : International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October

6 Dług publiczny brutto w % PKB Kraj Francja Niemcy Włochy Japonia Wlk.Bryta USA Źródło: : International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October

7 Dług publiczny brutto, in % of GDP Ireland Spain Latvia UK Źródło: : International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, October

8 Negatywne skutki uboczne dyskrecjonalnych interwencji fiskalnych Ekonomia polityczna: łatwiej wprowadzać,, niŝ wycofywać Nacjonalizm ekonomiczny: pomagamy swoim,, a nie obcym Zachęcanie canie do lobbingu, rent seeking i korupcji Hamowanie dostosowań w sferze realnej (np( np.. przemysł samochodowy) Rujnowanie reguł dyscypliny fiskalnej na szczeblu narodowym, europejskim (SGP/PSW) i międzynarodowym Absorpcja oszczędno dności kosztem sektora prywatnego 8

9 Konieczność natychmiastowych dostosowań fiskalnych Problemy płynnop ynności (np( np.. Grecja) i wypłacalno acalności ci państwa (większo kszość krajów w OECD) Konieczność drastycznego zacieśnienia fiskalnego, niezaleŝnie od fazy cyklu koniunkturalnego Główne działania ania dostosowawcze: Wycofywanie nadzwyczajnych instrumentów w stymulacyjnych Ograniczenie zobowiąza zań socjalnych państwa (np( np.. wyŝszy wiek emerytalny) Ponowna prywatyzacja upaństwowionych banków w po ich sanacji 9

10 Negatywne skutki uboczne stymulowania monetarnego Faktyczne ograniczenie niezaleŝno ności banków centralnych, przejrzystości ich instrumentów, duŝy y udział operacji quasi-fiskalnych (w tym takŝe e dodatkowe finansowanie MFW) Przejęcie przez banki centralne niektórych funkcji pełnionych przez rynki finansowe Kilkakrotny wzrost aktywów w i pasywów w banków centralnych, duŝy y udział trudnych aktywów Tendencja do obarczania banków w centralnych dodatkowym zadaniami w zakresie stabilności systemu finansowego, monitoringu tzw. ryzyka systemowego i mikro-nadzoru finansowego 10

11 Źródło: The Economist,,

12 Jak wyjść ze stymulowania monetarnego? Niebezpieczeństwo powrotu recesji lub scenariusza japońskiego (długotrwa ugotrwała a stagnacja) w przypadku zbyt wczesnego zacieśnienia monetarnego (szczególnie wobec konieczności ci dostosowań fiskalnych) Niebezpieczeństwo powtórzenia błęb łędu Fed z lat (zbyt późne p zacieśnienie): groźba inflacji, nowych baniek spekulacyjnych (np( np.. na rynku surowców) w) i dalszego pogłę łębiania globalnej nierównowagi makro Większe niebezpieczeństwo drugiego błęb łędu Inflacja nie pomoŝe e wyjść z pułapki zadłuŝenia 12

13 Konflikt makroekonomiczny pomiędzy krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się Źródła a konfliktu: (i) silna integracja międzynarodowych rynków w finansowych; (ii) rola dolara i euro jako walut globalnych; (iii) róŝny r potencjał wzrostu gospodarczego Ograniczona suwerenność makroekonomiczna krajów rozwijających się (nawet przy płynnym p kursie walutowym) Niskie stopy procentowe w USA, UE i Japonii napływ kapitału u spekulacyjnego do emerging markets,, moŝliwe przegrzanie ich gospodarek Wysokie potrzeby poŝyczkowe sektora publicznego w krajach OECD ograniczenie dostępu do kapitału u dla krajów w rozwijających się 13