Założenia prognostyczne WPF

Transkrypt

1 Załącznik nr 3 do Uchwał o Wieloletniej Prognozie Finansowej Założenia prognostczne WPF Wieloletnia Prognoza Finansowa opiera się na długoterminowej prognozie nadwżki operacjnej, która obrazują zdolność obsługi zobowiązań oraz możliwości samodzielnego finansowania przedsięwzięć. Analiza ma stanowić pomoc prz podejmowaniu deczji o wielkości i okresie realizowanch przedsięwzięć oraz kształtowaniu przszłch budżetów Jednostki Samorządu Tertorialnego (JST). Pojęcie prognoz nie jest jednoznacznie zdefiniowane. Przjęto, że prognoza powinna bć sądem o następującch właściwościach: sformułowan z wkorzstaniem dorobku nauki, odnosząc się do określonego momentu czasu w przszłości, podlegając empircznej werfikacji, niepewn, ale akceptowaln. Budowa prognoz składa się z kilku etapów, prz czm można jednak wodrębnić następujące etap postępowania, które powinn bć wkonwane w odpowiedniej kolejności: Jednoznaczne zdefiniowanie problemu prognostcznego; Zebranie danch historcznch; Analiza danch historcznch; Wbranie metod prognozowania; Postawienie prognoz; Ocena trafności prognoz. Dane historczne W prac wkorzstano dane dotczące kształtowania się poszczególnch kategorii dochodów i wdatków budżetowch z minimum czterech ostatnich lat oraz na postawie aktualnego planu budżetu JST. Analiza danch historcznch Podstawą budow prognoz jest poprawnie przeprowadzona diagnoza badanej rzeczwistości, czli stwierdzenie przeszłego oraz faktcznego (teraźniejszego) stanu prognozowanch zjawisk 1, dlatego też, każda z kategorii dochodów i wdatków została przeanalizowana oddzielnie. Pierwszm etapem analiz bło przedstawienie historcznch danch. W kolejnm etapie porównwano dnamikę danch ze wskaźnikiem wzrostu ogólnego poziomu cen. 1 Prognozowanie gospodarcze. Metod, modele, zastosowania, przkład, red. nauk. E. Nowak, Warszawa 1998, s. 32.

2 Starano się także znaleźć cznniki mogące mieć wpłw na kształtowanie się wodrębnionch kategorii dochodów i wdatków. Metoda prognozowania Niestet, z uwagi na niewielki materiał statstczn, ograniczon małą liczbą obserwacji, nie można zastosować żadnch metod ekonometrcznch. Z tej samej przczn w analizie nie użwa się żadnch średnich i innch miar statstcznch. Do prognozowania użto rozbudowanej metod Naive forecast (metoda naiwna). Naive forecast stosuje się w stuacjach, gd brak jest możliwości użcia innch metod lub użcie tch metod skazane jest na niepowodzenie, choćb z powodu dużej losowości obserwacji. Metod naiwne są proste, przez to łatwe i szbkie w użciu. Najprostsza metoda naiwna zakłada, że prognozowana wielkość zjawiska w okresie lub momencie t będzie taka sama jak ostatnio zaobserwowana wartość. Formalnie można to zapisać następująco: gdzie: * t - prognoza zmiennej Y na moment t, * t t 1 t 1 - wartość zmiennej prognozowanej w momencie t-1. Jeżeli prognozowana zmienna charakterzuje się istnieniem tendencji do wzrostu (spadku), to do prognozowania można użć metod, która zakłada, że wartość prognozowanej zmiennej wzrośnie (spadnie) w momencie lub okresie prognoz o określon procent w momencie lub okresie poprzednim. Formalnie można to zapisać następująco: gdzie: c - wskaźnik wzrostu (spadku). * t ( 1 c) t 1 W niniejszej WPF do prognozowania wkorzstano metodę prognozowania, która jest rozszerzoną wersją prztoczonch wżej metod naiwnch. Zastosowan model umożliwia budowanie prognoz w oparciu o stał wskaźnik wzrostu (spadku) lub jako funkcję inflacji albo PKB. Jeśli wbierzem stał wskaźnik wzrostu (spadku), to formaln zapis wgląda identcznie jak równanie wżej. Jeżeli nie zdecdujem się na prognozowanie w oparciu o stał wskaźnik wzrostu (spadku), to prognozę możem uzależnić od wag stojącch prz inflacji i wskaźniku wzrostu PKB. Formalnie model można to zapisać następująco:

3 gdzie: CPI t - wskaźnik inflacji w momencie t, W (cpi) - waga inflacji, PKB t - wzrost PKB w momencie t, W ( pkb) - waga PKB. Wielkość wag została wznaczona na podstawie historcznego kształtowania się danch w cenach stałch i bieżącch, zaobserwowanej dnamiki w cenach bieżącch i dnamiki cen, a także opinii opartch na intuicji i doświadczeniu. Trafność prognoz Ocen trafności prognoz dokonać można dopiero po upłwie okresu, na któr prognoza bła stawiana, w stuacji, gd znane będą faktczne realizacje prognozowanch wielkości. Wskaźniki wzrostu Cznniki mające wpłw na gospodarkę budżetową i finanse Dochod jednostek samorządu tertorialnego w okresie analiz będą zależał od wielu cznników, które można podzielić na dwie kategorie: cznniki wewnętrzne, na które jednostka ma wpłw, cznniki zewnętrzne, na które jednostka nie ma wpłwu. Do cznników wewnętrznch należ przede wszstkim politka finansowa jednostki. Cznniki zewnętrzne to przede wszstkim regulacje prawne obowiązujące samorząd. Są to np.: ustawa o dochodach jednostek samorządu tertorialnego, ustawa o finansach publicznch (w szczególności limit zadłużenia oraz wdatków na obsługę długu). Inne zewnętrzne cznniki mogące wpłnąć na stuację finansową i gospodarczą to lokalne potrzeb społeczne i uwarunkowania gospodarcze regionu. Istotnm cznnikiem o charakterze zewnętrznm o ogromnm wpłwie na finanse jednostki jest ogólna stuacja gospodarcza kraju. Inflacja Z analiz głównch źródeł dochodów i wdatków wnika, iż w dużej mierze wielkości te zmieniają się pod wpłwem inflacji. Proces dezinflacji zapoczątkowan w gospodarce polskiej w 1991 r. i kontnuowan, dzięki prowadzonej politce fiskalnej i monetarnej, przez kolejne lata doprowadził do ograniczenia dnamiki cen z poziomu 585,8% w 1990 r. do 3,5% w 2009 r.

4 Na wkresie zamieszczono dane obrazujące zmian wskaźnika cen i usług konsumpcjnch w latach Wkres 1. Średnioroczn wskaźnik wzrostu cen i usług w latach Źródło: Główn Urząd Statstczn Prognoza wskaźnika wzrostu cen i usług na lata oparta została na następującm opracowaniu aktualna Projekcja inflacji Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD NBP. Produkt Krajow Brutto Analiza kształtowania się dochodów pochodzącch z podatków dochodowch od osób fizcznch i prawnch stanowiącch dochód budżetu państwa wkazała, że jednm z cznników mogącm mieć wpłw na dochod z tego ttułu jest wzrost Produktu Krajowego Brutto. Na wkresie zamieszczone został informacje na temat dnamiki zmian PKB w Polsce w latach Wkres 2. Zmian PKB w Polsce w latach Źródło: Główn Urząd Statstczn

5 Budując prognozę dnamiki PKB oparto się na następującm dokumencie: Aktualna Projekcja inflacji Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD NBP. Zastosowane w opracowaniu wskaźniki inflacji i dnamiki PKB, stanowiące podstawę prognozowania poziomu dochodów i wdatków przjęto odpowiednio: Wskaźnik inflacji ,3% 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Dnamika PKB ,5% 4,8% 4,1% 4,0% 3,4% W kolejnch latach, dla bezpieczeństwa prognoz, przjęto stał poziom dochodów i wdatków bieżącch (bez obsługi długu) JST. Rzko towarzszące funkcjonowaniu JST W trakcie realizacji WPF należ uwzględnić możliwe wstąpienie zagrożeń utrudniającch osiągnięcie zamierzonch celów. Zagrożenia te generują rzka towarzszące funkcjonowaniu jednostek samorządu tertorialnego: Rzko istotnej zmian politcznej w organach Jednostek Samorządu tertorialnego Radni - członkowie podstawowego organu stanowiącego JST - wbierani są w wborach powszechnch. Dlatego też na deczje ekonomiczne oraz finansowe podejmowane przez jednostkę mogą wpłwać cznniki politczne i społeczne. Rzko insttucjonalne Związane jest z możliwością wprowadzenia zmian regulacji prawnch i podatkowch mającch bezpośredni wpłw na kształtowanie się poziomu dochodów jednostek samorządu tertorialnego. Rzko niestabilności gospodarczej i politcznej Wiąże się z pogorszeniem ogólnej stuacji gospodarczej kraju lub regionu, wzrostu inflacji oraz bezrobocia. W rezultacie zjawiska te wpłwają na dochod czerpane z podatków i opłat. Rzko braku zakładanch źródeł finansowania Wstępuje w przpadku finansowania długookresowch inwestcji środkami obcmi np. z fundusz pomocowch. Rzko przeszacowania dochodów budżetu Przgotowwanie budżetu od stron dochodów może opierać się na zbt optmistcznch założeniach (np., co do wpłwów z ttułu sprzedaż mienia). W rezultacie niższe wpłw prz ustalonch wższch wdatkach skutkują powstaniem defictu budżetowego, co może doprowadzić do zaburzeń płnności. Rzko nadzwczajnego zwiększenia wdatków budżetu Jednostki tworzą rezerw na nieprzewidziane w budżecie wdatki. Może się okazać, że wstąpi nieplanowan wzrost wdatków przekraczając poziom utworzonej rezerw (np. związanch z klęską

6 żwiołową). Wówczas pokrcie tch wdatków może nastąpić poprzez zmniejszenie innch wdatków lub też zwiększenie zadłużenia. Rzko kursowe Wstępuje w przpadku jednostek, które zaciągnęł zobowiązania indeksowane do walut obcch. Rzko zmian stawek podatków pośrednich Jednostki samorządu tertorialnego mogą ponosić rzko zwiększenia stawek podatków pośrednich, w tm stawek podatku od towarów i usług. Na gruncie obowiązującego stanu prawnego jednostki samorządu tertorialnego jako takie, co do zasad nie mają prawa do pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczon. Powoduje to, iż ponoszą one ekonomiczn ciężar podatku od towarów i usług. Podwższenie stawek podatku VAT może skutkować wższmi cenami żądanmi przez dostawców i wkonawców w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego. Rzko stóp procentowch Obligacje, pożczki i kredt oprocentowane są według zmiennej stawki WIBOR LIBOR lub EURIBOR, które zmieniają się zarówno w ciągu każdego roku, jak i w poszczególnch latach. Na ustalenie wielkości stawek pośredni wpłw ma poziom inflacji, dlatego też samorząd powinien wziąć pod uwagę rzko związane ze zmianami inflacjnmi. Zmniejszenie poziomu inflacji powodować może zmniejszenie stawki, i tm samm będzie wwierać wpłw na poziom obsługi zadłużenia.