LEGO SERIOUS PLAY - ciekawa alternatywa prowadzenia warsztatów

Transkrypt

1 LEGO SERIOUS PLAY - ciekawa alternatywa prowadzenia warsztatów Celem artykułu jest prezentacja metodologii prowadzenia warsztatów - LEGO SERIOUS PLAY (LSP). Omówiona została jej podstawowe założenia i zasady prowadzenia warsztatów LSP. Autorzy prezentują przykładowe zastosowania metodologii dla dużych przedsiębiorstw oraz rozwiązania dedykowane małym i średnim firmom oraz innym grupom odbiorców dzieciom, studentom, nauczycielom itp. Dodatkowo, przedstawione zostały również doświadczenia z prowadzenia szkoleń LSP w 5 krajach w ramach międzynarodowego projektu LEGO Serious Play Learning for SMEs zrealizowanego w ramach unijnego programu Leonardo da Vinci. Słowa kluczowe: innowacyjne metody szkoleniowe, kreatywność, LEGO SERIOUS PLAY, warsztaty

2 Istota metodologii LSP LSP to specjalne warsztaty podczas, których uczestnicy wyrażają za pomocą klocków Lego swoje myśli, refleksje i pomysły poprzez budowanie symbolicznych i metaforycznych modeli (Frick, Tardini i Cantoni, 2014). Specyfika warsztatów LSP opiera się na kilku podstawowych założeniach: 1. Każdy ma głos wszyscy uczestnicy biorą udział w dyskusji i pomagają znaleźć odpowiednie rozwiązanie poprzez wyrażanie swoich refleksji i przemyśleń. 2. Myślenie rękami praca połączona z wizualizacją a nie tylko samo myślenie może zwiększyć rozumienie, twórczość oraz kreatywność. 3. Odpowiedź jest w systemie nikt w grupie nie zna odpowiedzi na postawione wyzwanie (ani prowadzący ani członkowie grupy). Dlatego też w LSP chodzi przede wszystkim o umożliwienie uczestnikom wyrażenia swoich myśli oraz wysłuchania siebie nawzajem. 4. Nie ma jednej poprawnej odpowiedzi odmienne (różne) poglądy oraz spojrzenia na daną sytuacje są korzystne i należy zwrócić na nie uwagę podczas warsztatów. Zajęcia prowadzone są przez facylitatora, czyli osobę, która uaktywnia procesy myślowe, katalizuje proces komunikacji, służy wsparciem i motywuje uczestników do działania. Rolę facylitatora można porównać do przewodnika, który prowadzi zespół do wspólnego celu, jednak nie podaje gotowych rozwiązań, ani też nie podpowiada, którą drogą należy pójść. Skupia się na procesie grupowym, a nie na przekazywaniu wiedzy merytorycznej. Jest to rola zasadniczo różniąca się od roli trenera, wykładowcy czy też nauczyciela. Każde z ćwiczeń realizowanych podczas warsztatów LSP opiera się na podstawowym procesie składającym się z czterech fundamentalnych kroków: 1. Pytanie/zadanie - facylitator przydziela określone zadanie, wyzwanie dla wszystkich uczestników. Zadanie powinno być sformułowane w ten sposób, by nie posiadało oczywistej lub jedynej prawidłowej odpowiedzi. 2. Budowanie metaforycznych modeli uczestnicy budują swoją odpowiedź na zadanie za pomocą klocków LEGO. Budując swoje modele, przypisują oni znaczenie do nich oraz tworzą historię opisującą znaczenie tego modelu. 3. Dzielenie się wszyscy uczestnicy po kolei prezentują swoje historie całej grupie. 4. Refleksja facylitator zachęca uczestników do refleksji odnoszących się do tego co widzieli i usłyszeli na temat zaprezentowanych modeli. (Frick i in.,2014) Warsztaty prowadzone są dla grup składających się z ok uczestników. Taka liczba uczestników sprawia, że w ramach warsztatów jest dużo czasu na omówienie pomysłów i zapewnienie pełnego udziału wszystkich uczestników. Natomiast czas całego warsztatu, w zależności od określonych założeń i struktury, może wahać się od kilku godzin do kilkunastu dni. Uzasadnienie potrzeby nowej metodyki W dynamicznie zmieniającym się świecie, nie ma miejsca dla uniwersalnych metod. Każda musi być elastyczna i dostosowana do kontekstu kulturowego, organizacyjnego czy wreszcie sytuacyjnego. Na rynku szkoleniowym potrzebne są więc metody, które będą elastyczne, a przy tym nieszablonowe. Metodologia LSP jest odpowiedzią na takie potrzeby, gdyż nie daje gotowych rozwiązań, tylko zachęca do samodzielnego myślenia, poszukiwania rozwiązań i osadzenia ich we wspomnianych kontekstach. Podawanie gotowych metod, usprawnień, rozwiązań jest szybsze, ale niestety nie zawsze skuteczne. Mamy bowiem 2

3 wówczas często do czynienia ze zjawiskiem reaktancji czyli potrzeby swobody działania, której niezaspokojenie wiąże się z oporem psychologicznym np. przed narzuconymi rozwiązaniami (Zimbardo, 1997). Samodzielne zaś wypracowywanie rozwiązań wiąże się z tym, iż opór ten znika, pojawia się identyfikacja z rozwiązaniem i większa motywacja do wdrożenia go. Metodologa LSP zabezpiecza te zjawiska umożliwiając uczestnikom warsztatów samodzielne doświadczanie i wypracowywanie rozwiązań. Innym przykładem zapotrzebowania na metodologię LSP jest dynamicznie rozwijający się rynek coachingu w Polsce. Firmy są coraz bardziej świadome korzyści płynących z tej formy rozwoju, dlatego proponują swoim pracownikom coaching indywidualny jak i zespołowy Autorki tekstu odnajdują tutaj analogię, gdyż zarówno w coachingu zespołu (tzw. Team Coaching) jak i w metodologii LSP prowadzący pełni podobną funkcję, która pozwala na wydobywanie z uczestników ich prawdziwego potencjału. O ile w coachingu zespołowym funkcję tę realizuje coach, o tyle w LSP facylitator. Pomimo odmiennej terminologii facylitator i coach znajdują się na tym samym biegunie ról rozwojowych, które opierają się na dwóch wymiarach: uczestnik jest ekspertem i zna odpowiedzi, rolą prowadzącego zaś jest zadawanie pytań. Na przeciwległym biegunie opartym o wymiary: prowadzący jest ekspertem i zna odpowiedzi, a rolą uczestnika jest pozyskanie nowej wiedzy, znajdują się takie role jak trener, mentor czy konsultant. Reasumując, metodologia LSP jest znakomitym dopełnieniem coraz popularniejszej formy coachingu jaką jest coaching zespołu. Metodologia LSP ma jeszcze jedną zaletę, a jednocześnie uzasadnia to potrzebę jej istnienia na rynku szkoleniowym. Otóż oprócz wypracowanych rozwiązań podczas warsztatów LSP, obserwuje się wartości dodane tj. zwiększenie odwagi i poczucia własnej wartości uczestników szkoleń, integracja i zrozumienie wzajemnych potrzeb w zespole oraz różnic w postrzeganiu rzeczywistości. Tradycyjne formy szkoleń, w których trener prezentuje wiedzę, a uczestnicy z niej korzystają bądź nie, zwalniają uczestników z odpowiedzialności za końcowy rezultat, a także z zaangażowania w przebieg szkolenia. Może pojawić się więc zjawisko próżniactwa społecznego, czyli poczucia, iż przebywanie w grupie utrudnia ocenę indywidualnego działania, przez co obniża się motywacja do zaangażowania w działanie (Aronson, 1997). Częstym zjawiskiem jest też zjawisko straty ponoszonej w toku procesu, polegające na tym, iż czasami najbardziej kompetentny członek grupy zna rozwiązanie problemu, jednak może mieć niski status w zespole, przez co jego pomysły zostaną odrzucone lub też nie zostaną nawet wypowiedziane (Aronson, 1997). Metodologia LSP zapobiega tym kosztom związanym z procesem grupowym, gdyż każdy członek zespołu jest tutaj angażowany w przedstawianie swojego punktu widzenia i każdy jest wysłuchany. To wzmacnia jego poczucie przynależności do grupy, lojalności, ale i poczucia własnej wartości. Ponadto, każdy dzięki temu czuje się odpowiedzialny za rezultat końcowy, a także rozumie i docenia wkład jednostki w pracę zespołową. Jest to znakomita metoda przy partycypacyjnym stylu zarządzania w organizacji. Warto podkreślić, iż metodologia LSP uwzględnia także etapy i specyfikę uczenia się osób dorosłych. Znakomicie opisuje to koncepcja uczenia się przez doświadczenie D. Kolba (Łaguna, 2008), która podkreśla kluczową rolę doświadczenia i jego analizę. Według tej koncepcji proces uczenia się składa się z 4 etapów: 1. Konkretne doświadczenie - Proces uczenia się rozpoczyna się od doświadczenia (w tym wypadku etap budowania LEGO); 2. Refleksyjna obserwacja - Następnie jest ono analizowane (w tym wypadku praca na metaforze, dokonywanie wglądów w wybudowane z LEGO modele, interpretacja znaczeń, spojrzenie z różnych perspektyw); 3. Abstrakcyjna konceptualizacja - Na kolejnym etapie uczący się wyciąga wnioski z doświadczenia (w tym wypadku znajdywanie własnych rozwiązań, które powstają w wyniku refleksyjnych obserwacji modeli LEGO); 3

4 4. Aktywne eksperymentowanie - Ostatni etap ma miejsce, gdy uczący się zmienia swoje zachowanie i podejmuje działania weryfikujące nową wiedzę w praktyce (a więc co i jak na podstawie refleksji może usprawnić, poprawić, stworzyć w swojej pracy). Według koncepcji D. Kolba, popularnie zwanej Cyklem Kolba, opracowywanych jest większość programów szkoleniowych, bez względu na stosowaną metodologię. Wydaje się jednak, że tak samo jak warsztaty w oparciu o gry szkoleniowe, tak i warsztaty LSP, w sposób wyjątkowy uwzględniają te poszczególne etapy. W tradycyjnych formach szkoleń (nie wykorzystujących metod interaktywnych) trudno o tak mocny akcent doświadczeń i refleksji. Jaką lukę chce wypełnić LSP Na rynku szkoleniowym mamy do czynienia z wieloma formami warsztatowymi. Coraz popularniejsze są gry szkoleniowe, warsztaty think tank, szkolenia indywidualne. Każda z tych form jest najlepsza w zależności od stawianych celów. Trudno oszacować czy któraś z tych metod jest lepsza od innej i czy istnieje jakaś znacząca luka wśród dostępnych obecnie metod. Na LSP należy patrzeć raczej jak na pewną alternatywę, a nie jedyną słuszną formę warsztatową. Według autorek, najlepsze zastosowanie metodologii LSP jest w przypadku takich zagadnień jak: 1. Współpraca zespołów projektowych; 2. Kreowanie misji, wizji i strategii; 3. Rozwiązywanie konfliktów (w sytuacjach konfliktowych, ciężko o rzeczową komunikację, gdyż emocje biorą górę, metaforyczne podejście metodologii LSP jest często pomostem pomiędzy stronami konfliktu); 4. Identyfikowanie problemów (poprzez spojrzenie na nie z różnych perspektyw); 5. Przyjrzenie się procesom, w tym HR-owym, pod kątem identyfikacji słabych ogniw w tym procesie; 6. Kreowanie wizerunku organizacji w otoczeniu biznesowym (również Employer Branding). Metodologia jest na tyle uniwersalna i plastyczna, że znajduje zastosowanie w większości obszarów tematycznych ZZL (zarówno miękkich jak i twardych). Pierwsze zastosowania LSP Przykłady zastosowań metodologii LSP W ramach metodologii LSP powstały trzy standardowe zastosowania, skierowane głównie do dużych przedsiębiorstw: 1. Real Time Identity for You którego celem jest umożliwienie uczestnikom lepszego poznanie siebie oraz swoich współpracowników; 2. Real Time Strategy for Team który ma na celu uwolnienie pełnego potencjału zespołu; 3. Real Time Strategy for the Enterprise którego celem jest rozwijanie strategii w nieprzewidywanym otoczeniu. Do 2009 roku, były to jedyne możliwe zastosowania LSP, jednakże po wprowadzeniu modelu biznesowego opartego na społeczności, podstawowe zasady oraz filozofia LSP stały się open source umożliwiając wykorzystywanie metodologii w sposób bardziej elastyczny. Oznacza to, że każdy facylitator ma możliwość wykorzystania standardowych zastosowań, jak również ich dostosowania, modyfikacji czy też zaprojektowania nowych wedle własnych potrzeb (Frick i in., 2014). 4

5 Nowe zastosowania LSP Od momentu rozpowszechnienia metodologii LSP w formule open source, wiele instytucji opracowało własne programy warsztatów opartych na LSP. Dotyczą one różnych aspektów działalności biznesowej ale również edukacji URL User Requirements with LEGO Od 2006 roku na uniwersytecie Università della Svizzera Italiano w Szwajcarii (USI) prowadzone są prace nad opracowaniem nowych zastosowań metodologii LSP. Jednym z nich jest URL czyli User Requirements with LEGO, który wspiera definiowanie strategii w komunikacji on-line poprzez pomoc w ujawnieniu wymagań użytkowników w stosunku do aplikacji internetowych (Cantoni, Fare i Frick, 2011). Tworzenie aplikacji służących do komunikacji internetowej (np. stworzenie nowej strony internetowej dla firmy, aplikacji mobilnej ) wymaga od samego początku współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami, aby już na wczesnym etapie ustalić wymagania, uzgodnić wspólną wizję, strategię oraz kierunek operacyjny. Już na tym początkowym etapie zainteresowane strony powinny zacząć myśleć o aspektach takich jak: podstawowy projekt aplikacji, odbiorcy i użytkownicy, treści itp. W końcowej fazie tego etapu wszyscy interesariusze powinni podzielać wspólne zrozumienie oraz poglądy dotyczące wymagań danej aplikacji internetowej. Często dochodzi do sytuacji, w której zaangażowane strony są profesjonalistami pochodzącymi z kilku jednostek firmy (np. kadra, zarząd, dział marketingu, komunikacji, sprzedaży, IT itd.), czyniąc ustalenie wspólnych wymagań trudnym zadaniem. W celu przezwyciężenia ewentualnych problemów wynikających z nieporozumień między interesariuszami został zaprojektowany URL. Metoda ta opiera się na Modelu Komunikacji Internetowej, która opisuje elementy komunikacyjne internetowych aplikacji komunikacyjnych (Cantoni i Tardini, 2006, str ). URL pomaga w odkryciu potrzeb i wymagań zainteresowanych stron, które trudno jest wychwycić stosując inne metody np. wywiady. Warsztaty URL wymagają od uczestników zbudowania modeli przy użyciu klocków LEGO, które przedstawiać będą: Ich rolę (jak oni myślą, w jaki sposób mogą przyczynić się do realizacji projektu); Typowego użytkownika aplikacji internetowych, zawartość aplikacji internetowych; Funkcjonalność aplikacji internetowej. Następnie tworzą oni połączenia, relacje pomiędzy modelami, wspólny krajobraz z użyciem wszystkim modeli oraz analizują stworzony model. URL jest innowacyjną metodą, która pozwala na wygenerowanie wspólnych i uzgodnionych poglądów dotyczących docelowej aplikacji internetowej, które mogą być szybko przekształcone w projekt wstępny (Cantoni i in., 2011). LEGO Learning Experience Design (LLED) Kolejnym zastosowaniem LSP, które jest obecnie w fazie opracowywania przez USI jest LLED. Celem warsztatów LLED jest przede wszystkim wspieranie osób opracowujących szkolenia w planowaniu tzw. doświadczenia w procesie uczenia się (learning experience) w czasie kursu, programu, e-learningu etc. Podstawowym założeniem LLED jest to, że learning experience może być zaprojektowany w kreatywny sposób, jednocześnie angażując wszystkie strony zainteresowane projektem: nauczycieli, menedżerów, byłych lub przyszłych studentów/uczestników, opiekunów, czy też specjalistów od e-learning u. Podczas tych warsztatów uczestnicy tworzą następujące modele: charakterystyki potencjalnego uczestnika; celu lub zawartości szkolenia/kursu (wiedza, umiejętności, postawy); strategii nauczania lub innego aspektu organizacyjnego istotnego dla szkolenia. Warsztaty dla MŚP w ramach projektu S-PLAY. Dzięki projektowi S-Play Lego Serious Play Learning for SMEs (S-Play) sfinansowanemu ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez całe życie Leonardo da Vinci - Transfer Innowacji stworzone zostały kolejne zastosowania metodologii LSP. 5

6 Projekt S-Play zrealizowany został przez sześć instytucji z pięciu krajów UE reprezentujących sektor R&D, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), edukację oraz branżę IT. Organizacje zaangażowane w realizację tego projektu to: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie (Polska), Università della Svizzera Italiana (Szwajcaria), Foundation for Research and Technology Hellas (Grecja), IHK-Projektgesellschaft mbh (Niemcy), Uniwersytet w Durham (Wielka Brytania) oraz Wirtualis Sp. z o. o. (Polska). Celem projektu S-Play było dostosowanie metodologii LSP do wymagań małych i średnich przedsiębiorstw. Zostało to zrealizowane poprzez zaprojektowanie innowacyjnych programów szkoleniowych dedykowanych właśnie małym i średnim firmom, przeprowadzenie pilotażowych warsztatów oraz popularyzację metody LSP wśród trenerów, organizacji szkoleniowych, zrzeszeń przedsiębiorców. W ramach projektu zaprojektowane zostały cztery warsztaty LSP przeznaczone dla MŚP, które dotyczą różnych dziedzin działalności przedsiębiorstw i każdy realizuje konkretny cel: Określenie potrzeb szkoleniowych. Głównym celem warsztatów jest pomoc w identyfikacji potrzeb szkoleniowych pracowników oraz właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw. Warsztaty skierowane są do pracowników jednej organizacji, najlepiej jednego szczebla. Opracowanie programu szkoleniowego. Celem tego warsztatu jest pomoc organizacjom w ukierunkowaniu ich strategii na tworzenie rozwojowych programów szkoleniowych dla pracowników. Warsztaty skierowane są do pracowników jednej organizacji odpowiedzialnych za tworzenie strategii w firmie, zarządzanie i szkolenia. Tworzenie strategii marketingowej. Celem warsztatów jest pomoc MŚP w skupieniu swojej strategii na ekspansji na nowe rynki. Wspieranie innowacji. Celem warsztatów jest uświadamianie MŚP korzyści płynących z ukierunkowania strategii na tworzeniu warunków sprzyjających wdrażaniu innowacji. Wszystkie cztery warsztaty zostały przetestowane we wszystkich krajach partnerskich projektu. Inne zastosowania. Uniwersalność metody LSP pozwala na jej adaptację do potrzeb różnych grup docelowych. Warsztaty LSP mogą być prowadzone również na poziomie akademickim, w szkołach średnich, podstawowych, a także dla konkretnych grup np. dla rodziców. Przykładowe zastosowania metodologii LSP dla grup innych niż przedsiębiorstwa: Studenci kierunków pedagogicznych, przyszli nauczyciele, obecni nauczyciele warsztaty z zakresu tożsamości nauczyciela. Pierwszym przykład, to warsztat, w którym uczestnicy budują model siebie jako nauczyciela zwracając uwagę na swoje silne strony, które pomogą dobrze wykonywać ten zawód w przyszłości. Drugie zastosowanie to warsztat, podczas którego uczestnicy budują model idealnego nauczyciela oraz narzędzi, które mogą pomóc osiągnąć ten stan pożądany (McCusker, 2014); Dzieci warsztaty z zakresu rozwoju umiejętności wystąpień publicznych i tworzenia opowieści (storytelling), kreatywności; Dzieci-rodzice warsztaty mające na celu tworzenie więzi pomiędzy rodzicami i ich dziećmi. W ramach warsztatów wszyscy uczestnicy budują modele różnych sytuacji np. model tego, co oznacza dla nich dobrze spędzony czas z rodziną. Dzięki temu rodzice otrzymują cenne informacje na temat opinii swoich dzieci, które trudno byłoby wydobyć w innych warunkach (Parent-child Bonding using Lego Serious Play, bwd); Zespoły warsztaty skierowane do dowolnych grup osób, które współpracują ze sobą, pracują nad wspólnym zadaniem, projektem. Celem takich warsztatów jest 6

7 uświadomienie uczestnikom wspólnego celu, potrzeb zespołu i możliwości przyczynienia się do osiągnięcia sukcesu przez każdego z członków grupy. Przemyślenia i analiza doświadczeń Na podstawie przeprowadzonych warsztatów LSP w 5 krajach dla takich grup odbiorców jak: menedżerowie wyższego szczebla, menedżerowie niższego szczebla, pracownicy produkcji, pracownicy biurowi, pracownicy jednostek samorządu terytorialnego, studenci można wyciągnąć kilka obszarów, które w większym stopniu pozwalają zaadoptować tę metodologię w Polsce. 1. Wykorzystanie klocków LEGO przywodzi pozytywne skojarzenia z dzieciństwem i sprawia, że uczestnicy chętniej otwierają się i opowiadają o swoich pomysłach, wzrasta zaangażowanie, kreatywność i motywacja do aktywnego uczestnictwa w warsztatach. 2. Warsztaty LSP są dla uczestników mniej stresujące niż warsztaty prowadzone innymi metodami w czasie budowania modeli jest czas na przemyślenie i przygotowanie swojej odpowiedzi i przez to, że omawiane są konkretne modele łatwo jest trzymać się tematu. 3. Warsztaty LSP warto poprzedzić szkoleniem merytorycznym. Zaobserwowano, że LSP lepiej sprawdza się, kiedy wprowadzi się uczestników w pewne pojęcia niezbędne na warsztatach tj. np. kultura organizacyjna, kreowanie misji i wizji, teorie osobowości etc. Ponadto, u większości pracodawców pokutuje przeświadczenie, że szkolenie ma dostarczać wiedzy i umiejętności, zapominając przy tym o ważnym elemencie jakim jest kształtowanie postaw. Wiedza i umiejętności bez odpowiedniej postawy nie wystarczają jednak do tego, aby efektywnie pracować. Niemniej jednak takie są oczekiwania, aby pracownik miał dostarczoną przede wszystkim wiedzę. 4. Facylitator nie może robić założeń, gdyż każda grupa wypracowuje inne rozwiązania, nawet na te same bądź podobne problemy. 5. Bardzo ważny jest etap przygotowania uczestników do pracy właściwej na klockach LEGO (rozgrzewka), którego celem jest wybicie ze schematów myślenia i wprowadzenie na abstrakcyjny poziom myślenia, posługiwanie się metaforą. Nie należy rezygnować z tego etapu, ani też celowo go skracać, gdyż jest on bardzo ważny dla końcowego rezultatu warsztatu. 6. Należy zadbać o warunki lokalowe tj. duże stoły i przestrzeń, a także swobodny ubiór uczestników czy też muzykę klasyczną w tle, podczas układania klocków. 7. Warto udokumentować budowle zdjęciami. Doświadczenie pokazało, iż uczestnicy mają bardzo sentymentalny stosunek do swoich budowli, daje się zauważyć żal, niedowierzanie a nawet frustrację z powodu konieczności zburzenia budowli. 8. Zanim nie wyjaśni się uczestnikom na czym polega LSP, jak będzie przebiegała praca, na co należy zwrócić uwagę, proponuje się nie wystawiać klocków, gdyż uczestnicy z wielkim entuzjazmem zaczynają układać klocki, przestając słuchać tego co ma do powiedzenia facylitator. Podsumowanie Metodologia LSP jest niezwykle skutecznym narzędziem, które pozwala na uwolnienie potencjału drzemiącego w jednostkach oraz zespołach poprzez rozwój kreatywności i innowacyjności. Jej atrakcyjność wynika również z faktu, iż jest bardzo elastyczna i może być dostosowana do konkretnego przypadku, problemu, firmy, grupy osób, przedmiotu itp. Pierwotnie zaprojektowana z myślą o dużych firmach i korporacjach, obecnie z powodzeniem stosowana jest również w małych i średnich przedsiębiorstwach, instytucjach rządowych i 7

8 pozarządowych, na uczelniach, w szkołach. Jeśli uda się pokonać uprzedzenia uczestników dot. wykorzystywania klocków LEGO do prowadzenia poważnych warsztatów i osiągania realnych korzyści, jej popularność może nadal wzrastać. 8

9 Spis literatury Aronson E., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1997, s , Cantoni, L., Faré, M., & Frick, E. (2011). URL: User Requirements with Lego., dostęp 8 grudnia 2014, Cantoni, L.,Taradini, S. (2006). Internet [Routledge Introductions to Media and Communications, Routledge. Frick, E., Tardini, S., Cantoni, L. (2013). White Paper on Lego Serious Play A state of the art of its applications in Europe., dostęp 1 grudnia 2014, splay-white-paper-published Frick, E., Tardini, S., Cantoni, L. (2014). Lego Serious Play Application to Enhance Creativity In Participatory Design. W: F.K. Reisman (red.), Creativity In Business. Research Papers on Knowledge, Innovation and Enterprise Volume II (str ). KIE Conference Book Series Łaguna M., Szkolenia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008 McCusker, S., Lego, Seriously: Thinking through building, International Journal of Knowledge, Innovation and Entrepreneurship, Volume 2 No. 1, 2014, pp , dostęp 29 listopada 2014, Parent-child Bonding using Lego Serious Play, dostęp 1 grudnia 2014, Zimbardo P., Psychologia i życie, PWN, Warszawa 1997, s. 545 LEGO SERIOUS PLAY - interesting workshops alternative The aim of the article is to discuss LEGO SERIOUS PLAY (LSP) workshops methodology. The article presents the basic assumptions and rules guiding running LSP workshops. Authors provide examples of LSP applications for big companies as well as small and medium ones and for other groups such as children, students, teacher etc. Additionally, the text presents experience from running LSP workshops in 5 countries within international project LEGO Serious Play Learning for SMEs carried out within EU Leonardo da Vinci programme. Key words: creativity, innovative training tools, LEGO SERIOUS PLAY, workshops 9

10 Imię i nazwisko: Elżbieta Szczepaniak Informacja o autorach Afiliacja: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą Rzeszowie Kierownik Centrum Studiów Międzynarodowych w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie. Pracuje jako trener i wykładowca w zakresie tematyki przygotowania do prowadzenia działalności gospodarczej oraz szeroko rozumianej ekonomii w języku polskim i angielskim. W swoich szkoleniach wykorzystuje m.in. gry planszowe, symulacje biznesowe, metodologię LEGO SERIOUS PLAY. Autorka integracyjnych i tematycznych warsztatów prowadzonych w formie fabularnych gier terenowych. Autorka i koordynatorka krajowych i międzynarodowych projektów z zakresu przedsiębiorczości skierowanych do przedsiębiorców, studentów i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Imię i nazwisko: Marta Pękala Afiliacja: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą Rzeszowie Absolwentka Wydziału Ekonomicznego Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, na kierunku Ekonomia (specjalność: Aviation Management). Aktualnie kontynuuje studia magisterskie również na Wydziale Ekonomicznym WSIiZ i pracuje w Dziale Współpracy z Zagranicą. Obecne zainteresowanie naukowe koncentrują się na zagadnieniach związanych z przedsiębiorczością, zarządzaniem sektorem lotniczym, innowacyjnością oraz nowoczesnymi narzędziami dydaktycznymi. Imię i nazwisko: Anna Baran Afiliacja: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą Rzeszowie Psycholog, certyfikowany trener i konsultant zarządzania, coach ACC ICF, facylitator LSP. Współautorka monografii Wykładowca doskonały oraz planszowej gry strategicznej Zarządzanie kompetencjami pracowników. Specjalizuje się w prowadzeniu szkoleń z zakresu ZZL oraz kompetencji miękkich dla korporacji, MŚP, uczelni, instytucji publicznych i organizacji pozarządowych. Prowadzi coaching dla kadry menedżerskiej oraz kadry naukowo-dydaktycznej. Posiada doświadczenie menedżerskie (Kierownik Działu HR oraz Dyrektor Instytutu w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania), aktualnie prowadzi własną firmę Pracownię Psychologii Biznesu MASSIMO. Oświadczenie Artykuł powstał w ramach projektu S-Play Lego Serious Play Learning for SMEs ( PL1- LEO ), prowadzonego w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, finansowanego przez Komisję Europejską w ramach programu Uczenie się przez całe życie Leonardo da Vinci. Artykuł nie był dotąd nigdzie publikowany. 10

11 Dane kontaktowe Imię i nazwisko: Elżbieta Szczepaniak Adres do korespondencji: ul. Sucharskiego 2, Rzeszów, eszczepaniak@wsiz.rzeszow.pl Imię i nazwisko: Marta Pękala Adres do korespondencji: Zagorzyce 27, Zagorzyce, woj. podkarpackie, martapkl@gmail.com Imię i nazwisko: Anna Baran Adres do korespondencji: ul. Jagiellońska 7; Sędziszów Małopolski, a.baran@pracowniamassimo.pl Publication order reference: University of Information Technology and Management in Rzeszów 11