1. Proces integracji europejskiej

Transkrypt

1 Ekonomia polityczna Jerzy Wilkin i Dominika Milczarek-Andrzejewska Konspekt wykładu 9 Ekonomia polityczna integracji europejskiej EP integracji europejskiej wpływ czynników ekonomicznych i politycznych na proces integracji europejskiej oraz funkcjonowanie gospodarek i państw należących do europejskiego związku integracyjnego 2 Plan wykładu 1. Proces integracji europejskiej wielopłaszczyznowy charakter integracji europejskiej uwarunkowania polityczne integracji europejskiej integracja gospodarcza cele integracji gospodarczej etapy integracji gospodarczej państwo narodowe a wspólnoty europejskie instytucje UE 3 1

2 Plan wykładu (cd) 2. Obszary zainteresowania ekonomii politycznej integracji europejskiej wybór publiczny - integracja jako decyzja polityczna oddziaływanie grup interesu interwencjonizm zróżnicowanie rozkładu korzyści z realizacji polityk UE 3. Ekonomia polityczna integracji europejskiej na przykładzie negocjacji akcesyjnych w obszarze Rolnictwo 4 Integracja gospodarcza Integracja gospodarcza dynamiczny proces polegający na dobrowolnym zacieśnianiu współpracy ekonomicznej przez co najmniej dwa niepodległe kraje, poprzez stopniową eliminację barier ograniczających tę współpracę (Czarczyńska i Śledziewska 2003). Cele integracji 5 Etapy integracji gospodarczej Strefa wolnego handlu Unia celna Wspólny rynek Unia gospodarcza Unia polityczna Wzajemne znoszenie ceł Wspólna zewnętrzna polityka handlowa Swobodny przepływ czyn. prod. Wspólna polityka fiskalna i monetarna Jeden rząd Źródło: El-Agraa

3 Państwo narodowe a wspólnoty europejskie Typowe poziomy rządów: lokalny regionalny narodowy ponadnarodowy UE. Alokacja zadań = kompetencje w żargonie UE. 7 Zasada subsydiarności Alokacja zadań w UE jest zgodna z zasadą subsydiarności (Traktat z Maastricht) Subsydiarność lub pomocniczość (od łac. subsydium udzielanie pomocy) 8 Zasada subsydiarności... Zastosowanie zasady subsydiarności oznacza, że wszelkie decyzje dotyczące obywateli, a wiążące się z funkcjonowaniem ich środowiska społecznego (poczynając od rodziny, grup nieformalnych, społeczności lokalnych poprzez struktury regionalne, państwowe, aż po organizacje międzynarodowe) powinny być podejmowane na szczeblach jak najniższych i jak najbliższych tymże obywatelom, zaś decyzje na szczeblach wyższych winny być podejmowane tylko tam, gdzie jest to bardziej efektywne oraz wykracza poza możliwości struktur niższego rzędu (Subsydiarność, s.26). 9 3

4 Struktura instytucjonalna UE Alokacja zadań Filary UE Drugi i trzeci filar należą głównie do kompetencji rządów narodowych, Projekt konstytucji odchodzi od takiego podziału kompetencji i zadań. Poziom ponadnarodowości ograniczany jest przez międzyrządowy charakter działań 10 Struktura instytucjonalna UE RADA EUROPEJSKA PARLAMENT EUROPEJSKI RADA UNII EUROPEJSKIEJ Komitet Ekon.-Społ. Komitet Regionów Komitet Konsultacyjny Inne komitety i instytucje KOMISJA EUROPEJSKA Komitety Zarządzające Komitety Regulacyjne TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY 11 EP integracji europejskiej wybór publiczny wybór publiczny - integracja jako decyzja polityczna Proces integracji państw europejskich został rozpoczęty decyzją polityków, którzy kierowali się przesłankami o charakterze politycznym, społecznym i ekonomicznym. Unia Europejska funkcjonuje w oparciu o silne instytucje o charakterze ponadpaństwowym, ale na zasadach demokratycznych 12 4

5 EP integracji europejskiej oddziaływanie grup interesu Podejmowanie decyzji w strukturach europejskich: główne instytucje UE oraz wiele innych organizacji Próby wywarcia wpływu na decyzje władz publicznych. 13 EP integracji europejskiej interwencjonizm gospodarka UE funkcjonuje na zasadach wolnorynkowych, ale szereg aspektów gospodarczych jest regulowanych przy pomocy polityk unijnych Uzasadnienie ingerencji 14 EP integracji europejskiej rozkład korzyści z realizacji polityk UE Jeden z celów integracji: harmonijny rozwój gospodarki europejskiej przez zmniejszanie różnic w poziomach zamożności pomiędzy krajami i regionami. Szybki wzrost gospodarczy np. Włoch, Hiszpanii, czy Portugalii dzięki członkostwu w UE Wpływ funduszy strukturalnych Ale znaczne zróżnicowanie rozkładu korzyści Badania: np. Heikki Kauppi, Mika Widgrén (2007), Voting rules and budget allocation in the enlarged EU 15 5

6 Przykład: negocjacje Negocjacje w obszarze Rolnictwo Politycznie wrażliwe Przykład: negocjacje Erjavec (2004): Negocjacje akcesyjne w obszarze Rolnictwo to: Kompleksowy proces podejmowania decyzji włączający agendy z różnych krajów w ramach specyficznego środowiska instytucjonalnego Określający znaczenie i rolę danego kraju oraz wielonarodowych organizacji rolnych 18 6

7 Przykład: negocjacje Trzy modele (Mojer and Josling 2002, Erjavec 2004): Inter-governmentalist theory Multi-level governance model European bureaucratic politics 19 Przykład: negocjacje Negocjacje akcesyjne zakończone porozumieniem w Kopenhadze 13 grudnia 2002 r. Trzy etapy: Przykład: negocjacje Negocjacje Rola dużych krajów Inne analizy: Multi-level governance model European bureaucratic politics 21 7

8 Zakończenie Ekonomia nigdy nie była rzeczywistą przyczyną integracji europejskiej: była tylko sposobem jej uzyskania (El-Agraa 2004, s.527) Economics has never been the real driving force behind European integration: it has been only a vehicle to that end. 22 Literatura obowiązkowa Agraa A.M., The European Union, Economics and Policies, 7-th edition, Prentice Hall, R.2 i R.3, s