Zmiany w umieralności z powodu chorób układu krążenia w wieku wczesnej starości
|
|
- Artur Góra
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 346 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): Zmiany w umieralności z powodu chorób układu krążenia w wieku wczesnej starości Changes in cardiovascular diseases mortality in the young old subpopulation IRENA MANIECKA-BRYŁA 1/, IRENEUSZ KUROPKA 2/, MAREK BRYŁA 1/, WOJCIECH DRYGAS 1/ 1/ Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 2/ Katedra Prognoz i Analiz Gospodarczych Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu Wprowadzenie. Dokonujące się zmiany społeczno-ekonomiczne w Polsce w latach 90. ubiegłego wieku wpłynęły korzystnie na sytuację epidemiologiczną, zwłaszcza w zakresie chorób układu krążenia. Jednocześnie występujące przemiany demograficzne nasiliły proces starzenia się ludności. Cel pracy. Ocena zmian w umieralności i przeciętnym dalszym trwaniu życia w populacji wczesnej starości Łodzi w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Materiał i metodyka. Dane do opracowania pochodzą z pełnych baz zgonów, jakie zostały utworzone dla 1991 i 2002 roku. Pierwsza baza miała zakodowanych w programie Microsoft Excel zgonów, druga zgonów według płci, wieku i przyczyny wyjściowej. Do obliczenia e (przeciętnego dalszego trwania życia) w analizowanych grupach wieku oraz oceny zysków w tym syntetycznym wskaźniku stanu zdrowia w sytuacji eliminowania zgonów z powodu chorób układu krążenia korzystano z metody Greville a. Wyniki. Łączne ryzyko zgonów w analizowanej grupie wieku w 2002 roku w porównaniu do 1991 roku uległo zmniejszeniu i wynosiło 0,788 (w grupie mężczyzn 0,818, a w grupie kobiet 0,775), zaś ryzyko zgonów z powodu chorób układu krążenia wynosiło odpowiednio: 0,675, 0,594 i 0,569 i było niższe niż w populacji ogólnej; e(65) w 1991 r. wynosiło dla mężczyzn 11,43 lat a dla kobiet 14,77 lat, zaś w 2002 r. e(65) wynosiło odpowiednio 13,19 lat (wzrost o 1,76 lat) i 16,31 lat (wzrost o 1,54 lat). W sytuacji całkowitego wyeliminowania zgonów z powodu chorób układu krążenia w 1991 roku zyski w e(65) dla mężczyzn wynosiłyby aż 9,92 lat, a dla kobiet 10,23 lat, zaś w 2002 roku odpowiednio: 4,48 i 4,20 lat. Wnioski. Korzyści odniesione w walce z chorobami układu krążenia przekładają się na konkretną szansę dalszego trwania życia, wyrażoną liczbowo. Słowa kluczowe: ludzie starsi, choroby układu krążenia, umieralność, przeciętne dalsze trwanie życia, Łódź Introduction. The socio-economic transition in Poland in 1990s had a favorable influence on the epidemiological situation, especially in the field of cardiovascular diseases (CVD). At the same time, demographic changes have intensified the population ageing process. Aim. To evaluate changes in mortality and life expectancy in the young old subpopulation of Lodz during the systemic transition in Poland. Material and methods. Our paper is based on data retrieved from complete mortality databases for the years 1991 and The first database had 12,175 data entries in Microsoft Excel. The second one 10,182 entries, classified by sex, age and cause of death. We applied the method proposed by Greville to calculate e (life expectancy) in age intervals and estimate the gains in this synthetic health situation indicator due to the elimination of CVD mortality. Results. The total mortality risk in the age interval under study declined in 2002 compared to 1991 and amounted to (0.818 for males and for females). The CVD mortality risk was 0.675, and 0.569, respectively, and it was lower than in the entire population. In 1991, e(65) was years for males and years for females, whereas in 2002, it was years for males (an increase by 1.76 years) and years or females (an increase by 1.54 years). In the hypothetical situation of the total elimination of CVD mortality in 1991, the male e(65) would have grown by 9.92 years, and the female e(65) by years, while in 2002, it would have been 4.48 and 4.20 years, respectively. Conclusions. The advances made in the fight against CVD have a concrete impact on the extension of life expectancy, which can be expressed in figures. Key words: the young old, cardio-vascular diseases, mortality, life expectancy, Lodz Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Dr hab. med. Irena Maniecka-Bryła Kierownik Zakładu Epidemiologii i Biostatystyki, Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi ul. Żeligowskiego 7/9, Łódź tel. (42) ; (42) , i.m.b@gazeta.pl praca została sfinansowana przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi w ramach tematu nr Wprowadzenie Za punkt wyjścia do analizy zmian w stanie zdrowia mieszkańców Łodzi w wieku wczesnej starości przyjęto rok Wówczas odnotowano, tak jak i w całej Polsce, najbardziej niekorzystną sytuację epidemiologiczną
2 Maniecka-Bryła I i wsp. Zmiany w umieralności z powodu chorób układu krążenia w wieku wczesnej starości 347 w zakresie najważniejszego problemu zdrowotnego, jakim są choroby układu krążenia (ch.u.k.) [1, 2]. Stan zdrowia subpopulacji w wieku lata w tymże roku porównano ze stanem zdrowia analizowanej kohorty w 2002 roku, w którym utrzymywała się od kilku lat pozytywna dynamika umieralności będąca przedmiotem niniejszego opracowania, W tym okresie oprócz transformacji ustrojowej i epidemiologicznej, zachodziły przemiany demograficzne, konsekwencją których był postępujący proces starzenia populacji [3, 4]. Warto nadmienić, że Łódź jest drugim co do wielkości (po Warszawie) miastem o charakterze przemysłowym. W okresie objętym analizą liczba mieszkańców zmniejszyła się o osób (6,26%) i w 2002 roku liczyła Udział ludności w wieku 65 lat i więcej z 13,98% w 1991 roku wzrósł do 16,67% w 2002 r. Ludność w wieku lata liczyła osób w 1991 r. j osób w 2002 r., czyli prawie co dziesiąty mieszkaniec Łodzi znajdował się w tej grupie wieku [5]. Cel pracy Ocena zmian w umieralności ogólnej i z powodu chorób układu krążenia oraz przeciętnym dalszym trwaniu życia w populacji wczesnej starości w Łodzi, które nastąpiły w okresie jedenastu lat transformacji społeczno-ekonomicznej w Polsce. Materiał i metodyka Dane o umieralności pochodzą z pełnych baz zgonów, jakie zostały utworzone dla 1991 r. i 2002 roku. Pierwsza baza miała zakodowanych zgonów, druga zgony, w programie komputerowym Microsoft Excel według następujących zmiennych: płeć, wiek i wyjściowa przyczyna zgonu. Przyczyna zgonu była kodowana w 1991 roku wg IX Rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów (ICD-9), zaś w 2002 roku według X Rewizji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. W analizie statystycznej zastosowano współczynniki proporcji, natężenia i dynamiki, standaryzacje bezpośrednią, test u la porównania dwu częstości, Do obliczenia przeciętnego dalszego trwania życia w analizowanych grupach wieku oraz oceny jego zysków powodowanych redukcją zgonów z powodu chorób układu krążenia (ch.u.k) posługiwano się metodą Greville a, wykorzystując program Mortpak [6, 7]. Wyniki W 2002 roku zmarły w Łodzi osoby, tj. o 1993 osoby mniej (16,37%) niż w roku 1991, którym było zgonów. Wskaźnik umieralności ogólnej wynosił w 1991 roku 14,6 na 1000 ludności, zaś w 2002 roku przyjął wartość 13,0 na 1000 ludności. Należy podkreślić, że były to najwyższe wskaźniki umieralności w całym kraju. Dynamika spadku wskaźnika była podobna do dynamiki wskaźnika ogólnopolskiego, aczkolwiek ten ostatni był znacznie niższy i wynosił w porównywanych latach 10,5 i 9,4 na 1000 ludności. Powszechnie wiadomo, że głównymi przyczynami zgonów są obecnie choroby niezakaźne, zwłaszcza za najważniejsze problemy zdrowotne uznaje się choroby układu krążenia i nowotwory. Hierarchia ta jest zachowana w naszym kraju jak i mieście. W tabeli I przedstawiono wskaźniki umieralności z powodu chorób układu krążenia w Łodzi i w Polsce w okresie od 1991 roku do 2002 roku oraz ich dynamikę, Wskaźniki w całym okresie są wyraźnie wyższe dla Łodzi niż dla całej populacji Polski, ale dynamika spadku wskaźników w Łodzi jest większa, bowiem wskaźnik ten spadł z 33,25% w analizowanym okresie, podczas gdy w Polsce o 20,32%. Większą dynamikę spadku wskaźnika odnotowano w grupie mężczyzn spadek o 36,88% (z 78,9 na do 49,8 na mężczyzn) niż w grupie kobiet w Łodzi spadek o 30,17% (z 76,5 na do 53,5 na kobiet). Mając na uwadze to, że problem chorób układu krążenia narasta wraz z wiekiem, a populacja łódzka cechuje się większym procesem starzenia się niż prze- Tabela I. Wskaźniki umieralności szczegółowej z powodu chorób układu krążenia i ich dynamika w Łodzi i Polsce w latach Table I. CVD specific mortality rates and their dynamics in Lodz and in Poland from 1991 to 2002 Łódź / Lodz Polska /Poland Lata /Year wsk. na wsk. na / rate per10,000 = 100 / rate per 10,000 = ,6 100,00 55,6 100, ,3 99,61 53,7 96, ,0 100,52 53,0 95, ,5 98,58 51,2 92, ,5 97,29 50,5 90, ,1 92,91 50,3 90, * 60,7 78,22 47,6 85, * 61,2 78,87 48,0 86, ,2 82,73 46,9 84, ,3 78,99 45,4 81, ,7 76,99 45,0 80, ,8 66,75 44,3 79,68 * dane szacunkowe z powodu braku określenia przyczyny zgonu w części kart w związku z protestem lekarzy / estimates due to missing information on death causes in some certificates because of doctor s protest Źródło: opr. wł. na podst. danych WUS w Łodzi i bazy danych WHO Source: own calculations on the basis of the Lodz Regional Statistical Office data and a WHO database
3 348 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): ciętna populacja Polaki, dokonano standaryzacji bezpośredniej. Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu ch.u.k. w 1991 roku mają wartości niższe: 60,6 na ludności, 63,2 w grupie mężczyzn, 59,8 w grupie kobiet, ale w dalszym ciągi różnice są istotne statystycznie (p < 0,001) na niekorzyść Łodzi. W 2002 roku wartość wskaźników standaryzowanych była następująca: 39,2 na ludności, 39,7 w grupie mężczyzn i 39,8 w grupie kobiet. Oznacza to, że gdyby struktura ludności według wieku w Łodzi w 2002 roku była taka sama jak struktura w Polsce, to wskaźniki umieralności z powodu ch.u.k. byłyby istotnie statystycznie niższe (p < 0,001) niż w Polsce, Za niekorzystną sytuację w zakresie umieralności z powodu ch.u.k. odpowiada więc nasilony proces starzenia się populacji łódzkiej. Jednakże badając różnice w zakresie umieralności ogólnej, jak i z powodu chorób układu krążenia, jakie zaszły w Łodzi w analizowanym okresie można z całą pewnością stwierdzić, że omawiane mierniki uległy istotnemu statystycznie spadkowi (p < 0,001) w 2002 roku w porównaniu z 1991 r. Świadczy to o poprawie stanu zdrowia populacji łódzkiej w badanym okresie, zważywszy, ze umieralność jest najbardziej negatywnym jego miernikiem. Nasuwa się więc pytanie, czy nastąpiła redukcja umieralności w grupie wieku lata w 2002 roku w porównaniu z 1991 rokiem? W 1991 roku zgony w tej grupie stanowiły 24,59% wszystkich zgonów w Łodzi, zaś w 2002 roku udział procentowy był niższy i wyniósł 23,70%. Liczba zgonów w tej grupie wieku zmniejszyła się z 2903 w 1991 r. do 2413 w 2001 r. Wskaźnik umieralności ogólnej w 1991 roku wynosił 39,7 na 1000 ludności, w grupie mężczyzn 56,4, a w grupie kobiet 29,2. W 2002 r. wskaźniki te były istotnie statystyczne (p < 0,001) niższe i wynosiły odpowiednio: 31,3, 46,2 i 22,6 na Redukcja natężenia umieralności w tej grupie wieku spowodowała korzystne zmiany ryzyka zgonów w 2002 roku w porównaniu do 1991 roku, które wyniosło o,788, w grupie mężczyzn 0,818; w grupie kobiet 0,775 i było niższe niż w ogólnej populacji miasta (odpowiednio: 0,892, 0,862, 0,925). Struktura przyczyn zgonów w wieku lata według płci została zaprezentowana na rycinie 1 i 2. ch. układu krążenia / CVD nowotwory / malignant neoplasms 55,98 53,19 23,09 23,80 ch. układu trawiennego / digestive ch. układu oddechowego /respiratory urazy i zatrucia / injuries and intoxications 4,31 4,98 3,04 4,80 2,82 2,55 / Source: own calculations ch. zakaźne i pasożytnicze / infectious and parasitary diseases pozostałe / other 0,37 0,55 10,39 10, Ryc. 1. Struktura przyczyn zgonów w wieku lata wg płci w Łodzi w 1991 r. (w %) Fig 1. The structure of death causes of Lodz inhabitants aged in 1991 by sex (in %) ch. układu krążenia / CVD 41,09 38,61 nowotwory / malignant neoplasms 31,09 31,68 ch. układu trawiennego / digestive 5,73 4,42 / Source: own calculations ch. układu oddechowego /respiratory urazy i zatrucia / injuries and intoxications ch. zakaźne i pasożytnicze / infectious and parasitary diseases pozostałe / other 1,00 1,90 0,18 0,46 4,00 5,64 16,91 17, Ryc. 2. Struktura przyczyn zgonów w wieku lata wg płci w Łodzi w 2002 r. (w %) Fig 2. The structure of death causes of Lodz inhabitants aged in 2002 by sex (in %)
4 Maniecka-Bryła I i wsp. Zmiany w umieralności z powodu chorób układu krążenia w wieku wczesnej starości 349 Zwracają uwagę mniejsze wskaźniki umieralności proporcjonalnej z powodu ch.u.k. mężczyzn i kobiet w 2002 r. w porównaniu do 1991 r., przy jednoczesnym wzroście wskaźników umieralności proporcjonalnej z powodu nowotworów. Jednocześnie odnotowano istotny statystycznie (p < 0,001) spadek natężenia zgonów z powodu ch.u.k., bowiem wskaźniki te w 1991 roku wynosiły 21,6 na 1000 ludności, 30,00 na 1000 mężczyzn i 16,32 na 1000 kobiet, zaś w 2002 r. odpowiednio: 12,43, 17,83, 9,28. Skutkowało to pozytywnymi zmianami ryzyka zgonów z powodu ch.u.k. w tej grupie wieku, które wyniosło 0,575 i było wyższe w grupie mężczyzn 0,594 niż w grupie kobiet 0,569 oraz było wyraźnie niższe niż w całej populacji miasta odpowiednio: 0,668, 0,632, 0,699. Jest to niewątpliwie kluczowy dowód na pozytywne zmiany zachodzące w stanie zdrowia sób należących do grupy young old, jakie zaszły w ciągu jedenastu lat transformacji społeczno-ekonomicznej. Redukcja natężenia zgonów w badanej subpopulacji wpłynęła na przyrost ich przeciętnego dalszego Tabela II. Przeciętne dalsze trwanie życia (w latach) dla osób w wieku lat w Łodzi w latach 1991 i 2002 Table II. Life expectancy (in years) for Lodz inhabitants aged in 1991 and 2002 Wiek / Age Przyrost / Growth Przyrost / Growth 65 11,43 13,19 1,76 14,77 16,31 1, ,15 10,40 1,25 11,32 12,52 1, ,69 7,93 1,24 8,10 9,06 0,96 Source: own calculations Tabela III. Zyski w przeciętnym dalszym trwaniu życia mieszkańców Łodzi wg płci w hipotetycznych założeniach wyeliminowania zgonów z powodu chorób układu krążenia Table III. Life expectancy gains due to a hypothetical elimination of CVD deaths among Lodz inhabitants by sex and age Wiek / Age Wyeliminowane wszystkie zgony z powodu ch.u.k. / All CVD deaths eliminated Wyeliminowana połowa zgonów z powodu ch.u.k. / Half of CVD deaths eliminated M K / F M K / F M K /F M K /F 65 9,92 10,23 4,48 4,20 2,68 3,02 1,76 1, ,77 10,05 4,27 3,96 2,48 2,89 1,65 1, ,64 9,46 3,86 3,62 2,28 2,61 1,46 1,38 Source: own calculations trwania życia (tab. II). Przyrosty e były większe u mężczyzn niż kobiet. Chcąc udokumentować znaczenie chorób układu krążenia jako najważniejszego problemu zdrowotnego dokonano obliczeń zysku w e przy założeniu całkowitego wyeliminowania zgonów z ich powodu oraz w sytuacji redukcji połowy zgonów (tab. III). W hipotetycznej sytuacji całkowitego wyeliminowania zgonów z powodu chorób układu krążenia e(65) dla mężczyzny mieszkającego w Łodzi w 1991 roku byłoby znacząco dłuższe, ponieważ wydłużyłoby wie o kolejne 9,92 lat, czyli do wartości 21,35 lat, a kobiety w tym samym wieku zyskałyby aż 10,23 lat czyli miałyby szansę dalszego przeżycia aż 25 lat. W 2002 roku mimo znakomitej poprawy w zakresie redukcji zgonów z powodu ch.u.k., zyski spowodowane całkowitym ich wyeliminowaniem byłyby jeszcze bardzo duże. Dla wieku 65 lat spowodowałoby to wydłużenie e o 4,48 lat u mężczyzn i o 4,20 lat u kobiet. Powyżej opisywana sytuacja jest całkowicie teoretycznym rozważaniem, bowiem nie są znane metody całkowicie eliminujące zgony z powodu ch.u.k., ale z pewnością przekonuje o ich randze zdrowotnej. Założono więc bardziej realistyczną sytuację częściowego wyeliminowania zgonów z powodu ch.u.k. i tak gdyby w 1991 roku było w łodzi o 50% mniej zgonów z powodu ch.u.k. w grupie wiekowej lata, to e(65) dla mężczyzn wynosiłoby 14,1 lat, czyli byłoby o 2,68 lat dłuższe, zaś dla kobiet 17,79 lat, czyli byłoby dłuższe o 3,02 lat. Jedenaście lat później 65- letni mężczyzna zyskałby 1,76 lat a kobieta 1,66 lat w sytuacji redukcji połowy zgonów z powodu ch.u.k. Dyskusja W analizowanym okresie odnotowano w Łodzi korzystne zmiany w stanie zdrowia populacji w wieku wczesnej starości, które przełożyły się na szansę dłuższego życia. Redukcja natężenia umieralności ogólnej w tej grupie wieku była skutkiem eliminowania zgonów przede wszystkim z powodu chorób układu krążenia. Jednakże w dalszym ciągu w tej klasie przyczyn zgonów tkwią ogromne rezerwy, które w przyszłości mogą skutkowa dalszym wydłużeniem przeciętnego dalszego trwania życia. D. Smith [8] analizując przyczyny zgonów u ludzi starszych w Stanach Zjednoczonych w latach podkreślił, iż spadkowi wskaźników umieralności ogólnej towarzyszył wzrost wskaźników umieralności szczegółowej z powodu ch.u.k. do 1970 roku, a w następnych latach spadek o ponad 50%. W latach wskaźniki zgonów z powodu ch.u.k. spadały szybciej niż wskaźniki zgonów ogółem. Można więc stwierdzić, że sytuacja w zakresie tendencji zmian umieralności występująca w Polsce od 1991 roku do chwili obecnej jest podobna do omawianej sytuacji w USA w latach E. Crimmins [9] oceniając trendy w stanie zdrowia ludzi starszych w USA stwierdził, że w ciągu 20 lat uległ poprawie ich stan zdrowia, bowiem nastąpił spadek umieralności, a co
5 350 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): za tym idzie e(65) wydłużyło się u mężczyzn z 14,1 lat w 1980 roku do 16,3 lat w 2000 roku, u kobiet odpowiednio: z 18,3 do 19,2 lat. Dla porównania, e(65) w Polsce w 2000 r. wynosiło 13,6 lat w grupie mężczyzn i 17,3 lat w grupie kobiet. G. Persson i wsp. [10] wykazali, że w Szwecji umieralność osób starszych spadała szybko w latach 80. i 90. ubiegłego wieku co spowodowało wydłużenie e(65) dla kobiet do 20 lat w 1999 r. i ponad 16 lat dla mężczyzn. Wpływ na to miała, zdaniem autorów, zmiana zachowań prozdrowotnych badanej populacji, zwłaszcza spadek konsumpcji alkoholu, częstości palenia tytoniu, wzrost aktywności fizycznej oraz poprawa odżywiania. Obserwowane w Polsce po 1990 roku korzystne zmiany w umieralności ogólnej, a zwłaszcza z powodu chorób układu krążenia wskazują na skuteczność podjętych działań w zakresie profilaktyki pierwotnej, związanej ze zmianami stylu życia [11]. Spośród czynników ryzyka największy udział w spadku prawdopodobieństwa zgonów miało obniżenie średniego ciśnienia skurczowego i zmniejszenie palenia papierosów [2, 12]. Odnotowano także pozytywne zmiany w sposobie żywienia. Znacznemu zmniejszeniu legło spożycie żywności sprzyjającej rozwojowi miażdżycy, a zwiększyło produktów zalecanych w profilaktyce ch.u.k., tj. tłuszczów roślinnych, warzyw i owoców [13, 14]. Korzyści wynikające ze zmiany stylu życia ludzi starszych świetle wyników licznych badań są bezsprzeczne. Jednakże zmiana zachowań zdrowotnych jest procesem bardzo trudnym zważywszy, że są to osoby o ugruntowanych nawykach. Jednocześnie zmiany społeczno-ekonomiczne zachodzące w Polsce stwarzają możliwość dokonywania wyborów i kontroli nad własnym zdrowiem. Dobrze prowadzona edukacja zdrowotna, rozpowszechnienie działań profilaktycznych w zakresie prewencji pierwotnej i wtórnej przynoszą pozytywne efekty w walce z chorobami układu krążenia, także u ludzi w wieku starszym. Wnioski 1. Korzyści odniesione w walce z chorobami układu krążenia w okresie jedenastu lat przemian społeczno-ekonomicznych w Polsce przekładają się na konkretną szansę dalszego trwania życia, wyrażoną liczbowo. 2. Większy przyrost przeciętnego dalszego trwania życia u mężczyzn niż u kobiet w okresie może być konsekwencją coraz bardziej podobnych warunków życia i zachowań zdrowotnych mężczyzn i kobiet niż w przeszłości. Piśmiennictwo / References 1. Maniecka-Bryła I, Bryła M, Drygas W. Sytuacja epidemiologiczna chorób układu krążenia w województwie łódzkim na tle sytuacji epidemiologicznej w Polsce na początku XXI wieku. Przegląd Epidemiologiczny 2005; 59: Rywik S, Piotrowski W, Rywik T et al. Czy spadek umieralności z powodu chorób układu krążenia ludności Polski związany jest z obniżeniem globalnego ryzyka sercowo-naczyniowego zależnego od zmian w stylu życia? Kardiologia Polska 2003; 58(5): Kowaleski J. Starzenie się ludności Polski stan aktualny i przyszłość. [W:] Kowaleski J, Szukalski P (red): Sytuacja zdrowotna osób w starszym wieku w Polsce. Aspekt medyczny i społeczno-demograficzny II. Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy. Łódź 2000: Leowski J. Transformacja demograficzna i epidemiologiczna nowe wyzwania zdrowia publicznego [w:] Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. CeDeWu, Warszawa 2004: Maniecka-Bryła I. Zmiany w stanie zdrowia mieszkańców Łodzi w okresie transformacji społeczno-ekonomicznej (na przykładzie ludności w wieku lata). Praca habilitacyjna. Uniwersytet Medyczny w Lodzi, Łódź Greville T. Short methods of constructing abridged life tables. Records of the American Institute of Actuaries 1943; Kuropka I. Zmiany natężenia zgonów osób starszych a długość życia mieszkańców Polski w latach dziewięćdziesiątych [w:] Kowaleski J, Szukalski P (red): Proces starzenia się ludności potrzeby i wyzwania. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2002: Smith D. Changing causes of death of elderly people in the United States, Gerontology 1998; 44: Crimmins E. Trends in the health of the elderly. Annual Review of Public Health 2004; 25: Persson G, Boström G, Allebeck P et al. Elderly people s health 65 and after. Scandinavian Journal of Public Health 2001; 58: Drygas W. Medycyna zapobiegawcza w XXI wieku bilans otwarcia, czy lepiej zapobiegać czy leczyć? [w:] Drygas W, Maniecka-Bryła I, Bryła M (red): Postępy w profilaktyce i leczeniu przewlekłych chorób niezakaźnych III. Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Łódź 2003: Pająk A, Jamrozik E, Kawalec E et al. Zawał serca zagrożenia i postępowanie. Długofalowa obserwacja populacji i mężczyzn Projekt POL-MONICA Kraków. Cz. III: Epidemiologia i leczenie zawału serca. Przegląd Lekarski 1996; 53: Szostak W, Cybulska B. Racjonalne żywienie w profilaktyce miażdżycy - mniej smarujesz, szybciej dojedziesz do Unii Europejskiej. Medycyna Metaboliczna 1999; 3: Waśkiewicz A, Piotrowski W, Sygnowska E et al. Czy korzystne tendencje w spożyciu żywności zaobserwowane w latach przyczyniły się do spadku umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia? Badanie Pol- MONICA Warszawa. Kardiologia Polska 2006; 64(1):
Tendencje zmian umieralności w populacji Łodzi ze szczególnym uwzględnieniem grupy wiekowej lata
Irena Maniecka-Bryła Uniwersytet Medyczny w Łodzi Marek Bryła Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia Irena Szymańska Uniwersytet Medyczny w Łodzi Tendencje zmian umieralności w populacji
Bardziej szczegółowoZróżnicowanie umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia w Polsce w 2007 roku.
Zróżnicowanie umieralności spowodowanej chorobami układu krążenia w Polsce w 2007 roku. Objaśnienia. Materiałem badawczym były informacje zawarte w kartach zgonów, które przeniesione zostały na komputerowy
Bardziej szczegółowoMałgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach
Małgorzata Kołpak-Kowalczuk Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach 2007-2012 Streszczenie Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia
Bardziej szczegółowoOcena zmian w nadumieralności mężczyzn w wieku 65 lat i więcej w okresie w województwie łódzkim
Folia Oeconomica Acta Universitatis Lodziensis ISSN 0208-6018 e-issn 2353-7663 5(331) 2017 DOI: http://dx.doi.org/10.18778/0208-6018.331.03 Beata Ciabiada Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Medycyny
Bardziej szczegółowoANALIZA PRZYCZYN UMIERALNOŚCI MIESZKAŃCÓW POWIATU OLECKIEGO. 1. Długość życia i umieralność mieszkańców powiatu oleckiego
ANALIZA PRZYCZYN UMIERALNOŚCI MIESZKAŃCÓW POWIATU OLECKIEGO 1. Długość życia i umieralność mieszkańców powiatu oleckiego Analiza opracowana na podstawie publikacji GUS, Departamentu Badań Demograficznych
Bardziej szczegółowoJerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bardziej szczegółowoPODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2011 Jan Pawlak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie PODAŻ CIĄGNIKÓW I KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH W POLSCE W LATACH 2003 2010 Streszczenie W
Bardziej szczegółowoRak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Bardziej szczegółowoZwiększenie finansowania i potrzeby w ochronie zdrowia perspektywa PTK. Piotr Hoffman Prezes PTK
Zwiększenie finansowania i potrzeby w ochronie zdrowia perspektywa PTK Piotr Hoffman Prezes PTK Death by cause in 53 European countries (WHO data) M Nichols et al, European Heart Journal 2013; 34: 3028-34
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA przedmiotu: Epidemiologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoMierniki w ochronie zdrowia
Mierniki w ochronie zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA przedmiotu: Epidemiologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoNowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu Dr n med. Urszula Wojciechowska Rak gruczołu krokowego na świecie Rak gruczołu krokowego jest drugim najczęściej diagnozowanym rakiem i piątą co do częstości
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne
Bardziej szczegółowoZachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce w latach
PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2016, tom 7, nr 2, 108 116 DOI: 10.5603/Hem.2016.0013 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2081 0768 Zachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA
PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA - 2006 1. UZASADNIENIE POTRZEBY PROGRAMU Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego
Bardziej szczegółowoSIGMA KWADRAT. Prognozy demograficzne. Statystyka i demografia CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY POLSKIE TOWARZYSTWO STATYSTYCZNE
SIGMA KWADRAT CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY Prognozy demograficzne Statystyka i demografia PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE
Bardziej szczegółowoPrognozy demograficzne
Trzeci Lubelski Konkurs Statystyczno-Demograficzny z okazji Dnia Statystyki Polskiej Prognozy demograficzne Demografia Projekt dofinansowany ze środków Narodowego Banku Polskiego Urząd Statystyczny w Lublinie
Bardziej szczegółowoEpidemiologia opisowa. Małgorzata Kowalska Katedra i Zakład Epidemiologii ŚUM Katowice 2015
Epidemiologia opisowa Małgorzata Kowalska Katedra i Zakład Epidemiologii ŚUM Katowice 2015 ZDROWIE TO DOBROSTAN FIZYCZNY, UMYSŁOWY I SPOŁECZNY / definicja wg WHO, 1948 / Uwarunkowania genetyczne Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoRAPORT O STANIE ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU W LATACH 2004 2013
RAPORT O STANIE ZDROWIA MIESZKAŃCÓW BIAŁEGOSTOKU W LATACH 2004 2013 Opracowanie przygotowane dla: Urzędu Miejskiego w Białymstoku Autor opracowania: dr nauk o zdrowiu Agnieszka Genowska 2015 1 Spis treści
Bardziej szczegółowoZdrowie Publiczne i Zarządzanie 2015; 13 (4): doi: / oz
Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2015; 13 (4): 316 327 www.ejournals.eu/zdrowie-publiczne-i-zarzadzanie, doi:10.4467/20842627oz.15.033.5460 Trendy czasowe umieralności ogółem oraz z powodu głównych grup
Bardziej szczegółowoTrendy umieralności z powodu najczęstszych przyczyn zgonów w województwie łódzkim w latach 1999-2008 analiza joinpoint regression
28 Hygeia Public Health 2013, 48(1): 28-34 Trendy umieralności z powodu najczęstszych przyczyn zgonów w województwie łódzkim w latach 1999-2008 analiza joinpoint regression Trends in mortality due to major
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy
Bardziej szczegółowoSTARZENIE SIĘ LUDNOŚCI JAKO DETERMINANTA SPADKU NATĘŻENIA MIGRACJI NA STAŁE W POLSCE
Małgorzata Podogrodzka Szkoła Główna Handlowa w Warszawie STARZENIE SIĘ LUDNOŚCI JAKO DETERMINANTA SPADKU NATĘŻENIA MIGRACJI NA STAŁE W POLSCE Wprowadzenie Obserwowane od początku lat 90. zmiany w liczbie
Bardziej szczegółowoUrszula Wojciechowska Joanna Didkowska Agnieszka Koćmiel WSTĘP
STUDIA DEMOGRAFICZNE 1(161) 2012 DOI: 10.2478/v10274-012-0007-6 Urszula Wojciechowska Joanna Didkowska Agnieszka Koćmiel centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Krajowy Rejestr
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoProfesor Edward Rosset
W WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO ŁÓDŹ 1997 ZAKŁAD DEMOGRAFII UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO Profesor Edward Rosset demograf i statystyk - w setną rocznicę urodzin Materiały na Konferencję Jubileuszow ą Łódź,
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoRAPORT O ZDROWIU MIESZKAŃCÓW MIASTA KRAKOWA I JEGO UWARUNKOWANIACH
RAPORT O ZDROWIU MIESZKAŃCÓW MIASTA KRAKOWA I JEGO UWARUNKOWANIACH URZĄD MIASTA KRAKOWA Kraków, 2017 Opracowanie: IBMed Sp. z o.o. ul. Retoryka3/2 31-108 Kraków Na zlecenie: Biura ds. Ochrony Zdrowia Urzędu
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA CHORÓB SERCA I NACZYŃ
Realizator Projektu: Powiat Piotrkowski TWOJE SERCE TWOIM ŻYCIEM Program Zmniejszenia Nierówności w Zdrowiu Mieszkańców Powiatu Piotrkowskiego z Ryzykiem Wystąpienia Chorób Układu Krążenia PROFILAKTYKA
Bardziej szczegółowoCHOROBOWOŚĆ HOSPITALIZOWANA
CHOROBOWOŚĆ HOSPITALIZOWANA UWAGI WSTĘPNE Ogólnopolskie badanie chorobowości hospitalizowanej prowadzone jest na podstawie Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej rozdział Zdrowie i ochrona
Bardziej szczegółoworozpowszechnienie (występowanie i rozmieszczenie chorób, inwalidztwa, zgonów oraz innych stanów związanych ze zdrowiem, w populacjach ludzkich),
EPIDEMIOLOGIA Określenie Epidemiologia pochodzi z języka greckiego: epi na demos lud logos słowo, nauka czyli, nauka badająca: rozpowszechnienie (występowanie i rozmieszczenie chorób, inwalidztwa, zgonów
Bardziej szczegółowoKompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.
Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów, 28.04.2015 DLACZEGO PROFILAKTYKA?
Bardziej szczegółowoPodstawy epidemiologii
Podstawy epidemiologii Epidemiologia - Epi = na Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzeniania i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tę wiedzę do ograniczenia
Bardziej szczegółowoZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W LICZBACH
2014 ZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W LICZBACH Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej Dyrektor: Ireneusz Ryszkiel Z-ca Dyrektora:
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU :Epidemiologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoRAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO
mgr Paweł Koczkodaj RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO. EPIDEMIOLOGIA CHOROBY ORAZ PROFILAKTYKA CZYNNIKÓW RYZYKA WŚRÓD KOBIET W WIEKU OKOŁOMENOPAUZALNYM I POMENOPAUZALNYM Wstęp Zarówno na świecie,
Bardziej szczegółowoSYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, Warszawa STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2014 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: 29.05.2015 r. Kontakt: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15, 22 464 23 12 faks
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 2. Tablice trwania życia. (life tables)
Ćwiczenia 2 Tablice trwania życia (life tables) Rodzaje tablic: kohortowa (wzdłużna), która obrazuje rzeczywisty proces wymierania wybranej generacji, przekrojowa, która przedstawia hipotetyczny proces
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3 ( )
WYKŁAD 3 (27.10.2016) 1. Analiza umieralności podstawowe definicje i pomiar procesu 2. Zmiany umieralności: Polska, Europa, świat 3. Koncepcje przejścia epidemiologicznego i przejścia w zdrowiu 4. Stan
Bardziej szczegółowoPROGNOZA DEMOGRAFICZNA NA LATA DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO
PROGNOZA DEMOGRAFICZNA NA LATA 214-25 DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Niniejsza informacja została opracowana na podstawie prognozy ludności na lata 214 25 dla województw (w podziale na część miejską
Bardziej szczegółowoSTRES OKOŁOEMERYTALNY
dr n. hum. Filip Raciborski filip.raciborski@wum.edu.pl STRES OKOŁOEMERYTALNY WSTĘPNE WYNIKI PROJEKTU WPŁYW PRZEJŚCIA NA EMERYTURĘ NA ZDROWIE Teza I (pozytywny wpływ pracy): Późniejsze przejście na emeryturę
Bardziej szczegółowoStarzenie się jako proces demograficzny
Starzenie się jako proces demograficzny P R O C E S S T A R Z E N I A S I Ę Definicja Kirkwooda Starzenie się jest postępującym i uogólnionym uszkodzeniem funkcji organizmu, które prowadzi do utraty adaptacyjnej
Bardziej szczegółowoPALENIE A PROKREACJA I POLITYKA LUDNOŚCIOWA
XIV konferencja Tytoń albo Zdrowie im. prof. F. Venuleta Warszawa 8 9 grudnia 2011 roku VI sesja plenarna Społeczne wymiary działalności antytytoniowej w latach 1991-2011: polityka ludnościowa, edukacja.
Bardziej szczegółowoNarodowy Program Zdrowia
Narodowy Program Zdrowia jako narzędzie realizacji polityki zdrowotnej Łódź, 27 października 2011 r. 1 Rozwój gospodarczy i społeczny społeczeństwa jest w znacznym stopniu uwarunkowany zdrowiem społeczeństwa.
Bardziej szczegółowoPlan działań w zakresie edukacji zdrowotnej dla mieszkańców województwa łódzkiego na 2019 rok
Załącznik Nr 2 do Informacji Plan działań w zakresie edukacji zdrowotnej dla mieszkańców województwa łódzkiego na 2019 rok I. Wprowadzenie Plan działań na 2019 rok w zakresie edukacji zdrowotnej dla mieszkańców
Bardziej szczegółowoMgr Paulina Jóźwiak Katedra Profilaktyki Zdrowotnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Mgr Paulina Jóźwiak Katedra Profilaktyki Zdrowotnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu PROMOCJA ZDROWIA POWSTAŁA W WYNIKU EKONOMICZNYCH KALKULACJI ZMNIEJSZA KOSZTY MEDYCYNY NAPRAWCZEJ
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowoEwolucja rozwoju ludności Polski: przeszłość i perspektywy
Rządowa Rada Ludnościowa Ewolucja rozwoju ludności Polski: przeszłość i perspektywy Zbigniew Strzelecki Janusz Witkowski Warszawa 1. 10. 2009 r. Od przyspieszonego rozwoju do ubytku liczby ludności spowolnienie
Bardziej szczegółowoOcena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny
Dr Krzysztof Szwarc Ocena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny Gdańsk 2011 Po transformacji gospodarczej nastąpiły w Polsce diametralne zmiany
Bardziej szczegółowoMIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA NA ROK 2010
Załącznik do uchwały Rady Miasta Brzeziny Nr XLVIII/15/2010 z dnia 25 lutego 2010r. w sprawie uchwalenia Miejskiego Programu Profilaktyki i Promocji Zdrowia na rok 2010 MIEJSKI PROGRAM PROFILAKTYKI I PROMOCJI
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU :Epidemiologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoRaport o zdrowiu mieszkańców Miasta Krakowa i jego uwarunkowaniach
Raport o zdrowiu mieszkańców Miasta Krakowa i jego uwarunkowaniach Urząd Miasta Krakowa Kraków, 2015 Opracowanie: IBMed Sp. z o.o. ul. Emaus 14a 30 201 Kraków Na zlecenie: Biura ds. Ochrony Zdrowia Urzędu
Bardziej szczegółowoZdrowie mieszkańców Opublikowano na Zdrowie Łódzkie (
22/06/2011 Podstawowe dane demograficzne Współczynnik feminizacji Współczynnik dzietności kobiet Struktura populacji Struktura populacji prognozy Współczynnik urodzeń żywych Współczynnik zgonów Przyrost
Bardziej szczegółowoNarodowy Program Zdrowia
Narodowy Program Zdrowia jako narzędzie realizacji polityki zdrowotnej Szczecin, 21 listopada 2011 r. Kalisz Pomorski 1 Rozwój gospodarczy i społeczny społeczeństwa jest w znacznym stopniu uwarunkowany
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoPoprawa dostępu do wysokiej jakości. usług profilaktyki zdrowotnej. na obszarze funkcjonalnym Poznania
Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług profilaktyki zdrowotnej na obszarze funkcjonalnym Poznania Agnieszka Wojtecka Gdański Uniwersytet Medyczny 1. Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług profilaktyki
Bardziej szczegółowoSystemowe aspekty leczenia WZW typu C
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe
Bardziej szczegółowopłodność, umieralność
Konferencja naukowa Społeczno-ekonomiczne następstwa rozwoju procesów demograficznych do 2035 roku Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Założenia prognozy ludności płodność, umieralność Warszawa, 25 czerwca
Bardziej szczegółowoHenryk Kowgier * Uniwersytet Szczeciński
studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania nr 42, t. 1 DOI: 10.18276/sip.2015.42/1-14 Henryk Kowgier * Uniwersytet Szczeciński DEMOGRAFIA MIAST POLSKICH W LATACH 1989 2013 Streszczenie W
Bardziej szczegółowoWnioski i rekomendacje na przykładzie niewydolności serca
Priorytety zdrowotne w kontekście demograficznego i gospodarczego rozwoju Polski Wnioski i rekomendacje na przykładzie niewydolności serca Streszczenie raportu Długość życia w dobrym zdrowiu obywateli
Bardziej szczegółowoCZYNNIK LUDZKI W ROZWOJU SPOŁECZNYM NADODRZA. PROFILE DEMOGRAFICZNE WOJEWÓDZTW NADODRZAŃSKICH. ZADANIA SPOŁECZNE W REGIONIE
Ireneusz Kuropka Zdzisław Pisz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Robert Rauziński Agata Zagórowska Politechnika Opolska CZYNNIK LUDZKI W ROZWOJU SPOŁECZNYM NADODRZA. PROFILE DEMOGRAFICZNE WOJEWÓDZTW
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW_I_ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW_I_ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Higiena 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoScenariusze zmian płodności i umieralności dla 27 krajów europejskich na lata 2002 2052
Scenariusze zmian płodności i umieralności dla 27 krajów europejskich na lata 2002 2052 Jakub Bijak Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych Konferencja Perspektywy demograficzne Europy Instytut Statystyki
Bardziej szczegółowoRola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków
Rola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Seminarium edukacyjne pt.: Innowacje w systemie szczepień
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 412 SECTIO D 2005 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego WPiNoZ Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoStan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się
Stan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się Eliza Goszczyńska Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Instytut Medycyny Pracy im. prof.
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 3 ( ) Współczynnik przyrostu naturalnego. Koncepcja ludności zastojowej i ustabilizowanej. Prawo Lotki.
Ćwiczenia 3 (16.05.2014) Współczynnik przyrostu naturalnego. Koncepcja ludności zastojowej i ustabilizowanej. Prawo Lotki. Współczynnik przyrostu naturalnego gdzie: U t - urodzenia w roku t Z t - zgony
Bardziej szczegółowoOCENA WIEDZY ŻYWIENIOWEJ STUDENTÓW PWSZ W NYSIE*
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVIII, 2015, 3, str. 457 462 Marta Misiarz 1, Elżbieta Grochowska-Niedworok 1, Lechosław Dul 2, Joanna Wyka 1, Ewa Malczyk 1, Beata Całyniuk 1 OCENA WIEDZY ŻYWIENIOWEJ STUDENTÓW
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 14/2006 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 13 grudnia 2006 r.
Uchwała Nr 14/2006 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 13 grudnia 2006 r. w sprawie zatwierdzenia dokumentu Ocena stanu zdrowia mieszkańców Województwa Świętokrzyskiego. Na podstawie art. 41 ust.1
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 8 SYTUACJA GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE W OKRESIE TRANSFORMACJI
Krystyna Hanusik Urszula Łangowska-Szczęśniak ROZDZIAŁ 8 SYTUACJA GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE W OKRESIE TRANSFORMACJI 1. Wprowadzenie Transformacja systemu społeczno-ekonomicznego w Polsce spowodowała
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 12 415 60 11 Internet: http://krakow.stat.gov.pl Opracowanie sygnalne Nr 5 Data opracowania -
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów Nowotwory złośliwe stanowią narastający problem zdrowotny i ekonomiczny
Bardziej szczegółowoKrajowy przemysł farmaceutyczny a bezpieczeństwo lekowe i wpływ na gospodarkę.
Krajowy przemysł farmaceutyczny a bezpieczeństwo lekowe i wpływ na gospodarkę. Jakie korzyści przynosi nam krajowy przemysł farmaceutyczny? 1. Zapewnia bezpieczeństwo lekowe Polaków. Co drugi lek na rynku
Bardziej szczegółowoMINISTER ZDROWIA. Narodowy Program Wyrównywania Dostępności do Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD na lata
MINISTER ZDROWIA AKCEPTUJĘ... (Minister Zdrowia) Narodowy Program Wyrównywania Dostępności do Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD na lata 2013 2016 Podstawa prawna: art.
Bardziej szczegółowoZmiany demograficzne w świetle wyników prognozy ludności Polski do 2050 r.
Zmiany demograficzne w świetle wyników prognozy ludności Polski do 2050 r. "Wpływ zmian demograficznych na stan finansów publicznych Seminarium SGH Małgorzata Waligórska Główny Urząd Statystyczny Warszawa,
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 28/VII/2015 Rady Miasta Józefowa z dnia 23 stycznia 2015 roku
Uchwała Nr 28/VII/2015 Rady Miasta Józefowa z dnia 23 stycznia 2015 roku w sprawie uchwalenia programu polityki zdrowotnej pn. Zwiększenie dostępności do świadczeń kardiologicznych osobom powyżej 50 roku
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoPIOTR BtljDOWSKI ZOFIA SZWEDA-LEWANDOWSKA WOBEC. I STARZENIA Sil; W POLSCE W LATACH
PIOTR BtljDOWSKI ZOFIA SZWEDA-LEWANDOWSKA POLITYKA WOBEC STAROSCI I STARZENIA Sil; W POLSCE W LATACH 2015-2035 ASPEKTY TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE WARSZAWA 2016 Spis tresci WSTIJP 9 1.ZMIANY STRUKTURY DEMOGRAFICZNEJ
Bardziej szczegółowomgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Łukasz Adamkiewicz Health and Environment Alliance (HEAL) 10 Marca 2014, Kraków HEAL reprezentuje interesy Ponad 65 organizacji członkowskich
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, Warszawa STAN I RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2016 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: 30.05.2017 r. Kontakt: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15 faks 22 84676 67 Internet:
Bardziej szczegółowoPŁODNOŚĆ I MAŁZENSKOSC W POLSCE - analiza kohortowa: kohorty urodzeniowe
Ewa Frątczak Aneta Ptak-Chmielewska Marek Pęczkowski Iga Sikorska PŁODNOŚĆ I MAŁZENSKOSC W POLSCE - analiza kohortowa: kohorty urodzeniowe 1911-1986 FERTILITY AND NUPTIALITY IN POLAND - cohort analysis:
Bardziej szczegółowoGłówne przyczyny hospitalizacji ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny
Główne przyczyny hospitalizacji ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia P. Goryński, M.J. Wysocki, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny Narodowy Instytut Zdrowia
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział 1. Epidemiologia fundament zdrowia publicznego... 1
Spis treści Rozdział 1. Epidemiologia fundament zdrowia publicznego... 1 1.1. Epidemiologia i zdrowie publiczne Anita Gębska-Kuczerowska, Jerzy Bzdęga... 1 1.2. Rola epidemiologii w nauce o zdrowiu publicznym.
Bardziej szczegółowoLogistyka - nauka. Polski sektor TSL w latach Diagnoza stanu
Adiunkt/dr Joanna Brózda Akademia Morska w Szczecinie, Wydział Inżynieryjno-Ekonomiczny Transportu, Instytut Zarządzania Transportem, Zakład Organizacji i Zarządzania Polski sektor TSL w latach 2007-2012.
Bardziej szczegółowoPolska i Niemcy: dwa podejścia do reformy systemu. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, 29.10.2010
Polska i Niemcy: dwa podejścia do reformy systemu emerytalnego Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, 29.10.2010 Program konferencji 10:00 10:30 Powitanie oraz przedstawienie projektu Grzegorz Kula (WNE
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE I SPOŁECZNE PRZYCZYNY UMIERALNOŚCI DZIECI W REJENCJI GDAŃSKIEJ W II POŁOWIE XIX WIEKU
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 05 Grażyna Liczbińska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań BIOLOGICZNE I SPOŁECZNE PRZYCZYNY UMIERALNOŚCI DZIECI W REJENCJI GDAŃSKIEJ W II POŁOWIE
Bardziej szczegółowoNarodowy Program Zdrowia
Narodowy Program Zdrowia jako narzędzie realizacji polityki zdrowotnej Rzeszów, 27 maja 2011 r. 1 Rozwój gospodarczy i społeczny społeczeństwa jest w znacznym stopniu uwarunkowany zdrowiem społeczeństwa.
Bardziej szczegółowoEpidemiologia cukrzycy
Cukrzyca kiedyś Epidemiologia Epidemiologia - badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 12 415 60 11 Internet: http://krakow.stat.gov.pl Opracowanie sygnalne Nr 4 Maj 2015 r. STAN I
Bardziej szczegółowoW Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:
W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ: "Profilaktyka raka szyjki macicy"- dla wszystkich Pań w wieku 25-59 lat, które nie miały
Bardziej szczegółowoKod przedmiotu P 1 P - ZP. studia stacjonarne w/s
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoSTATISTICAL OFFICE IN WARSAW 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa POPULATION AND VITAL STATISTICS IN THE MAZOWIECKIE VOIVODSHIP IN 2014
STATISTICAL OFFICE IN WARSAW 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Brief information Prepared on: 29.05.2015 r. Contact: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15, 22 464 23 12 faks 22 846 76 67
Bardziej szczegółowoUMIERALNOŚĆ NA OBSZARZE PÓŁNOCNYCH WOJEWÓDZTW POLSKI W ZRÓŻNICOWANIU SPOŁECZNO-ZAWODOWYM
MARIA GACEK-BORNA UMIERALNOŚĆ NA OBSZARZE PÓŁNOCNYCH WOJEWÓDZTW POLSKI W ZRÓŻNICOWANIU SPOŁECZNO-ZAWODOWYM Dokonujące się na obszarze północnych województw Polski zmiany w strukturze demograficznej, zawodowej
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Dr hab. n. med. Renata Złotkowska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Dr hab. n. med. Renata Złotkowska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu Czy zanieczyszczenie powietrza jest szkodliwe dla zdrowia i dlaczego?
Bardziej szczegółowo