Emocje pierwotne i wtórne Rozwój emocji Emocje a psychopatologia

Transkrypt

1 Emocje pierwotne i wtórne Rozwój emocji Emocje a psychopatologia Wpływ emocji na inne procesy psychiczne 1

2 Klasyfikacje emocji Stworzono wiele klasyfikacji, które postulowały różne ich rodzaje i liczbę. Współcześnie zakłada się, że wszystkie emocje obecne są od urodzenia, choć nie wszystkie okazywane są od razu, pojawiają się w miarę dojrzewania dziecka

3 Klasyfikacja emocji Roberta Plutchika Na przykład Robert Plutchik opowiada się za istnieniem ośmiu emocji podstawowych (pierwotnych). Tworzą one przeciwstawne pary Emocje wtórne stanowią kombinację emocji podstawowych

4 KOŁOWA KONCEPCJA EMOCJI R. PLUTCHIKA

5 Emocje pierwotne i wtórne R. PLUTCHIK kołowa koncepcja emocji Zasady: przeciwieństwa różne natężenie np.. Wstręt- obrzydzenie; złość- wścieklość wtórne powstają z pierwotnych np. wstręt + złość = pogarda; Radość + akceptacja = miłość

6 Klasyfikacje innych autorów EPSTEIN- gniew, strach, smutek, radość, miłość, przywiązanie EKMAN- gniew, strach, zdziwienie, wstręt, smutek, szczęście IZARD zainteresowanie, radość, smutek, gniew, wstręt, pogarda, zaskoczenie, wstyd, nieśmiałość, poczucie winy

7 Rozwój emocji Po urodzeniu dziecko doświadcza dwóch stanów: zadowolenia i niezadowolenia Początkowo ich źródłem są stany wewnętrzne organizmu. Około 2. miesiąca życia związki społeczne stają się coraz ważniejsze w regulowaniu emocji. Wtedy też pojawia się złość i smutek, zaś w wieku ok. 4 miesięcy zdziwienie i radość. W okresie między 7. a 9. miesiącem życia dziecka pojawia się na ogół lęk przed obcymi.

8 Rozwój emocji W 1. roku życia emocje mają za zadanie sygnalizować niemoc dziecka, ochraniać je przed doznaniem szkody i represjami ze strony innych. Między 1. a 2. rokiem życia pojawia się empatia i działania prospołeczne. Wraz z wiekiem dziecko jest w stanie doświadczać większej różnorodności emocji. W 2. i 3. roku życia pojawiają się oznaki poczucia winy, zażenowania, wstydu czy dumy. Inni ludzie stają się coraz ważniejsi. Dochodzi do łączenia emocji, jednocześnie pojawiać może się np. lęk i złość. Dziecko jest labilne w emocjach

9 Rozwój emocji W 2. roku życia pojawia się tzw. pierwszy opór odkrycie własnej woli pozostaje w konflikcie z życzeniami rodziców, co rodzi negatywne emocje. U dzieci 4- i 5-letnich najbardziej typowymi emocjami są te związane z ocenianiem właściwości innych ludzi, np. poczucie bezpieczeństwa, zaufania, winy, niższości.

10 Rozwój emocji Około 6. roku życia dziecko zaczyna rozumieć emocje konfliktowe, dopuszcza występowanie różnych emocji wobec tego samego celu, np. Cieszę się, że pójdę do szkoły, a jednocześnie boję, co mnie tam czeka. Zaczyna rozumieć uczucie współczucia. Częste w tym okresie są lęki dziecięce, np. lęk przed zwierzętami, ciemnością, wyobrażonymi stworami. Są one, mimo czasem dużej intensywności, zjawiskiem normalnym.

11 Rozwój emocji Młodzież potrafi wyrażać większość emocji, jednak związane z nimi skrypty rozwijają się aż do dorosłości. Badania potwierdzają potoczne obserwacje o zwiększonej częstości występowania w tym okresie okazywania agresji i depresji.

12 Emocje a patologia Emocje mogą być powiązane z psychopatologią na 4 sposoby: 1. Gdy niektóre są zbyt ekstremalne 2. Niektóre są limitowane lub nieobecne 3. Mocne emocje są w konflikcie 4. Brak połączeń między takimi aspektami emocji jak poznawczy, czuciowy, fizjologiczny i zachowaniowy

13 Czy istnieją dysfunkcjonalne emocje? Dysfunkcjonalność dotyczy pewnych właściwości emocji: częstość, natężenie, czas trwania (rozlany lęk, nadmierny gniew, przewlekły smutek) Przykłady zespół stresu pourazowego, fobie, nadreaktywność - zahamowanie reakcji emocjonalnej (depresja)

14 Emocje a inne sfery psychiki

15 Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze pojemność uwagi początkowo następuje zwiększenie uwagi (skupienie na bodźcu wywołującym emocje), jednak dalszy wzrost pobudzenia powoduje nasilenie czynności rozglądania się, zwiększenie dopływu informacji oraz wzrost ilości zakłóceń w orientacji w tym, co się dzieje.

16 Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze Pamięć - Bower sformułował zasadę zgodności (poznania z nastrojem), według której nastrój (oraz inne stany afektywne) aktywizuje związane z nim materiały w pamięci. Oznacza to, że łatwiej przypominamy sobie treści zgodne niż niezgodne z naszymi emocjami.

17 Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze nastrój neutralny oraz prawdopodobnie także negatywny sprzyja systematycznemu trybowi przetwarzania informacji ludzie zwracają uwagę na ważność i rzetelność informacji. Z kolei nastrój pozytywny sprzyja skróconemu czy też uproszczonemu trybowi przetwarzani informacji ludzie wtedy nie koncentrują się zbyt mocno na treści

18 Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze Obiekty o wartości emocjonalnej spostrzegane są inaczej niż neutralne bodźce emocjonalne mają znacznie łatwiejszy dostęp do umysłu Zjawisko obronności percepcyjnej, -bodźce Zjawisko obronności percepcyjnej, -bodźce ujemne mają zablokowany dostęp do świadomości człowieka; obrona taka może pojawić się, gdy człowiek nie dysponuje sposobami poradzenia sobie z negatywnym czynnikiem

19 Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze Stan emocjonalny (zwłaszcza o niewielkim nasileniu) często stanowi przesłankę podejmowania decyzji. Człowiek wówczas zadaje sobie pytanie jak się z tym czuję, a pozytywny lub negatywny stan emocjonalny podsuwa mu odpowiedź.

20 Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze Z sytuacją taką mamy do czynienia głównie wtedy, gdy osoba nie przywiązuje wielkiej wagi do swoich ocen, ma mało czasu czy motywacji do dokonania optymalnego wyboru. Podczas zakupów ta sama rzecz może wydawać się nam atrakcyjna, jeśli kilka godzin wcześniej dostaliśmy awans w pracy, lub też byle jaka, jeśli niedawno dowiedzieliśmy się, że nie zdaliśmy egzaminu

21 Wpływ procesów emocjonalnych na działanie 1) emocje dodatnie związane z doświadczeniem sukcesu zwykle wpływają na polepszenie wykonania (emocje ujemne odwrotnie), 2) emocje dodatnie sprzyjają dobremu wykonaniu czynności, przez które zostały wywołane (odwrotnie w przypadku emocji ujemnych),

22 Wpływ procesów emocjonalnych na działanie 3) czasem emocje dodatnie sprzyjają obniżeniu poziomu wykonania, gdy sukces miał subiektywnie duże znaczenie i spowodował emocje o dużej sile, zakłócające tok czynności lub gdy okupiony był wielkim wysiłkiem wtedy późniejsze zmęczenie pogarsza funkcjonowanie jednostki, 4) czasem emocje negatywne mogą podwyższać poziom wykonania, gdy niepowodzenie pojawia się po serii sukcesów,

23 Wpływ procesów emocjonalnych na działanie 5) przeszkody i niepowodzenia, gdy wywołują emocje o charakterze irytacji, złości czy gniewu, zwiększają skłonność do wykonania zablokowanej czynności oraz ataku na źródło przeszkód, 6) jeśli jakaś czynność wywołuje jednocześnie emocję 6) jeśli jakaś czynność wywołuje jednocześnie emocję dodatnią i ujemną, czyli ambiwalencję, wówczas zachowanie się jest niejednoznaczne czynność wykonywana jest powoli i niekonsekwentnie, z ociąganiem, towarzyszy temu jednak wzrost pobudzenia emocjonalnego,

24 Wpływ procesów emocjonalnych na działanie 7) pod wpływem emocji człowiek przerywa niekiedy czynności zadaniowe, a podejmuje czynności emocjonalne, czyli takie, które są podporządkowane celom podyktowanym przed emocje (np. na skutek obaw ucieka z egzaminu albo na skutek irytacji odmawia wykonania sprawy, którą ma obowiązek załatwić).,

25 Prawa Yerkesa-Dodsona Pobudzenie emocjonalne wpływa na jakość wykonania czynności. Wpływ ten zależy od wielkości pobudzenia oraz złożoności zadania. Zależność tę opisują dwa prawa I i II Yerkesa- Dodsona

26 Prawa Yerkesa-Dodsona