W AUTOMATYCE PRZEMYSŁOWEJ

Transkrypt

1 Paweł NASKRT 1 Waldemar BOJANOWSKI 2 Krzysztof PAWLAK 3 1. Wstp. Automatyka cigle podlega zmianom i innowacjom. Nie tak dawno zmiany te odnosiły si tylko do obszaru samej produkcji w zakładzie. Dzi zastosowanie technologii sieciowych wprowadziło rewolucyjne zmiany polegajce na przekształceniu systemu centralnego na system rozproszony, umoliwiajcy zarówno komunikacj jak i pełn integracj z systemami zarzdzania zakładem. Ten kierunek rozwoju spowodował, e automatyka przemysłowa wkroczyła w wiat sieci biurowej, powodujc głbokie zmiany i nowe trendy w systemach obsługi, monitoringu i zarzdzania. Dodatkowo stworzono nowe moliwoci w zakresie komunikacji pomidzy systemami automatyki. Najnowsze technologie sieciowe pozwalaj równie na podłczenie systemów automatyki do ogólnodostpnej sieci internetowej. Pozwala to na ogromne moliwoci pod wzgldem zarówno zarzdzania procesem, jak i serwisu na odległo. 2. Przegld nowoczesnych metod przesyłania danych. Dostpne dzi nowoczesne metody komunikacji i przesyłania danych daj ogromne, nowe moliwoci w procesach automatyzacji linii technologicznych. Systemy komunikacji sieciowej w zastosowaniach przemysłowych pozwalaj na decentralizacj (rozproszenie) systemu automatyki i zarzdzania na poszczególne bloki posiadajce własne układy sterowania. Informacje wymieniane s za porednictwem sieci przemysłowych, sieci komputerowych lokalnych, sieci radiowych czy te sieci komputerowej globalnej. Moliwo łczenia, za porednictwem takich mediów komunikacyjnych: sterowników, modułów wej/wyj rozproszonych, przetworników, przemienników czstotliwoci, paneli operatorskich czy wreszcie komputerów PC zainstalowanych lokalnie lub te gdziekolwiek na wiecie otwiera przed nami moliwo pełnej integracji rozległych, rozproszonych procesów przemysłowych. Aktualnie najczciej stosowanymi standardami w realizacji przemysłowych połcze przesyłania danych s: 1. Szeregowe sieci przemysłowe ProfiBus (PROcess FIeld BUS), a) Standard FMS (Fieldbus Message Specification), b) Standard DP (Decentralized Periphery), c) Standard PA, 2. Sieci komputerowe Ethernet, 3. ModBus, 4. Genius, 5. Device-Net, 6. Radiomodemy, 1 in. p.naskret@technical.com.pl 2 in. w.bojanowski@technical.com.pl 3 in. k.pawlak@technical.com.pl 81

2 Odlewnictwo XXI wieku technologie, maszyny i urzdzenia odlewnicze 7. Sieci GSM (Global System for Mobile Communications), a) Wiadomoci SMS (Short Message Service), b) Pakietowa transmisja danych GPRS (General Packed Radio Services). W niniejszym artykule skoncentrujemy si na, naszym zdaniem, najlepszych rozwizaniach. Ad. 1 Szeregowe sieci przemysłowe ProfiBus. Do najpopularniejszych rozwiza komunikacji typowo przemysłowej nale szeregowe sieci ProfiBus. Jednym z najwikszych jego dostawców w automatyce przemysłowej na naszym rynku jest firma SIEMENS, jednak ze wzgldu na jego popularno urzdzenia zgodne z tym standardem s wytwarzane przez wielu innych producentów. Protokół komunikacyjny Profibus na dobre zadomowił si ju w systemach automatyki w całej Europie a take i na wiecie, stajc si rozwizaniem standardowym. Swoj popularno zyskał dziki szczegółowemu okreleniu standardu (niemiecki standard DIN oraz standard europejski EN 50170) oraz istnieniu instytucji certyfikujcej zgodno urzdze wielu producentów z tyme standardem (organizacja PNO Profibus NutzerOrganisation). Cho w praktyce nie jest to rozwizanie technicznie tanie czy te bardzo proste w zastosowaniu, to łatwy dostp do dokumentacji i gotowych układów scalonych oraz profesjonalny marketing sprawiły, e twórcom systemu udało si odnie sukces producenci rónych urzdze, takich jak: sterowniki, przetworniki, mierniki, liczniki itp., s czsto proszeni przez klientów o zaoferowanie produktu z interfejsem Profibus. Quickpanel CE Control Moduły wej/wyj VersaPoint Moduły wej/wyj VersaMax I/O Moduły wej/wyj VersaPoint Rys. 1. Przykład sieci Profibus DP. Sie Profibus moe by uywana do szybkiej transmisji danych pomidzy sterownikiem a modułami wej/wyj oraz do zapewnienia kompleksowej komunikacji pomidzy sterownikami. Transmisja danych odbywa si szeregowo z wykorzystaniem kabla ekranowanego dwuyłowego, czy wiatłowodu w standardzie elektrycznym RS485. Prdko działania sieci wynosi do 12 Mb/s, co pozwala na praktyczne pominicie czasu cyklu sieci, w stosunku do innych czasów procesu (np. czas cyklu programu, reakcja układów wej/wyj). Została ona podzielona, na kilka standardów, co pozwoliło na 82 Nowa Sól r.

3 pokrycie praktycznie 100% wymaga i oczekiwa, jakie zostały postawione sieci przez uytkowników. S to mianowicie standardy FMS, DP oraz PA. Standard FMS w swych załoeniach i praktyce słuy do przesyłania wikszej liczby danych procesowych pomidzy stacjami, takimi jak sterowniki, stacje operatorskie, programatory, urzdzenia zabezpieczajce oraz komputery PC. Opiera si na strukturze Client-Server (Token passing), co powoduje e w jednej sieci moe komunikowa si ze sob wiksza ilo stacji (struktura multimaster). FMS zawiera warstw aplikacyjn z dostpnymi usługami komunikacyjnymi. Usługi te umoliwiaj dostp do zmiennych, przesyłanie programów, kontrol wykonywania programu, jak i przesyłanie zdarze. Profibus FMS definiuje model komunikacyjny, w którym rozdzielone procesy mog jednoczy si we wspólny proces przy uyciu zwizków komunikacyjnych. Standard DP oraz PA pełni nieco inne zadanie jak FMS. Mianowicie głównym ich zadaniem jest decentralizacja, rozproszenie wej, wyj, sygnałów analogowych, umieszczenie kart sterowniczych blisko obiektu. Struktura sieci oparta jest na idei stacja główna, zarzdzajca (Master), która zarzdza sieci oraz dołczone do niej stacje podrzdne (Slave). Stacj Master najczciej jest sterownik lub stacja operatorska PC, natomiast stacje typu Slave tworzy bogata gama rónych produktów i układów, do których nale przede wszystkim karty wej/wyj dwustanowych, analogowych, napdy, siłowniki, falowniki, zabezpieczenia silników, panele operatorskie, przetworniki, moduły wagowe, inteligentne stacje sterownikowe, komputery itp. Mimo, e Profibus liczy ju kilkanacie lat, a rozwizania na bazie Internetu odgrywaj coraz istotniejsz rol, standard ten jest cigle dynamicznie rozwijany. Do najwaniejszych rozszerze ostatnich lat nale midzy innymi takie rozwizania jak: - PROFIsafe umoliwiajcy łczenie przycisków bezpieczestwa oraz skanerów zabezpieczajcych za porednictwem sieci komunikacyjnej, - PROFInet umoliwiajcy łczenie Internetu z Profibus em a tym samym dajcy dostp do urzdze obiektowych przez standardowe narzdzie Internetu, jakim jest przegldarka WWW. Ad. 2 Sieci komputerowe Ethernet Stacja operatorska Quickpanel CE VersaMax VersaMax Rys. 2. Przykład sieci Ethernet. 83

4 Odlewnictwo XXI wieku technologie, maszyny i urzdzenia odlewnicze Przez niemal 30 lat swego istnienia sie Ethernet stała si powszechnym elementem informatycznego krajobrazu na całym wiecie, zadomowiła si ju w biurach wikszoci zakładów pracy. W efekcie dynamicznego rozwoju tej sieci, dzi trudno wyobrazi sobie bardziej rozpowszechniony, stabilny i popularny standard ni Ethernet. Przez długi jednak czas był on mocno niedoceniany w zastosowaniach przemysłowych. Ethernet miał opini sieci niegwarantujcej niezawodnoci przepływu informacji niedeterministycznej. W ostatnich latach sytuacja bardzo si zmieniła. Dynamiczny rozwój komputeryzacji (w tym technologii komunikacyjnych) oraz nieustanne zwikszanie jakoci i funkcjonalnoci komponentów sieciowych spowodowały zmian w ocenie sieci Ethernet. Producenci i uytkownicy systemów automatyki zaczli coraz bardziej docenia jej zalety. Dla nich bodaj najistotniejsz jest moliwo zbudowania w zakładzie przemysłowym jednolitej platformy wymiany danych pomidzy poszczególnymi systemami, zarówno informatycznymi, jak i automatyki przemysłowej. W dobie sieci o szybkoci 100 Mb/s oraz nowoczesnych inteligentnych switch y, dotychczasowe wady Ethernetu przestały mie praktyczne znaczenie. W zwizku z t sytuacj Ethernet coraz mielej toruje sobie take drog w zastosowaniach automatyki wypierajc czsto tak typowo przemysłowe standardy, jakim jest Profibus. Duy wzrost znaczenia sieci Ethernet w systemach automatyki wynika z ekonomicznych i technicznych aspektów budowania takiej sieci i zarzdzania ni. Podstawowe zalety sieci Ethernet to przede wszystkim: - prostota budowy oraz rozbudowy ju działajcych systemów, - łatwo łczenia sieci przemysłowej z sieci informatyczn oraz z Internetem, - dua elastyczno, - popularno, - dua prdko przesyłu danych, nawet przy obszernych pakietach do 100 Mb/s, - dua rónorodno medium komunikacyjnego (sieci kablowe miedziane, wiatłowody, sieci bezprzewodowe, łcza satelitarne itp.), - łatwy dostp do niezbdnych podzespołów słucych do jej budowy, jak równie do wiedzy na ten temat, - oszczdno czasu pracy, łatwo serwisowania wszystkie sterowniki mona serwisowa za pomoc jednego komputera w sieci (programowanie, podgld danych), - łatwo udostpniania danych ze sterowników systemom zarzdzania, słubom technologicznym, itp., - moliwo łatwego i logicznego połczenia rozproszonych systemów sterowania na terenie całego zakładu. Umoliwia to współdzielenie danych przez róne sterowniki czy te systemy wizualizacji, - moliwo udostpniania wizualizacji procesu technologicznego w typowej przegldarce WWW. Od pewnego czasu wikszo firm oferuje karty komunikacji Ethernet dla swoich modeli sterowników. Z uwagi na stale rosnce moce obliczeniowe redniej klasy sterowników i coraz wiksze instalacje, które mog obsłuy, okazuje si, e istnieje potrzeba szybkiej komunikacji pomidzy sterownikami redniej klasy, jak i sterownikami a systemami wizualizacyjnymi. Jedn z firm, która bardzo wczenie dostrzegła, e sie Ethernet ma przed sob du przyszło na rynku automatyki przemysłowej jest firma GE Fanuc Automation, w efekcie czego obecnie kady oferowany przez tego producenta sterownik PLC moe zosta do niej włczony. 84 Nowa Sól r.

5 Ad. 3 Radiomodemy. Stacja operatorska Stacja przekanikowa OCS Stacja przekanikowa Rys. 3. Przykład sieci wykorzystujcej radiomodemy. VersaMax W systemach automatyki przemysłowej najczciej stosowanym sposobem łczenia urzdze kontrolno-pomiarowych jest kabel szeregowy, którego połoenie nie zawsze jest opłacalne lub czasami wrcz niemoliwe. Problem ten pojawia si najczciej wtedy, gdy istnieje potrzeba monitorowania odległych systemów automatyki, które pracuj autonomicznie. W takim przypadku bardzo korzystnym rozwizaniem okazuj si bezprzewodowe sieci szeregowe, pozwalajce na przesyłanie danych pomidzy urzdzeniami wyposaonymi w porty szeregowe za porednictwem fal radiowych na bardzo due odległoci (nawet do 80 km). W systemach rozproszonych popularnoci ciesz si radiomodemy Satelline 3AS(d)/3AS(d) EPIC fiskiej firmy SATEL Oy. Podstawowymi zaletami opartej na nich bezprzewodowej sieci s: - niezaleno od operatora, - obsługa duej liczby urzdze, - moliwo uycia w aplikacjach mobilnych, - łatwa diagnostyka systemu, - komunikacja w trybie online, - niskie koszty eksploatacji, - wysoka niezawodno transmisji, Urzdzenia te charakteryzuj si przezroczystoci wobec stosowanych protokołów transmisji. Pozwala to na łatwe tworzenie sieci opartych na dowolnym protokole szeregowym. Radiomodemy Satelline-3AS(d) EPIC (moc max. 10 W) s w pełni kompatybilne z radiomodemami Satelline-3AS(d) (moc max. 1 W), dlatego mona je łczy w jednej sieci radiowej, optymalizujc tym samym koszty danej instalacji. Aby zwikszy zasig 85

6 Odlewnictwo XXI wieku technologie, maszyny i urzdzenia odlewnicze transmisji wszystkie radiomodemy Satelline-3AS(d)/3AS(d) EPIC mog pracowa w trybie stacji retransmisyjnej. Pracuj one w wielu systemach, w trudnych warunkach przemysłowych (zdalne sterowanie i monitoring sieci wodno-kanalizacyjnych, wzłów ciepłowniczych, telemetria w gazownictwie, sie telemetrycznego monitoringu hydrologiczno-metrologicznego realizowana w ramach projektu pod nazw System Monitoringu i Osłony Kraju około 550 urzdze Satelline). W Polsce zostało zainstalowanych ju ponad 2000 radiomodemów Satelline. Ad. 4 Sieci GSM. Szybki rozwój technologii GSM równie otwiera przed nami nowe moliwoci zastosowa ju nie tylko do rozmów telefonicznych, czy wysyłania krótkich komunikatów tekstowych, ale równie do zupełnie nowych celów, jakimi s telemetria, monitoring czy sterowanie przy uyciu wiadomoci SMS lub pakietowej transmisji danych GPRS. Wiadomoci SMS Rys. 4. Komunikacja za porednictwem SMS-ów. Technologia ta jest wykorzystywana przede wszystkim do komunikacji za pomoc SMS-ów. Wymaga ona zastosowania albo telefonów komórkowych z moliwoci komunikacji po RS-232, albo innych urzdze w technologii GSM zdolnych do wysyłania krótkich wiadomoci tekstowych. Komunikacja moe odbywa si dwukierunkowo, zatem moliwe jest zarówno zbieranie danych z obiektów, jak i zdalne sterowanie. Metoda ta umoliwia duy zasig komunikacji, natomiast nie daje gwarancji, e przesyłany SMS dotrze niezwłocznie, co moe powodowa znaczne opónienia w wykrywaniu awarii na obiektach i ogranicza moliwoci sterowania. Przykładem tego typu urzdzenia jest SMS Switch Butler firmy ASTAT umoliwiajcy poprzez wysłanie z telefonu komórkowego SMS-a załczanie lub wyłczanie rónego rodzaju urzdze (np. ogrzewania w domku letniskowym). Niezalenie od siebie mog by załczone lub wyłczone 4 róne urzdzenia. Wykonanie tych czynnoci potwierdzone jest zwrotnym SMS-em. Oprócz tego, wykorzystujc dodatkowe cyfrowe wejcia, Butler moe nadzorowa do 8 rónych urzdze. Kada zmiana stanu w nadzorowanym urzdzeniu jest przekazywana SMS-em do uytkownika (np. załczenie i wyłczenie: urzdzenia alarmowego, ogrzewania, drzwi wejciowych, pompy itp.). Zalenie od oferowanych usług przez operatora telefonii komórkowej SMS-y mog by take przekierowane na faks lub . Specjalne oprogramowanie umoliwia kilka dodatkowych wygodnych dla uytkownika rozwiza takich jak: - zmian ustawionych fabrycznie tekstów SMS, - okrelenie, który z uytkowników przy jakim zdarzeniu powinien by zaalarmowany, 86 Nowa Sól r.

7 - okrelenie kto jest uprawniony do załczania urzdze, - ustawienie sekwencyjnego alarmowania, - zdalne załczanie i wyłczanie urzdze, kontrola i nadzór nad nimi za pomoc SMS-a, - Butler moe załczy lub wyłczy kilka urzdze, - wykorzystujc cyfrowe wejcia mona nadzorowa kilka rónych urzdze, - moliwo potwierdzenia wszystkich wykonanych operacji zwrotnym SMS-em. Pakietowa transmisja danych GPRS Rys. 5. Moduł MT-102 umoliwiajcy komunikacj za pomoc pakietowej transmisji danych GPRS. Kolejny krok w postpie komunikacji to system GPRS, czyli pakietowy przesył danych. Zasadniczo róni si on od pozostałych metod tym, e opłaty s pobierane za ilo przesłanych danych, a nie za czas trwania połczenia, co jest szczególnie cenne przy długotrwałych połczeniach. W przypadku systemów automatyki ten sposób transmisji mona wykorzysta np. do programowania sterowników na odległo. Jeeli natomiast korzystajc z systemu GPRS chcemy odpytywa sie urzdze, musimy kadorazowo połczy si z modemem GPRS na danym obiekcie. Oznacza to, e bez wzgldu na ilo danych przesyłanych z obiektu operator pobierze opłat za kady rozpoczty pakiet danych (np. 100 kb). Dotychczasowy burzliwy rozwój telefonii komórkowej stymulowany był wyłcznie technologiami wykorzystujcymi przesyłanie głosu oraz krótkich wiadomoci tekstowych SMS. Sytuacja ta zmieniła si jednak wraz z wprowadzeniem przez operatorów usługi GPRS (General Packet Radio Services), umoliwiajcej pakietow transmisj danych w standardowym rodowisku GSM. Dziki Modułom Telemetrycznym, oferowanym midzy innymi przez firm AB-MICRO, moliwe stało si efektywne wykorzystanie technologii GSM/GPRS w nowoczesnych systemach telemetrii i telematyki, bdcych atrakcyjn alternatyw dla starszych rozwiza opartych na radiomodemach. Bezprzewodowa transmisja danych za pomoc Modułów Telemetrycznych GSM/GPRS nie wymaga specjalnych zezwole, rozbudowanych systemów antenowych, ani duych nakładów inwestycyjnych. Jest moliwa z dowolnego miejsca, na dowoln odległo, w dowolnej topologii sieci. 87

8 Odlewnictwo XXI wieku technologie, maszyny i urzdzenia odlewnicze Pokazany na rysunku moduł telemetryczny MT-102 firmy AB-MICRO wykorzystuje najnowsze zdobycze technologii GSM. Moduł Telemetryczny MT-102 jest dedykowanym, profesjonalnym urzdzeniem udostpniajcym moliwo monitoringu i sterowania z wykorzystaniem integralnych wej/wyj, transmisj danych w sieci GSM w trybie transmisji pakietowej GPRS, wysyłanie wiadomoci tekstowych SMS oraz wydzwanianie. Zwarta konstrukcja urzdzenia, integralny modem GSM i odpowiednio dobrane parametry techniczne gwarantuj, e urzdzenie moe znale zastosowanie zarówno w zaawansowanych systemach profesjonalnych, jak i w małych systemach telemetrii i nadzoru na uytek osób prywatnych. 3. Sieci przemysłowe w aplikacjach firmy TECHNICAL. W dorobku firmy TECHNICAL ju od jakiego czasu pojawiaj si aplikacje wykorzystujce nowoczesne systemy komunikacji sieciowej. Jako jeden z ostatnich przykładów ilustrujcy t technologi moe posłuy nam Linia Piasków Otaczanych LPO-4, zmontowana i uruchomiona przez firm TECHNICAL w Lublinie. System sterowania w tej aplikacji opiera si na urzdzeniach firmy GE Fanuc a jego pogldow budow widzimy na ilustracji. Rys. 6. Aplikacja z wykorzystaniem sieci Ethernet w wykonaniu TECHNICAL. Głównym załoeniem przy projektowaniu tego tematu, ze wzgldu na spor odległo naszej firmy od klienta, było zapewnienie moliwoci zdalnego serwisu, szybkiej diagnostyki, a co za tym idzie krótkiego czasu reakcji w sytuacjach awaryjnych. 88 Nowa Sól r.

9 Efekt, o którym mowa, osignito podłczajc system sterowania poprzez lokaln sie Ethernet do Internetu. Aby zastosowa komunikacj Ethernet ze sterownikiem, naleało zamontowa w nim standardowy moduł komunikacyjny TCP/IP Ethernet, dostarczany przez firm GE Fanuc i podłczy go do routera sieci internetowej. Dziki odpowiednim protokołom, zaimplementowanym w module komunikacyjnym, zyskujemy moliwo midzy innymi: programowania sterownika, diagnostyk czy te wizualizacj procesu technologicznego przez globaln sie komputerow (np. przegldarka WWW). Odpowiednie skonfigurowanie oprogramowania narzdziowego takiego jak np. Cimplicity Machine Edition pozwala na komunikowanie si ze sterownikiem poprzez standardow sie internetow. Warunkiem uzyskania takiej komunikacji jest, aby sterownik był pełnoprawnym wzłem sieci internetowej i posiadał unikalny numer IP. W efekcie wykonanej instalacji do sterownika moemy si podłczy z oprogramowaniem narzdziowym poprzez standardowe łcze internetowe z dowolnego miejsca na wiecie. Wówczas sterownik, oddalony o setki czy nawet tysice kilometrów, jest pod nasz pełn kontrol. Mamy moliwo obserwowania pracy programu sterujcego, a wic równie diagnostyk, w razie potrzeby korekt programu i załadowanie jego nowej wersji w cigu kilku minut bez potrzeby organizowania wyjazdu do klienta. Wszystko działa jak na kablu dwumetrowym! 4. Podsumowanie zalet sieci przemysłowych. Co sprawia, e sieci przemysłowe, a w szczególnoci sieci: Ethernet czy te Profibus zyskały tak na popularnoci w ostatnich latach? Składa si na to kilka czynników. Przede wszystkim obnienie kosztów okablowania, łatwo wyboru i standaryzacja produktów, prosta i szybka instalacja, krótki czas uruchomienia i rozruchu obiektu, pewno działania i dua wydajno obiektu. W sieci kolejne stacje połczone s ekranowanym, pojedynczym kablem lub wiatłowodem. Jak pokazuje praktyka oszczdnoci kosztów okablowania mog siga nawet kilkudziesiciu procent dziki zmniejszeniu iloci kabla obiektowego, listew zaciskowych i przyłczy, liczby szaf i miejsca w szafach, a przede wszystkim czasu montau i instalacji. Ponadto stosowanie sieci pozwala na skuteczne zabezpieczenie przed zakłóceniami (szczególnie elektromagnetycznymi), np. poprzez stosowanie wiatłowodów, a w przypadku sygnałów analogowych (np. w przypadku wag) na pewny i bezpieczny odczyt wartoci mierzonej. Pozwala to równie na znaczne zmniejszenie czasu montau i uruchomienia całego obiektu. Daje nam moliwo szybkiej fizycznej diagnostyki i usuwania błdów montaowych, precyzyjn lokalizacj miejsca awarii. W celach prostej i szybkiej diagnostyki oraz procesu uruchamiania programu istnieje moliwo pracy i wprowadzania zmian w programie z dowolnego miejsca sieci. Daje to due moliwoci szybkiego i pewnego uruchomienia oraz bezporedniego kontaktu z obiektem. W celach serwisowych istniej równie moliwoci diagnostyki i kontroli obiektu za porednictwem sieci GSM czy Internetu praktycznie z dowolnego miejsca na wiecie. LITERATURA: 1. PROFIBUS Technologie i Aplikacje, Maj 2004 materiały informacyjne firmy PROFIBUS PNO Polska, 2. PROFIBUS Sie przemysłowa Profibus, Standard wiatowy publikacja w ISE.pl, r., ródło Dariusz Germanek, SIEMENS Katowice, 89

10 Odlewnictwo XXI wieku technologie, maszyny i urzdzenia odlewnicze 3. Profibus dla sterowników GE Fanuc Informator techniczny GE Fanuc nr 5, grudzie 2000, 4. Ethernet a sterowniki GE Fanuc Biuletyn Automatyki nr 29 (3/2001), Piotr Merwart - ASTOR Kraków, 5. Ethernet w sterownikach GE Fanuc Biuletyn Automatyki nr 34 (4/2002), Mateusz Pierzchała ASTOR Pozna, 6. Komunikacja Ethernet dla sterowników serii 90 Biuletyn Automatyki nr 6 (4/1995), Michał Wojtulewicz ASTOR Kraków, 7. Materiały reklamowe: ASTOR, ASTAT, AB-MICRO. 90 Nowa Sól r.