Makroekonomia II Polityka fiskalna

Transkrypt

1 Makroekonomia II Polityka fiskalna D R A D A M C Z E R N I A K S Z K O Ł A G Ł Ó W N A H A N D L O W A W W A R S Z A W I E K A T E D R A E K O N O M I I I I

2 2 MIERNIKI RÓWNOWAGI FISKALNEJ wykład I

3 Co składa się na sektor finansów publicznych Podsektor rządowy Budżet centralny Fundusze celowe (np. fundusz pracy) Centralne jednostki budżetowe (uczelnie, PAN, instytucje kultury) Podsektor samorządowy Budżety gmin, powiatów i miast Ubezpieczenia społeczne FUS, FER, PFRON, etc. 3 wykład I

4 Deficyt budżetowy Różne miary deficytu (1) Zapisany w ustawie budżetowej przygotowywanej przez rząd Dotyczy włącznie budżetu centralnego Deficyt ESA 2010 Liczony zgodnie z zasadami ustalanymi przez Eurostat Obejmuje np. deficyt Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, czy deficyt Krajowego Funduszu Drogowego To z niego rozlicza nas Komisja Europejska w ramach procedury EDP 4 wykład I

5 Różne miary deficytu (2) Deficyt pierwotny Deficyt publiczny pomniejszony o koszty obsługi długu SFP = T G rd = PSFP - rd Deficyt cykliczny Deficyt publiczny skorygowany o cykliczne wahania dochodów i wydatków związane ze zmianami koniunktury gospodarczej Może być korygowany albo odchyleniem od wzrostu potencjalnego albo od trendu Deficyt strukturalny Deficyt cykliczny skorygowany o zmiany jednorazowe i tymczasowe w polityce fiskalnej Wysiłek fiskalny Spadek deficytu strukturalnego powiększony o dyskrecjonalne zacieśnienie polityki fiskalnej 5 wykład I

6 Dług sektora finansów publicznych Może być liczony według metodologii krajowej i ESA 2010 Składają się na niego m.in.: 6 Obligacje i bony skarbowe wyemitowane przez Skarb Państwa Obligacje komunalne wyemitowane przez jednostki samorządu terytorialnego Pożyczki rządowe od instytucji międzynarodowych Kredyty zaciągnięte przez jednostki budżetowe w bankach wykład I

7 7 MODEL IS-LM wykład I

8 Równowaga na rynku dóbr 8 E 1 AD 1 AD AD 0 Ā - bi 1 E 0 Ā - bi 0 Linia 45 i Y 0 Y 1 Y i 0 E 0 i 1 E 1 IS Y 0 Y 1 Y wykład I

9 Nachylenie krzywej IS po spadku podatków AD 9 E 1 AD 1 = Ā + c(1-t )Y - bi 1 AD 1 = Ā + c(1-t)y - bi 1 E 1 AD 0 = Ā + c(1-t)y - bi 0 E 0 i 0 Linia 45 Y 0 Y 1 Y 1 Y i 0 E 0 i 1 0 Y 0 E 1 Y 1 Y 1 E 1 IS Y IS wykład I

10 Przesunięcie krzywej IS po wzroście G 10 E 1 AD 1 AD AD 0 ΔG E 0 i 0 Linia 45 Y 0 Y 1 Y i 0 E 0 E 1 0 Y 0 Y 1 IS IS Y wykład I

11 Krzywa LM 11 i i LM i 1 E 1 E 1 i 0 E 0 E 0 LL 1 LL 0 M / P Y 0 Y 1 L Y wykład I

12 Zmiana nachylenia krzywej LM 12 LM i i E i E LM E 1 E 1 i 1 LL i 0 E 0 E 0 LL 1 LL 0 M / P Y 0 Y 1 L Y wykład I

13 Przesunięcie krzywej LM 13 LM i i i 1 E 1 E 1 LM E 1 i 1 E 1 E 0 LL 2 E 0 i 0 E 0 i 0 E 0 LL 1 M / P M / P L Y 0 Y 1 Y wykład I

14 Model IS-LM 14 i LM i 0 A B i* E i 1 D C IS Y 0 Y* Y 1 Y wykład I

15 15 POLITYKA FISKALNA W MODELU IS-LM wykład II

16 Model IS-LM 16 i LM i 0 A B i* E i 1 D C IS Y 0 Y* Y 1 Y wykład II

17 Skutki wzrostu wydatków rządowych 17 i LM i* E Efekt wyparcia inwestycji i* E A Prosty efekt mnożnikowy IS (G ) IS Y* Y* Y 0 wykład II

18 i Elastyczność rynku pieniądza a stymulacja fiskalna (1) 18 Niska wrażliwość stóp procentowych na zmiany popytu na pieniądz i* i* E Efekt wyparcia inwestycji E A LM Prosty efekt mnożnikowy IS (G ) IS Y* Y* Y 0 wykład II

19 i Elastyczność rynku pieniądza a stymulacja fiskalna (2) 19 LM Wysoka wrażliwość stóp procentowych na zmiany popytu na pieniądz E i* i* E Efekt wyparcia inwestycji A Prosty efekt mnożnikowy IS (G ) IS Y* Y* Y 0 wykład II

20 Elastyczność rynku pieniądza a stymulacja fiskalna (2) 20 i LM i* E Efekt wyparcia inwestycji i* E A Prosty efekt mnożnikowy IS (G ) IS Y* Y* Y 0 wykład II

21 Skutki obniżki podatków dochodowych 21 i LM i* i* E E A IS (t ) IS Y* Y* Y 0 wykład II

22 Wzrost wydatków publicznych przy zrównoważonym budżecie 22 i IS (G, t, SFP=0) LM i* i* E E Y*< G IS Y* Y* wykład II

23 23 MODEL IS-LM W UJĘCIU ANALITYCZNYM wykład II

24 Zapis matematyczny dla gospodarki zamkniętej (1) Równanie IS (równowaga na rynku dóbr) Y = C + I + G = AD gdzie równanie konsumpcji: C = C A + c(1-t)y równanie inwestycji: I = I A - bi wydatki autonomiczne: A = C A +I A + G mnożnik wydatków autonomicznych: 24 wzór na IS: Y = m(a - bi) wykład II

25 Zapis matematyczny dla gospodarki zamkniętej (2) 25 Równanie LM (równowaga na rynku pieniądza) MS = MD gdzie realna podaż pieniądza: MS = M/P realny popyt na pieniądz: MD = ky - hi k wrażliwość popytu na pieniądz na zmiany dochodu h wrażliwość popytu na pieniądz na zmiany stóp procentowych wzór na LM: wykład II

26 Zapis matematyczny dla gospodarki zamkniętej (3) Równowaga IS=LM 26 lub gdzie α mnożnik wydatków autonomicznych przy zmiennych stopach procentowych wykład II

27 Mnożnik dla wydatków publicznych: modele keynesowskie a rzeczywistość Mnożniki wydatków publicznych są niższe niż w modelach keynesowskich (prostym popytowym, IS- LM) 27 Mnożniki wydatków publicznych są zmienne w czasie i zależą od: kategorii wydatku koniunktury gospodarczej sytuacji na rynku długu wysokości długu wykład III

28 28 KOSZTY EKSPANSYWNEJ POLITYKI FISKALNEJ wykład II

29 Automatyczny wzrost długu Wzrost długu można rozbić na części składowe (i π 1 + g g) DT t+1 DT t = (1 + g + π + gπ) DT t + DP t 29 gdzie DT dług publiczny (% PKB) DP deficyt pierwotny (% PKB) π stopa inflacji g stopa wzrostu PKB i nominalna stopa procentowa Automatyczny wzrost długu (tzw. efekt kuli śnieżnej) wykład II

30 Automatyczny wzrost długu w gospodarce otwartej 30 DT t+1 DT t = (i π 1 + g g + ερ(1 + i)) (1 + g + π + gπ) DT t + DP t gdzie ε stopa wzrostu kursów walut, w których emitowane są obligacje ρ udział obligacji emitowanych walutach obcych w całym długu publicznym i nominalna stopa procentowa wykład II

31 Długookresowa stabilność długu (1) Warunek stabilności zadłużenia publicznego 31 DT 0 T t=1 DP t 1 + g + π + gπ 1 + i t przy założeniu, że stopy procentowe, inflacja i wzrost będą kształtowały się na stałym poziomie Alternatywnym sposobem jest przeprowadzenie prognozy makroekonomicznej na kolejne lata i wyliczenie długu przy założeniu określonej ścieżki dla deficytu pierwotnego wykład III

32 32 EKSPANSYWNA POLITYKA FISKALNA A DEFICYTY BLIŹNIACZE wykład III

33 Równanie wpływów i odpływów w gospodarce otwartej 33 S = I S + T = I + G S + T + Imp = I + G +Exp odpływy = wpływy gospodarka zamknięta gospodarka zamknięta z państwem gospodarka otwarta z państwem wielkości endogeniczne = wielkości egzogenicze wykład III

34 Finansowanie deficytu publicznego w gospodarce otwartej Saldo sektora finansów publicznych 34 T G = I S + Exp - Imp Deficyt sektora finansów publicznych (T<G) musi być finansowany przez: Inwestycje netto oszczędności prywatne netto (I<S), albo oszczędności zagraniczne (Exp<Imp) Bilans handlowy, ale ograniczenie inwestycji spowalnia PKB wykład III

35 35 EKWIWALENCJA RICARDIAŃSKA wykład III

36 Ekwialencja Ricardiańska model 2-okresowy Rozważ konsumenta, który żyje w dwóch okresach 36 dzisiaj zarabia Y1 pomniejszone o podatek T1 i konsumuje C1 jutro zarabia Y2 pomniejszone o podatek T2 i konsumuje C2 może pożyczać lub oszczędzać pieniądze przy oprocentowaniu i jego funkcja użyteczności wygląda następująco Wyznacz, ile konsumuje dzisiaj i jutro C1 = Y1 + Y2 1 + i T1 T2 (1 + i) 1 + δ 2 + δ Y1 I1 1 + i + I2 Y2 T1 1 + i T2 oraz C2 = 2 + δ wykład III

37 Ekwialencja Ricardiańska model 2-okresowy Rozważ rząd, który ma dwie możliwości sfinansowania dzisiejszych wydatków (B) podwyżka podatków dzisiaj zwiększenie deficytu i spłacenie go jutro Załóż, że rząd pożycza po stopie procentowej i Czy decyzja rządu ma wpływ na wielkość wydatków konsumenta? 37 B = T1 + T2/(1+r) a zatem C1 i C2 są wyłącznie zależne od B, a nie struktury jego finansowania wykład III