UPROSZCZONE BADANIE ORTOPEDYCZNE

Transkrypt

1 UPROSZCZONE BADANIE ORTOPEDYCZNE

2 Uproszczone badanie ortopedyczne pod kątem postawy obejmuje wywiad i stan ortopedyczny. WYWIAD dotyczy warunków życia dziecka, przebytych chorób ogólnych i narządu ruchu oraz historii wady. STAN ORTOPEDYCZNY określa się przeprowadzając usystematyzowane oględziny dziecka od przodu, od tyłu i z boku.

3 ZASADA OGLĘDZIN Obserwacja polega na tzw. teście symetrii porównuje się (w ustawieniu badanego przodem i tyłem) czy te same punkty ciała po obu stronach są symetrycznie położone. Pomocna w wykryciu asymetrii jest obserwacja układu linii poziomych i pionowych. W prawidłowych warunkach wszystkie linie poziome są równoległe do podłoża i względem siebie oraz prostopadłe do pionu.

4 WARUNKI OBSERWACJI Pomieszczenie, w którym przebiega badanie powinno byd jasne, ciepłe, z naturalnym źródłem światła z tyłu badanego (powstające cienie mogą sugerowad istnienie asymetrii).

5 WYPOSAŻENIE BADAJĄCEGO Linijka z przytwierdzoną poziomicą, ekierka, pion (najlepiej ciemnego koloru), papier i poduszka tuszowa do plantokonturografii, taśma centymetrowa oraz kątomierz. Badanie ułatwia rama wielkości 190x100 cm kalibrowana w kształcie kwadratów 10x10 cm, za którą ustawia się dziecko tak, by linia pionowa na 50 cm szerokości padała w równej odległości między kostkami wewnętrznymi.

6 WYMOGI STAWIANE BADANEMU Rozebrany, z odsłoniętymi talerzami biodrowymi poniżej kolców biodrowych przednich górnych stoi swobodnie, w postawie habitualnej (nawykowej), równomiernie obciążając równolegle ustawione stopy, ze wzrokiem skierowanym na wprost. Wszelkimi środkami należy doprowadzid do pełnego rozluźnienia i przybrania przez dziecko naturalnej postawy. Wyłącznie w postawie habitualnej można dostrzec wadę postawy w jej wczesnym stadium najlepszym jeśli chodzi o możliwości skutecznej ingerencji. Umiejętne napięcie mięśni posturalnych niweluje wadę (stabilizacja czynna kręgosłupa).

7 OGLĘDZINY OD PRZODU PION w warunkach prawidłowych wyprowadzony z guzowatości bródki pokrywa się z wcięciem jarzmowym (szyjnym) mostka, wyrostkiem mieczykowatym, kresą białą, pępkiem, środkiem spojenia łonowego, przebiega w równej odległości między kłykciami przyśrodkowymi i kostkami wewnętrznymi. Wszelkie odchylenia od pionu zapisuje się w centymetrach.

8 oględziny od przodu c.d. LINIE POZIOME LINIA MIĘDZYKOSTKOWA łącząca kostki wewnętrzne. LINIA RZEPKOWA łącząca górne krawędzie rzepek. LINIA MIĘDZYKRĘTARZOWA łącząca krętarze większe. LINIA MIĘDZYKOLCOWA łącząca kolce biodrowe przednie górne. LINIA SZCZYTU TALERZY BIODROWYCH uzyskiwana przez wciśnięcie płasko ułożonych dłoni z obu stron talii i oparciu ich na talerzach biodrowych. UKŁAD OBOJCZYKÓW LINIA BARKOWA łącząca wyrostki barkowe obojczyków.

9 oględziny od przodu c.d.

10 oględziny od przodu c.d. Dodatkowe informacje uzyskuje się obserwując tzw. trójkąty talii, stanowiące przestrzeo zawartą między swobodnie zwisającą kooczyną górną (podstawa trójkąta) a obrysem klatki piersiowej i bioder (boki trójkąta). Jego szczyt znajduje się w talii krawieckiej. Wymiernie określa się jego wysokośd w centymetrach. Pomocna jest również obserwacja ułożenia rąk w stosunku do biodra (odległośd w cm, ewentualnie zachodzenie). Asymetria trójkątów talii jest wczesnym objawem skrzywienia bocznego kręgosłupa.

11 oględziny od przodu c.d. KLATKA PIERSIOWA Jej budowę ocenia się biorąc pod uwagę szerokośd i symetrię rozwoju obu jej połów. Wymiernie dokonuje się pomiaru w centymetrach odległości od mostka do kręgosłupa (na 2-3 poziomach) i szerokości międzyżebrzy (dobrze widocznej przy max wdechu). Zwraca się także uwagę na występowanie zniekształceo w postaci klatki piersiowej lejkowatej, kurzej, beczkowatej czy pozostałości po krzywicy w okresie niemowlęcym bruzdy Harrissona.

12 OGLĘDZINY OD TYŁU PION w warunkach prawidłowych spuszczony z guzowatości potylicznej zewnętrznej lub z wyrostka kolczystego kręgu C7 pada na wszystkie wyrostki kolczyste kręgów, szparę międzypośladkową, przebiega w równej odległości między kłykciami przyśrodkowymi i kostkami wewnętrznymi. Odchylenia od pionu zapisuje się w centymetrach.

13 oględziny od tyłu c.d. LINIE POZIOME LINIA MIĘDZYKOSTKOWA łącząca kostki wewnętrzne, LINIA PODKOLANOWA łącząca zgięcia podkolanowe, LINIA POŚLADKOWA pokrywająca się z fałdami (kresami) pośladkowymi, LINIA MIĘDZYKRĘTARZOWA łącząca krętarze większe, LINIA SZCZYTU TALERZY BIODROWYCH,

14 oględziny od tyłu c.d. LINIE POZIOME UKŁAD ŁOPATEK ich oględziny dostarczają informacji charakteryzujących odcinek piersiowy kręgosłupa i obręcz barkową. Ogląda się je trójwymiarowo określając: - odległośd w cm od kręgosłupa (w przypadku skolioz także odległośd kąta górnego i dolnego od pionu), - wysokośd w cm obu kątów dolnych w stosunku do siebie (pomiaru dokonuje się linijką z poziomicą), - stopieo odstawania od klatki piersiowej mierzony na wysokości kątów dolnych (linijka ustawiona prostopadle w stosunku do klatki piersiowej).

15 oględziny od tyłu c.d. LINIE POZIOME LINIA BARKOWA łącząca wyrostki barkowe, TRÓJKĄTY TALII jak w oględzinach od przodu. Zdarza się, że asymetria jest widoczna lepiej z tyłu niż z przodu i z tego powodu celowe jest powielanie obserwacji niektórych elementów, zarówno z przodu jak i z tyłu. Wszelkie asymetrie sugerują obecnośd wady i tak je należy wstępnie traktowad.

16 oględziny od tyłu c.d.

17 BADANIE W SKŁONIE Stanowi uzupełnienie oględzin od tyłu. Próba ta pozwala skoncentrowad się na określonym odcinku kręgosłupa.

18 badanie w skłonie c.d. Stojąc za dzieckiem z tyłu, polecamy aby wykonało luźny, pełny skłon tułowia w przód (nosem do kolan). Z tej pozycji wykonuje ono bardzo powolny wyprost tułowia unosząc stopniowo odcinek lędźwiowy, piersiowy, szyjny i na koocu głowę. Obserwujemy kręgosłup i symetrię obrysów prawej i lewej strony grzbietu. W pozycji skłonu łatwiej obserwowad wyrostki kolczyste kręgów piersiowych dzięki ich bardziej poziomemu ułożeniu (w pozycji stojącej ułożone są dachówkowato).

19 badanie w skłonie c.d. Pozycja ta pozwala na wczesne wykrycie asymetrii żeber (w odcinku piersiowym garb żebrowy) lub mięśni (w odcinku lędźwiowym wał lędźwiowy, który jest oznaką rotacji kręgosłupa). Rotacja jest najgorzej rokującym objawem skoliozy. Wielkośd garbu żebrowego lub wału lędźwiowego określa się za pomocą dwóch linijek. W postawach astenicznych (wiotkich) badanie w skłonie może nie wykazad skrzywienia widocznego w pozycji stojącej. Przyczyną tego jest odciążenie kręgosłupa i napięcie prostownika grzbietu zaangażowanego w wyproście tułowia. Z tego powodu badanie w skłonie nie zastępuje obserwacji w pozycji spionizowanej.

20 OGLĘDZINY Z BOKU Ocena odchyleo w płaszczyźnie strzałkowej ma charakter względny z powodu fizjologicznej zmienności osobniczej. Należy brad pod uwagę usytuowanie poszczególnych elementów ciała w stosunku do pionu: układ stabilizacyjny stawów skokowego górnego, kolanowego, biodrowego i kąta nachylenia podstawy kości krzyżowej oraz wypadkową tych elementów kręgosłup.

21 oględziny z boku c.d. Obserwacji należy poddad: stosunek kooczyny dolnej do podłoża, pochylenie miednicy, wielkośd i kształt lordozy lędźwiowej oraz powłok brzusznych, wielkośd i kształt kifozy piersiowej i wysklepienia klatki piersiowej, ustawienie barków, ustawienie głowy.

22 oględziny z boku c.d.

23 BADANIE ZAKRESU RUCHOMOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH OGNIWACH RUCHOMOŚCI KRĘGOSŁUPA RUCHOMOŚD CAŁKOWITA UŻYTKOWA ruch ten odbywa się w stawach kręgosłupa i kooczyn dolnych. W przypadku ograniczenia ruchomości w obrębie stawów kręgosłupa i biodrowych następuje większe zaangażowanie pozostałych ogniw. Efekt koocowy stanowi ruchomośd zsumowaną, wieloogniwową użytkową. Próba polega na ocenie wielkości skłonu w przód pomiarze odległości opuszki 3 palca od podłoża. Najczęstszą przyczyną niedostawania palcami do podłoża jest przykurcz mięśni zespołu kulszowo goleniowego.

24 RUCHOMOŚD ODCINKOWA KRĘGOSŁUPA Ruchomośd odcinkową określa się wymiernie za pomocą taśmy centymetrowej, porównując pomiar w wyproście i w zgięciu maksymalnym. RUCHOMOŚD ODCINKA PERSIOWEGO: w pozycji stojącej wyprostowanej zaznacza się kreską wyrostek kolczysty kręgu C7 i 30 cm poniżej. Po wykonaniu głębokiego skłonu w przód w warunkach prawidłowych odległośd ta zwiększa się do 33 cm ruchomośd odcinka piersiowego wynosi 3 cm.

25 RUCHOMOŚD ODCINKOWA KRĘGOSŁUPA C.D. RUCHOMOŚD ODCINKA LĘDŹWIOWEGO TEST SCHOBERA w pozycji stojącej wyprostowanej zaznacza się na plecach kreską wyrostek kolczysty kręgu L5 i 10 cm pionowo w górę. W warunkach prawidłowych po wykonaniu głębokiego skłonu w przód odległośd ta zwiększa się u dorosłych do ponad 14,5 cm ruchomośd odcinka lędźwiowego wynosi co najmniej 4,5 cm.

26 WYKRYWANIE PRZYKURCZÓW W STAWACH RZUTUJĄCYCH NA POSTAWĘ CIAŁA PRZYKURCZ MIĘŚNI PIERSIOWYCH: dziecko siada skulnie, całe plecy przywierają do ściany (stabilizacja odcinka lędźwiowego) i wykonuje wznos ramion w górę. Jeżeli nie jest w stanie dotknąd płaszczyzny ściany, to kąt zawarty między ramionami a ścianą określa stopieo przykurczu. Nie należy wykonywad tego testu w pozycji stojącej, ponieważ ruch pełnego wznosu ramion możliwy jest dzięki kompensacyjnemu wygięciu w odcinku lędźwiowym.

27 wykrywanie przykurczów c.d. PRZYKURCZ MIĘŚNI KULSZOWO GOLENIOWYCH: jest wykrywany za pomocą obserwacji ruchów zgięcia w stawie biodrowym. Dziecko leży tyłem, jedna kooczyna dolna leży wyprostowana na podłodze, drugą, również prostą dziecko powinno unieśd do pionu. Jeśli nie wykonuje pełnego ruchu (zakresu fizjologicznego) zgięcia w stawie biodrowym, świadczy to o skróconych włóknach mięśni zespołu kulszowo goleniowego. Inną próbą jest wykonanie w pozycji stojącej opadu tułowia w przód. Dziecko w tej pozycji powinno dotknąd opuszką 3 palca do podłoża. W przypadku istnienia przykurczu mm kulszowo goleniowych odczuwalne jest ich silne napięcie i bolesnośd podczas ww prób, która ustępuje po wykonaniu zgięcia stawu kolanowego.

28 wykrywanie przykurczów c.d. PRZYKURCZ ZGINACZY STAWU BIODROWEGO TEST THOMASA: dziecko w leżeniu tyłem wykonuje maksymalne zgięcie w stawach biodrowym i kolanowym jednej kooczyny, druga powinna pozostad prosta na podłożu. Jeżeli unosi się nad płaszczyznę podparcia, to kąt jaki tworzy oś długa uda z płaszczyzną określa stopieo przykurczu.