PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z HISTORII W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z HISTORII W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH opracowała: Janina Wilamowska

2 Spis treści: I. Podstawa prawna PZO. II. Cele oceniania osiągnięć uczniów. III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów. IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie. V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie. VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej. VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej. VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach i postępach edukacyjnych uczniów. IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej. X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP o specyficznych trudnościach w uczeniu się.

3 I. Podstawa prawna PZO. Przedmiotowe zasady oceniania z historii są zgodne z: Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum; Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U poz. 997); Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U poz. 843); Programem nauczania historii w szkole podstawowej,, Wehikuł czasu oraz programem nauczania historii w gimnazjum,, Podróże w czasie. II. Cele oceniania osiągnięć uczniów. Wspieranie ucznia w jego rozwoju. Określanie stopnia efektywności procesu kształcenia. Gromadzenie informacji o uczniu i formułowanie na ich podstawie opinii o jego osiągnięciach w nauce i rozwoju. Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie, pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. Dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i wychowawcom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów. 1. Odpowiedź ustna 1 ocena w okresie Obowiązuje tematyka z dwóch ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowej - z całego działu. Uczeń ma czas na zastanowienie się. Nauczyciel dokonuje ostatecznej oceny i ją uzasadnia. Ocena z odpowiedzi ustnej nie podlega poprawie. 2. Prace pisemne Praca klasowa (co najmniej 2 oceny w okresie) - jest obowiązkowa i obejmuje materiał programowy jednego działu tematycznego. Zapowiadana jest z tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzona lekcją powtórzeniową. Praca klasowa zostaje sprawdzona i oddana w ciągu dwóch tygodni. Uczniowie, którzy są nieobecni podczas pracy klasowej zobowiązani są do napisania jej w terminie do dwóch tygodni po powrocie. Oceny niedostateczne z pracy klasowej można poprawić w terminie do siedmiu dni po oddaniu pracy klasowej przez nauczyciela. Uczeń poprawia pracę klasową raz i do dziennika wpisywane są obie oceny. Kartkówka (co najmniej 2 oceny w okresie) - krótka forma pisemna sprawdzająca bieżące wiadomości z maksymalnie trzech ostatnich lekcji. Może być niezapowiedziana, sprawdzona w ciągu tygodnia. Oceny z kartkówek nie podlegają poprawie. Diagnozy i próbne sprawdziany i egzaminy - oceniane według procentów. 3. Aktywność na lekcji Ocena obejmuje: częste zgłaszanie się na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi. 4. Prace domowe Praca ucznia wykonywana jest w domu. Uczeń nie otrzymuje oceny niedostatecznej, gdy przed lekcją zgłosi nauczycielowi, iż nie potrafił w domu sam wykonać zadanej pracy, powinien jednak wówczas pokazać pisemne próby rozwiązania. Brak zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń są równoznaczne z brakiem zadania domowego. Prace domowe nie muszą być zawsze oceniane. Prace domowe mogą być sprawdzane również, w sposób wybiórczy, na ocenę, podczas lekcji. 5. Praca w grupach na lekcji

4 6. Udział w konkursach historycznych Osiągnięcia w konkursach zewnątrzszkolnych i wewnątrzszkolnych nagradzane są cząstkową oceną celującą. 7. Prace dodatkowe wg ustaleń z nauczycielem Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu okresu dwa razy nieprzygotowanie do lekcji bez podania przyczyny. Prace klasowe, diagnozy, próbne sprawdziany i próbne egzaminy oceniane w systemie punktowym przeliczane są w skali: Punkty w % Oceny Celujący bardzo dobry Dobry dostateczny dopuszczający niedostateczny Kartkówki oceniane w systemie punktowym przeliczane są w skali: Punkty w % Oceny bardzo dobry Dobry dostateczny dopuszczający niedostateczny IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie. DOPUSZCZAJĄCY Uczeń pamięta najważniejsze fakty, postacie, elementarne pojęcia, umie przedstawić i rozumie przyczyny najważniejszych wydarzeń, porządkuje fakty w układzie chronologicznym, umie opisać model, zabytek, ilustrację, potrafi odszukać na mapie miejsca najważniejszych wydarzeń, prowadzi zeszyt przedmiotowy, ma trudności w rozwiązywaniu problemów, jest bierny, ale swoja postawą stwarza szansę na uzupełnienie braków. DOSTATECZNY Uczeń zna w stopniu podstawowym fakty i pojęcia historyczne, sytuuje wydarzenia w czasie [pamięta daty] i w przestrzeni [wykorzystuje mapę], rozumie proste związki przyczynowo - skutkowe, zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość, umie przeprowadzić selekcję informacji z podręcznika, przedstawić rekonstrukcję wydarzeń w postaci planu, opisu lub opowiadania, umie pod kierunkiem nauczyciela zredagować notatkę [opisową, graficzną], ma trudności z komunikowaniem, buduje proste wypowiedzi. DOBRY Uczeń wykazuje ogólną wiedzę, tylko w zakresie niektórych zagadnień prezentuje wiedzę szczegółową, rozumie pojęcia, dostrzega zależności między dziejami Polski a powszechnymi,umie samodzielnie pracować z mapą, analizować treść podręcznika i na jej podstawie konstruować własne wnioski, sądy, opinie, potrafi pod kierunkiem nauczyciela dokonać selekcji informacji pochodzących z różnych źródeł, np. tekstu źródłowego, ilustracji, obrazu, filmu historycznego, chętnie pracuje na lekcji.

5 BARDZO DOBRY Uczeń wykazuje się wiedzą określoną wymaganiami programowymi, umie formułować i przedstawiać własne opinie, samodzielnie umiejscawiać zjawiska historyczne w czasie i przestrzeni, umie operować pojęciami, porządkować fakty chronologicznie i problemowo, dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego, podejmuje i wykonuje zadania o charakterze dobrowolnym, aktywnie uczestniczy w pracy na lekcji, zawsze jest do niej przygotowany. CELUJĄCY Uczeń rozwija własne zainteresowania historyczne, uczestniczy w konkursach historycznych, wykazuje wiedzę historyczną wykraczającą poza program nauczania, z kartkówek i sprawdzianów otrzymuje oceny bardzo dobre i celujące, a w trakcie odpowiedzi ustnych potrafi wykorzystać dodatkową wiedzę, którą samodzielnie zdobywa korzystając z różnych źródeł informacji, np. czasopisma, książki o tematyce historycznej, filmy dokumentalne i fabularne. V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie. KLASA IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ POZIOM WYMAGAŃ KONIECZNY OCENA DOPUSZCZAJĄCA Uczeń: - rozumie pojęcia: historia (dzieje), historyk, źródło historyczne, wiek (stulecie), tysiąclecie, mapa, legenda mapy, mapa historyczna, pojęcia związane z tematyką działu,,na tropie przeszłości, : rodzina, krewny, przodek, najważniejsze zabytki własnej miejscowości, ojczyzna, mała ojczyzna, region, naród, rzeczpospolita (republika), flaga, godło, hymn państwowy (narodowy), pojęcia związane z tematyką działu,, Świat wokół mnie :starożytność, nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), miasto państwo, demokracja, bogowie olimpijscy, mit, heros, agora, Akropol, Partenon, chór, orchestra, tragedia, komedia, igrzyska olimpijskie, olimpiada, pojęcia związane z tematyką działu,, Starożytna Grecja : łacina, Imperium Rzymskie, cesarz, Forum Romanum, bazylika, łuk triumfalny, Panteon, termy, akwedukt (wodociąg), cyrk, rydwan, amfiteatr, gladiator, Biblia, Mesjasz, chrześcijaństwo, pojęcia związane z tematyką działu,, Starożytny Rzym : średniowiecze, gród, legenda, Piastowie, plemię, książę, woj, drużyna, rycerz, danina, zjazd gnieźnieński, arcybiskupstwo, biskupstwo, poganie, poddany, znaczenie chrztu jako wydarzenia, które zapoczątkowało historię Polski - potrafi: odróżnić historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości, wyjaśnić, w jakim celu poznaje się historię, wskazać na mapie, gdzie znajdują się kierunki: północ, południe, wschód i zachód, wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych, prawidłowo określić wiek i połowę wieku, określić związki pokrewieństwa między poszczególnymi członkami rodziny, wskazać na mapie miejscowość, w której mieszka, wskazać na mapie Polskę i jej regiony, wskazać Polskę na mapie politycznej Europy, odśpiewać dwie pierwsze zwrotki i refren Mazurka Dąbrowskiego, zachować odpowiednią postawę wobec polskich symboli narodowych, wskazać na mapie Polski własną miejscowość, wskazać Polskę na mapie politycznej Europy, wskazać na mapie główne regiony Polski, zlokalizować Grecję i Ateny na mapie, opisać życie w Atenach peryklejskich, zlokalizować na mapie Olimp, opisać życie w Atenach peryklejskich, opisać wygląd starożytnego teatru greckiego, wskazać na mapie Italię i Rzym, opisać warunki życia mieszkańców Rzymu w II w. n.e., wskazać na mapie Grecję i najważniejsze miejsca z nią związane: Ateny i Olimp, omówić życie codzienne mieszkańców Aten w V w. p.n.e., opisać wygląd starożytnego Rzymu, wyjaśnić, do czego służyły akwedukty (wodociągi), wymienić rodzaje zawodów wchodzących w skład igrzysk rzymskich, opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa, wskazać na mapie Rzym i Italię, opowiedzieć o życiu codziennym w Rzymie w II w. n.e., wymienić najważniejsze rozrywki mieszkańców Rzymu, opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa, wskazać na mapie Wielkopolskę i Gniezno, wskazać na mapie i umiejscowić w czasie państwo Kazimierza Wielkiego, wskazać na mapie Kraków, zlokalizować Śląsk na mapie, przedstawić obowiązki kmieci wobec władcy, wymienić decyzje ogłoszone podczas zjazdu gnieźnieńskiego, wskazać na mapie państwo Mieszka I w początkach jego panowania, umiejscowić w czasie panowanie Mieszka I - zna: podział źródeł historycznych, zasady ustalania wieku i połowy wieku dla danego wydarzenia historycznego, rzymski sposób zapisu cyfr i liczb, oznaczenia kierunków geograficznych (N północ, S południe, E wschód, W zachód), zasady pracy ze źródłami historycznymi, ustalania wieku i połowy wieku oraz pracy z mapą historyczną, nazewnictwo stosowane do określenia relacji między poszczególnymi członkami rodziny, nazwy regionów wchodzących w skład Polski, Jana Henryka Dąbrowskiego, oficjalną nazwę Polski, polskie symbole narodowe, nazewnictwo stosowane dla określenia więzów pokrewieństwa w rodzinie, polskie symbole narodowe, Peryklesa, imiona najważniejszych bogów greckich, bohaterów mitów greckich: Prometeusza, Heraklesa, Odyseusza, dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich, postacie związane z tematyką działu Starożytna Grecja, imiona najważniejszych bogów olimpijskich i bohaterów mitów greckich, rzymski sposób zapisu cyfr i liczb, najważniejsze budowle w starożytnym Rzymie, przykładową zasadę prawa

6 rzymskiego, najważniejsze rozrywki starożytnych Rzymian, daty: ok. 6 p.n.e. 30 n.e., postać: Jezusa Chrystusa, daty związane z tematyką działu Starożytny Rzym, postać: Jezusa Chrystusa, położenie geograficzne Italii i Rzymu, rzymski sposób zapisu cyfr i liczb, daty: 476, 1492, głównych bohaterów legend polskich, ramy czasowe panowania dynastii Piastów, datę: ok. 960, postać: Mieszka I, najważniejsze budowle XIV-wiecznego Krakowa, daty: , postać: Kazimierza Wielkiego, Henryka Brodatego, świętej Jadwigi śląskiej, daty: 992, 1000, 1025, postacie: biskupa Wojciecha, Bolesława Chrobrego, Ottona III, datę: 966, przyczyny, które skłoniły Mieszka I do przyjęcia chrztu. POZIOM PODSTAWOWY OCENA DOSTATECZNA Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na ocenę dopuszczającą, ponadto: - rozumie pojęcia: historia prywatna, historia rodzinna, historia państw, pojęcia: obywatel, euro, rodzina mała, rodzina wielka, kalendarz, archeolog, archeologia, muzeum, dlaczego należy okazywać szacunek dla symboli narodowych, cele wychowania ateńskich chłopców. pojęcie: mitologia, mityczny, atleta, wieniec oliwny, ojciec rodziny, matka rodziny, rzymska cnota, cele wychowania rzymskich chłopców, pojęcie: triumf, znaczenie dróg w starożytnym Rzymie pojęcia: Circus Maximus, kwadryga, arena, Koloseum (amfiteatr Flawiuszów), tolerancja religijna, Żydzi (Izraelici), przyczyny prześladowań pierwszych chrześcijan, pojęcia: Słowianie, dynastia, Polanie, kmiecie, dlaczego państwo polskie jest nazywane państwem Mieszka I, dlaczego Mieszko I przyjął chrzest, pojęcie: wyprawa misyjna, ratusz, pojęcia: żak, Akademia Krakowska - potrafi: wyjaśnić, czym zajmują się historycy, podać przykłady wydarzeń należących do historii prywatnej, wyjaśnić, dlaczego należy chronić źródła historyczne, wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa, przedstawić zadania muzeów, obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej, operować pojęciami: wydarzenie wcześniejsze, wydarzenie późniejsze, wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa, obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej, zinterpretować znaki w legendzie mapy historycznej, odpowiedzieć na proste pytania postawione do mapy historycznej, wymienić poznane rodzaje map, na przykładzie własnej rodziny wymienić osoby wchodzące w skład rodziny małej i rodziny wielkiej, opowiedzieć o wydarzeniu z historii własnej rodziny, wyjaśnić różnicę między małą ojczyzną a ojczyzną, posługiwać się planem miejscowości, opisać główne regiony Polski, wymienić najważniejsze polskie święta i obyczaje, wymienić sąsiadów Polski, wyjaśnić, czym jest Unia Europejska, rozpoznać symbol unijny flagę Unii Europejskiej, wymienić członków rodziny małej i dużej, podać najważniejsze informacje na temat głównych regionów Polski, opisać najważniejsze polskie święta i obyczaje, rozpoznać symbol Unii Europejskiej flagę, omówić system rządów w starożytnych Atenach, opowiedzieć, jak wyglądał zamożny dom ateński, wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów, wymienić główne cechy religii starożytnych Greków, opowiedzieć, jak wyglądały Ateny w V w. p.n.e., wskazać różnice między grecką tragedią a komedią, wskazać podobieństwa i różnice między starożytnym teatrem greckim a teatrem współczesnym. wskazać na mapie Olimpię, omówić przebieg igrzysk olimpijskich, przedstawić najważniejsze podobieństwa i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie, opisać wygląd Aten, opisać wygląd teatru greckiego, wskazać na mapie Olimpię, wskazać podobieństwa i różnice między teatrem i sportem starożytnym i współczesnym, omówić zasady panujące w rzymskiej rodzinie, wyjaśnić, jak wyglądało wychowanie rzymskich dzieci wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi, wyjaśnić, do czego służyły termy, opisać wygląd term, opisać wygląd cyrku i amfiteatru, wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Rzymian, opisać narodziny chrześcijaństwa, wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali pierwszych chrześcijan, opisać wygląd najważniejszych budowli rzymskich, omówić okoliczności powstania chrześcijaństwa, opowiedzieć legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie, wymienić różnice między legendą a historią, opisać panowanie Mieszka I, wymienić główne plemiona zamieszkujące ziemie polskie, opisać zmiany, jakie zaszły w państwie polskim po 966 r., wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I, opowiedzieć historię zjazdu gnieźnieńskiego, zlokalizować na mapie grody, które ogłoszono w 1000 r. biskupstwami, wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego, opisać warunki życia i zajęcia mieszkańców Polski pierwszych Piastów, wyjaśnić przyczyny i okoliczności, w których doszło do rozpadu państwa polskiego, wymienić różnice między miastem a grodem, wymienić najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Kazimierza Wielkiego, opisać wygląd średniowiecznego Krakowa, opowiedzieć, jak wyglądało wnętrze zamożnego domu z XIV w., wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego - zna: różne sposoby mierzenia czasu, wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi datacji, podstawowe znaki używane w legendzie mapy, najważniejsze wydarzenia związane z historią własnej miejscowości, postać: Józefa Wybickiego, postać: Sofoklesa, imiona najważniejszych bogów rzymskich, datę: 997, datę: 1364, skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I

7 POZIOM ROZSZERZAJĄCY OCENA DOBRA Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na ocenę dostateczną, ponadto: - rozumie: pojęcia: kronika, wykopaliska archeologiczne, pojęcia: mapa geograficzna, róża wiatrów, pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne, pojęcie: portfolio, pojęcia: dialekt, gwara, pojęcia: pedagog, gimnazjon, niewolnik, pojęcia: Chaos, Hades, Tartar, pojęcia: kolumnada, filozofia, filozof - zna: postać: Juliana Ursyna Niemcewicza, postać: Walentego Szwajcera, przyczyny i skutki wydarzenia, które zapoczątkowało historię człowieka, postacie związane z tematyką działu Na tropie przeszłości, najważniejsze znane postacie związane z historią własnej miejscowości, herb własnej miejscowości, daty: 1993, 2004, daty związane z tematyką działu Świat wokół mnie, bohatera mitu greckiego: Syzyfa, dziedziny życia i zajęcia, którym patronowali najważniejsi greccy bogowie, postacie: Fidiasza, Sokratesa, boga Dionizosa, zasady obowiązujące zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich, położenie geograficzne Grecji, datę: 972, postać: Dobrawy, środki płatnicze używane przez mieszkańców Polski w X XI w., produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców Polski pierwszych Piastów, datę: 1138, postać: Bolesława Krzywoustego, datę: 1320, postacie: Władysława Łokietka, Mikołaja Wierzynka, pojęcie: pokój boży, pojęcie: papirus, pojęcia: łuk architektoniczny, kopuła, pojęcia: Jahwe, Ewangelia, apostoł, przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo przetrwało mimo prześladowań, pojęcie: władca historyczny, pojęcie: kultura zachodnia, pojęcie: diadem, znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego, przyczyny utworzenia Akademii Krakowskiej. - potrafi: podać przykłady wydarzeń należących do historii rodzinnej, podać przykłady źródeł historycznych uzyskanych w wyniku pracy archeologów, wyjaśnić, w jakim celu mierzy się czas, wyjaśnić znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej, wyjaśnić różnice między mapą geograficzną a mapą historyczną, wyjaśnić, jaki wpływ na historię człowieka miało wynalezienie pisma, wyjaśnić, w jaki sposób można poznać historię swojej rodziny, opisać swoją małą ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową, określić czynniki łączące przedstawicieli narodu, opowiedzieć o przebiegu wybranego święta we własnej rodzinie, podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski, wskazać na mapie sąsiadów Polski, opowiedzieć o własnej małej ojczyźnie,podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski, wskazać na mapie politycznej Europy sąsiadów Polski, scharakteryzować pozycję społeczną mężczyzn, kobiet i niewolników w starożytnych Atenach, przedstawić wyobrażenia Greków na temat życia po śmierci, przedstawić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby, wyjaśnić, czym się zajmowali pierwsi filozofowie, wyjaśnić, jak powstał teatr, opisać wygląd Olimpii, omówić organizację igrzysk olimpijskich, scharakteryzować strukturę społeczną starożytnych Aten, omówić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby, przedstawić dokonania filozofów greckich, opisać organizację teatru greckiego, wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e., wyjaśnić, jak wyglądała edukacja rzymskich dzieci, scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu, scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu, opowiedzieć, jak wyglądała rzymska uczta, scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu, opowiedzieć o organizacji i przebiegu igrzysk rzymskich, wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Izraelitów, omówić metody prześladowań pierwszych chrześcijan, wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e., scharakteryzować osiągnięcia starożytnych Rzymian, rozpoznać cechy charakterystyczne legendy, odróżniać fikcję od prawdy historycznej, opisać organizację państwa Polan, omówić warunki życia na ziemiach polskich w X w., wymienić elementy kultury zachodniej, którą Polska przyjęła po 966 r., scharakteryzować postać biskupa Wojciecha, wyjaśnić, w jakich okolicznościach nastąpiły zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego, omówić zmiany, jakie zaszły na ziemiach polskich od XI do XIII w., opowiedzieć o panowaniu Kazimierza Wielkiego z uwzględnieniem powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka, wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu bogatych i ubogich mieszkańców Krakowa, omówić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego, opisać życie codzienne mieszkańców Polski w X XIV w. POZIOM DOPEŁNIAJĄCY OCENA BARDZO DOBRA Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia kryteria na ocenę dobrą, ponadto: - potrafi: podać przykłady wydarzeń należących do historii państw, opisać okoliczności odkrycia osady w Biskupinie, dostrzec związki między historią a archeologią, opowiedzieć historię zegarów, wymienić poznane typy zegarów, wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych, zebrać informacje o własnej miejscowości, w tym o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej ojczyzny, podać podstawowe informacje na temat ukształtowania powierzchni kraju, opisać okoliczności powstania Unii Europejskiej, wyjaśnić, czym jest Unia Europejska, wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Ateńczyków, dostrzec, na przykładzie ustroju Aten, wpływ starożytności na współczesność, opowiedzieć wybrany przez siebie mit, zlokalizować na mapie Delfy, wytłumaczyć, w jakim celu Grecy korzystali z wyroczni, omówić działalność Sokratesa, dostrzec, na przykładzie teatru greckiego, wpływ starożytności na współczesność, dostrzec, na przykładzie igrzysk olimpijskich, wpływ starożytności

8 na współczesność, wskazać na mapie Delfy, dostrzec, na przykładzie dokonań Greków, wpływ starożytności na współczesność, wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Rzymian, dostrzec, na przykładzie łaciny, wpływ starożytności na współczesność, wytłumaczyć, dlaczego Rzymianie nazywali swoje miasto wiecznym, zinterpretować sformułowanie: wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, dostrzec, na przykładzie prawa rzymskiego, wpływ starożytności na współczesność, porównać igrzyska greckie z rzymskimi, wskazać na mapie Palestynę, opisać rozpowszechnianie chrześcijaństwa w czasach starożytnych, omówić rozwój chrześcijaństwa, dostrzec, na przykładzie osiągnięć Rzymian, wpływ starożytności na współczesność, scharakteryzować obyczaje Polan, omówić wierzenia Polan, przedstawić okoliczności, w których doszło do chrztu Mieszka I, wyjaśnić przyczyny zorganizowania przez Bolesława Chrobrego wyprawy misyjnej do Prus, omówić przebieg i skutki wyprawy misyjnej do Prus, wyjaśnić, w jaki sposób uczono się czytać na przełomie X i XI wieku., opisać metody leczenia chorych w średniowieczu, opisać sytuację państwa polskiego w okresie panowania Władysława Łokietka, ocenić panowanie i dokonania Kazimierza Wielkiego, omówić zasady obowiązujące w średniowiecznej rodzinie, ocenić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego - rozumie: pojęcie: ceramika, klepsydra, rolę źródeł historycznych i map historycznych w procesie poznawania historii, pojęcie: księga parafialna, czym jest kultura narodowa, pojęcie: waluta, pojęcia: wyrocznia, Pytia, rolę, jaką w greckiej religii odgrywała mitologia, pojęcie: akustyka, rolę teatru w starożytnej Grecji, rolę łaciny jako jednej z podstaw współczesnego języka polskiego, rolę prawa rzymskiego jako podstawy dzisiejszego prawa, znaczenie igrzysk w życiu starożytnych Rzymian, znaczenie legend dla poznania początków państwa polskiego, pojęcia: wielożeństwo, postrzyżyny, pojęcie: radło, przyczyny wysokiej śmiertelności ludzi w epoce średniowiecza, pojęcia: rektor, rajca, co oznacza sformułowanie: zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną, dlaczego w średniowiecznych rodzinach było dużo dzieci. - zna: najważniejsze legendy związane z historią własnej miejscowości, przykłady dzieł należących do kultury narodowej, datę: ok p.n.e., datę: 313, postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego, Henryka Pobożnego POZIOM WYKRACZAJĄCY OCENA CELUJĄCA Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę bardzo dobrą, ponadto: - potrafi: opisać Kraków w różnych okresach historycznych, wytłumaczyć, co oznacza sformułowanie, że historia jest nauczycielką życia, sporządzić drzewo genealogiczne własnej rodziny, przedstawić zalety i wady ukształtowania powierzchni Polski, przedstawić korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, omówić wychowanie i edukację ateńskich dzieci, opowiedzieć mit o Edypie, wskazać podobieństwa i różnice w warunkach życia oraz w wychowaniu i edukacji dzieci w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie, ocenić igrzyska w starożytnym Rzymie, porównać i ocenić osiągnięcia starożytnych Greków i Rzymian, wyjaśnić, w jaki sposób powstało państwo Polan, wyjaśnić, jak zmieniło się położenie polityczne Polski w Europie po chrzcie Mieszka I, wytłumaczyć, na przykładzie życia i działalności świętej Jadwigi śląskiej, jak rozumiano w tamtych czasach bycie wzorowym chrześcijaninem - rozumie: rolę, jaką w życiu człowieka odgrywa mała ojczyzna, korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, znaczenie słów Sokratesa: wiem, że nic nie wiem, charakter starożytnych igrzysk olimpijskich, znaczenie symbolicznej (dokonanej przez Ottona III) i właściwej koronacji Bolesława Chrobrego. Uczeń: KLASA V SZKOŁY PODSTAWOWEJ POZIOM KONIECZNY OCENA DOPUSZCZAJĄCA - zna: datę: 1230, postać: Konrada Mazowieckiego, daty: 1385, 1386, postacie: Jadwigi, Władysława Jagiełły, postanowienia umowy w Krewie, daty: , 15 lipca 1410, 1411, postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Polska i Litwa, postanowienia umowy w Krewie oraz pierwszego pokoju toruńskiego, postać: św. Franciszka, nazwy stanów średniowiecznej Europy, pojęcia: stan, duchowieństwo, zakon, postać: Zawiszy Czarnego z Garbowa, najważniejsze budowle średniowiecznego miasta, rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznego chłopa, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza, nazwy stanów średniowiecznej Europy, ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia, datę: 1492, postać: Krzysztofa Kolumba, Mikołaja Kopernika, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia, ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia, postacie: Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, królowej Bony, ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku), skład i zadania sejmu walnego, datę: 1569, nazwy, którymi określano

9 państwo polsko-litewskie po zawarciu unii lubelskiej, daty: 1572, 1573, postanowienia artykułów henrykowskich, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Lata świetności Polski, ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku), postanowienia unii lubelskiej i artykułów henrykowskich, daty: 1655, 1660, postać: Stefana Czarnieckiego, datę: 1683, postać: Jana III Sobieskiego, postacie: Augusta II Mocnego, Augusta III Sasa, ramy chronologiczne okresu oświecenia, główne założenia ideologii oświecenia, daty: , 1772, 3 maja 1791, daty: 1793, 1794, 1795, postać: Tadeusza Kościuszki, daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo,ramy chronologiczne czasów saskich i czasów stanisławowskich. - rozumie: pojęcie: zakon krzyżacki (Krzyżacy), pojęcia: unia, unia personalna, dynastia Jagiellonów, pojęcia związane z tematyką działu Polska i Litwa, pojęcia: rycerz, rycerz bez skazy, pojęcia: rynek, ratusz, pojęcia: pan, dzierżawa, czynsz, pańszczyzna, dziesięcina, Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, żak, pojęcia: turniej rycerski, misteria, pojęcia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza, odrodzenie (renesans), karawela, Indianie, wielkie odkrycia geograficzne, Nowy Świat, pojęcia: uczony, astronom, pojęcia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia, pojęcia: czasy zygmuntowskie (złoty wiek), szlachta, tolerancja religijna, pojęcia: paź, arras, pojęcia: przywilej, pospolite ruszenie, sejmik, poseł, sejm walny, senator, pojęcia: folwark, kmiecie (poddani), pańszczyzna, spichlerz, pojęcia: Korona, unia realna, różnice między unią personalną a unią realną, pojęcia: bezkrólewie, wolna elekcja, artykuły henrykowskie, zasady, na jakich odbywała się wolna elekcja pojęcia związane z tematyką działu Lata świetności Polski, pojęcia: potop, wojna szarpana, liberum veto, pojęcia: sułtan, husaria, pojęcie: oświecenie, pojęcia: czasy stanisławowskie, powstanie kościuszkowskie, Naczelnik powstania, patriota, pojęcia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo. - potrafi: przedstawić okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich, zlokalizować na mapie ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie, wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo Litewskie oraz obszar państwa polsko litewskiego po zawarciu unii, opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem, zlokalizować na mapie Grunwald i Toruń, wskazać na mapie miejsca związane z konfliktem między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim, opisać charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza, opowiedzieć, czym zajmowali się mieszkańcy średniowiecznych miast, przedstawić okoliczności, w których doszło do odnowienia Akademii Krakowskiej, wymienić najważniejsze rozrywki ludzi żyjących w średniowieczu, opisać sposób wychowania dzieci żyjących w średniowieczu, podać przyczyny wypraw odkrywczych, umieścić Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni, opisać i umieścić w czasie odkrycie Mikołaja Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, wymienić cechy charakterystyczne odrodzenia, przedstawić przyczyny wyprawy Krzysztofa Kolumba, wyjaśnić, na czym polegało odkrycie dokonane przez Mikołaja Kopernika, wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała tolerancja religijna, opisać życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras, wymienić prawa szlachcica, opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny Wisłą do Gdańska, wyjaśnić, na czym polegała unia lubelska, wskazać na mapie Lublin i Rzeczpospolitą Obojga Narodów wskazać na mapie obszar Rzeczypospolitej po unii lubelskiej sytuować w czasie wydarzenia potopu szwedzkiego, wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z potopem szwedzkim, przedstawić konsekwencje stosowania zasady liberum veto, sytuować w czasie wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, opowiedzieć o warunkach życia na polskiej wsi w XVIII w., podać przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja, wymienić państwa, które uczestniczyły w I rozbiorze Polski, wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I rozbioru Polski, sytuować w czasie wydarzenia powstania kościuszkowskiego, wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku II i III rozbioru, przedstawić działania podejmowane w celu ratowania państwa polskiego przed upadkiem, wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I, II i III rozbioru, wymienić cechy charakterystyczne okresu odrodzenia. POZIOM PODSTAWOWY OCENA DOSTATECZNA Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą, ponadto: - rozumie: pojęcie: zakon rycerski, dlaczego Jadwigę nazywa się królem Polski, pojęcia: reguła, zakon żebraczy, pojęcia: paź, giermek, pojęcia: samorząd, rada miejska, burmistrz, cech, pojęcie: sołtys, pojęcia: teologia, otrzęsiny, pojęcia: szranki, trubadur, czym poszczególne stany różniły się od siebie, pojęcie: humaniści, z czego wynikała surowość, z jaką średniowieczni rodzice wychowywali swoje dzieci, pojęcie: karaka, znaczenie daty odkrycia Ameryki jako końca epoki średniowiecza i początku epoki nowożytnej, pojęcia: człowiek renesansu, odkrycie naukowe, pojęcie: włoszczyzna, dlaczego lata panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywamy złotym wiekiem, pojęcia: szkuta, flisak, pojęcie: magnaci, pojęcia: prymas, konfederacja, konfederacja warszawska, dlaczego czasy panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywa się złotym wiekiem, dlaczego wydarzenia lat nazywa się potopem, pojęcie: sarmatyzm - potrafi: zlokalizować na mapie Prusy, wskazać na mapie stolicę państwa zakonnego i terytoria zajęte przez Krzyżaków, scharakteryzować zamek średniowieczny na przykładzie zamku w Malborku, scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej, wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej, opisać

10 przebieg bitwy pod Grunwaldem, zlokalizować na mapie ziemię dobrzyńską i Żmudź, omówić przyczyny i skutki unii zawartej przez Polskę i Litwę, opisać życie krakowskiego żaka, opisać klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo, scharakteryzować postać św. Franciszka z Asyżu wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem, scharakteryzować zamek średniowieczny i jego mieszkańców, opisać miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek, mury miejskie, scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu, opisać warunki życia na wsi średniowiecznej, opowiedzieć, jak wyglądało życie codzienne w epoce średniowiecza, scharakteryzować klasztor, zamek, miasto i wieś średniowiecza, przedstawić przebieg średniowiecznego turnieju rycerskiego, omówić porządek panujący w średniowiecznej Europie, opowiedzieć, jak wyglądały szkoły okresu odrodzenia na przykładzie Domu Radości, opisać odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna, opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe, scharakteryzować porządek panujący w Europie pod koniec średniowiecza, przedstawić przebieg wyprawy Krzysztofa Kolumba, określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa, przedstawić wkład królowej Bony w rozwój odrodzenia na terenie Polski, wymienić osiągnięcia twórców literatury polskiej okresu odrodzenia, opisać wygląd zamku królewskiego na Wawelu, przedstawić wkład Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta w rozwój odrodzenia na terenie Polski, opisać sposób działania sejmików, scharakteryzować obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, wyjaśnić, z czego wynikała potęga gospodarcza Gdańska w XVI i XVII w., wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia nowej unii, wskazać na mapie ziemie litewskie przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta, opisać, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja, opisać wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria, wskazać na mapie Wiedeń, scharakteryzować postać Jana III Sobieskiego, omówić zmiany położenia chłopów i szlachty w XVII i XVIII w., opisać kuchnię szlachecką i magnacką w XVII i XVIII w., scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, omówić wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: Naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy, wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, i podać datę III rozbioru, scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, omówić najważniejsze konflikty militarne, w jakich uczestniczyła Rzeczpospolita w XVII i XVIII w., wskazać na mapie tereny Litwy przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta, omówić wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego, scharakteryzować polską magnaterię w XVII w., wymienić główne elementy ideologii sarmackiej. - zna: datę: 1399, 1466, postanowienia drugiego pokoju toruńskiego, najważniejsze elementy zabudowy średniowiecznego zamku, datę: 1400, przedmioty wykładane na średniowiecznych uniwersytetach, zasady obowiązujące podczas turnieju rycerskiego, datę: ok. 1450, postacie wybitnych przedstawicieli odrodzenia (Filippa Brunelleschiego, Michała Anioła, Leonarda da Vinci), postacie: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, postać: Henryka Walezego, datę: 1674, daty: , najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja, najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja, pojęcie: Collegium Nobilium, pojęcia: obiady czwartkowe, Sejm Czteroletni (Sejm Wielki), dlaczego okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywa się czasami stanisławowskimi, pojęcie: kosynierzy. POZIOM ROZRZESZAJĄCY OCENA DOBRA Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dostateczną, ponadto: - zna: daty: 1308, 1309, daty: 1370, 1384, postać: Ludwika Węgierskiego, datę: 1454, postać: Ulricha von Jungingena, postać: św. Benedykta, postacie: Ameriga Vespucciego, Vasco da Gamy, datę: 1517, postać: Marcina Lutra, datę: 1525, postać: Piotra Skargi, postać: Stańczyka, treść przywilejów nadanych szlachcie w 1374 i 1454 r., produkty sprowadzane do Polski z Europy Zachodniej i wysyłane z Polski na zachód Europy, daty: 1648, 1654, 1667, postacie: Bohdana Chmielnickiego, Karola X Gustawa, Jana Kazimierza, daty: 1672, 1673, postać: Kara Mustafy, daty: , postać: Stanisława Konarskiego, daty: 1765, 1773, postać: carycy Katarzyny II, datę: rozumie: pojęcia: fosa, warownia, konsekwencje przegranej pod Grunwaldem dla zakonu krzyżackiego, związki przyczynowo-skutkowe zachodzące między omawianymi wydarzeniami, pojęcia: opat, opactwo, na czym polegały różnice między poszczególnymi stanami, pojęcie: pasowanie na rycerza, pręgierz, czeladnik, majstersztyk, pojęcia: targ, jarmark, pojęcia: bean, absolwent, stypendium, pojęcia: kolonia, plantacja, pojęcia: Kościół luterański (protestancki), reformacja, teoria, dlaczego odkrycie Kopernika zostało poddane krytyce, znaczenie odkryć dokonanych przez Krzysztofa Kolumba i Mikołaja Kopernika, pojęcia: hołd pruski, jezuici (Towarzystwo Jezusowe), kolegium, pojęcie: błazen, pojęcie: szyper, pojęcie: interrex, pojęcie: złota wolność, pojęcie: wielki wezyr, znaczenie zwycięstwa pod Wiedniem, pojęcia: Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, pojęcia: konfederacja targowicka, abdykacja, na czym polegała zmiana sposobu myślenia ludzi żyjących w oświeceniu. - potrafi: wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie, przedstawić najważniejsze informacje o państwie litewskim w II połowie XIV w., opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, przedstawić

11 działalność św. Franciszka, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, przedstawić wychowanie dziewczynek w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, omówić warunki życia panujące w średniowiecznym mieście, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców średniowiecznej wsi, opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni w XV w., wyjaśnić, jak organizowano polowania, opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie, scharakteryzować szkolnictwo średniowiecznej Polski, przedstawić działalność Akademii Krakowskiej w XV w., opisać zmiany, jakie nastąpiły na kontynencie europejskim w XV w., dostrzec rolę druku jako wynalazku, który odmienił życie Europejczyków, wyjaśnić, jak w odrodzeniu wychowywano dziewczynki, wymienić następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki, opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w Europie pod wpływem odrodzenia, przedstawić skutki wyprawy Krzysztofa Kolumba, opisać przebieg edukacji w szkołach jezuickich, scharakteryzować system rządów w Polsce w XIV XVI w., przedstawić organizację sejmu walnego, wyjaśnić, jaką rolę odgrywał błazen na dworze królewskim, scharakteryzować sytuację gospodarczą w Europie Zachodniej w XVI w., omówić postawę Litwinów wobec propozycji zawarcia nowej unii, przedstawić zasady następstwa tronu obowiązujące w czasach rządów dynastii Piastów i Jagiellonów, scharakteryzować sytuację Rzeczypospolitej po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta, wymienić najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich, wymienić przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego, wskazać na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku wojny z Rosją, przedstawić skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w połowie XVII w., wskazać na mapie Chocim, wyjaśnić, skąd pochodzą i kiedy pojawiły się na ziemiach polskich ziemniaki, kawa i herbata, scharakteryzować szkoły jezuickie w XVIII-wiecznej Polsce, przedstawić zmiany w sposobie nauczania, jakie zostały wprowadzone w Collegium Nobilium, przedstawić dokonania ostatniego króla Polski w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji, wyjaśnić, dlaczego zawiązano konfederację targowicką, wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa polskiego, omówić funkcjonowanie sejmu polskiego w XVII w. POZIOM DOPEŁNIAJĄCY OCENA BARDZO DOBRA Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dobrą, ponadto: - zna: datę: 1283, czas i miejsce powstania zakonów rycerskich, okoliczności, w których po raz pierwszy doszło do zerwania obrad sejmu. - rozumie: pojęcia: wielki komtur, wielki mistrz, islam, konsekwencje unii dla relacji między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim, rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza, z czego wynikała duża liczebność stanu chłopskiego w średniowieczu, pojęcia: szkoła parafialna, szkoła katedralna, konsekwencje nadania przez władców przywilejów szlacheckich, w czym przejawiała się słabość Rzeczypospolitej w czasach saskich, pojęcie: makaronizm, zmianę w sposobie myślenia, jaka nastąpiła w okresie oświecenia, dlaczego doszło do upadku państwa polskiego, znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego, pojęcie: przedmurze chrześcijaństwa - potrafi: omówić osiągnięcia państwa zakonnego, omówić relacje między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim po 1386 r., przedstawić relacje między Polską a zakonem krzyżackim w XIII XV w., opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w średniowiecznej szkole klasztornej, przedstawić działalność św. Benedykta., opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania na rycerza, porównać warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym, porównać życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina, scharakteryzować szkolnictwo w średniowiecznej Polsce, omówić tematykę średniowiecznej literatury i misteriów, scharakteryzować twórczość trubadurów, porównać warunki życia przedstawicieli poszczególnych stanów średniowiecznej Europy, opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy spędzali czas wolny, przedstawić dokonania najwybitniejszych przedstawicieli odrodzenia, wskazać różnice między Domem Radości a średniowieczną szkołą, wymienić mocne i słabe strony systemu edukacji w odrodzeniu, opisać wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem wprowadzonych w nich ulepszeń, wskazać na mapie tereny odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI w., omówić wydarzenia w Europie będące następstwami wystąpienia Marcina Lutra, przedstawić poglądy uczonych średniowiecznych na temat budowy wszechświata, omówić dokonania największych przedstawicieli odrodzenia, scharakteryzować szkolnictwo odrodzenia, scharakteryzować międzynarodową pozycję Polski w XVI w., scharakteryzować kuchnię polską XVI w., dostrzec negatywne konsekwencje posiadania przez Polskę tylko jednego liczącego się portu nad Bałtykiem, scharakteryzować relacje między Polską a Litwą od czasu zawarcia unii w 1386 r., opisać przebieg sejmu w Lublinie, wyjaśnić, czym zakończyły się rządy Henryka Walezego, dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na funkcjonowanie państwa polskiego, scharakteryzować najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich, wyjaśnić okoliczności wybuchu wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą, wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek szlachty do liberum veto, przedstawić relacje między Polską a Turcją w XVII w., opisać okoliczności, w których doszło do uchwalenia Konstytucji 3 maja, ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, przedstawić okoliczności, w których doszło do wojny w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru, ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego, wymienić przejawy ingerencji państw ościennych w wewnętrzne sprawy państwa polskiego, scharakteryzować postawę różnych grup społecznych wobec państwa polskiego w XVII i XVIII w.

12 POZIOM WYKRACZAJĄCY OCENA CELUJĄCA Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania edukacyjne na ocenę bardzo dobrą, ponadto: - rozumie: zagrożenia dla państwa polskiego, wynikające z pojawienia się Krzyżaków, w jaki sposób działalność benedyktynów przyczyniła się do rozwoju Europy, znaczenie sformułowania: Jestem człowiekiem i sądzę, że nic, co ludzkie, nie jest mi obce, znaczenie zachowania ciągłości władzy dla sprawnego funkcjonowania państwa, zależności między zmianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a sytuacją gospodarczą w Polsce, z czego wynikała postawa magnaterii polskiej w XVII w., pojęcie: lew Lechistanu. - potrafi: podjąć próbę oceny znaczenia unii z punktu widzenia interesów Polski i Litwy, podjąć próbę oceny skutków bitwy pod Grunwaldem, omówić dokonania Zawiszy Czarnego, dostrzec zależności między średniowieczną wsią a średniowiecznym miastem, dostrzec pozytywne i negatywne cechy związane ze strukturą i funkcjonowaniem społeczeństwa w średniowiecznej Europie, określić wpływ zmian zapoczątkowanych w szkołach odrodzenia na funkcjonowanie współczesnego szkolnictwa, dostrzec znaczenie handlu z Indiami dla mieszkańców Europy, dostrzec pozytywne i negatywne skutki zmian, jakie zaszły w Europie w okresie odrodzenia, omówić cele działalności jezuitów, ocenić wpływ tolerancji religijnej na funkcjonowanie państwa polskiego w XVI w., opisać okoliczności narodzin Zygmunta Augusta, dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z dominującej pozycji szlachty, ocenić system rządów w Polsce w XV XVI w., dostrzec pozytywne i negatywne skutki przemian politycznych, gospodarczych, kulturalnych i społecznych w czasach zygmuntowskich, opisać przebieg wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą, opisać organizację państwa tureckiego, scharakteryzować sytuację polityczną Rzeczypospolitej w czasach saskich, porównać XVIII wieczny model wychowania dzieci ze współczesnym, podjąć próbę oceny postaw różnych grup społeczeństwa polskiego wobec zagrożenia upadkiem państwa, dostrzec charakter zmian w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w. KLASA VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ POZIOM KONIECZNY OCENA DOPUSZCZAJĄCA datę: 1797, postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego. postać: Fryderyka Chopina. daty: 29 XI 1830, postać: Adama Mickiewicza, najważniejsze dzieła Adama Mickiewicza. daty: 22/23 I 1863, , postacie: Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego. daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu O wolną Polskę, najważniejsze dzieła wybitnych twórców kultury polskiej XIX w. postać: Jamesa Watta, czas trwania rewolucji przemysłowej, najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej. najważniejsze dyscypliny sportowe pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich. czas trwania rewolucji przemysłowej, najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej. datę: 11 XI 1918, postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego. datę: VIII najważniejsze narody zamieszkujące obszar II Rzeczypospolitej. daty: 1 IX 1939, 17 IX postacie: Adolfa Hitlera, Józefa Stalina. żądania Hitlera wysuwane wobec Polski. daty: 1 VIII 1944, 8 V żądania Hitlera wysuwane wobec Polski. postacie: Władysława Gomułki, Edwarda Gierka postać Jana Pawła II. nazwy najpopularniejszych programów telewizyjnych dla dzieci. datę: 13 XII postacie: Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego.

13 datę: VI postać: Tadeusza Mazowieckiego, główne postanowienia rozmów Okrągłego Stołu. znaczenie słowa: rzeczpospolita. imię i nazwisko aktualnie urzędującego prezydenta i premiera. lokalizację najważniejszych miejsc pamięci narodowej. polskie święta narodowe, symbole narodowe i miejsca pamięci narodowej, najważniejsze mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące Polskę. nazewnictwo stosowane dla określenia stopnia pokrewieństwa w rodzinie, cele istnienia rodzin. podstawowe prawa przysługujące uczniowi oraz jego obowiązk rodzaje pracy. datę: 1 V datę: 11 IX największe współczesne zagrożenia dla środowiska naturalnego. główne zagrożenia związane z korzystaniem z internetu pojęcia: emigracja. konstytucja. sprzysiężenie podchorążych, zesłanie. wieszcz narodowy, represje, rusyfikacja, germanizacja, muzyka narodowa, malarstwo historyczne, rewolucja przemysłowa, fabryka, strajk, bieg maratoński, orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka. Bitwa Warszawska, okres międzywojenny. nazizm, rasizm, wojna totalna, okupacja, terror, Armia Krajowa, Polskie Państwo Podziemne. cele polityki hitlerowskich Niemiec i ZSRR wobec Polaków na okupowanych ziemiach. pojęcia: godzina W, wielka trójka. cele polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej pojęcia: Ziemie Odzyskane, komunizm, socjalizm, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, dyktatura partii komunistycznej, cenzura. cele nauczania w polskiej szkole w okresie rządów komunistów. pojęcia: strajk, związek zawodowy, NSZZ Solidarność, stan wojenny, walka bez przemocy. pojęcie: Okrągły Stół pojęcia: republika, obywatel, konstytucja, dlaczego współczesną Polskę nazywa się III Rzeczpospolitą. pojęcia: władza ustawodawcza, władza wykonawcza, władza sądownicza, trójpodział władzy, parlament. święto państwowe (narodowe), miejsca pamięci narodowej. mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, emigracja, Polonia pojęcia: Organizacja Narodów Zjednoczonych, rzecznik praw dziecka, rodzina mała, rodzina wielka, tradycja rodzinna, społeczność szkolna, statut szkoły. powiat, samorząd terytorialny, społeczność lokalna, gmina. pojęcie: praca. pojęcie: konflikt pojęcie: terroryzm. pojęcia: katastrofa ekologiczna, fauna, flora. pojęcia: internet, strona www, cyberprzemoc. wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych symboli państwowych. zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina. umiejscowić w czasie powstanie listopadowe, wymienić cele walki powstańców, wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu. wskazać na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich. umiejscowić w czasie powstanie styczniowe, wymienić cele walki powstańców, wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu. przedstawić najważniejsze dokonania Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego. lokalizować w czasie powstanie listopadowe i styczniowe, wymienić przyczyny i omówić skutki polskich powstań narodowych. opowiedzieć o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka. wskazać na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich, rozróżniać rzemieślnicze i fabryczne (maszynowe) formy produkcji (P). wskazać najważniejsze różnice między pierwszymi igrzyskami nowożytnymi, a dzisiejszymi igrzyskami. wyjaśnić, do czego dążyli przywódcy orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej wskazać na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę, wskazać na mapie miejsca najważniejszych starć podczas kampanii wrześniowej. zlokalizować na mapie Oświęcim i Katyń.