Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016

Transkrypt

1 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 015/016 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów: Psychologia Forma studiów: Niestacjonarne Stopień studiów: Magisterskie, jednolite Specjalności: Psychologia biznesu i zarządzania Psychologia kliniczna z neuropsychologią Psychologia kliniczno-sądowa Psychologia edukacyjna i wychowawcza Profil: Ogólnoakademicki Kod kierunku: Psych 1 Przedmiot Nazwa przedmiotu Psychologia osobowości Kod przedmiotu WPINH PsychAJednolite magisterskien B13 15/16 Kategoria przedmiotu Przedmioty kierunkowe Liczba punktów ECTS 6 Język wykładowy polski Forma zajęć, liczba godzin w planie studiów Semestr W C K S L I Legenda: W WykładC Ćwiczenia/językiK KonwersatoriumS SeminariumL Laboratorium, WarsztatyI Inne, Praktyki

2 3 Cele przedmiotu Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Cel 1 Celem zajęć jest dostarczenie aktualnego stanu wiedzy dotyczącego podstawowych zagadnień i problematyki związanej z koncepcjami i teoriami osobowości. Zapoznanie studentów z głównymi wątkami i aspektami psychologii osobowości. Pokazanie relacji pomiędzy poszczególnymi ujęciami i kierunkami w odniesieniu do funkcjonowania człowieka jako jednostki i jako uczestnika życia społeczno-kulturowego. Zaprezentowanie najważniejszych elementów w obszarze genezy, struktury, funkcji, dynamiki i patologii w rozwoju osobowości. Uwrażliwienie na konieczność rozwoju osobistego w kontekście ideału osobowego 4 Wymagania wstępne 1 brak 5 Modułowe efekty kształcenia MW1 posiada wiedze o specyfice nauki o osobowości oraz jej właściwościach (założenia metasystemowe, kryteria porównywania teorii/koncepcji) MW dysponuje wiedza z zakresu koncepcji osobowości, która pozwala rozumieć człowieka w sposób całościowy i zintegrowany MW3 identyfikuje główne modele opracowane przez różne nurty w psychologii osobowości MU4 potrafi objaśnić, na czym polega integrująca funkcja osobowości w funkcjonowaniu człowieka MU5 umie wskazać najbardziej znaczące osiągniecia poszczególnych twórców i nurtów oraz najważniejsze dylematy dotyczące rozumienia osobowości i jej znaczenia dla opisu człowieka MU6 potrafi szacować osobowościowe predyspozycje do różnych form zachowania MK7 krytycznie i logicznie posługuje się zdobyta wiedza w zakresie opisu i interpretowania zjawisk życia psychicznego MK8 zdaje sobie sprawę z konieczności stałego uaktualniania wiedzy i umiejętności w zakresie swojej pracy zawodowej 6 Treści programowe Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Wprowadzenie do psychologii osobowości. Jej specyfika, rodzaj stawianych pytań, relacje z innymi dziedzinami wiedzy o człowieku (głównie: filozofii, antropologii kulturowej, socjologii), innych dyscyplin psychologii (ogólna, różnic indywidualnych, społeczna) oraz praktyki psychologicznej (klinicznej, diagnostycznej, edukacyjnej, kierowania). Obszary zastosowania wiedzy o osobowości: terapia, wspomaganie, samopoznanie i określenie siebie, modyfikacja, rozwój własny (wewnętrzny) w biegu życia. Elementy patologii W1 osobowości. Związek psychologii osobowości z koncepcjami jednostki ludzkiej (antropologia filozoficzna i społeczna). Historyczny zarys koncepcji człowieka (zakładnik, pan i niewolnik, rola społeczna, aktor i obserwator, podmiot własnej aktywności) i rodzajów aktywności społecznej (twórczy, adaptacyjny, destrukcyjny). Osobowość jako kategoria psychologiczna: rodzaje definicji osobowości; koncepcje osobowości i kryteria ich klasyfikacji; podstawowe problemy teorii osobowości (stałość zachowania, indywidualność, społeczny układ odniesienia, stan/proces) Strona /8

3 Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin W Teoria i opis. Wyróżniki i właściwości teorii osobowości (w ujęciu systematycznym). Czynniki osobowości w ujęciu historycznym (Allport). Przyczyny rozbieżności, wieloaspektowości i kulturowego wymiaru danej koncepcji osobowości. Dochodzenie do psychologicznego ujmowania osobowości: jako wynik odkrywania świata, jako podstawa formułowania problemów badawczych, jako uzasadnienie technik modyfikacyjnych, jako podstawa filozofii bycia jednostki. Ujmowanie holistyczne bądź fragmentaryczne. W poszukiwaniu uniwersaliów psychologicznych osobowości (model Eysencka, badania leksykalne tzw. wielkiej piątki i pięcioczynnikowej teorii osobowości McCrae i Costy) W3 Odkrycie nieświadomości jako jakościowa zmiana sposobu ujmowania psychiki ludzkiej (psychologia głębi). Narodziny psychoanalizy i jej rola w powstawaniu nowych koncepcji osobowości i nowych problemów psychologii (nerwice, lęk pierwotny, mechanizmy obronne, zachowania symboliczne, rozwój psychiczny i zmiany osobowości, patologizacja osobowości, wspomaganie i terapia). Początki psychoanalizy (Breuer). Punkt widzenia na życie psychiczne w psychoanalizie (metapsychologia). Struktura i dynamika tzw. aparatu psychicznego (Freud): to, ja, nad-ja oraz nieświadome, przedświadome, świadome. Teoria rozwoju psychoseksualnego i charakteru. Freudowska koncepcja kultury W4 Psychologia analityczna (Jung) jako próba rozszerzenia kategorii determinant osobowości poza doświadczenia indywidualne (ontogenetyczne), tło symbolicznego poza język. Psychologiczne ujęcie kultury. Analityczna koncepcja osobowości (Jung). Podstawowe kategorie psychologii analitycznej: jaźń, nieświadomość osobowa i zbiorowa, archetypy, funkcje psychiczne, indywiduacja (i jej fazy). Psychologia indywidualna (Adler) jako powiązanie rozwoju, zdrowia psychicznego, nerwicy oraz wyróżnionych dysfunkcji i zaburzeń z istnieniem rozwojowej orientacji prospołecznej. Podstawowe kategorie psychologii indywidualnej: cel, pozycja w rodzinie, dążenie do wyższości, poczucie niższości, kompensacja, twórcza jaźń, styl życia. Protest męski w kierunku ujawnienia roli płci w społecznym funkcjonowaniu kobiet W5 Psychoanaliza (neopsychoanaliza) zorientowana kulturowo. Wzajemne związki między psychoanalizą a antropologią kulturową: oddziaływanie i zapożyczenia. Fromm i rola jego koncepcji formowania się mentalności wspólnot ludzkich zależnego od frustracji podstawowych potrzeb: indywidualizm w służbie tzw. zdrowego społeczeństwa. Rola Horney w przejściu od koncepcji determinacji kulturowych do psychologii humanistycznej. Neopsychoanaliza jako rozwinięcie, poszerzenie i uzupełnienie myśli psychoanalitycznej o nowe wątki: społeczne i kulturowe (Sullivan). Psychospołeczny rozwój osobowości (Erikson) W6 Psychologia egzystencji i psychologia humanistyczna. Podstawowe założenia dotyczące bycia i stawania się człowieka (osoby) świat człowieka/osoby. Znaczenie fundamentalnej relacji w jakich pozostaje jednostka: wobec siebie samej (samoodniesienie) i wobec warunków (zewnętrznych i wewnętrznych) przekształcanych w sytuację jako odwrócenie relacji: jednostka-sytuacja. Nowe znaczenie rozumienia i wyjaśniania oraz jego wpływ na formułowanie problemów badawczych oraz diagnostyki psychologicznej (w kategoriach losu i wyboru). Znaczenie przełomu humanistycznego w psychologii i innych naukach społecznych (psychiatrii, socjologii). Przejście do ujęć transpersonalnych Strona 3/8

4 Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Osobowość z perspektywy teorii uczenia się. Podstawowe pojęcia i założenia teorii uczenia się. Teoria uczenia się a: socjalizacja osobowości, funkcjonowanie i zaburzenia osobowości, modyfikowanie zachowania i terapia. Nowe tendencje w społecznej teorii uczenia się (samowzmocnienie w koncepcji Bandury oraz oczekiwania i kompetencje w koncepcji Mischela): integracja z podejściem poznawczym. Wpływ teorii uczenia się na wybrany rys osobowości znaczenia związku społecznego uczenia się i sytuacyjnego kontekstu dla sprawczych działań człowieka. Poznawcze koncepcje psychologii osobowości. Osobowość jako system poznawczy: geneza i funkcje. Wymiary systemu poznawczego: złożoność, W7 abstrakcyjność-konkretność, stopień integracji, stopień stabilizacji, otwartość na nowe doświadczenia. Nowsze tendencje w badaniu poznawczych wymiarów osobowości: style atrybucyjne, potrzeba otwarcia-zamknięcia poznawczego, orientacja na stan vs orientacja na działanie. Wybrane poznawcze kategorie opisu osobowości: konstrukty osobiste, projekty osobiste, dążenia osobiste, zadania życiowe (tworzenie i realizacja planów osobistych). Główne założenia współczesnej poznawczej psychologii osobowości: osobowość jako źródło znaczeń (konstruowanie poznawcze). Wiedza osobista (samowiedza) i sposób jej użycia w konstruowaniu zdarzeń (rola kategorii pojęciowych i schematów poznawczych i oceniających. Osobowość a zarządzanie własnym zachowaniem (znaczenie procesów samokontroli dla spójności zachowania) W8 Podstawy psychologii Ja. Konstruowanie poznawcze świata i samego siebie (od atrybucji do fenomenologii) jako fundamentalne zadanie osobowości: ogólna charakterystyka. Dynamiczne konstruowanie własnej przyszłości a adaptacja psychologiczna (generowanie odległych zadań życiowych, możliwych Ja, tworzenie planów i programów, procesy wyobraźni, narracji i autonarracje). (Re)konstruowanie własnej przeszłości a przystosowanie psychiczne (znaczenie procesów modyfikacji zapisu pamięciowego zdarzeń, uzasadniania własnego postępowania, porównań społecznych, samooszukiwania się). Schematy (matryce) Ja, My, Wy i ich wpływ na spostrzeganie świata, siebie w świecie i decyzje wyboru postępowania W9 Psychologia jednostki ludzkiej. Kategoria cech propriacyjnych (Allport) i sensu (Frankl). Ja podmiotowe i przedmiotowe: zjawisko samoświadomości. Kategoria Ja jako podstawowa przesłanka integracji doświadczenia i zachowania na poziomie osoby. Ja w psychoanalizie, psychologii humanistycznej i fenomenologicznej i psychologii poznawczej: podobieństwa i różnice. Poznawczo-doświadczeniowa teoria Ja Epsteina jako przykład dążenia do integracji wszystkich trzech perspektyw. Geneza i rozwój Ja: rola interakcji społecznych i Ja odzwierciedlonego. Ja prywatne. Ja publiczne. Ja kolektywne. Zmiana w zakresie ujmowania właściwości kategorii człowieczeństwo: rekonstrukcja założeń koncepcji behawiorystycznych i konstytucjonalnych (typologicznych; związki umysłu z ciałem). Znaczenie odkryć genetyki, psychobiologii,psychologii ewolucyjnej i socjobiologii dla wyjaśniania stałości i spójności funkcjonowania osobowości. O przydatności bądź nieprzydatności podstawowych kategorii antropologicznych w obszarze psychologii osobowości w oświetleniu nowszych ujęć dotyczących umysłu, intencjonalności, świadomości i wolności człowieka Strona 4/8

5 Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Podmiotowa perspektywa psychologii osobowości: poczucie własnej wartości, poczucie tożsamości (jedności i odrębności od innych), poczucie kontroli nad biegiem zdarzeń, wzrostu i rozwoju osobistego (Ja realne, idealne, powinnościowe), trafnego samopoznania. Podmiotowa kontrola jako przesłanka skutecznej aktywności własnej: rola oczekiwań wolności, kontroli i własnej W10 skuteczności (Bandura), wyuczona bezradność (Seligman), poczucie sprawstwa (agency). Procesy autoafirmacji i autoweryfikacji a iluzje na swój własny temat. Perspektywy psychologii osobowości. W kierunku tzw. pełnej osoby (Mischel) poziomy analizy osobowości (ujęcie integrujące własności osoby i osobowości w kategoriach rozwoju i autotranscendencji). Możliwości konstruowania tzw. aksjologicznej koncepcji osobowości. Osoba i osobowość w kierunku ich rozumienia w kategoriach powszechności i wyjątku (Gałdowa) Razem 0 Ćwiczenia/języki Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Wprowadzenie do psychologii osobowości. Jej specyfika, rodzaj stawianych pytań, relacje z innymi dziedzinami wiedzy o człowieku (Gałdowa, 1999b, s. C1 9-36; Obuchowski, 1993, s ). Związek psychologii osobowości z koncepcjami jednostki ludzkiej antropologia filozoficzna i społeczna (Jaspers, 1990, s. 5-45; Grzegołowska-Klarkowska, 1990, s ; Obuchowski, 1993, s ) Teoria i opis. Wyróżniki i właściwości teorii osobowości w ujęciu C systematycznym (Eysensk, 1965, s ; McCrae, Costa, 005, s ) Odkrycie nieświadomości jako jakościowa zmiana sposobu ujmowania psychiki C3 ludzkiej psychologia głębi (Freud i Breuer, 008, s. 9-46; Eysenck, 00, s ) Psychologia analityczna jako próba rozszerzenia kategorii determinant C4 osobowości (Gałdowa, 1999a, s ; Jung, 1997a, s ; Jung, 1997b, s ). Psychologia indywidualna Adler (Adler, 1986, rozdz. 1, 3, 6, 15; Harris, 010, s ) C5 Psychoanaliza (neopsychoanaliza) zorientowana kulturowo (Erikson, 004, s ; Horney, 1993, rozdz. 13, 14; Fromm, 1994, rozdz. 3) Psychologia egzystencji i psychologia humanistyczna bycie i stawanie się C6 człowieka-osoby świat człowieka-osoby (May, 1989, s ; Rogers, 00, s ; Wilber, 1996, s i ) C7 Osobowość z perspektywy teorii uczenia się aspekt społeczno-poznawczy i potencjału ludzkiego (Bandura, 007, s ; Maslow, 006, s ). Poznawcze koncepcje psychologii osobowości (Greenwald i Pratkanis, 1998, s ; James, 00, ; Kossowska, 009, s. 5-44; Tavris i Aronson, 008, s. 03-3) C8 Podstawy psychologii Ja obraz siebie i auto-narracja (May, 1997, s ; Wojciszke, 010, s ; Hermans i Hermans-Jansen, 000, s ). Psychologia jednostki ludzkiej proprium i sens (Allport, 1988, s ; Frankl, 009, s ; Gałdowa, 199, rozdz. 3) C9 Zmiana w zakresie ujmowania właściwości kategorii człowieczeństwo (Kępiński, 1989, s. 5-5; Pinker, 005, s i s ). Podmiotowa perspektywa psychologii osobowości (Bandura, 007, s ; Kofta, 001, s ; Krzyżewski, 008, s. 17-3) C10 Perspektywy psychologii osobowości. W kierunku tzw. pełnej osoby Mischel (Dąbrowski, 1986, s i s ; Gałdowa, 199, rozdz. 4; Węgrzecki, 1996, s ) Razem 0 Strona 5/8

6 7 Metody dydaktyczne M16. Wykłady M5. Dyskusja M13. Studium przypadku M9. Praca z podręcznikiem M10. Prezentacje multimedialne 8 Obciążenie pracą studenta Średnia liczba Forma aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim, w tym: godzin na zrealizowanie aktywności Godziny wynikające z planu studiów 40 Konsultacje przedmiotowe 0 Egzaminy i zaliczenia w sesji 0 Godziny bez udziału nauczyciela akademickiego wynikające z nakładu pracy studenta, w tym: Przygotowanie się do zajęć, w tym studiowanie zalecanej literatury 45 Opracowanie wyników 10 Przygotowanie raportu, projektu, prezentacji, dyskusji 0 Sumaryczna liczba godzin dla przedmiotu wynikająca z 150 całego nakładu pracy studenta Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 6 9 Metody oceny Ocena podsumowująca P1. Egzamin pisemny P4. Kolokwium P11. Aktywność na zajęciach P5. Referat Warunki zaliczenia przedmiotu 1 Znajomość tekstów omawianych w czasie ćwiczeń Egzamin pisemny Kryteria oceny Na ocenę 3 Na ocenę 3.5 zaliczenie - znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, przygotowanie referatu; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 60% pytań egzaminacyjnych zaliczenie - dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, przygotowanie dobrego referatu; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 68% pytań egzaminacyjnych Strona 6/8

7 Na ocenę 4 Na ocenę 4.5 Na ocenę 5 zaliczenie - dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, aktywny i merytoryczny udział w ćwiczeniach, przygotowanie dobrego referatu i poprowadzenie dyskusji; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 76% pytań egzaminacyjnych zaliczenie - bardzo dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, bardzo aktywny i merytoryczny udział w ćwiczeniach; przygotowanie dobrego referatu i poprowadzenie dyskusji oraz propozycja rozwinięcia problematyki o inne opracowania; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 84% pytań egzaminacyjnych zaliczenie - bardzo dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, bardzo aktywny i merytoryczny udział w ćwiczeniach; przygotowanie dobrego referatu i poprowadzenie dyskusji oraz wartościową merytorycznie propozycja rozwinięcia problematyki o inne opracowania; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 9% pytań egzaminacyjnych 10 Macierz realizacji przedmiotu Modułowe efekty kształcenia dla przedmiotu MW1 MW MW3 MU1 MU MU3 Odniesienie do efektów kierunkowych K_W01, K_W0, K_W03, K_W04, K_W08, K_W09, K_W10, K_W11, K_W15, K_W17, K_W18 K_W0, K_W03, K_W07, K_W08, K_W09, K_W11, K_W13, K_W14, K_W18 K_W01, K_W0, K_W03, K_W04, K_W07, K_W08, K_W09, K_W10, K_W11, K_W1, K_W14, K_W16 K_U01, K_U0, K_U08, K_U09, K_U11, K_U13, K_U17, K_U07 K_U01, K_U0, K_U04, K_U06, K_U09, K_U1, K_U13, K_U07 K_U01, K_U0, K_U03, K_U05, K_U06, K_U08, K_U09, K_U10, K_U11, K_U1, K_U13, K_U14, K_U15, K_U16 Treści programowe W1, W3, W4, W9, W10, C1, C3, C5, C9, C10 W1, W, W3, W4, W5, W6, W7, W8, W9, W10, C1, C, C3, C4, C5, C6, C7, C8, C9, C10 W, W3, W4, W5, W6, W7, W8, W9, W10, C, C3, C4, C5, C6, C7, C8, C9, C10 Metody dydaktyczne Sposoby oceny P1, P4, P11, P5 P1, P4, P11, P5 P1, P4, P11, P5 W9, C9, C10 M5, M13 P11, P5 W3, W4, W5, W6, W7, W8, C3, C4, C5, C6, C7, C8 W3, W4, W10, C3, C4, C10 P1, P4, P11 M16, M5, M13 P11, P5 Strona 7/8

8 Modułowe efekty kształcenia dla przedmiotu MK1 MK Odniesienie do efektów kierunkowych K_K01, K_K03, K_K05, K_K09, K_K10, K_K11 K_K03, K_K04, K_K05, K_K07, K_K08, K_K10, K_K11 Treści programowe W1, W, W9, W10, C1, C, C9, C10 W1, W8, W9, W10, C1, C8, C9, C10 Metody dydaktyczne Sposoby oceny P11, P5 M16, M5, M13 P11, P5 11 Wykaz literatury Literatura podstawowa: [1] Oleś, P.K. Wprowadzenie do psychologii osobowości, Warszawa, 003, Wydawnictwo Naukowe Scholar [lub wydania późniejsze] [] Cervone, D., Pervin, L.A. Osobowość. Teorie i badania, Kraków, 011, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego [3] Gałdowa, A. Powszechność i wyjątek, Kraków, 199, Wydawnictwo Platan [lub wydania późniejsze] Literatura uzupełniająca: [1] Hall, C.S., Lindzey, G., Campbell, J.B. Teorie osobowości, Warszawa, 004, Wydawnictwo Naukowe PWN [] Gasiul, H. Psychologia osobowości, Warszawa, 006, Difin [3] Zawadzki, B. Kwestionariusze osobowości: strategie i procedura konstruowania, Warszawa, 006, Wydawnictwo Naukowe Scholar [4] Mischel, W., Shoda, Y., & Smith, R.D. Introduction to personality. Toward to integration, New York, 004, Wiley Publikacje/prace zbiorowe: [1] Wielkie teorie osobowości. Koniec czy początek? Tokarz, A. (red.), Lublin-Nowy Sącz, 010 [] Handbook of personality. Theory and research Pervin, L.A., & John, O.P. (red.), New York, Informacje o nauczycielach akademickich Oboba odpowiedzialna za kartę dr Marek Majczyna (kontakt: marekmajczyna@wp.pl) Oboby prowadzące przedmiot dr Marek Majczyna (kontakt: marekmajczyna@wp.pl) Strona 8/8