RAPORT O SYTUACJI SEKTORA UBEZPIECZEŃ NA PODSTAWIE NIEZWERYFIKOWANYCH SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2002 R.

Transkrypt

1 RAPORT O SYTUACJI SEKTORA UBEZPIECZEŃ NA PODSTAWIE NIEZWERYFIKOWANYCH SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2002 R. Analiza prezentuje wybrane pozycje finansowe zagregowane na podstawie sprawozdań finansowych krajowych zakładów ubezpieczeń za okres czterech kwartałów 2002 r. W niektórych aspektach uwzględnia również wyniki głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń. Podstawę porównań stanowiły wyniki zakładów ubezpieczeń na analogiczny okres roku Zmiana z początkiem 2002 r. uregulowań dotyczących rachunkowości zakładów ubezpieczeń oraz ich sprawozdawczości uniemożliwia bezpośrednią wielookresową analizę szeregu pozycji sprawozdawczych, których definicje uległy zasadniczym zmianom. 1. Podmioty rynku ubezpieczeniowego Według stanu na 31 grudnia 2002 zezwolenie Ministra Finansów na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce posiadały 72 krajowe zakłady ubezpieczeń oraz 2 oddziały główne zagranicznych zakładów ubezpieczeń, z czego 70 zakładów krajowych i 2 oddziały główne prowadziły sprzedaż polis ubezpieczeniowych. W fazie organizacyjnej pozostawały 2 zakłady ubezpieczeń działu II: LINK4 TU S.A. oraz Pocztowe TUW, które zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej otrzymały odpowiednio: 28 listopada 2002 oraz 23 grudnia W dziale I Vienna Life oraz TU Compensa Życie połączyły się tworząc TUnŻ Compensa S.A. Wśród krajowych zakładów ubezpieczeń działalność operacyjną prowadziły odpowiednio: 35 zakładów ubezpieczeń na życie oraz 35 zakładów ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych (w tym 1 zakład reasekuracyjny), 50 zakładów ubezpieczeń z przeważającym udziałem kapitału zagranicznego oraz 20 zakładów z przewagą kapitału polskiego, 64 spółki akcyjne i 6 towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Wśród oddziałów głównych zagranicznych zakładów ubezpieczeń działalność prowadzi po jednym zakładzie w każdym dziale ubezpieczeń. 2. Przychody zakładów ubezpieczeń Podstawowe źródło przychodów zakładów ubezpieczeń stanowi składka przypisana brutto. W okresie czterech kwartałów 2002 r. składka ta dla krajowych zakładów osiągnęła wartość 23,14 mld zł i była o 754,41 mln zł wyższa niż w analogicznym okresie 2001 r. (wskaźnik dynamiki 3,37%). Przychody ze składek głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń wyniosły 1,66 mln zł. 1

2 Wykres 1. Wartość (w mld zł) oraz dynamika składki przypisanej brutto 35% 3 25% % 1 5% 12-98/ / / / / I I Ogółem Składka przypisana brutto krajowych zakładów ubezpieczeń na życie stanowiła 42,8% składki ogółem, czyli 9,90 mld zł i była wyższa niż po IV kwartałach 2001 o 6,93%. Dynamikę składki poniżej rynkowej zanotowało 9 zakładów ubezpieczeń na życie, przy czym w 5 zakładach składka nominalnie zmniejszyła się. Największy spadek sprzedaży odnotowały: UNIVERSUM-ŻYCIE (o 31,54%), GARDA LIFE (o 6,32%) oraz NORDEA Życie (4,07%). Przypis składki brutto w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych krajowych zakładów ubezpieczeń, osiągając w ciągu czterech kwartałów 2002 wartość 13,24 mld zł, zwiększył się w porównaniu z wielkością uzyskaną w analogicznym okresie 2001 r. jedynie o 0,86%. Nadal aż 13 zakładów ubezpieczeń odnotowało nominalny spadek wartości składki brutto w stosunku do analogicznego okresu 2001 r. Największy spadek miał miejsce w zakładach: MTU (z 985 tys. zł do 14 tys. zł), PARTNER (o 50,31%), DAEWOO (o 25,73). Jedynie 1,6 (1,74% w analogicznym okresie ub. r.) składki działu II (czyli ok. 0,21 mld zł) pochodziło z reasekuracji czynnej. W ciągu IV kwartałów br. udział reasekuratorów w składce przypisanej zakładów ubezpieczeń na życie wyniósł 0,19 mld zł, natomiast pozostałych osobowych i majątkowych 2,22 mld zł, (21,73% składki). Poziom reasekuracji od 1999 r. systematycznie zmniejsza się. Wykres 2. Wartość (w mld zł) składki cedowanej oraz jej relacja do składki przypisanej brutto 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 35% 3 25% 2 15% 1 5% I I Ogółem 2

3 2.1 Struktura ubezpieczeń bezpośrednich Analiza składki działu I Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Grupa 4 Grupa 5 Wśród ubezpieczeń bezpośrednich dominują nadal klasyczne ubezpieczenia na życie (grupa 1). Stanowią one 48,13% łącznej składki działu, lecz ich udział stopniowo zmniejsza się. Kolejne pozycje zajmują ubezpieczenia na życie związane z funduszem inwestycyjnym (grupa 3) stanowiące 32,26% składki działu oraz uzupełniające ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe (grupa 5) stanowiące 17,96%. Najwyższy wzrost składki miał miejsce w ubezpieczeniach grupy 2, czyli posagowych, i wyniósł 44,29%. Wartość składki tych ubezpieczeń jest jednak ciągle niewielka (0,14 mld zł). 10 Analiza składki działu II Osobow e (gr. 1,2) Komunikacyjne (gr. 3,10) Transportow e (gr. 4,5,6,7,11,12) Majątku (gr. 8,9) Ogólne OC (gr. 13) Finansow e (gr. 14,15,16) Inne (gr. 17,18) Mimo kłopotów branży samochodowej niewielkie zmiany zachodzą w strukturze bezpośrednich ubezpieczeń działu II. Dominują ubezpieczenia komunikacyjne (grupa 3 i 10) stanowiące 66,01% składki działu II, przy czym w stosunku do wyników po czterech kwartałach 2001 r. udział ubezpieczeń auto casco spadł o ok. 6,5, natomiast OC zwiększył się o 0,63%. Drugą pozycję zajmują ubezpieczenia majątku (grupy 8 i 9), z tytułu których przypisane zostało 18,72% łącznej składki (w 2001 r. 18,0). Należy również wymienić ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe (grupy 1 i 2) o udziale w rynku wynoszącym 5,79% oraz ubezpieczenie OC (grupa 13) o udziale 3,47%. Udział pozostałych grup ubezpieczeń wyniósł 6,01% (rok wcześniej 5,51%). Nominalny spadek wartości przypisanych składek brutto w stosunku do wyników po IV kwartałach roku 2001 miał miejsce w przypadku 5 grup ubezpieczeń: grupy 3 (spadek o 5,55%), grupy 7 (o 2,82%), grupy 9 (o 0,69%), grupy 11 (o 2,65%) oraz grupy 15 (o 14,37%). Z kolei największy wzrost składki zanotowano w grupach o bardzo niskim, nie przekraczającym 1,3% udziale w ubezpieczeniach bezpośrednich: w grupie 17 (o 132,97%), grupie 4 (o 32,85%), grupie 16 (o 28,05%), grupie 14 (o 25,99) oraz grupie 6 (o 21,92%). 3

4 2.2 Koncentracja rynku ubezpieczeń Pięć największych zakładów ubezpieczeń pod względem składki zebrało w IV kwartałach 2002 r. 88,69% składki brutto działu I oraz 82,11% składki działu II. W stosunku do roku 2001 z pierwszej piątki zakładów wypadł ALLIANZ ŻYCIE na korzyść PRUMERICA. Awans PRUMERICA należy tłumaczyć znacznym udziałem składki z reasekuracji czynnej, bez której udział w rynku zakładu wyniósłby 0,19%. 9 zakładów ubezpieczeń na życie oraz 13 zakładów majątkowych zmniejszyło swój udział w rynku, przy czym największy spadek udziału zanotowały: UNIWERSUM ŻYCIE, GARDA LIFE, NORDEA ŻYCIE, MTU, PARTNER, DAEWOO, COMPENSA, INTER. Tabela 1. Udział w rynku 5 największych zakładów ubezpieczeń Udział na Udział na DZIAŁ I PZU ŻYCIE S.A. 50,88% PZU ŻYCIE S.A. 49,47% COMMERCIAL UNION POLSKA - TUnŻ S.A. 18,84% COMMERCIAL UNION POLSKA - TUnŻ S.A. 17,72% AMPLICO-LIFE S.A. 10,41% AMPLICO-LIFE S.A. 10,38% ING NATIONALE-NEDERLANDEN POLSKA S.A 10,27% ING NATIONALE-NEDERLANDEN POLSKA S.A 9,36% ALLIANZ ŻYCIE POLSKA S.A. 1,53% PRUMERICA TU na Życie S.A. 1,76% DZIAŁ II PZU S.A. 57,32% PZU S.A. 55,87% WARTA S.A. 12,99% WARTA S.A. 13,52% ERGO HESTIA S.A. 5,55% ERGO HESTIA S.A. 6,29% ALLIANZ POLSKA S.A. 3,84% ALLIANZ POLSKA S.A. 3,72% SAMOPOMOC S.A. 2,38% SAMOPOMOC S.A. 2,71% 3. Koszty działalności ubezpieczeniowej Główny koszt działalności zakładów ubezpieczeń stanowiły koszty związane z realizacją zobowiązań wynikających z umów ubezpieczeniowych. W ciągu czterech kwartałów 2002 r. zakłady ubezpieczeń wypłaciły w ujęciu brutto 12,08 mld zł odszkodowań i świadczeń. Wartość ta wzrosła o 9,42% w porównaniu z analogicznym okresem 2001 roku. Wykres 3. Wartość (w mld zł) oraz dynamika odszkodowań wypłaconych brutto I 35% 3 25% 2 15% 1 5% I Ogółem W dziale I zostało wypłaconych 4,31 mld zł odszkodowań brutto (35,65% łącznych odszkodowań sektora ubezpieczeń), czyli o 30,0 więcej niż na analogiczny okres roku Za podstawową przyczynę wysokiej dynamiki odszkodowań w ubezpieczeniach na 4

5 życie uznać można zwiększoną rezygnację z polis ubezpieczeniowych, szczególnie tych związanych z funduszem inwestycyjnym. Ogólna liczba polis anulowanych w okresie sprawozdawczym wyniosła 732,98 tys, przy czym tylko w IV kwartale 158,5 tys. Dynamikę odszkodowań brutto wyższą niż przeciętna wykazało 22 zakłady ubezpieczeń, natomiast 8 zakładów odnotowało wzrost odszkodowań o ponad 10. W dziale II odszkodowania wypłacone brutto wyniosły 7,77 mld zł i w porównaniu z IV kwartałem 2001 wzrosły o 0,6. Dynamika odszkodowań brutto dla 19 zakładów była wyższa od rynkowej, natomiast wzrost odszkodowań o ponad 10 wykazały 4 zakłady. Wskaźnik szkodowości brutto działu II zmniejszył się o 3,36 pkt. proc. i osiągnął poziom 67,99%. Szkodowość na udziale własnym wyniosła 69,9 (spadek o 1,29 pkt. proc.). Najwyższą szkodowością brutto charakteryzują się ubezpieczenia ochrony prawnej (136,75%), auto casco (79,71%) oraz OC komunikacyjne (76,89%). Kolejne miejsce wśród kosztów działalności ubezpieczeniowej zajmują koszty związane z pozyskaniem i obsługą klienta (koszty akwizycji) i funkcjonowaniem zakładów (koszty administracyjne). Koszty te po uwzględnieniu otrzymanych prowizji reasekuracyjnych i udziałów w zyskach reasekuratorów wyniosły za trzy kwartały br. 5,32 mld zł. W porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku jest to o 8,0 mniej. Taki wynik wskazywać mógłby na znaczne ograniczenie i cięcia kosztów dokonane przez zakłady ubezpieczeń, należy jednak wziąć pod uwagę wpływ zmian rachunkowych wprowadzonych w 2002 r. uniemożliwiających takie bezpośrednie porównanie i wnioskowanie. Wykres 4. Wartość (w mld zł) oraz dynamika kosztów działalności ubezpieczeniowej 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 I / / / / I Ogółem 12-02/ Wydatki zakładów ubezpieczeń na koszty akwizycji zamknęły się kwotą 2,51 mld zł (1,08 mld zł w dziale I oraz 1,43 mld zł w dziale II), co stanowi 10,85% (10,94% w dziale I oraz 10,78% w dziale II) odpowiedniej składki przypisanej brutto. Koszty administracyjne sektora ubezpieczeń wyniosły 3,30 mld zł (koszty zakładów działu I były równe 1,38 mld zł., koszty zakładów działu II 1,91 mld zł). Wartości wskaźnika kosztów administracyjnych kształtują się na poziomie 14,25% (łącznie), 13,98% (w dziale I) oraz 14,45% (dla działu II). 5

6 4. Wyniki zakładów ubezpieczeń Mimo trudności z pozyskiwaniem nowych klientów w wyniku wprowadzanych przez zakłady oszczędności rośnie zysk sektora ubezpieczeń. Zakłady ubezpieczeń wykazały w 2002 r. dodatni wynik techniczny w wysokości 563,43 mln zł, w tym zysk techniczny 752,44 mln zł w dziale I oraz stratę 189,01 mln zł w dziale II. Wśród zakładów ubezpieczeń na życie zysk techniczny na łączną kwotę 1 070,74 mln zł osiągnęło 7 zakładów ubezpieczeń. Stratę techniczną w łącznej wysokości 318,30 mln zł wykazało 28 zakładów. W dziale II dodatni wynik techniczny osiągnęło 8 zakładów ubezpieczeń. Łączna suma zysków technicznych wyniosła 233,15 mln zł. Łączna strata techniczna 27 zakładów ubezpieczeń majątkowych wyniosła 422,16 mln zł. Zysk techniczny został wypracowany w 4 grupach ubezpieczeń na życie, przy czym najlepszy wynik osiągnęły ubezpieczenia grupy 5 (ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe). W ubezpieczeniach majątkowych najbardziej rentowne okazały się ubezpieczenia w grupach 1 (ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, zysk 113,71 mln zł) i 9 (ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych, zysk 27,46 mln zł). Z drugiej strony zakłady ubezpieczeń ponoszą największe straty na działalności w grupie 3 (ubezpieczenia autocasco, strata 234,65 mln zł). Tabela 2. Wynik techniczny (w mln zł) zakładów ubezpieczeń według grup ubezpieczeń DZIAŁ I grupa 1 grupa 2 grupa 3 grupa 4 grupa ,38-72,06-71,62-1,89 459, ,97-30,83 72,29 12,16 506,63 DZIAŁ II grupa 1 grupa 2 grupa 3 grupa 4 grupa 5 grupa 6 grupa 7 grupa 8 grupa ,29-8,25-306,90 0,18-1,90-8,91 26,82 93,12 30, ,71-1,23-234,65 0,39-2,29-6,97 18,23-51,85 27,46 DZIAŁ II grupa 10 grupa 11 grupa 12 grupa 13 grupa 14 grupa 15 grupa 16 grupa 17 grupa ,63-6,91 13,42-21,44-10,14-10,94-2,10-3,13 1, ,97-5,14 13,81 6,78 3,93-18,02-38,04-2,57 11,07 Dodatnie wyniki z działalności technicznej oraz utrzymanie - mimo spadku stóp procentowych - wysokich zysków z lokat spowodowały ogólną poprawę wyników finansowych sektora ubezpieczeń. Wynik finansowy netto wyniósł łącznie 1,47 mld zł i wzrósł o 42,55% w stosunku do analogicznego okresu ub. r. Wynik finansowy netto działu I wyniósł 0,57 mld zł, w dziale II 0,89 mld zł. 6

7 Wykres 5. Wynik techniczny oraz finansowy netto (w mld zł) zakładów ubezpieczeń 1,0 1,0 0,8 0,9 0,6 0,8 0,4 0,2 0,0-0,2-0,4-0,6-0,8-1,0 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 I I Zysk finansowy netto osiągnęło 9 zakładów ubezpieczeń na życie (0,91 mld zł) oraz 21 zakładów ubezpieczeń majątkowych (1,06 mld zł). Stratę finansową netto w łącznej wysokości -0,51 mld zł wykazało 39 zakładów ubezpieczeń (25 w dziale ubezpieczeń na życie na sumę -0,33 mld zł oraz 14 zakładów działu II za sumę -0,17 mld zł). Tabela 3. Pięć najlepszych wyników finansowych netto (w mln zł): Wynik za Wynik za dział I 376,34 PZU ŻYCIE S.A. 302,39 PZU ŻYCIE S.A. 193,26 COMMERCIAL UNION POLSKA - TUnŻ S.A. 275,17 COMMERCIAL UNION POLSKA - TUnŻ S.A. 163,22 AMPLICO-LIFE S.A. 222,27 AMPLICO-LIFE S.A. 55,94 ING NATIONALE-NEDERLANDEN POLSKA S.A. 60,98 ING NATIONALE-NEDERLANDEN POLSKA S.A. 0,65 UNIVERSUM-ŻYCIE TU S.A. 36,54 PRUMERICA TU na Życie S.A. dział II 676,92 PZU S.A. 866,58 PZU S.A. 58,44 WARTA S.A. 64,76 WARTA S.A. 40,37 ERGO HESTIA S.A. 30,02 ERGO HESTIA S.A. 24,31 DAEWOO TU S.A. 24,58 ALLIANZ POLSKA S.A. 9,81 EUROPA S.A. 17,09 DAEWOO TU S.A. 5,78 GERLING POLSKA TU S.A. 9,20 EUROPA S.A. 5. Aktywa zakładów ubezpieczeń Aktywa zakładów ubezpieczeń wyniosły 57,50 mld zł, co stanowi wzrost o 21,63% w porównaniu ze stanem na koniec grudnia 2001 r. Główną pozycją aktywów są lokaty stanowiące 87,49% (łącznie lokatami środków z tytułu ubezpieczeń na życie, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający). 7

8 Wykres 6. Wartość (w mld) i dynamika sumy bilansowej / / / / / I I Ogółem Aktywa zakładów ubezpieczeń na życie równe 33,12 mld zł wzrosły o 25,59% w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku. W strukturze aktywów działu I dominują lokaty - 93,97%, należności zakładów ubezpieczeń na życie stanowią 2,2 aktywów. Aktywa działu II wyniosły 24,38 mld zł i zwiększyły się o 16,63%. Mino, że w strukturze aktywów zakładów ubezpieczeń majątkowych również dominują lokaty (78,7), to w porównaniu ze strukturą aktywów zakładów ubezpieczeń na życie, znacznie większy jest udział pozostałych składników majątku: należności stanowią 12,52% aktywów, inne składniki aktywów 4, Lokaty zakładów ubezpieczeń Lokaty zakładów ubezpieczeń według stanu na 31 grudnia 2002 roku wyniosły 50,31 mld zł i w ciągu 12 miesięcy wzrosły o 20,79%. W kwocie tej 4,22 mld zł stanowią lokaty środków z tytułu ubezpieczeń na życie, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający (wzrost o 36,79%). Lokaty działu I wyniosły 31,13 mld zł (wzrost w odniesieniu do wartości po IV kwartałach o 25,4), natomiast w dziale II osiągnęły wartość 19,19 mld zł i wzrosły w ciągu roku o 14,01%. 10 Tabela 7. Struktura lokat zakładów ubezpieczeń według działów I Nieruchomości Jednostki pow iązane Akcje i udziały Dłużne papiery w artościowe Depozyty bankow e Lokaty z ryzykiem Inne Nieruchomości Jednostki pow iązane Akcje i udziały Dłużne papiery w artościowe Depozyty bankow e Inne 6. Pasywa zakładów ubezpieczeń Dominującą rolę w strukturze pasywów odgrywają rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe. Stanowią one 77,98% pasywów (wzrost o ok. 19,02%). 71,13% pasywów stanowią rezerwy 8

9 techniczno- ubezpieczeniowe na udziale własnym. Coraz większego znaczenia nabiera również kapitał własny (18,87% udział w pasywach). Udział reasekuratorów w rezerwach stanowi 6,84% struktury. 6.1 Kapitały zakładów ubezpieczeń Do pozytywnych tendencji występujących w analizowanym okresie należy zaliczyć wzrost kapitałów własnych zakładów ubezpieczeń (o 28,34%) znacznie przekraczający wzrost składki. Wartość kapitałów własnych osiągnęła kwotę 10,85 mld zł. 17 zakładów działu I oraz 25 zakładów działu II podwyższyło kapitały własne. Z drugiej strony aż 17 zakładów ubezpieczeń na życie oraz 10 zakładów działu II zmniejszyło poziom kapitałów własnych (głównie za sprawą wysokich strat z lat ubiegłych i roku bieżącego ) w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku, a 4 zakłady ubezpieczeń wykazało na koniec 2002 r. ujemne kapitały własne, chociaż niedobór kapitałowy wynikał z przeciągających się procedur rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego. Wzrost kapitałów własnych spowodował zwiększenie się z 17,84% (po IV kw. 2001) do 18,87% udziału kapitałów własnych w majątku zakładów ubezpieczeń. Dla klientów zakładów ubezpieczeń oznacza to lepsze zabezpieczenie i większą możliwość wywiązywania się zakładu ubezpieczeń ze zobowiązań. Finansowanie aktywów kapitałem własnym w dziale II jest znacznie większe niż w dziale I i wynosi 25,89% (w dziale I - 13,71%). Kapitały własne niższe niż 2 aktywów wykazało 7 zakładów ubezpieczeń działu II oraz 12 zakładów ubezpieczeń na życie. Ogólna kwota kapitałów podstawowych wg stanu na 31 grudnia 2002r zakładów posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej była równa 4,14 mld zł, czyli o 10,34% więcej niż na analogiczny dzień ubiegłego roku. Kapitały podstawowe zakładów ubezpieczeń działu I wyniosły 2,07 mld zł i wzrosły w stosunku rocznym o 11,24%. Nieco mniej, bo o 9,45% wzrosły natomiast kapitały podstawowe zakładów ubezpieczeń majątkowych i osiągnęły wartość około 2,07 mld zł. Stopień opłacenia kapitałów podstawowych wyniósł ogółem 99,0 (98,01% w dziale I oraz 99,99% w dziale II). Kapitał zagraniczny stanowił na koniec grudnia ub. roku ogółem dla rynku, jak i w podziale na poszczególne działy ubezpieczeń, ok. 72% kapitału zakładowego (na koniec 2001 r. o kilka punktów procentowych mniej: ogółem 67,1, w dziale I 65,84%, natomiast w dziale II 68,38%). W podziale na kraje pochodzenia kapitału dominują inwestycje niemieckie (1,21 mld zł) obecne w 21 zakładach. W czołówce są również inwestorzy ze Stanów Zjednoczonych (inwestycje w 7 zakładach na kwotę 0,34 mld zł) oraz z Austrii (inwestycje w 10 zakładach na kwotę 0,24 mld zł). Wykres 8. Struktura inwestycji zagranicznych według krajów ,4% 2,3% 1,7% 6,5% 2,9% 6, 4,2% 4,4% 5,1% 6,6% 2,7% 3,5% 5,5% 9,4% 5,1% 0, 1,6% 6,6% 8,1% 11,9% 8,1% 10,9% 11,4% 40,6% 16, 10, 17,6% 22,2% 5,1% 59,4% Ogółem I Inne IT CH DK GB NL FI AT US DE 9

10 6.2 Rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe Na koniec IV kwartału 2002 roku rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe brutto wyniosły 44,84 mld zł, natomiast rezerwy na udziale własnym 40,90 mld zł. W porównaniu z wartością na 31 grudnia 2001 r. rezerwy brutto wzrosły o 19,02% (na udziale własnym o 21,58%). Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe brutto działu I wyniosły 27,25 mld zł, co stanowi 60,78% rezerw ogółem i w stosunku do stanu po IV kwartałach 2001 r. rezerwy te wzrosły o 25,23%. W strukturze rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto działu I dominuje rezerwa w dziale ubezpieczeń na życie stanowiąca 79,21%. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe brutto w dziale II były równe 17,59 mld zł, co stanowi wzrost o 10,53% w porównaniu ze stanem na r. Głównymi pozycjami w strukturze rezerw brutto zakładów ubezpieczeń majątkowych były: rezerwy na nie wypłacone odszkodowania i świadczenia 58,6 i rezerwa składek - 33,71%. 7. Spełnienie ustawowych wskaźników wypłacalności Wynik analizy ustawowych wskaźników bezpieczeństwa, czyli pokrycia marginesu wypłacalności lub kapitałów gwarancyjnych środkami własnymi (wskaźnik monitorowania działalności) oraz rezerw techniczno - ubezpieczeniowych odpowiednimi aktywami, mogą świadczyć o poprawiającej się kondycji finansowej zakładów ubezpieczeń. Wyniki czterech kwartałów br. wskazują na znaczny wzrost wartości wskaźnika monitorowania działalności (środki własne do maksimum z marginesu wypłacalności bądź kapitału gwarancyjnego). Dla zakładów ubezpieczeń na życie wskaźnik ten wyniósł 206,6% (rok wcześniej 175,09%). Jeszcze korzystniejsza sytuacja ma miejsce w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych, gdzie wartość wskaźnika analizowanego okresu sprawozdawczego kształtowała się na poziomie 336,9% i wzrosła o ponad 58,01 pkt. proc. Poprawa wartości wskaźnika nastąpiła dla 13 zakładów działu I oraz 19 w dziale II. Pomimo zaostrzenia w 2002 r. wymagań w zakresie konieczności wykazania wyższej wartości aktywów na pokrycie rezerw techniczno - ubezpieczeniowych wartość wskaźnika pozostała na zbliżonym poziomie do wyników za cztery kwartały 2001 r. i wyniosła odpowiednio 111, dla działu I (zmiana o 1,22 pkt. proc. w stosunku rocznym) oraz 113, dla działu II (spadek o -3,52 pkt. proc. w stosunku rocznym). Większość zakładów ubezpieczeń dysponuje środkami zapewniającymi nie tylko ich bezpieczne funkcjonowanie i wywiązywanie się ze zobowiązań wobec ubezpieczonych, ale również dalszy rozwój. Jednakże w przypadku 6 zakładów ubezpieczeń obserwuje się: Niespełnienie żadnego z powyższych warunków wypłacalności (2 zakłady ubezpieczeń) Brak pokrycia marginesu wypłacalności (bądź kapitału gwarancyjnego w przypadku, gdy wartość marginesu wypłacalności jest niższa od minimalnego kapitału gwarancyjnego) środkami własnymi (4 zakłady ubezpieczeń) W przypadku 3 10

11 zakładów niedobory związane są z przedłużającymi się procedurami rejestracyjnymi podwyższenia kapitału, zaś jeden zakład z uwagi na niedobór kapitału na pokrycie kapitału gwarancyjnego zobowiązany został do przedłożenia krótkoterminowego planu wypłacalności). Organ nadzoru z odpowiednim wyprzedzeniem zwracał zakładowi uwagę na możliwość zaistnienia naruszenia prawa w tym zakresie z uwagi na obserwowane pogorszenie wyników działalności, ze względu jednak na zmiany właścicielskie w ramach grupy kapitałowej, w skład której wchodzi zakład, ewentualne czynności naprawcze nie zostały jeszcze ostatecznie określone. 11