Giełda Energii SA miejsce i rola Giełdy w systemie elektroenergetycznym
|
|
- Eugeniusz Rybak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1 Jan Buczkowski Giełda Energii SA miejsce i rola Giełdy w systemie elektroenergetycznym Przypatrując się istniejącym strukturom oraz funkcjom poszczególnych segmentów zachodnioeuropejskich rynków energii elektrycznej, zwłaszcza obecności w tych strukturach giełd energii, nasuwa się następujący wniosek: bez względu na ich umiejscowienie, są one niezbędnym, funkcjonalnym dla tych rynków elementem. Struktury konkurencyjnych rynków energii elektrycznej podlegają ciągłej ewolucji. Niebezpiecznym wydaje się petryfikowanie ich wyłącznie po to, by wynik pewnego procesu spełnił się według przyjętych założeń. Każda nowa sytuacja, idea towarzysząca procesowi wprowadzania konkurencyjnego rynku energii, bez względu na to, czy pojawia się na rodzimym gruncie, czy też w strukturach wymagających mniejszej dynamiki zmian, stwarza osobliwe przesłanki, które posłużyć mogą zastosowaniu efektywniejszych rozwiązań. Zapewne więc, analizowany szczegółowo przez specjalistów tzw. kryzys kalifornijski, płynące z powyższych analiz ostrzegawcze wnioski (podawane do ogólnej wiadomości w czasie licznych konferencji energetycznych i towarzyszących im publikacji) będą przestrogą dla istniejących poza tym obszarem rynków energii elektrycznej. W związku z powyższym można mieć nadzieję, że popełnionych na drugiej półkuli błędów nikt prędko nie powtórzy. Liberalizacja rynków energii przynosi ze sobą pozytywne skutki ekonomiczne. Nie jest to jednak proces jednowymiarowy, co oznacza, że w działaniu racjonalnym wspomniane skutki ekonomiczne nie powinny być traktowane priorytetowo, marginalizując przy tym kwestie związane np. z utrzymaniem bezpieczeństwa energetycznego kraju. Nie budzi w powyższym kontekście zastrzeżeń fakt, że główny proces rynkowy, jakim jest rozdział obciążeń, czyli wyznaczanie jednostek wytwórczych do pracy, musi być dokonywany w jednym miejscu i czasie przez doświadczonego w procesach technicznych operatora systemu przesyłowego. Liberalizacja sektora elektroenergetycznego, to przede wszystkim proces nadawania temu obszarowi rynku nowego porządku, wartości mającej niewiele wspólnego z zadomowionym i dobrze mającym się monopolem 1, to proces, który ma zapewnić 1 Oddzielenie energii elektrycznej jako produktu, od jej przesyłu jako usługi, to podstawowy krok służący rozwiązaniu problemu monopolu sieci elektroenergetycznej.
2 2 funkcjonowanie samoregulujących się mechanizmów 2 skutecznej alokacji zasobów gospodarczych. Wtedy właśnie, gdy będziemy mieć okresy nadpodaży energii, naturalną konsekwencją będą malejące ceny, które zniechęcać będą inwestorów do tworzenia w energetyce nadmiernych rezerw mocy wytwórczych. Natomiast w okresach zagrożenia dla utrzymania bezpieczeństwa energetycznego, związanego np. ze spadkami rezerw mocy, dyspozycyjności źródeł etc. - naturalną konsekwencją będzie wzrost cen energii i usług systemowych, stanowiąc sygnały cenowe, które pociągną za sobą konieczne inwestycje. Modele rynku energii elektrycznej Polska Giełda Energii SA a PSE SA Teoretycy wymieniają trzy główne modele rynku energii elektrycznej 3 :! Rynek, na którym giełda energii jest zintegrowana z rynkiem bilansującym, na którym całkowity handel energią prowadzi operator rynku i systemu przesyłowego,! Rynek, na którym giełda energii jest oddzielona od operatora systemu przesyłowego, który odpowiada za bilansowanie produkcji energii z zapotrzebowaniem,! Rynek, na którym dodatkowo działają operatorzy handlowo-techniczni oraz operatorzy handlowi. Uczestnicy rynku składają oferty zarówno na Giełdzie jak i na Rynku Bilansującym. Oferty składane na Giełdzie służą zawarciu poprzez tę platformę transakcji zakupu bądź sprzedaży energii elektrycznej. Na Rynku Bilansującym Uczestnicy składają informacje o umowach sprzedaży energii elektrycznej, w skład których wchodzą kontrakty bilateralne i transakcje giełdowe. Do ciągu gospodarczego 4, którym do momentu pojawienia się w Polsce segmentu giełdowego było właściwie jedno przedsiębiorstwo PSE SA, w skład którego wchodzi Operator Systemu Przesyłowego, dołączona została Giełda Energii SA osobliwa konkurencja, wobec której należało podejmować działania dążące do jej osłabienia. W najprostszej więc klasyfikacji, wyznaczona została Giełdzie przez Polskie Sieci 2 Funkcjonowanie samoregulujących się mechanizmów nie będzie wymagało konieczności stosowania nieefektywnej interwencji administracyjnej. 3 W. Mielczarski, Rynki energii elektrycznej. Wybrane aspekty techniczne i ekonomiczne, Warszawa, 2000, s Ciąg gospodarczy jest pojęciem wykorzystywanym przez teoretyków z zakresu organizacji i zarządzania w analizach kontekstu konkurencji.
3 3 Elektroenergetyczne Operatora Systemu Przesyłowego w Planach Koordynacyjnych Miesięcznych, obejmujących bilans energetyczny całego sektora, łączna pozycja z Rynkiem Bilansującym zwana rezerwową sprzedażą energii. W wymiarze symbolicznym konkurent został wiec zrównany. Kolejnymi działaniami, nie wspomagającymi rozwoju Giełdy Energii SA, było przeznaczanie na rezerwową sprzedaż energii od 1,7% (grudzień 2000) do 3,6% (styczeń 2001) udziału w całym rynku. Jeśli też dodatkowo w danym miesiącu następowało przekontraktowanie na rynku w stosunku do wielkości podanych w PKM, to obrót na Giełdzie prawie całkowicie znikał. Taki sam efekt dawała sytuacja, gdy cena na Rynku Bilansującym za poprzedni miesiąc ustalana była poniżej cen na Giełdzie. Miało to miejsce w ostatnich 3-ch miesiącach ubiegłego roku. Segmenty hurtowego rynku energii elektrycznej wzajemne powiązania Obrót energią elektryczną na hurtowym rynku energii elektrycznej odbywa się w trzech podstawowych segmentach:! Kontraktowym, w którym obrót energią prowadzony jest w formie kontraktów dwustronnych, zawieranych bezpośrednio pomiędzy uczestnikami;! Giełdowym, w którym obrót energią prowadzony jest w formie kontraktów zawieranych na Giełdzie Energii SA;! Bilansującym, w którym Operator Systemu Przesyłowego bilansuje różnice pomiędzy transakcjami zawartymi w segmencie kontraktowym i segmencie giełdowym a rzeczywistym zapotrzebowaniem na energię elektryczną. Pojawienie się w strukturze hurtowego rynku energii elektrycznej segmentu giełdowego o nieobligatoryjnym charakterze uczestnictwa, to bez wątpienia uelastycznienie tegoż rynku, to: stworzenie dodatkowej możliwości sprzedaży bądź zakupu energii elektrycznej poza segmentem kontraktów bilateralnych oraz szansa uniknięcia konieczności kupowania bądź sprzedaży energii elektrycznej poprzez prowadzony przez Operatora Systemu Przesyłowego Rynek Bilansujący. Segment giełdowy, w stosunku do innych segmentów rynku, oferuje spółkom w nim uczestniczącym następujące korzyści:! Zapewnia jawne, przejrzyste reguły zawierania transakcji handlowych;
4 4! Eliminuje ryzyko handlowe, gdyż podmioty kupujące energię poprzez Giełdę muszą złożyć zabezpieczenia - sprzedający mają więc zagwarantowane terminowe otrzymanie należności za sprzedaną energię;! Redukuje koszty negocjacji. System informatyczny Giełdy automatyzuje proces wyszukiwania najlepszej kontroferty;! Zapewnia dużą elastyczność dotyczącą możliwości zawarcia transakcji w przypadku nieprzewidzianych zmian zapotrzebowania na energię. Za istotny sygnał generowany przez segment giełdowy należy uznać ustalenie obiektywnych, rynkowych cen energii stanowiących odniesienie dla wszystkich pozostałych rodzajów kontraktów zawieranych na hurtowym rynku energii elektrycznej. Podstawy współpracy i relacje bilateralne między Giełdą Energii SA a Operatorem Systemu Przesyłowego Współpraca pomiędzy Giełdą Energii SA a Operatorem Systemu Przesyłowego uregulowana jest umową zawartą w dniu Umowa ta ma charakter jawny i zawarta jest na czas nieokreślony. Przedmiotem tej umowy są zasady współpracy pomiędzy OSP i Giełdą dotyczące: 1) usług świadczonych przez OSP na rzecz Giełdy, 2) warunków przedkładania przez Giełdę informacji o transakcjach sprzedaży energii zawartych poprzez Giełdę, 3) warunków wymiany danych i informacji rynkowych związanych z planowaniem i prowadzeniem ruchu KSE w obszarze działania OSP i Giełdy. Wynikające z tej umowy szczegółowe obowiązki Operatora Systemu Przesyłowego obejmują:! publikowanie informacji o aktualnych i przewidywanych warunkach i wymaganiach Krajowego Systemu Elektroenergetycznego! przyjmowanie od uczestników rynku grafików pracy, które wynikają ze zgłaszanych do fizycznej realizacji umów sprzedaży energii, w tym kontraktów zawartych poprzez Giełdę,
5 5! utworzenie kodowanego miejsca informacyjnego na serwerze OSP przeznaczonego do wyłącznego użytku Giełdy, z którego i na które Giełda będzie mogła przekazywać lub otrzymywać określone umową informacje,! wyznaczanie i publikowanie cen energii elektrycznej obowiązujących przy rozliczaniu odchyleń dla poszczególnych okresów rozliczeniowych zgodnie z Regulaminem Rynku Bilansującego.! publikowanie Wstępnego Planu Koordynacyjnego Dobowego (WPKD) do godz na dwa dni przed dniem dostawy, który będzie określał wstępne plany pracy jednostek wytwórczych pracujących jako zdeterminowane, w tym w trybie wymuszeń systemowych i w ramach regulacyjnych usług systemowych,! przyjmowanie do realizacji umów sprzedaży energii zawartych poprzez Giełdę na ogólnie obowiązujących zasadach określonych w prawie polskim pod warunkiem ich zgłoszenia przez uczestnika, na warunkach, w zakresie, terminie i trybie określonych w Regulaminie Rynku Bilansującego. Przy ustalaniu pozycji kontraktowych uczestników OSP będzie uwzględniać informacje przesłane przez Giełdę o kontraktach zawartych poprzez Giełdę. W przypadku rozbieżności pomiędzy informacjami przesłanymi przez uczestników i przez Giełdę, informacje przesłane przez Giełdę będą wiążące (w tym kontekście możliwym wydaje się realizowanie usługi na rzecz Uczestników Giełdy Energii SA związanej z grafikowaniem),! rozliczanie w poszczególnych okresach rozliczeniowych odchyleń od pozycji kontraktowych uczestników na zasadach przyjętych dla Rynku Bilansującego. Natomiast w odniesieniu do Giełdy Energii SA, wynikające z tej umowy szczegółowe obowiązki obejmują:! przekazywanie OSP informacji o umowach sprzedaży energii zawartych poprzez Giełdę, w celu weryfikacji informacji uzyskiwanych w tym zakresie od uczestników,! zapewnienie, że przekazywane dane dotyczą wszystkich okresów rozliczeniowych następnej doby (dnia dostawy), są przekazywane nie później niż do godziny rano w dniu poprzedzającym dzień dostawy, dotyczą podmiotów będących uczestnikami Rynku Bilansującego oraz są zbilansowane, co oznacza, że suma ilości energii sprzedanej i kupionej w zgłoszonych umowach są zawsze sobie równe,! przestrzeganie regulacji zawartych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej oraz w Regulaminie Rynku Bilansującego przy organizacji obrotu energią elektryczną na Giełdzie,
6 6! uczestnictwo Giełdy w procedurach wyjaśniających w przypadkach niezgodności przekazywanych przez Giełdę danych o zawartych poprzez giełdę umów sprzedaży energii z danymi przekazywanymi przez uczestników. Problematyczne we wzajemnej współpracy pomiędzy Giełdą Energii SA a PSE SA, a przede wszystkim dla Uczestników rynku, jest równoległe funkcjonowanie segmentu giełdowego z transakcjami godzinowymi zawieranymi z dnia na dzień oraz segmentu bilansowego podlegającemu miesięcznemu planowaniu z miesięcznymi pozycjami kontraktowymi Uczestników rynku, wyznaczonymi przez Operatora Systemu Przesyłowego. Ów problem powinien być jednak rozwiązany do dnia 1 lipca br. Przejściowy okres i towarzyszące 41 Uczestnikom Giełdy Energii SA wspomniane powyżej trudności nie stanowiły jednak znaczącej przeszkody dla ich aktywności na tym rynku. Giełda Energii SA rynkiem konkurencyjnym Lista problemów mających wpływ na wdrożenie konkurencyjnego rynku energii elektrycznej w Polsce została uszczuplona dzięki decyzji podjętej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki - prowadzony przez Giełdę Energii SA z siedzibą w Warszawie rynek został uznany jego decyzją z dnia 14 grudnia 2000 r. za rynek konkurencyjny. Powyższa decyzja wynika ze spełnienia wszystkich wymogów przez Giełdę Energii i prowadzonego przez nią rynku, określonych w Stanowisku Prezesa URE z dnia 30 czerwca 2000 w sprawie kryteriów uznania rynku energii elektrycznej za rynek konkurencyjny. Giełda Energii SA spełnia cechy rynku konkurencyjnego, gdyż:! ceny na Rynku Dnia Następnego wyznaczane są jako ceny równowagi pomiędzy zgłaszanymi niezależnie przez Uczestników rynku zleceniami sprzedaży i nabycia energii elektrycznej,! wielkość poszczególnych transakcji wyznaczana jest na podstawie wielkości podaży i popytu przy zastosowaniu jednolitych procedur obowiązujących wszystkich Uczestników,
7 7! informacja na temat ustalonej na rynku ceny jest powszechnie dostępna dla każdego z Uczestników Giełdy Energii, jak również na stronie publicznej dla wszystkich zainteresowanych,! odpowiedni poziom dywersyfikacji składanych ofert zapewnia liczba 41 podmiotów sektora elektroenergetycznego, będących Uczestnikami Giełdy,! dostęp do prowadzonego przez Giełdę rynku transakcji fizycznych mają wszystkie podmioty spełniające wymogi wynikające z ustawy Prawo energetyczne wraz z rozporządzeniami, które posiadają podpisaną umowę z Operatorem Sieci Przesyłowej bądź Rozdzielczej, do którego sieci są przyłączone, regulującą zasady rozliczania odchyleń,! zasady prowadzenia obrotu na Giełdzie są określone w Regulaminie Rynku Dnia Następnego. Są one jednolite dla wszystkich podmiotów i zostały dobrowolnie zaakceptowane przez wszystkich Uczestników,! przedmiotem obrotu na Giełdzie jest energia elektryczna czynna - towar jednorodny,! Regulamin Rynku Dnia Następnego zabezpiecza w odpowiedni sposób interes Uczestników przed przejawami zmowy rynkowej,! Giełda Energii SA jest spółką prawa handlowego, w której żaden z akcjonariuszy nie posiada dominującego prawa głosu,! Umożliwienie nieograniczonego kształtowania się cen energii elektrycznej na Giełdzie pozwoli na określenie jej realnej wartości rynkowej. Jakie znaczenie dla Uczestników i dla samej Giełdy Energii SA ma decyzja podjęta przez Prezesa URE? Sprzedając energię elektryczną poprzez Giełdę Energii Uczestnicy nie są zobowiązani do stosowania zatwierdzonych taryf w tej części działalności. Fakt uwolnienia z taryfowania operacji dokonywanych przez Uczestników na Giełdzie Energii zwiększa szansę wolnego obrotu związanego z zawieraniem przez Uczestników transakcji poziomych, rozszerzając możliwości optymalizacji ich pozycji kontraktowej. Stanowisko Prezesa URE umożliwia nieograniczone kształtowanie cen energii elektrycznej na Giełdzie wpływając na ich urealnienie, dzięki czemu podawana do publicznej wiadomości cena giełdowa będzie sprzyjała podejmowaniu trafnych decyzji dotyczących zakupu energii w kontraktach dwustronnych. Decyzja Prezesa URE jest decyzją niesłychanej wagi dla samej Giełdy Energii
8 8 - jest oficjalnym potwierdzeniem roli i znaczenia Spółki w budowie konkurencyjnego rynku energii w Polsce. Lista problemów mających wpływ na wdrożenie konkurencyjnego rynku energii elektrycznej w Polsce powinna jeszcze zostać uszczuplona o uwolnienie energii z kontraktów długoterminowych z jednoczesnym uruchomieniem systemu opłat kompensacyjnych (SOK), co w myśl założeń, powinno pozwolić na przekształcenie branży energetycznej z regulowanej w wolnorynkową. Udział energii z kontraktów długoterminowych w krajowej sprzedaży przekracza obecnie 70 proc. Uniemożliwia to uruchomienie konkurencji wśród wytwórców energii elektrycznej. Stopniowe uwalnianie energii elektrycznej z kontraktów długoterminowych, powiększy obszar konkurencyjnego handlu energią kupowaną dotychczas przez PSE SA. Rynki Pierwszym produktem, uruchomionym na Giełdzie Energii w połowie ub. roku, był Rynek Dnia Następnego. Rynek ten prowadzony jest na dzień przed dobą, w której następuje fizyczna dostawa energii. Składa się on z 24 godzinowych linii notowań (okresów rozliczeniowych), w których Uczestnicy mogą kupować i sprzedawać energię elektryczną. Uczestnicy RDN wysyłają zlecenia kupna lub sprzedaży dla poszczególnych godzin, zgodnie ze swoimi potrzebami. Algorytm ustalający cenę rozliczeniową i obrót dla każdej godziny funkcjonujący na Giełdzie jest neutralnym mechanizmem uwzględniającym w jednakowym stopniu interesy kupujących i sprzedających energię elektryczną. System ustalania cen i wykorzystania zleceń System informatyczny używany przez Giełdę Energii dla potrzeb RDN oparty jest na platformie WEM DAM dostarczonej przez firmę SEMA Group. Jest to bardzo nowoczesny system użytkowany również przez giełdy: OMEL w Madrycie oraz APX w Amsterdamie. W ramach sesji, (każdego dnia przez 7 dni w tygodniu) uczestnicy mają możliwość złożenia zleceń kupna i zleceń sprzedaży na każdą godzinę dnia następnego określając cenę oraz wielkość energii zaoferowaną do kupna/sprzedaży. System giełdowy zbiera złożone
9 9 zlecenia tworząc z nich zagregowane pary krzywych kupna i sprzedaży dla każdej godziny dnia następnego. Przecięcie tych krzywych wyznacza godzinową krzywą równowagi oraz całkowitą wielkość obrotu dla danej godziny, przy zachowaniu kryterium maksymalizacji obrotu. Wyznaczenie ceny równowagi i wielkości obrotu dla każdej godziny PLN/MWh Krzywa kupna (popytu) P Krzywa sprzedaży (podaży) Q MWh Zasady akceptacji zleceń są następujące: Wszystkie zlecenia sprzedaży z cenami poniżej ceny ustalonej dla danej godziny są w całości akceptowane; Wszystkie zlecenia kupna z cenami powyżej ceny ustalonej dla danej godziny są w całości akceptowane; Wszystkie zlecenia, które zostały złożone po cenie równej cenie ustalonej dla danej godziny mogą być w całości zaakceptowane lub zredukowane (stopień redukcji taki sam dla wszystkich zleceń). Wyniki sesji przekazywane uczestnikom na prywatnych stronach internetowych zawierają: informację o przyjęciu bądź odrzuceniu zlecenia, cenę i wolumen energii zakwalifikowanej do realizacji, wartość zawartych transakcji w danym dniu, wartość zawartych transakcji narastająco od chwili wystawienia ostatniej faktury, wartość wolnego zabezpieczenia (dot. zakupu)
10 10 zagregowane krzywe kupna i sprzedaży uwzględniające wszystkie zlecenia złożone na RDN, z zachowaniem ich anonimowości. Cały proces składania zleceń, wyznaczania cen równowagi i wielkości obrotu oraz przekazywania informacji zwrotnych jest w pełni zautomatyzowany. Łatwość zawierania transakcji to również jeden z istotnych elementów atrakcyjności tego segmentu rynku dla uczestników. Obroty Działający od połowy ubiegłego roku Rynek Dnia Następnego umożliwił uczestnikom Giełdy Energii S.A. zawarcie transakcji o łącznej wielkości MWh w okresie 9 miesięcy od lipca ub.r. do marca br. Obroty w poszczególnych miesiącach były mocno zróżnicowane, co przedstawia poniższe zestawienie: Miesiąc Średnia cena ważona (PLN/MWh) Średni obrót dzienny (MWh) Całkowity obrót (MWh) Lipiec 92, , Sierpień 99, , Wrzesień 98, , Październik 95, , Listopad 96, , Grudzień 94, , Styczeń 99, , Luty , Marzec , Kierunki rozwoju Plany rozwojowe Giełdy Energii SA dotyczą dwóch obszarów: rynku SPOT oraz Rynku Terminowego. Rynek SPOT, w ramach którego funkcjonuje już Rynek Dnia Następnego (RDN) zostanie wzbogacony o Rynek Dnia Bieżącego, czyli możliwość zawierania transakcji na 2 4 godziny przed fizyczną dostawą. Wprowadzenie tego
11 11 instrumentu nastąpi w przyszłym roku. Jest to uzależnione od wdrożenia mechanizmów rynku bilansującego z rozliczeniami godzinowymi oraz od wzrostu obrotów na funkcjonującym już RDN do poziomu co najmniej 8 10% w skali całego rynku energii. Konieczne będą więc modyfikacje zasad działania rynku bilansującego, tak aby transakcje zawierane na 2 4 godziny przed fizyczną dostawą mogły być uwzględnione przy wyznaczaniu ostatecznych godzinowych pozycji kontraktowych każdego uczestnika. Należy zdawać sobie sprawę, że wolumen transakcji zawieranych na Rynku Dnia bieżącego nie przekroczy 5 10% wolumenu transakcji Rynku Dnia Następnego i będzie efektem dokładniejszej prognozy zapotrzebowania na energię i możliwości produkcyjnych uczestników. Drugim obszarem, który w najbliższym okresie będzie podlegał szybkiemu rozwojowi jest Rynek Terminowy. Pierwszym produktem będą kontrakty terminowe (wprowadzenie: druga połowa maja br.) rozumiane jako umowa pomiędzy dwoma stronami, z której wynika wzajemne zobowiązanie do dostarczenia/przyjęcia energii elektrycznej w ustalonym okresie w przyszłości po cenie określonej w chwili zawarcia umowy (dokonania transakcji giełdowej). W początkowej fazie w obrocie będą występować kontrakty miesięczne, tzn. z miesięcznym terminem dostawy energii. Kontrakt będzie opiewał na 1 MWh dostarczaną na każdą godzinę miesiąca w terminie wykonania (miesiącu dostawy). Obrót będzie miał oczywiście charakter anonimowy, co oznacza, że firmy składające oferty i firmy będące stronami transakcji nie będą ujawniane. Rynek terminowy finansowy Rada Ministrów na swym posiedzeniu w dniu 10 kwietnia 2001 r. postanowiła, że Giełda Energii SA zorganizuje i wprowadzi rynek terminowy finansowy (futures) na energię elektryczną do końca 2001 roku. Wprowadzany przez Giełdę Energii SA rynek terminowy ma na celu umożliwienie Uczestnikom zabezpieczenie się przed zmianami cen energii w przyszłości, co powinno przyczynić się do poprawy efektywności funkcjonowania każdego podmiotu uczestniczącego w rynku. Kontrakt terminowy dotyczy przyszłej sumarycznej wartości 1 MWh energii elektrycznej w każdej godzinie 28. dobowego okresu (terminu) wykonania, płatnej po tzw.
12 12 ostatecznym kursie rozliczeniowym w stosunku do sumarycznej wartości 1 MWh energii elektrycznej w tym samym okresie, płatnej po cenie referencyjnej dobowej, ustalonej na giełdowym Rynku Dnia Następnego. Wartość zobowiązań każdego Uczestnika będzie obliczana codziennie, a rozliczanie w okresie notowań pozycji sprzedającego i kupującego odbywać będzie się poprzez przelewy pieniężne pomiędzy ich kontami, dzięki czemu straty i zyski na kontraktach będą natychmiast widoczne i realizowane w tym samym czasie. Okres notowań trwa do trzech miesięcy. Otwarcie pozycji wymagać więc będzie od stron wpłacenia na wyznaczone konto wstępnego depozytu zabezpieczającego. Codziennie wartość pozycji Uczestnika rynku futures porównywana będzie z wartością z poprzedniego dnia. Jeżeli pozycja przyniosła zysk, jest on natychmiast przelewany na jego konto i odwrotnie ewentualna strata automatycznie redukuje ilość posiadanej przez niego gotówki. Rozliczenia dzienne ograniczają ryzyko niedotrzymania warunków kontraktu, jednak wciąż istnieje prawdopodobieństwo, że jedna ze stron nie zechce zaakceptować straty, jaką w ciągu dnia przyniosła jej pozycja. W celu wyeliminowania takiej możliwości zastosowany będzie system depozytów. Otwarcie pozycji pociągnie za sobą konieczność wpłacenia wstępnego depozytu zabezpieczającego. Gdyby w wyniku niekorzystnych ruchów cen wielkość depozytu Uczestnika spadła poniżej dopuszczalnego minimum (depozytu podtrzymującego), zostanie skierowane w jego stronę żądanie do uzupełnienia kwoty do pierwotnej wysokości. Jeżeli tego nie uczyni, jego pozycje zostaną bezwarunkowo zamknięte. Do zwolnienia depozytu dojdzie w następujących przypadkach:! kiedy Uczestnik wycofa zlecenie oraz! kiedy zamknie pozycję. W przypadku wycofania zlecenia uwolniona zostanie cała kwota wstępnego depozytu, pobranego w momencie składania zlecenia. W przypadku, gdy Uczestnik całkowicie zlikwiduje pozycję zwalniana będzie cała kwota depozytu zabezpieczającego, jeśli natomiast zlikwiduje część pozycji, uwalniany będzie tylko odpowiedni ułamek depozytu. Po okresie notowań, w którym Uczestnicy mogą zmieniać swoją pozycję przez dokonywanie kolejnych operacji zakupu i sprzedaży w odniesieniu do tego samego kontraktu, następuje 28. dniowy termin wykonania, rozpoczynający się od poniedziałku, godz. 0: dni przed terminem wykonania kontrakt dzielony jest na cztery kontrakty tygodniowe, które rozliczane są ostatecznie w kolejnych tygodniach terminu wykonania. W
13 13 pierwszym rozliczonym ostatecznie kontrakcie tygodniowym, jako cenę kontraktową (ostateczny kurs rozliczeniowy) przyjmuje się cenę ostatnich notowań (10 transakcji) na rynku terminowym w dniu poprzedzającym pierwszy dzień terminu wykonania. Ostateczny kurs rozliczeniowy obowiązuje do końca tygodnia i jest porównywany z giełdową ceną referencyjną dobową na Rynku Dnia Następnego w celu ustalenia wzajemnych zobowiązań stron. Analogicznie postępuje się w kolejnych trzech tygodniach terminu wykonania.
14 14 Literatura: A. Dobroczyńska, L. Juchniewicz, B. Zaleski, Regulacja energetyki w Polsce, Warszawa- Toruń, 2001, ss W. Mielczarski, Rynki Energii Elektrycznej. Wybrane aspekty techniczne i ekonomiczne, Warszawa 2000, ss M. Zerka, Segment bilansujący rynku energii elektrycznej w Polsce; przyjęte rozwiązania i wdrożenie, referat przygotowany na VIII Konferencję Naukowo-Techniczną REE 2001 w Kazimierzu Dolnym w dniach r. M. Duda, Efektywność rynku konkurencyjnego i bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w Polsce, referat przygotowany na VIII Konferencję Naukowo-Techniczną REE 2001 w Kazimierzu Dolnym w dniach r. A. Weron, R. Weron, Giełda Energii, Strategie Zarządzania Ryzykiem, Wrocław 2000, ss Program wprowadzenia rynku energii elektrycznej w Polsce, dokument rozpatrzony i przyjęty przez Radę Ministrów w dniu r.
Zasady funkcjonowania rynku gazu na TGE
Zasady funkcjonowania rynku gazu na TGE Leszek Prachniak Dyrektor Działu Notowań leszek.prachniak@tge.pl Warszawa 26.06.2013 Rynek giełdowy - rynkiem konkurencyjnym www.tge.pl Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
Bardziej szczegółowoRynek energii. Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce
4 Rynek energii Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce Energia elektryczna jako towar Jak każdy inny towar, energia elektryczna jest wytwarzana przez jej wytwórców, kupowana przez pośredników, a
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Luty Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY 2004 150,00 Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 średni kurs ważony
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Maj Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY 24 15, Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5
Bardziej szczegółowoOdbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej
Odbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej Władysław Mielczarski Politechnika Łódzka, Instytut Badań Systemowych PAN Przedstawiany artykuł został zainspirowany dyskusjami w czasie konferencji Rynki Energii
Bardziej szczegółowoRE Giełda Energii. Wykład 4
RE Giełda Energii Wykład 4 Rynek konkurencyjny i regulowany Trzy możliwości sprzedaży (rynek hurtowy) Kontrakt dwustronny Giełda Energii Rynek Bilansujący Giełda Energii Giełda Rynek Dnia Następnego System
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Lipiec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY 24 15, Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Kwiecień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 2004 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 średni kurs ważony obrotem
Bardziej szczegółowoJAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
JAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu NEUF 2007 Nowa Energia- User Friendly październik 2007, Warszawa Konkurencja na REE czy da się konkurować
Bardziej szczegółowoKonferencja Naukowa Ochrona konkurencji i konsumentów w prawie sektorów infrastrukturalnych Kraków, r. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW
Konferencja Naukowa Ochrona konkurencji i konsumentów w prawie sektorów infrastrukturalnych Kraków, 14.04.2012 r. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW Probierz Probierz 1. miernik służący za podstawę oceny
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Czerwiec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
14, RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 24 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5 6 7
Bardziej szczegółowoCzęść I. Zasady obrotu. 1. Organizacja notowań i zawierania transakcji pozaseryjnych na RDN.
Część I. Zasady obrotu 1. Organizacja notowań i zawierania transakcji pozaseryjnych na RDN. 1.1. Obrót na RDN prowadzony jest w dwóch dniach poprzedzających Dzień na - kontraktach określonych w specyfikacjach
Bardziej szczegółowoMonitoring rynku energii elektrycznej
Monitoring rynku energii elektrycznej Opracowano w Departamencie Promowania Konkurencji URE (Biuletyn URE 6/2001) Proces przekształceń rynkowych, jaki przechodzi obecnie sektor elektroenergetyczny w Polsce
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Grudzień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 150,00 140,00 średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min Grudzień 2003 130,00 120,00 110,00 100,00
Bardziej szczegółowoNowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu
Rola giełdy na rynku energii elektrycznej. Nowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu Warszawa, 25 kwietnia 2008 Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Wrzesień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
15, RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 24 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 1 2 3 4 5
Bardziej szczegółowoFunkcjonowanie Rynku Forward na Prawa Majątkowe OZE. www.tge.pl
Funkcjonowanie Rynku Forward na Prawa Majątkowe OZE www.tge.pl Rynek forward na prawa majątkowe OZE 1. Przedmiot obrotu: kontrakty terminowe typu forward na prawa majątkowe z OZE (PMOZE_A) 2. Nominał kontraktu:
Bardziej szczegółowoRola TGE w organizacji Rynku Praw Majątkowych
Rola TGE w organizacji Rynku Praw Majątkowych Rynki prowadzone przez TGE, nowe produkty Leszek Prachniak Dyrektor Departamentu Notowao Towarowa Giełda Energii S.A. Leszek.prachniak@polpx.pl TGE prowadzone
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Październik Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
160,00 150,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 2003 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00
Bardziej szczegółowoKontrakty Terminowe na Dostawę Energii Elektrycznej
Kontrakty Terminowe na Dostawę Energii Elektrycznej Materiały do broszury informacyjnej o RTEE Strona 1 z 10 Kontrakty typu FORWARD Ogólne informacje: Notowane kontrakty: całodobowe (BASE) oraz szczytowe
Bardziej szczegółowoPrezentacja grupy kapitałowej Towarowej Giełdy Energii. TGE S.A. Jacek A. Goszczyński - Wiceprezes Zarządu
Prezentacja grupy kapitałowej Towarowej Giełdy Energii TGE S.A. Jacek A. Goszczyński - Wiceprezes Zarządu IRGIT S.A. Ireneusz Łazor - Prezes Zarządu Warszawa 07.02.2012 RYNEK ENERGII W POLSCE KLUCZOWE
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Sierpień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] Sierpień 2003 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 średni kurs ważony obrotem kurs
Bardziej szczegółowoGrupa Bilansująca i Rynek CO 2 na poee. Warszawa, 18-19 października 2007
Grupa Bilansująca i Rynek CO 2 na poee Warszawa, 18-19 października 2007 Pozycja rynkowa Internetowej Platformy Obrotu Energią Elektryczną - poee sty-04 lut-04 mar-04 kwi-04 maj-04 cze-04 lip-04 sie-04
Bardziej szczegółowoKontrakty Terminowe na indeks IRDN24. materiał informacyjny
Kontrakty Terminowe na indeks IRDN24 materiał informacyjny 1 Kontrakty typu FUTURES Ogólne informacje: Notowane kontrakty: kontrakty terminowe na indeks IRDN24 Wykonanie kontraktu poprzez rozliczenie pieniężne
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Wrzesień Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
150,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] Wrzesień 2003 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 średni kurs ważony obrotem
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Styczeń Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 2004 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 średni kurs ważony obrotem
Bardziej szczegółowoRynek Dnia Bieżącego. linia biznesowa energia elektryczna
Rynek Dnia Bieżącego linia biznesowa energia elektryczna TGE kim jesteśmy? Nowy rynek na TGE - Rynek Dnia Bieżącego I slide 2 Pełna liberalizacja rynku energii elektrycznej - przed którą nie ma w Polsce
Bardziej szczegółowoKoncepcja European Energy Trading Platform (EETP) czy to jest możliwe?
Koncepcja European Energy Trading Platform (EETP) czy to jest możliwe? Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu Towarowa Giełda Energii S.A. POWER RING 2007 w stronę europejskiej energetycznej platformy handlowej
Bardziej szczegółowoRYNEK BILANSUJĄCY - RYNEK CZY MECHANIZM?
RYNEK BILANSUJĄCY - RYNEK CZY MECHANIZM? KONFERENCJA: Wydzielenie OSD - praktyczne przykłady wdrożenia Dyrektywy 54 Marek Kulesa Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, 21.11.2006 r. Zakres prezentacji
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014
Zmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014 Coroczne spotkanie przedstawicieli Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Ślesin, 29 listopada 2013 r. Zakres
Bardziej szczegółowoUruchomienie rynku gazu na TGE
Uruchomienie rynku gazu na TGE Leszek Prachniak Dyrektor Działu Notowań leszek.prachniak@tge.pl Szczególna Rola Giełdy Towarowej na rynku gazu w warunkach obowiązywania taryfy www.tge.pl Najpierw konkurencja
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Marzec Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
150,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 2003 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 średni kurs ważony obrotem kurs
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Listopad Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
RAPORT MIESIĘCZNY Rynek Dnia Następnego 2002 Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 kurs średni kurs ważony obrotem kurs kurs max kurs kurs min 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Bardziej szczegółowoPropozycja systemu rozliczeń dla rynku gazu w Polsce
Propozycja systemu rozliczeń dla rynku gazu w Polsce 13.06. 2012 Warszawa Członkostwo w GIR Członkami Izby mogą być wyłącznie: Spółki prowadzące Giełdy, Towarowe domy maklerskie, Domy maklerskie, inne
Bardziej szczegółowoSzczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego
Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego zatwierdzone Uchwałą Zarządu
Bardziej szczegółowoMichał Tryuk Wiceprezes Zarządu TGE S.A. Warszawa, 23 września 2014 r.
Michał Tryuk Wiceprezes Zarządu TGE S.A. Warszawa, 23 września 2014 r. Towarowa Giełda Energii TGE powstała pod koniec 1999 roku z inicjatywy Ministra Skarbu Państwa jako niezbędny element liberalizacji
Bardziej szczegółowoRAPORT MIESIĘCZNY. Listopad Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego. Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh]
150,00 140,00 RAPORT MIESIĘCZNY Towarowa Giełda Energii S.A. Rynek Dnia Następnego Średni Kurs Ważony Obrotem [PLN/MWh] średni kurs ważony obrotem kurs max kurs min 2003 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00
Bardziej szczegółowoStandardy instrumentów z fizyczną dostawą na RIF
Standardy instrumentów z fizyczną dostawą na RIF Jarosław Ziębiec Komitet Rynku Energii Elektrycznej Komitet Rynku Gazu Warszawa, 25 stycznia 2017 r. Strona Agenda Standard kontraktu na ee z dostawą 3
Bardziej szczegółowoSzczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego
Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego zatwierdzone Uchwałą Zarządu nr 121/32/17 z dnia 23 maja 2017 r. wchodzą w życie z dniem 31 maja 2017 r. Rozdział
Bardziej szczegółowoUmowa o pełnienie funkcji animatora rynku przez Członka Towarowej Giełdy Energii S.A.
Umowa o pełnienie funkcji animatora rynku przez Członka Towarowej Giełdy Energii S.A. zawarta w dniu... roku w Warszawie, pomiędzy: Towarową Giełdą Energii Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul.
Bardziej szczegółowoGiełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oferuje inwestorom nową możliwość zawierania transakcji. Od
Bardziej szczegółowoKatarzyna Halicka*, Arkadiusz Jurczuk**, Joanicjusz Nazarko***
ZAGADNIENIA TECHNICZNO-EKONOMICZNE Tom 48 Zeszyt 1 2003 Katarzyna Halicka*, Arkadiusz Jurczuk**, Joanicjusz Nazarko*** ZARZĄDZANIE PORTFELEM ZAKUPÓW NA RYNKU DNIA NASTĘPNEGO**** W wyniku liberalizacji
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 lipca 2018 r. Poz. 1455 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII 1) z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie wykonania obowiązku mocowego, jego rozliczania i
Bardziej szczegółowoDlaczego nie jest możliwe podbicie benchmarku ustawowego średniej ceny energii
Dlaczego nie jest możliwe podbicie benchmarku ustawowego średniej ceny energii Katarzyna Balla Warszawa, 10.12.2015 r. 1 Benchmark cenowy ustawa o OZE Tryb sprzedaży energii elektrycznej po wygraniu aukcji
Bardziej szczegółowoWyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 28 maja 2012 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)
1 Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 28 maja 2012 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami) Zarządzenie nr 1 Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. z dnia
Bardziej szczegółowoOPTYMALIZACJA KOSZTÓW POBORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKCIE
OPTYMALIZACJA KOSZTÓW POBORU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKCIE JAK ZMNIEJSZYĆ KOSZTY ENERGII ELEKTRYCZNEJ 23 czerwca 2009, Warszawa, ul. Wołoska 7, budynek MARS Zawartość: WPROWADZENIE Rynek Energii Elektrycznej
Bardziej szczegółowoDOM MAKLERSKI W GIEŁDOWYM OBROCIE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ
DOM MAKLERSKI W GIEŁDOWYM OBROCIE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ. PODSTAWOWE REGULACJE DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY DOMU MAKLERSKIEGO I JEGO KLIENTÓW Ustawa z 29.07.2005 o obrocie instrumentami finansowymi Ustawa z 29.07.2005
Bardziej szczegółowoSzczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego
Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Bieżącego Zatwierdzone Uchwałą Zarządu Nr 99/19/10 z dnia 28 maja 2010 r. wchodzi w życie z dniem 21 czerwca 2010 r. Definicje
Bardziej szczegółowoRedukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR r.
Redukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR 20.04.2017 r. Rynek redukcji mocy - DSR Agenda: 1. Operatorskie środki zaradcze zapewnienie bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego
Bardziej szczegółowoWyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 24 listopada 2015 roku
Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 24 listopada 2015 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami na rachunkach derywatów intraday) Zarządzenie nr 1 Dyrektora
Bardziej szczegółowoWyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 01 lipca 2015 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)
Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 01 lipca 2015 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami) Zarządzenie nr 3 Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. z dnia 26
Bardziej szczegółowoPromowanie konkurencji
Promowanie konkurencji Autorzy: Robert Guzik, Zdzisław Muras, Departament Promowania Konkurencji URE (Biuletyn URE 5/2001) Lato w polskiej energetyce to okres zmniejszonego popytu na energię, planowanych
Bardziej szczegółowoWnioski Prezesa URE z analizy uwag do Programu Uwalniania Gazu (wprowadzenie do dyskusji)
Wnioski Prezesa URE z analizy uwag do Programu Uwalniania Gazu (wprowadzenie do dyskusji) Warsztaty ws. Programu Uwalniania Gazu Warszawa, 28 maja 2012 r. Oczekiwania uczestników rynku gazu Stworzenie
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe na stawki WIBOR
Kontrakty terminowe na stawki WIBOR Sebastian Siewiera Główny Specjalista Dział Rynku Terminowego Warszawa, marzec 2014-1- WSTĘP Kontrakty terminowe (futures) na stopy LIBOR/EURIBOR oraz obligacje skarbowe
Bardziej szczegółowoWyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 30 grudnia 2015 roku
Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 30 grudnia 2015 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami na rachunkach derywatów intraday) Zarządzenie nr 4 Dyrektora
Bardziej szczegółowoRozwój rynku hurtowego i czynniki cenotwórcze
Rozwój rynku hurtowego i czynniki cenotwórcze Leszek Prachniak Dyrektor Pionu Operacji Giełdowych e-mail:leszek.prachniak@tge.pl 1 Kto może zostać Członkiem Giełdy? Członkami Giełdy mogą być podmioty określone
Bardziej szczegółowoI co dalej z KDT? Warszawa, 14 czerwca 2007 roku
I co dalej z KDT? Warszawa, 14 czerwca 2007 roku 0 Wydobycie Wytwarzanie Przesył Dystrybucja Sprzedaż Potencjał rynkowy PGE PGE po konsolidacji będzie liderem na polskim rynku elektroenergetycznym, obecnym
Bardziej szczegółowoUmowa o pełnienie funkcji animatora rynku przez Członka Towarowej Giełdy Energii S.A.
Umowa o pełnienie funkcji animatora rynku przez Członka Towarowej Giełdy Energii S.A. zawarta w dniu... roku w Warszawie, pomiędzy: Towarową Giełdą Energii Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul.
Bardziej szczegółowoUwarunkowania dyrektywy MiFID II i jej wpływ na rynki towarowo-finansowe w Polsce At the heart of Central European power trading
Uwarunkowania dyrektywy MiFID II i jej wpływ na rynki towarowo-finansowe w Polsce At the heart of Central European power trading Warszawa, 8 marca 2017 r. Rynek energii elektrycznej w Polsce rola TGE TWh
Bardziej szczegółowoCzym jest kontrakt terminowy?
Kontrakty terminowe Czym jest kontrakt terminowy? Kontrakt to umowa między 2 stronami Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży w określonym momencie w przyszłości danego instrumentu bazowego
Bardziej szczegółowooferty kupujących oferty wytwórców
Adam Bober Rybnik, styczeń Autor jest pracownikiem Wydziału Rozwoju Elektrowni Rybnik S.A. Artykuł stanowi wyłącznie własne poglądy autora. Jak praktycznie zwiększyć obrót na giełdzie? Giełda jako jedna
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2011 r. w sprawie sposobu przeprowadzania aukcji uprawnień do emisji
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia...................... 2011 r. w sprawie sposobu przeprowadzania aukcji uprawnień do emisji Na podstawie art. 39 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie
Bardziej szczegółowoKDPW_CCP cele zadania, korzyści dla rynku
Izba rozliczeniowa KDPW_CCP KDPW_CCP cele zadania, korzyści dla rynku 1 lipca 2011 r. nastąpi przekazanie przez Krajowy Depozyt spółce KDPW_CCP zadań dotyczących prowadzenia rozliczeń transakcji zawieranych
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do obrotu giełdowego
Jesteś tu: Bossa.pl Wprowadzenie do obrotu giełdowego Przedmiotem obrotu na giełdzie mogą być instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu giełdowego. Decyzję o dopuszczeniu instrumentów finansowych do
Bardziej szczegółowoSzczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Następnego
Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Następnego Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla energii elektrycznej na Rynku Dnia Następnego zatwierdzone Uchwałą Zarządu
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe w teorii i praktyce. Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego
Kontrakty terminowe w teorii i praktyce Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego Czym jest kontrakt terminowy? Kontrakt to umowa między 2 stronami Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży
Bardziej szczegółowoRynek energii elektrycznej w lutym 2013 r. kolejne rekordy na Towarowej Giełdzie Energii
Rynek energii elektrycznej w lutym 2013 r. kolejne rekordy na Towarowej Giełdzie Energii Informacja prasowa Łączny obrót energią elektryczną: 13,789 TWh wzrost o 257 proc. r/r Warszawa, 11 marca 2013 r.
Bardziej szczegółowoRynek energii elektrycznej oraz rynek gazu na Towarowej Giełdzie Energii w maju 2013 r.
Warszawa, 7 czerwca 2013 r. Rynek energii elektrycznej oraz rynek gazu na Towarowej Giełdzie Energii w maju 2013 r. Informacja prasowa Łączny obrót energią elektryczną w maju br. wyniósł 11,592 TWh - wzrost
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój
Warszawa, 31 lipca 2013 r. OGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój Niniejszym Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych AGRO Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie ogłasza poniższe zmiany statutu
Bardziej szczegółowoŚWIADCZENIE RUS W SYSTEMIE ELEKTRO- ENERGETYCZNYM A WPROWADZENIE RYNKU MOCY Sesja plenarna IV. Marek Kulesa dyrektor biura TOE
ŚWIADCZENIE RUS W SYSTEMIE ELEKTRO- ENERGETYCZNYM A WPROWADZENIE RYNKU MOCY Sesja plenarna IV Marek Kulesa dyrektor biura TOE Kazimierz Dolny, 26 kwietnia 2016 r. Zakres referatu/prezentacji 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoKoncepcja notowania białych certyfikatów
Koncepcja notowania białych certyfikatów Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu Towarowa Giełda Energii SA Warszawa, 05 kwietnia 2006 www.polpx.pl polpx@polpx.pl Debata BIAŁE CERTYFIKATY wysoka efektywność
Bardziej szczegółowoZmiany na Rynku Dnia Bieżącego gazu oraz uruchomienie notowań dla gazu zaazotowanego
Zmiany na Rynku Dnia Bieżącego gazu oraz uruchomienie notowań dla gazu zaazotowanego Leszek Prachniak Dyrektor Biura Operacji Giełdowych Warszawa 07.11.2018 Rynki gazu wysokometanowego klasy E prowadzone
Bardziej szczegółowoUwarunkowania działalności odbiorcy końcowego na rynku energii elektrycznej po wejściu w życie styczniowej nowelizacji ustawy - Prawo energetyczne
Uwarunkowania działalności odbiorcy końcowego na rynku energii elektrycznej po wejściu w życie styczniowej nowelizacji ustawy - Prawo energetyczne dr Filip M. Elżanowski Uniwersytet Warszawski Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoDoświadczenia PKP Energetyki w obrocie instrumentami Futures i Forward
Doświadczenia PKP Energetyki w obrocie instrumentami Futures i Forward Główne podobieństwa i różnice Futures i Forward Zarówno Futures jak i Forward to kontrakty terminowe. Forward zawsze wiąże się z fizyczną
Bardziej szczegółowoZapotrzebowanie na moc i potrzeby regulacyjne KSE. Maciej Przybylski 6 grudnia 2016 r.
Zapotrzebowanie na moc i potrzeby regulacyjne KSE Maciej Przybylski 6 grudnia 2016 r. Agenda Historyczne zapotrzebowanie na energię i moc Historyczne zapotrzebowanie pokrywane przez jednostki JWCD oraz
Bardziej szczegółowoZarządca Rozliczeń S.A. Konsekwencje rozwiązania kontraktów długoterminowych (KDT)
Zarządca Rozliczeń S.A. Konsekwencje rozwiązania kontraktów długoterminowych (KDT) Krzysztof Szczęsny, Maciej Chrost, Jan Bogolubow 1 Czym były KDT-y? Zawarte w latach 90-tych przez wytwórców energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoRaport OSP z konsultacji dotyczących zmiany zasad udziału w rynku bilansującym uczestników typu Przedsiębiorstwo Obrotu oraz Giełda Energii Warszawa, 8 września 2004 r. PSE-Operator S.A. OPERATOR SYSTEMU
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po raportach rozliczeniowych w Condico Clearing Station
Przewodnik po raportach rozliczeniowych w Condico Clearing Station Zawarte transakcje W sekcji Zawarte transakcje użytkownik ma możliwość podglądu i modyfikacji bieżących transakcji, jak również podglądu
Bardziej szczegółowoMC na połączeniu z Litwą (LITPOL)
MC na połączeniu z Litwą (LITPOL) Sylwester Biało Dyrektor Działu Rynku Towarowego Komitet Rynku Energii Elektrycznej Warszawa, 27 października 2015 MC na połączeniu z Litwą (LITPOL) 20 kwietnia 2015 zostało
Bardziej szczegółowoDo końca 2003 roku Giełda wprowadziła promocyjne opłaty transakcyjne obniżone o 50% od ustalonych regulaminem.
Opcje na GPW 22 września 2003 r. Giełda Papierów Wartościowych rozpoczęła obrót opcjami kupna oraz opcjami sprzedaży na indeks WIG20. Wprowadzenie tego instrumentu stanowi uzupełnienie oferty instrumentów
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku gazu w Polsce Postulaty odbiorców przemysłowych. Warszawa, 29 październik 2014r.
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Postulaty odbiorców przemysłowych. Warszawa, 29 październik 2014r. Polski rynek gazu - cechy. Jak dotąd większość polskiego rynku gazu objęta jest regulacją, prawie wszyscy
Bardziej szczegółowoPraktyczne kroki do zmiany sprzedawcy. Przewodnik TPA Andrzej Wołosz PKP Energetyka spółka z o.o.
Praktyczne kroki do zmiany sprzedawcy. Przewodnik TPA Andrzej Wołosz PKP Energetyka spółka z o.o. a.wolosz@pkpenergetyka.pl 21 października 2006/ 1 Akty prawne wyznaczające kształt REE Prawo energetyczne
Bardziej szczegółowoRynek energii elektrycznej
Rynek energii elektrycznej -model a polska rzeczywistość Jacek Brandt Towarowa Giełda Energii SA Rynek energii w Polsce Debata Nagroda czy kara czyli jak regulować, Lis_2008 2 Cechy prawidłowo funkcjonującego
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 7/2018 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 3 stycznia 2018 r. (z późn. zm.)
Uchwała Nr 7/2018 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 3 stycznia 2018 r. (z późn. zm.) w sprawie programu zachęt dla podmiotów wykonujących zadania animatora rynku program SuperAnimator
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe na GPW
Kontrakty terminowe na GPW Czym jest kontrakt terminowy? Umowa między 2 stronami: nabywcą i sprzedawcą Nabywca zobowiązuje się do kupna instrumentu bazowego w określonym momencie w przyszłości po określonej
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe bez tajemnic. Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego
Kontrakty terminowe bez tajemnic Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego Agenda: ABC kontraktów terminowych Zasady obrotu kontraktami Depozyty zabezpieczające Zabezpieczanie i spekulacja Ryzyko inwestowania
Bardziej szczegółowoadw. dr Mariusz Swora (WPiA UAM Poznań)
adw. dr Mariusz Swora (WPiA UAM Poznań) Konferencja Rynek energii w Polsce BIG BANG roku 2010 13 kwietnia 2011, Warszawa Obowiązek publicznego obrotu energią elektryczną w nowelizacji ustawy Prawo energetyczne
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej
Zmiany na rynku energii elektrycznej Autor: Przemysław Zaleski Trudne początki Rynek energii elektrycznej swoje początki wiąże z dostrzeżeniem konieczności liberalizacji rynku energii elektrycznej. Niewątpliwie
Bardziej szczegółowoPodsumowanie roku 2012 na Towarowej Giełdzie Energii
Warszawa, 22 stycznia 2013 r. Podsumowanie roku 2012 na Towarowej Giełdzie Energii Informacja prasowa Obrót na wszystkich rynkach, dedykowanych energii elektrycznej, na Towarowej Giełdzie Energii, wyniósł
Bardziej szczegółowoPrognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rozwoju Systemu PSE S.A.
Prognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach 216 235 Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rozwoju Systemu PSE S.A. Konstancin-Jeziorna, 2 maja 216 r. Polskie Sieci Elektroenergetyczne
Bardziej szczegółowoBudowa europejskiego rynku energii. Jacek Brandt
Budowa europejskiego rynku energii Jacek Brandt FORUM OBROTU Stare Jabłonki, 09-11 czerwca 2014 Market Coupling główny element wspólnego rynku energii w Europie W 2010 roku Forum Florenckie zaakceptowało
Bardziej szczegółowoZasady udziału animatorów rynku w programie zachęt. SuperAnimator KONTRAKTY AKCYJNE. (według stanu prawnego na dzień 1 marca 2019 r.
Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 8/2018 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 3 stycznia 2018 r. Zasady udziału animatorów rynku w programie zachęt SuperAnimator KONTRAKTY AKCYJNE (według
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe. This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Kontrakty terminowe Slide 1 Podstawowe zagadnienia podstawowe informacje o kontraktach zasady notowania, depozyty zabezpieczające, przykłady wykorzystania kontraktów, ryzyko związane z inwestycjami w kontrakty,
Bardziej szczegółowoWyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 27 września 2016 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)
Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 27 września 2016 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami) Zarządzenie nr 5 Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. z dnia
Bardziej szczegółowoForward Rate Agreement
Forward Rate Agreement Nowoczesne rynki finansowe oferują wiele instrumentów pochodnych. Należą do nich: opcje i warranty, kontrakty futures i forward, kontrakty FRA (Forward Rate Agreement) oraz swapy.
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 103/28/04/2018 Zarządu Izby Rozliczeniowej Giełd Towarowych S.A. z dnia 5 kwietnia 2018 roku w sprawie zabezpieczeń niepieniężnych
Uchwała Nr 103/28/04/2018 Zarządu Izby Rozliczeniowej Giełd Towarowych S.A. z dnia 5 kwietnia 2018 roku w sprawie zabezpieczeń niepieniężnych Na podstawie 37 ust. 8 i ust. 9 oraz 39 ust. 6 Regulaminu Giełdowej
Bardziej szczegółowoAKTUALIZACJA IRIESP. luty 2019
AKTUALIZACJA IRIESP luty 2019 Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Historia zmian 2006 Sierpień Pierwsza wersja IRiESP.. 2013 Styczeń czwarta wersja IRIESP 2016 Marzec piąta wersja IRiESP 2018 Grudzień
Bardziej szczegółowoSzczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla gazu na Rynku Dnia Następnego gazu
Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla gazu na Rynku Dnia Następnego gazu Szczegółowe zasady obrotu i rozliczeń dla gazu na Rynku Dnia Następnego gazu zatwierdzone Uchwałą Zarządu Towarowej Giełdy Energii
Bardziej szczegółowoFutures na Wibor najlepszy sposób zarabiania na stopach. Departament Skarbu, PKO Bank Polski Konferencja Instrumenty Pochodne Warszawa, 28 maja 2014
Futures na Wibor najlepszy sposób zarabiania na stopach Departament Skarbu, PKO Bank Polski Konferencja Instrumenty Pochodne Warszawa, 28 maja 2014 Agenda Wprowadzenie Definicja kontraktu Czynniki wpływające
Bardziej szczegółowoRola i zadania Prezesa URE na konkurencyjnym rynku energii elektrycznej
Departament Promowania Konkurencji Rola i zadania Prezesa URE na konkurencyjnym rynku energii elektrycznej Warszawa, 18 października 2007 r. Adres: ul. Chłodna 64, 00-872 Warszawa e mail: dpk@ure.gov.pl
Bardziej szczegółowo