Metody oceny dynamiki struktur nerwowych ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

Transkrypt

1 Metody oceny dynamiki struktur nerwowych ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Wobec wysokiego poziomu badao technicznych wykonywanych za pomocą różnego rodzaju aparatów stosowanych w diagnostyce badanie manualne stało się mniej popularne. Jednak badanie techniczne lub przyrządowe nie są wolne od błędów interpretacji. Czasami nie są w stanie zlokalizowad objawów. Bywa tak, że o ile pacjent dostanie się na badanie obrazowe za pomocą MRI często nie ma już objawów. Przykładem takim może byd protruzja krążka międzykręgowego, która zmienia objawy w ciągu jednego dnia. Dla fizjoterapeutów bardzo ważne jest, aby poznad dobrą jakościową oraz prostą metodę badania fizykalnego lokalizującą, jaka struktura jest zaangażowana w proces chorobowy. kręgosłupa, mięśnie, tkanka łączna oraz tkanka nerwowa. Terapeuci posiadają narzędzia do oceny każdej z wymienionych struktur. W każdym przypadku, kiedy oprócz bólu miejscowego pojawia się ból promieniujący w inne rejony ciała powinniśmy ocenid zaangażowanie struktur nerwowych w proces chorobowy. Służą do tego testy oceniające dynamikę układu nerwowego. Pozwoli to ocenid czy promieniowanie bólu jest związane z zaburzeniem mechaniki układu nerwowego czy może pochodzid z innych tkanek. Wśród testów stosowanych do oceny nerwów zaopatrujących dolny odcinek kręgosłupa oraz kooczyn dolnych wymienid możemy: test unoszenia wyprostowanej kooczyny dolnej, test cięciwy łuku oraz test pochylania Slamp test. Terapeuci nie mogą stosowad żadnych środków znieczulających, dlatego też muszą lokalizowad źródło dolegliwości za pomocą swoich rąk. Podczas wizyty pacjenta, który uskarża się na bóle w okolicy dolnego odcinka kręgosłupa terapeuta powinien w logiczny sposób przeprowadzid badanie oceniające wrażliwośd poszczególnych stawów czy struktur zaangażowanych w proces chorobowy. Przyczyną dolegliwości mogą byd: stawy krzyżowo biodrowe, staw biodrowy, stawy międzywyrostkowe Ryc. 4. Etap 5 testu pochylania tułowia, różnicowanie strukturalne ze zmniejszeniem

2 zgięcia odcinka szyjnego Źródło materiał własny. Test pochylania jest używany do oceny dynamiki struktur nerwowych ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego począwszy od głowy, wzdłuż rdzenia kręgowego i nerwu kulszowego oraz jego gałęzi w stopie. Jest to test złożony i często upraszczany, niewłaściwie rozumiany i niewłaściwie interpretowany. Kiedyś powszechnie stosowaną metodą było obniżanie głowy i prostowanie nogi pacjenta znajdującego się w pozycji siedzącej. Jeżeli pacjent zacznie odczuwad bóle to test jest nieprawidłowy. Problem polega na tym, że nie uwzględnia się subtelności, którą należy stosowad w celu uzyskania w wyniku badania jak największych korzyści i przedstawienia pacjentowi dokładnego rozpoznania. Dlatego tak ważne jest zwrócenie uwagi na szczegóły, co pozwala na skuteczne wykonanie tego testu. WSKAZANIA DO WYKONANIA TESTU W zasadzie każdy objaw od głowy do stopy, który pojawi się w obszarze zaopatrywanym przez mózg i rdzeo kręgowy uzasadnia jego wykonanie. Jednak głównie wykorzystuje się go w bólach głowy, kręgosłupa i miednicy oraz w dolegliwościach w obrębie kooczyny dolnej, które są w obszarze zaopatrywania przez nerw kulszowy i jego zakooczenie. Najczęściej stosujemy go w ocenie odcinka lędźwiowego POZYCJA DO BADANIA Pacjent siedzi w takiej pozycji, aby jego uda znajdowały się całe na leżance, ułożone równolegle na szerokośd bioder. Stopy swobodnie zwieszone nie dotykają podłoża. Wskazane jest ułożenie kolan równolegle na szerokośd bioder, ponieważ czasami szerokośd miednicy determinuje ustawienie kooczyn bardziej lub mniej w przywiedzeniu, które to zwiększa czułośd testu. KOLEJNOŚĆ RUCHÓW Zginanie kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym. Zgięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym I lędźwiowym jest wykonane przez pacjenta, jako manewr pochylania się do przodu. W ten sposób wywieramy nacisk w kierunku zgięcia w odcinku piersiowym I lędźwiowym między wyrostkami kolczystymi C7 a stawami biodrowymi. Zmniejsza to odległośd pionową między tymi punktami w sposób przypominającym napinanie cięciwy. Inną częścią składową zgięcia kręgosłupa w odcinku piersiowym I lędźwiowym jest kontrolowanie ustawienia kąta między miednicą a udami. Pacjenci mają skłonnośd do niewystarczającego załamywania sylwetki do przodu z powodu zbyt małego zgięcia w odcinku piersiowym i lędźwiowym Inni pacjenci pochylają się w kierunku zgięcia w stawie biodrowym I kooczą test z nosem na kolanach, co ustawia miednicę w rotacji do przodu i powoduje nadmierne zgięcie w stawie biodrowym. Dlatego badający musi kontrolowad kąt nachylenia kości krzyżowej upewniając się, że jest ona

3 ustawiona pionowo we wszystkich fazach badania. Zgięcie odcinka szyjnego Pacjent wykonuje zgięcie odcinka szyjnego kręgosłupa a terapeuta kontroluje szybkośd i zakres zginania szyi. Po zakooczeniu ruchu terapeuta utrzymuje zakres zgięcia szyi przytrzymując pozycję. Należy pamiętad, że ręka spoczywająca na potylicy raczej kontroluje pozycję pacjenta bez wywierania nacisku. Wyprost w stawie kolanowym. Wyprost w stawie kolanowym jest wykonywany przez terapeutę albo pacjent wykonuje samodzielnie. Możemy wykonad ten test w obydwu wariantach. Podczas wykonywania wyprostu w stawie kolanowym terapeuta trzyma staw skokowy pacjenta. Trudnym manewrem jest wykonywanie wyprostu w stawie kolanowym i jednoczesnym trzymaniem pozostałej części ciała nieruchomo. Ryc. 1. Etap pierwszy pochylania tułowia prawidłowe ustawienie kości krzyżowej podczas zgięcia piersiowego i lędźwiowego odcinka Źródło materiał własny. Zgięcie grzbietowe w stawie skokowym. Zgięcie grzbietowe w stawie skokowym jest ruchem kooczącym wykonanie testu. Pozwala ocenid czy dolegliwości pojawiają się w bliższym czy dalszym kierunku.

4 RYC. 3. ETAP 4 TESTU POCHYLANIA TUŁOWIA ZGIĘCIE GRZBIETOWE W STAWIE SKOKOWYM. Źródło materiał własny. Różnicowanie strukturalne. Jeżeli objawy bliższe np. w odcinku lędźwiowym kręgosłupa są wywoływane przez pochylanie się tułowia stosuje się kolejne ruchy, takie jak zwolnienie I ponowne zgięcie grzbietowe w stawie skokowym. Objawy te mogą byd również różnicowane przez zwolnienie zgięcia w odcinku szyjnym Istotą poprawnego różnicowania dolegliwości poprzez zwalnianie stopy czy odcinka szyjnego kręgosłupa jest to, że pozostała częśd ciała pacjenta nie może się poruszyd. Ryc. 2. Etap 3 testy pochylania tułowia wyprost w stawie kolanowym. Źródło materiał własny. ODPOWIEDŹ PRAWIDŁOWA Wiemy, że prawidłowa odpowiedź na test pochylania została ustalona dla powyższych kolejności ruchów i jest prawdopodobne, że reakcje będą się różnid przy zmianach wykonywania ruchów. Pozycja siedząca brak objawów. Zgięcie w odcinku piersiowym I lędźwiowym kręgosłupa napięcie w części środkowej odcinka piersiowego Wyprost w stawie kolanowym pojawia się napięcie w części tylnej uda i stawu kolanowego, które może się rozciągad do części górnej łydki. Podczas wyprostu w stawie kolanowym napięcie w części środkowej odcinka piersiowego może wzrosnąd, zmniejszyd się lub ulec zmianie. Zakres ruchu wyprostu w stawie

5 kolanowym może byd pełny, jednak może się on obniżyd nawet do 30 u zdrowych osób. Ludzie ci są sztywni naturalnie od dłuższego czasu. Zgięcie grzbietowe w stawie skokowym powoduje nasilenie się objawów w części tylnej uda i stawu kolanowego. Zwolnienie zgięcia w odcinku szyjnym kręgosłupa ten ruch zmienia nasilenie się objawów w części tylnej uda i stawu kolanowego a także zwiększa zakres wyprostu w stawie kolanowym oraz zakres zgięcia grzbietowego w stawie skokowym. Ruchy zwiększające czułośd testu zgięcie boczne odcinka szyjnego kręgosłupa w stronę przeciwną do badanej, rotacja wewnętrzna i przywodzenie w stawie biodrowym, ruchy stopy dla każdego obwodowego nerwu. Odpowiedź prawidłowa testu pozwala wnioskowad, że zachodzi ograniczenie w ruchomości układu nerwowego w swoim łożu. Zaburzenia mogą mied charakter napięciowy lub ślizgowy. Od tego różnicowania zależy ciąg dalszy terapii. Zaburzenia czynności mechanicznych wynikające z ucisku struktur nerwowych, nadmiernego powiększenia się powierzchni granicznej nerwów będą miały odrębne objawy. Klinicznie wpływ na zaburzenie mechaniki układu nerwowego będą miały między innymi: nieprawidłowa budowa kanału kręgowego, przepuklina jądra miażdżystego, blizny lub zwłóknienia tkanek otaczających nerw po zabiegach operacyjnych lub hipermobilnośd przestrzeni międzykręgowej. Znajomośd testów, które pozwolą nam zróżnicowad tkankę biorącą udział w zespole chorobowym pozwoli nam działad bardziej specyficznie, skutecznie. Dolegliwości pacjenta będą się zmniejszad już podczas pierwszego zabiegu a my będziemy odnosid satysfakcję z dobrze wykonanej terapii. Bibliografia: 1. M. Shacklock, Neurodynamika kliniczna, tłum. E.Saulicz Wydawnictwo Elselvier Urban & Partner, Wrocław K. Banks, E. Hengeveld, Terapia Manualna według Maitlanda, tłum. Z. Śliwioski, Wydawnictwo Elselvier Urban & Partner, Wrocław O. Evjenth, Ch. Gloeck, tłum. M.Dębski, Wydawnictwo Rolewski, Złotoria Materiały z kursu: Terapia Manualna wg Kaltenborn-Evjenth Concept, KURS nr 7 (AWS 1) Badanie i leczenie części dolnej kręgosłupa - kurs zaawansowany, Toruo 2015