Program własny. z zakresu edukacji plastycznej. Kolorowy świat przedszkolaka. w Samorządowym Przedszkolu nr 67. w Krakowie

Transkrypt

1 Program własny z zakresu edukacji plastycznej Kolorowy świat przedszkolaka w Samorządowym Przedszkolu nr 67 w Krakowie autor: Anna Chrustek Kraków 2016r. 1

2 Spis treści 1. Wprowadzenie 2. Założenia realizacji programu 3. Treści programowe 4. Cel główny programu 5. Cele szczegółowe 6. Wskaźniki osiągnięcia zamierzonych celów 7. Zadania nauczyciela 8. Metody pracy 9. Formy pracy 10. Warunki lokalowe programu 11. Wybrane techniki plastyczne 12. Proponowane działań w ramach realizacji programu 13. Przykładowe scenariusze zajęć 14. Ewaluacja realizacji programu 15. Bibliografia 2

3 1. Wprowadzenie W przedszkolu zajęcia plastyczne pełnia szczególna rolę. Kształtują i rozwijają wrażliwość na piękno kształtów i barw otaczającej rzeczywistości. Wzbogacają aktywność umysłową, pobudzają wyobraźnię i wyzwalają inicjatywę twórczą, kształtują osobowość oraz wzbogacają przeżycia. Twórczość plastyczna jest jedną z ważniejszych form działalności dziecka. Podstawą skutecznego funkcjonowania we współczesnym świecie jest postawa twórcza. Dzieci są kreatywne z natury, dlatego tę wspaniałą zdolność należy w nich pielęgnować i rozwijać. Jak pokazuje praktyka kształcenie i rozwijanie umiejętności artystycznych stanowi podstawę rozwoju twórczości dziecięcej. Rozbudzanie zainteresowania sztuką, plastyką, odkrywanie w sobie naturalnych predyspozycji i uzdolnień skłania dziecko do samodzielnej twórczości i działania. W procesie tworzenia dziecko doznaje silnych przeżyć, a w swoich pracach ujmuje własne myśli i uczucia. Natomiast nauczyciele poprzez rysunek i inne prace plastyczne poznają swoich wychowanków, ich emocje, aktualne samopoczucie, lęki, radości, rozwój intelektualny, zainteresowania. Jednym z celów pracy z dzieckiem w tym zakresie jest umożliwienie mu aktywnego poznania świata zgodnie z jego potrzebami, zainteresowaniami i dążeniami. Należy przy tym pamiętać, że każdy jest indywidualnością i może odbierać świat na własny, niepowtarzalny sposób. 2. Założenia realizacji programu Program jest zgodny z Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego (rozporządzenie MEN z dnia 17 czerwca 2016 r. Dziennik Ustaw z dnia 23 czerwca 2016 r., poz. 895). Zgodnie z podstawą celem wychowania przedszkolnego jest między innymi wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowaniu czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji oraz wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne. Program z zakresu edukacji plastycznej opracowany został dla dzieci w wieku przedszkolnym tj. od 3 do 6 roku życia i przeznaczony jest do realizacji we wszystkich grupach wiekowych w Samorządowym Przedszkolu Nr 67 w Krakowie. Program został przystosowany do możliwości manualnych i umysłowych poszczególnych grup wiekowych. Zawarte w nim treści mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane przez nauczycieli, którzy zechcą wnieść do niego własne pomysły. Program ma charakter otwarty i w miarę potrzeb może być wzbogacony o nowe treści edukacyjne, formy i metody pracy itp. 3.Treści programowe: I. Umożliwienie dzieciom działalności plastycznej z wykorzystaniem podstawowych narzędzi plastycznych. 3

4 II. Stwarzanie okazji do działalności plastycznej z wykorzystaniem materiałów codziennego użytku. III. Łączenie działalności plastycznej z przeżywaniem muzyki. IV. Przybliżanie dzieciom sztuki ludowej (wybranych krajów). V. Ukazywanie dzieciom różnorodności w zakresie malarstwa, rzeźby i fotografii artystycznej. VI. Umożliwienie dzieciom tworzenia sztuki użytkowej na miarę ich możliwości. 4. Cel główny programu Kształtowanie i rozwijanie umiejętności twórczych oraz uzdolnień plastycznych dzieci poprzez różnorodne działania artystyczne. 5. Cele szczegółowe: Pobudzanie umiejętności, ekspresji i wrażliwości plastycznej u dzieci, Rozwijanie twórczej postawy, kreatywności oraz poczucia estetyki, Umożliwienie poznawania różnych technik plastycznych, Kształtowanie umiejętności posługiwania się różnorodnym materiałem plastycznym, Wzbudzanie zainteresowania rozmaitymi wytworami artystycznymi m.in. malarstwem, wytworami sztuki ludowej, architekturą, rzeźbą, fotografią, Aktywizowanie przekonania we własne zdolności, możliwości oraz umiejętności. 6. Wskaźniki osiągnięcia zamierzonych celów: Dziecko: wykorzystuje różnorodne materiały i techniki plastyczne, umie pracować w zespole, dostrzega różnorodność barw w otoczeniu, rozpoznaje i nazywa odcienie kolorów, posługuje się różnymi rodzajami linii, dostrzega różnice fakturalne różnych powierzchni, potrafi komponować prace na różnych formatach, wyraża swoje przeżycia, emocje w różnorodnych formach plastycznych, interesuje się sztuką i jej wybranymi dziełami: rzeźba, obraz, sztuka ludowa, rozmawia o tym, co widzi i spostrzega, dostrzega treść i formę oglądanych dzieł. 7. Zadania nauczyciela: inspirowanie oraz pobudzanie do wypowiadania się w różnych technikach plastycznych, wykorzystujących podstawowe środki wyrazu, proste kompozycje oraz różnorodne formy konstrukcyjne, 4

5 aktywizowanie do zabawy plastyką poprzez rozwijanie ciekawości, wyobraźni i fantazji, tworzenie sytuacji sprzyjającej twórczej i aktywnej działalności plastycznej. 8. Metody pracy Swobodnej ekspresji. Zadań inspirujących. Praca według wzoru. Doświadczeń i ekspresji. Konkursy. Działań praktycznych. 9. Formy pracy Praca dzieci: indywidualna i grupowa. Spotkania z twórcami ludowymi. Zajęcia w plenerze. Wystawa prac. 10. Warunki lokalowe programu Program przewiduję prowadzenie zajęć plastycznych w salach i pomieszczenia dydaktycznych, a także na terenie ogrodu przedszkolnego z wykorzystaniem wszelkiego rodzaju materiałów przewidzianych w programie. Z racji bliskości istnieje również możliwość realizacji oddziaływań plastycznych w Dębnickim Ośrodku Kultury Tęcza, gdzie bardzo często odbywają się wszelkiego rodzaju wystawy artystyczne, organizowane są również warsztaty plastyczne dla dzieci. W pobliskiej odległości od przedszkola znajduję się również Muzeum Sztuki Japońskiej, gdzie możliwe jest uczestnictwo w zajęciach edukacyjnych przybliżających sztukę japońską oraz warsztatach plastycznych z wykorzystaniem techniki origami. 11. Wybrane techniki plastyczne w odniesieniu do treści programowych Program został podzielony na dwie grupy wiekowe: dzieci młodsze (3-4 latki) dzieci starsze (5-6 latki) Program został przystosowany do możliwości manualnych i umysłowych poszczególnych grup wiekowych. 5

6 I. Umożliwienie dzieciom działalności plastycznej z wykorzystaniem podstawowych narzędzi plastycznych Dzieci młodsze Dzieci starsze Rysunek kredą papierze ścierny Na arkuszu drobnoziarnistego papieru ściernego (najlepiej w ciemnym kolorze) wykonujemy rysunek kredkami ołówkowymi. Po skończonym rysowaniu spryskujemy powierzchnię lakierem do włosów, aby kredka się nie zsypywała. Malowanie akwarelą Farby można mieszać. Akwarelą trzeba malować szybko, lekko, pędzel musi być obficie namaczany w farbie z wodą. Nazwa techniki (aqua po łacinie znaczy woda) wskazuje, że woda jest jednym z głównych jej składników. Charakterystyczne dla farby akwarelowej są białe prześwity, dlatego nie należy nią pokrywać całego arkusza papieru. Technika ta świetnie nadaje się do zabaw kolorami, ćwiczeń w poznawaniu barw. Wyklejanka z bibuły Z karbowanej bibuły wycinamy paski o szerokości 1 centymetra. Odrywamy kawałki bibuły a następnie palcami formujemy z nich kulki, które umieszczamy w przygotowanych wcześniej pojemnikach (w każdym pojemniku inny kolor). Przygotowany szablon pokrywamy klejem, następnie wypełniamy powierzchnię kulkami o odpowiednich kolorach. Wydrapywanka na plastelinie Na kartkę z bloku technicznego nakładamy kawałki plasteliny (najlepiej w jednym kolorze, raczej ciemnym) i rozprowadzamy je palcami w różnych kierunkach aż do Rysunek pastelami suchymi na papierze ścierny Na arkuszu drobnoziarnistego papieru ściernego (najlepiej w ciemnym kolorze) wykonujemy rysunek pastelami (suchymi). Po skończonym rysowaniu spryskujemy powierzchnię lakierem do włosów, aby kredka się nie zsypywała. Rysowanie ołówkiem i gumką Kartkę z bloku technicznego pokrywamy przy pomocy ołówka. Następnie gumką do gumowania, gumujemy na niej dowolne wzory. Rysowanie węglem Do rysowania węglem najlepsze są papiery o powierzchniach nieco szorstkich (pakowe, szare lub białe, można też rysować na gazecie. Przy rysowaniu można uzyskać kreski o różnych walorach od jasnej do czarnej. Na początku pracy trzeba rysować lekko. Niepotrzebne linie dadzą się łatwo usunąć np. kawałkiem flaneli. Nie pokrywamy całej powierzchni papieru węglem. Czyste plamy są ważnym elementem w kompozycji, dają kontrast. Utrwalamy lakierem do włosów, mlekiem lub fiksatywą sporządzoną z ubitego kurzego białka rozcieńczonego wodą. Wydrapywanka na plastelinie Na kartkę z bloku technicznego nakładamy kawałki plasteliny (najlepiej w jednym kolorze, raczej ciemnym) i rozprowadzamy je palcami w różnych kierunkach aż do 6

7 uzyskania jednolitej powierzchni. Po zapełnieniu całej kartki wydrapujemy w plastelinie za pomocą zapałek, wykałaczek lub przyciętych patyczków dowolne wzory. Całość można utrwalić lakierem bezbarwnym. Malowanie na sucho kredkami świecowymi Można malować nawet połamanymi kredkami. Uzyskujemy w ten sposób duże płaszczyzny, szerokie linie i plamy układając kredkę w różny sposób. Można też różnicować barwy przez nakładanie jednej warstwy kredki na drugą otrzymamy kolory pochodne. Prace wykonane tą techniką można dodatkowo pomalować terpentyną uzyska się ciekawy efekt rozmytych kolorów (powinna zrobić to nauczycielka bez obecności dzieci). Dzieci oglądają końcowy efekt. uzyskania jednolitej powierzchni. Po zapełnieniu całej kartki wydrapujemy w plastelinie za pomocą zapałek, wykałaczek lub przyciętych patyczków dowolne wzory. Całość można utrwalić lakierem bezbarwnym. Wycinanki Dzieci 5-6 letnie samodzielnie operujące nożyczkami, nadając wycinankom odpowiednie kształty. Tworzą kompozycje nadając im własne nazwy. Wybrane rodzaje wycinanek: z papieru kolorowego o jednej barwie z papieru kolorowego o różnych barwach ze starych gazet i czasopism: czarnobiałych i kolorowych o kształtach dowolnych o kształtach wybranych figur geometrycznych jednego lub kilku rodzajów (kwadraty, wielokąty, itp.) z wykorzystaniem światła (symetryczne, asymetryczne) łączenie wycinanki z farbami, tuszem, kredkami Malowanie na wilgotnym papierze (mokre w mokrym) Kartkę z bloku rysunkowego nawilżamy wodą. Na mokrej powierzchni malujemy akwarelami. Kolory powinny się zlewać i łączyć ze sobą, tworząc jednocześnie ciekawe wzory. Obrazek po wyschnięciu ma bardzo delikatne barwy i lekko zaznaczone kontury przedmiotów. Technikę tę można wykorzystać, przygotowując papier do wycinanek lub jako tło obrazu. Można też arkusz białego papieru mocno zgnieść i dopiero zmoczyć w wodzie, a następnie wyciągnąć, rozłożyć i malować po powstałej fakturze. Wyciągamy, rozkładamy i malujemy. Na koniec pracę można przykleić na arkusz brystolu i umieścić w ramce. 7

8 Malowanie farbami kryjącymi. Do farb kryjących zalicza się: tempery, plakatówki. Farby klejowe można sporządzić samemu. Jako spoiwa używamy kleju ugotowanego z mąki zmieszanej z wodą lub kleju biurowego. Klej mieszamy z kolorowymi farbami (każdy kolor osobno). W przeciwieństwie do akwareli do farb kryjących dodajemy barwnik biały. Można ją zrobić ze zmielonej kredy. Klejówką pokrywa się całą powierzchnię ( bez prześwitów) stąd ich nazwa. Farby można rozcieńczać wodą. Malujemy za pomocą szczecinowych pędzli płaskich. Małe dzieci mogą malować palcami lub całą ręką. II. Stwarzanie okazji do działalności plastycznej z wykorzystaniem materiałów codziennego użytku Dzieci młodsze Dzieci starsze Rysowanie świecą Do rysowania świecą najlepiej nadają się świece kolorowe. Są lepsze, bo rysunek jest bardziej widoczny na białym papierze. Na kartce papieru świecą rysujemy dowolny rysunek. Całość malujemy farbą akwarelową dobrze rozpuszczoną w wodzie. Najlepiej nadają się do tego farby ciemne. Rysowanie patykiem na podkładzie z farby klejowej Przygotowujemy farbę klejową z wody i mąki, po czym zabarwiamy farbą. Pokrywamy nią kartkę bloku, i rysujemy patykiem, palcem na mokrym podkładzie. Zostawiamy pracę do wyschnięcia. Malowanie gąbką Gotowy szablon nakładamy na kartkę papieru. Kawałkiem gąbki namaczanej w farbie lekko uderzamy w papier widoczny w Nakrapiane obrazy Z papieru wycinamy różne kształty, układamy szablony na papierze, następnie rozprowadzamy kolorową, rozcieńczoną farbę za pomocą szczoteczki do zębów i grzebienia, pocierając zamoczoną w farbie szczoteczkę o grzebień. Rysowanie nitką Przygotowujemy nitki różnej grubości oraz farby w kilku kolorach. Wybraną nitkę zanurzamy w farbie, unosimy ją nad kartką i energicznie puszczamy. Nitka przybiera dowolny kształt. Nakrywamy ją drugą czystą kartką. Pracę przyciskamy ciężkim przedmiotem i powoli wyciągamy nitkę. Następnie rozdzielamy kartki. Działania można powtórzyć kilka razy, zanurzając nitki o różnej grubości w farbach o dowolnych kolorach. Malowanie na gazie Na powierzchni kładziemy gazę higieniczną. Dokładnie ją dociskamy, starając się uzyskać jak najbardziej gładką powierzchnię. 8

9 okienkach szablonu. Można użyć jednego koloru lub kilku. Trzeba tylko przygotować kilka kawałków gąbki dla każdego koloru osobno. Malowanie na cukrze Na tackę wysypujemy cukier najlepiej gruboziarnisty i rozprowadzamy go w taki sposób, aby równomiernie pokrył całą powierzchnię. Z brystolu wycinamy szablon o określonym kształcie (np. jabłko, gruszka, serce, parasol). Szablon smarujemy dokładnie klejem i posmarowaną stroną kładziemy na powierzchni cukru. Po wyschnięciu powierzchnię pokrywamy farbami plakatowymi. Posypane obrazki Na papierze lub kartonie (białym bądź kolorowym) szkicujemy obrazek, a następnie malujemy klejem po liniach naszego rysunku. Bierzemy z woreczków garść herbaty, piasku, kaszy lub innego sypkiego materiału i posypujemy obrazek. Dociskamy drobinki dłońmi do podłoża i strząsamy nadmiar materiału. Kompozycje z warzyw na ograniczonej powierzchni Przygotowujemy warzywa: marchewkę, pietruszkę, buraka, pora, rzodkiewkę. Na kartce brystolu lub tekturze (w naturalnym kolorze lub pokrytej farbą plakatową) układamy dowolne kompozycje. Elementy można przykleić klejem wikol. Chociaż Następnie pokrywamy ją farbami plakatowymi, tworząc dowolną kompozycję. Po wyschnięciu oprawiamy w ramkę lub umieszczamy w antyramie. Malowanie chusteczkami higienicznymi Chusteczkę higieniczną rozkładamy na kartce. Delikatnie pokrywamy ją farbą przy pomocy dowolnego narzędzia malarskiego: wypełnionego balonika, wacika, gałganka, miękkiego pędzla. Należy uważać, aby nie rozerwać chusteczki. Po wyschnięciu delikatnie odrywamy chusteczkę od kartki i naklejamy ją na inną kartkę w dowolnym kolorze. Brzegi kartki zawijamy na szerokość jednego centymetra. W ten sposób powstanie ramka obrazka. Na tak przygotowanej chusteczce naklejamy dowolne, przygotowane wcześniej elementy z kolorowego papieru lub innego materiału. Podczas malowania chusteczki, przenikająca przez nią farba pokrywa znajdującą się pod spodem kartkę. Tworzy na niej ciekawe wzory odbite przez chusteczkę można ją wykorzystać jako tło do innej pracy plastycznej. Malowanie na podkładzie z kaszy Kartkę grubego papieru - kartonu smarujemy bardzo dokładnie klejem roślinnym, po czym szybko posypujemy ją kaszą manną, której nadmiar po kilku minutach zsypujemy z kartki. Po zaschnięciu malujemy na tym podkładzie farbami plakatowymi lub akwarelami. Malowanie na szkle, folii ogrodniczej. Do malowania na szkle potrzebne są specjalne farby do szkła, z dziećmi najbezpieczniej będzie malować na buteleczkach, słoiczkach Do malowania na folii wykorzystujemy np. farby plakatowe. 9

10 praca nie jest trwała, jest bardzo efektowna a jej tworzenie sprawia dzieciom wiele radości. Mozaika z makaronu Gromadzimy drobne makarony o różnych kształtach i kolorach. Na przygotowanym kartonie (białym lub kolorowym) układamy dowolną kompozycję i przyklejamy mocnym klejem. Makarony układamy gęsto i dociskamy dłonią do podłoża. Kompozycję możemy również mocować na podłożu z plasteliny i uzyskać dodatkowo kolorowe tło. Fragmenty pracy można pomalować plakatówką lub akwarelą. Malowanie widelcem Wykorzystujemy do tej techniki farby plakatowe w tubach. Wyciskamy farbę do miseczki, dodając odrobinę wody. Zanurzamy widelec i malujemy nim różne wzory na kartce bloku technicznego. Malowanie na worku jutowym lub lnianym Najlepiej na kawałku worka jutowego lub lnianego malować gęstymi farbami plakatowymi w pojemniczkach lub tubkach bądź temperami. Dziecko pokrywa fakturę kolorowymi plamami, a następnie pomagamy mu dostrzec i wyeksponować ewentualne elementy, postacie, przedmioty itp. Kontury malujemy czarną farbą plakatową. Kompozycje z warzyw na ograniczonej powierzchni Przygotowujemy warzywa: marchewkę, pietruszkę, buraka, pora, rzodkiewkę. Na kartce brystolu lub tekturze (w naturalnym kolorze lub pokrytej farbą plakatową) układamy dowolne kompozycje. Elementy można przykleić klejem wikol. Chociaż praca nie jest trwała, jest bardzo efektowna a jej tworzenie sprawia dzieciom wiele radości. Mozaika z makaronu Gromadzimy drobne makarony o różnych kształtach i kolorach. Na przygotowanym kartonie (białym lub kolorowym) układamy dowolną kompozycję i przyklejamy mocnym klejem. Makarony układamy gęsto i dociskamy dłonią do podłoża. Kompozycję możemy również mocować na podłożu z plasteliny i uzyskać dodatkowo kolorowe 10

11 tło. Fragmenty pracy można pomalować plakatówką lub akwarelą. III. Łączenie działalności plastycznej z muzyką Dzieci młodsze Dzieci starsze Technika stemplowania Technika polega na odbijaniu w rytm słyszanej muzyki stempli o różnych wzorach na papierze lub innym materiale. Technika ta daje możliwość wykonania szlaczków prostych, poprzez stosowanie jednego wzoru lub szlaczków złożonych z kilku występujących rytmicznie wzorów. Metodę stemplowania można wykorzystać także podczas tworzenia złożonych kompozycji mozaikowych. Do stemplowania można wykorzystać różne nietypowe przedmioty: gumki recepturki, gumki frotki, korki, balony nadmuchane niewielką ilością powietrza lub wypełnione różnymi materiałami (mąką, solą, mąką ziemniaczaną itp.), zgniecioną gazetę lub gałganki, obręcze po taśmach klejących, nakrętki, wieczka ciekawie wytłaczane lub samodzielnie wykonać stemple np. z warzyw, plasteliny. Mandala Mandala to obraz, diagram tworzony w kształcie koła. Do pracy twórczej wykorzystuje się, oprócz pisaków i kredek, także plastelinę, ryż, wycinki gazet, kolorowy papier i farby, materiał przyrodniczy itp. Należy jednak pamiętać, że praca nad mandalą powinna odbywać się przy muzyce spokojnej lub powiązanej z tematyką rysunku. Metoda paluszkowa To rodzaj stemplowania palcami, polega na delikatnym zanurzeniu poduszki palca w Metoda mazakowa Przy dźwiękach muzyki (raz spokojnej, raz dynamicznej) dzieci rysują dowolne wzory farbie plakatowej, a następnie na mazakami. Gdy słyszą łagodne dźwiękiprzeniesieniu farby na papier. W zależności od słyszanej muzyki siła nacisku, odbitki malują nieśmiałe, spokojne linie i fale, gdy muzyka nabiera tempa i jest głośniejsza, będzie słabsza lub bardziej wyrazista. wówczas zadaniem dzieci jest rysowanie Podczas tworzenia pracy można wykorzystać kilka kolorów, pamiętając podczas zmiany farby o oczyszczeniu palca z farby wcześniej stosowanej. śmiałych, pewnych spirali, kół i supełków. Ponadto dzieci pod wpływem muzyki same dobierają barwy, które odzwierciedlają ich uczucia i współgrają z muzyką. IV. Przybliżanie dzieciom sztuki ludowej Dzieci młodsze i Dzieci starsze Decoupage (decoupage pochodzi ze wschodniej Syberii) Ozdabianie przedmiotów techniką serwetkową, oryginalna dekoracja, która wygląda jak malowana ręcznie. Powierzchnię przedmiotu należy pomalować farbą akrylową, wyciąć 11

12 z serwetki wybrany motyw i usunąć spodnie warstwy serwetki. Miejsca, w których planujemy przykleić wycięty motyw smarujemy jajkiem z kurzego jaja, przyklejamy a następnie delikatnie wygładzamy palcami, tak, by dokładanie przylgnął do podłoża. Po wyschnięciu dla zabezpieczenia powierzchnię malujemy lakierem (błyszczącym lub matowym) zależnie od pożądanego efektu. Kompozycje z papierowych kół z elementami techniki origami (origami sztuka składania papieru, pochodząca z Chin) Z białych lub kolorowych kartek papieru wycinamy kółka różnej wielkości. Koła tworzą bazę kół z których zostaną wykonane prace. Kolejne etapy wykonania pracy: wybranie kółek o odpowiedniej wielkości, składanie kółek w pierwszym etapie składamy koła na połowę (koła można składać w dowolny sposób pojedynczo lub wielokrotnie, ilość złożonych kół w danej pracy jest dowolna), ułożenie kompozycji, przyklejanie kolejnych elementów kompozycji na kartkę, drobne elementy można dorysować mazakami, kredkami lub wyciąć z papieru kolorowego. V. Ukazywanie dzieciom różnorodności w zakresie malarstwa, Dzieci młodsze Dekalkomania obrazek z kleksa Prace wykonane w tej technice są najczęściej dziełem przypadku. Na kartkę z bloku rysunkowego lub technicznego wylewamy niewielką ilość tuszu lub atramentu. Składamy kartkę na pół lub nakrywamy ją drugą i delikatnie gładzimy palcami (zabezpieczmy miejsce pracy starymi gazetami, gdyż tusz lubi wyciekać spomiędzy kartek), po czym kartki rozkładamy. Plama z tuszu powinna się rozprzestrzeniać, tworząc dwa symetryczne wzory. Po wyschnięciu można wzbogacić pracę, domalowując lub doklejając dowolne elementy. W ten sam sposób można wykonać barwne, fantazyjne plamy, wykorzystując zamiast tuszu farby klejowe, olejne lub rozcieńczone plakatówki. rzeźby i fotografii artystycznej. 12 Dzieci starsze Batik na papierze Na kartce z bloku technicznego (białej lub kolorowej) wykonujemy rysunek klejem (możemy wykorzystać klej w sztyfcie, klej płynny, rozcieńczony klej biurowy lub wikol). Malujemy pędzlem zamoczonym w kleju lub bezpośrednio ze sztyftu. Linie naszego rysunku powinny być dokładnie pokryte klejem i dość szerokie. Rysunek pozostawiamy do całkowitego wyschnięcia (prawie natychmiast wysycha klej w sztyfcie). Następnie całą kartkę pokrywamy wodoodpornym tuszem kreślarskim i ponownie czekamy, aż praca wyschnie. Na kolejny etapu pracy przenosimy się do łazienki. Obrazek kładziemy na kawałku tektury lub deseczce i klej z warstwą tuszu spłukujemy pod kranem. Możemy zmywać palcami, pędzelkiem, a nawet pomóc sobie szczoteczką do rąk. Uważajmy jednak, aby przede wszystkim zmywać linie rysunku, a nie tło. Stosujemy kartki z bloku technicznego, gdyż zwykły papier szybko

13 Frottage Frottage to technika polegająca na odbijaniu przedmiotów o wyraźnej fakturze na powierzchni papieru. Wykorzystujemy przedmioty naturalne (deski, kamienie, korę drzew, liście, pióra) oraz przedmioty codziennego użytku (monety, sitka, kryształy, tarki do jarzyn, haftowane tkaniny, puzzle, tapety, papier ścierny o różnej grubości, szyby w drzwiach o wypukłych wzorach, firanki, serwetki, grube tkaniny obiciowe itp.) Wybrane przedmioty nakrywamy kartką papieru i pocieramy ją grafitem lub kredką woskową. Barwienie tuszem-e Na mokry papier (może być brystol) spuszczamy kolorowe krople tuszu kreślarskiego (z pędzla, kroplomierza lub bezpośrednio z buteleczki). Tusz zacznie się zlewać, tworząc kolorowe, nieregularne plamy. Jeżeli całość delikatnie posypiemy w paru miejscach solą kuchenną, uzyskamy dodatkowy efekt. Woskowe obrazki Strugamy kredki świecowe (uważajmy, aby nie pomieszać kolorów). Na kartce papieru układamy z ostrużyn dowolną kompozycję (dość cienką warstwę). Na tak przygotowany podkład nakładamy arkusik kalki technicznej lub folii aluminiowej (przy kalce technicznej możemy lepiej kontrolować efekty) i całość lekko przeprasowujemy żelazkiem. Pod wpływem ciepła kredki rozpuszczą się i utworzą kolorowe plamy, co da nam efektowną pracę. Kartkę pokrytą woskowymi plamami dzieci mogą oglądać pod światło i wypowiadać się na temat własnych spostrzeżeń. UWAGA!!!- wszystkie czynności z wykorzystaniem żelazka wykonuję namaka i często się przedziera. Puentylizm (Pointylizm) Technika polegająca na budowaniu kompozycji obrazu poprzez zapełnianie gęsto rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i kreskami kładzionymi na kartkę lub płótno czubkiem pędzla. Malowanie patyczkami kosmetycznymi. Na przygotowanym na kartce szkicu za pomocą patyczka do uszu stemplujemy kuleczkujemy obraz. Na kolorowej kartce dobrze wygląda obraz wykonany białą farbą, zaś na białej kartce można używać wszystkich barw. Można malować również na kartce, którą wcześniej samemu się zamalowało na wybrany kolor. Grafika kalkograf Wycinamy szablony dowolnych kształtów, następnie układamy na gazetach, nakrywamy kalką maszynową i prasujemy żelazkiem. Na kalkę z odbitym wzorem kładziemy kartkę papieru i jeszcze raz prasujemy. UWAGA!!!- wszystkie czynności z wykorzystaniem żelazka wykonuję nauczyciel!!! Nakrapianie tusze Z papieru wycinamy różne kształty, układamy szablony na papierze kredowym, następnie rozprowadzamy kolorowy tusz za pomocą pocierania o grzebień zamoczoną w tuszu szczoteczką do zębów. 13

14 nauczyciel!!! Grafika z kartonu Na kartkę z bloku technicznego naklejamy z grubego kartonu dowolne elementy, malujemy go farbą plakatową lub tuszem i szybko odbijamy na kartce z bloku rysunkowego (może być białą, może być kolorowa) Rzeźby z ciastoliny W misce mieszamy ze sobą wodę, sól, olej i tyle farby bądź barwnika, by uzyskać pożądany kolor ciasta. Można również pozostawić je białe. Stopniowo dodajemy do mieszaniny mączki kukurydzianej i mąki, aż ciasto osiągnie konsystencję ciasta chlebowego. Wykładamy je na stolnicę lub deskę do krojenia i wyrabiamy. Ciastoliny używamy do tworzenia modeli, rzeźb o dowolnej tematyce łącząc ją z innymi materiałami plastycznymi lub przyrodniczymi. Collage Collage jest techniką polegającą na komponowaniu obrazów z różnych materiałów i tworzyw naklejanych na płótnie lub papierze. Niektóre fragmenty kolażu można dorysować lub domalować farbami. Collage ze strużek kredek Wykorzystamy cienkie, skrawane wióry, które powstają podczas ostrzenia drewnianych oprawek ołówków lub kredek. Z drewnianych wiórek tworzymy kompozycje na powierzchni kartki. Przyklejamy je stosując klej roślinny. Pracę można urozmaicić, dorysowując do kompozycji kredkami świecowymi lub pastelami dodatkowe elementy. Zabawa na domalowywanie Równie ciekawą techniką jest zabawa w domalowywanie. Technika ta polega na współpracy z fotografem. Połowa obrazka jest zrobiona z pociętych fotografii pochodzących z czasopism, drugą domalowuje dziecko. Technika ta uczy wyczucia proporcjonalności. Zmusza do mieszania kolorów i dopasowywania odcieni do tych na zdjęciu. VI. Umożliwienie dzieciom tworzenia sztuki użytkowej Dzieci młodsze Wyszywanka na papierze Na kartce z bloku technicznego rysujemy prosty wzór, np. jabłko. Kolorowym, grubym kordonkiem lub włóczką obklejamy kontury (można także wypełnić całą powierzchnię). Obklejony wzór wypełniamy kredkami lub farbami na zasadzie kolorowanki. Obraz można oprawić w ramki kartonowe ozdobione dowolnymi wzorami naklejonymi z włóczki. na miarę ich możliwości Dzieci starsze Masa papierowa Masę papierową wykonujemy mieszając miękki papier (mogą to być papierowe ręczniki) z mąką pszenna i wodą. Nakładamy ją następnie na karton, balon, słoik a po wyschnięciu malujemy farbami. (Można wykonać wspaniałe maski oblepiając nadmuchany balon masą, a następnie po zaschnięciu należy zdjąć skorupę, pomalować ją i ozdobić np. kawałkami 14

15 Stemple z kamieni Dzieci otrzymują duże arkusze papieru i farby. Przed mini leżą różne kamyki. Zadaniem dzieci jest stworzenie na swojej kartce kamienistej plaży - kamyczki moczą w wybranych farbach i robią z nich kolorowe stempelki. Powstają ciekawe, niepowtarzalne prace. włóczek, brokatem, cekinami; z masy można kształtować również konstrukcje architektoniczne na słoikach lub butelkach.) Witraże papierowe Polegają na wycięciu pewnych elementów rysunku i podklejeniu tych miejsc kolorową gładką bibułą. Jest to technika trudna. Wymaga dokładności i cierpliwości. Z pomocą nauczycielki na pewno się uda Malowanie kamieni Do wykonania tej techniki potrzebne są, umyte uprzednio, kamienie. Mogą być niemal dowolnej wielkości, jednak takie, by łatwo było je dziecku trzymać w rączkach. Najistotniejszą cechą, która decyduje o powodzeniu tej metody, jest właściwa zwilżalność ich powierzchni. Kamienie o powierzchni zbyt gładkiej, nie dają się malować, farba łatwo się ściera i odpada. Zadaniem dzieci jest wymalowanie kamieni wg własnego pomysłu lub na temat podany przez nauczyciela (mogą to być różne owady, przedmioty, kwiatki itp.). Gotowe klejnoty powlekamy zwykle lakierem bezbarwnym. 12. Proponowane działania w ramach realizacji programu L.p. Działania: Sposób realizacji: Oczekiwane rezultaty względem dziecka: 1. Organizacja spotkań tematycznych z osobami związanymi ze sztuką: malarz, architekt, rzeźbiarza, grafik. 2 Organizacja i udział w konkursach plastyczny wewnętrznych i Udział dzieci w spotkaniu z osobami związanymi ze światem sztuki. Wykonanie prac plastycznych na różne temat i różnymi technikami 15 - poznaje zawód malarza, architekta, rzeźbiarza, grafika. - rozwija talent plastyczny poprzez wykonywanie prac o równej tematyce i różnymi metodami.

16 zewnętrznych o dowolnej tematyce 3 Wycieczki pozwalające na rozwijanie wiedzy z zakresu sztuki np. do: Muzeum, Galerii sztuki, na Wystawy plastyczne 4 Kółko plastyczne w przedszkolu 5 Przygotowanie dekoracji do występów artystycznych orgaznizowanych na terenie przedszkola i poza nim 6 Organizacja wystaw i przeglądów prac plastycznych dzieci pt: Artystyczny rok przedszkolaka Organizowanie wycieczek rozwijających u dzieci wrażliwość w z zakresu edukacji plastycznej Prowadzenie kółka plastycznego dla dzieci starszych Tworzenie wszelkiego rodzaju dekoracji na przedstawienia tematyczne organizowane w przedszkolu Stworzenie przeglądu całorocznych prac plastycznych dzieci z podziałem na pory roku - ma możliwość obcowania ze sztuką. - rozwija swoją wiedzę i umiejętności z zakresie edukacji plastycznej. - jest współtwórcą dekoracji na przedstawiania orgaznizowane w przedszkolu. - promuje swoje wytwory artystyczne. 13. Przykładowe scenariusze zajęć Scenariusz zajęć plastycznych Temat zajęć: Drzewa zimą malowanie węglem Grupa wiekowa: 5 latki Cel główny: Kształtowanie umiejętności rysowania z obserwacji własnej z wykorzystaniem materiału plastycznego (węgiel drzewny) Cele szczegółowe: Poszerzenie doświadczeń plastycznych, Rozwijanie wrażliwości estetycznej, Rozwijanie sprawności manualnej, Rozwijanie umiejętności posługiwania się techniką rysowania węglem, Rozwijanie zdolności rysowania na podstawie zaobserwowanych zjawisk pogodowych. 16

17 Metody: czynna -ćwiczenia praktyczne oglądowa- obserwacja słowna -opis, instrukcja Formy: indywidualna jednolita Środki dydaktyczne: kartki z bloku technicznego klej nożyczki skrawki firanki, serwety, wata cerata Przebieg zajęć: 1.Czynności organizacyjno-porządkowe. Nauczyciel wita dzieci, przedstawia i objaśnia temat oraz cel zajęć, omawia przepisy bezpiecznej i higienicznej pracy. Razem z dziećmi przygotowuje miejsca pracy poprzez zabezpieczenie ceratą stolików, przy których będą pracować dzieci. 2. Wprowadzenie do tematu zajęć. Nauczyciel razem z dziećmi wygląda przez okno i obserwują drzewa zimą. Zauważają, że drzewa są szare, smutne i bez liści. Następnie omawiają cechy charakterystyczne dla pory roku, jaką jest zima (pada śnieg, jest mróz, osadza się szron). Dalej zachęca dzieci do przeniesienia tego zimowego krajobrazu zza okna na kartkę papieru. 3. Instrukcja nauczyciela. Nauczyciel demonstruje, w jaki sposób należy posługiwać się węglem drzewnym podczas rysowania. Następnie omawia etapy powstawania pracy plastycznej. Najpierw rysujemy węglem kontury drzewa, następnie pogrubiamy linie, które będą tworzyć pień drzewa, można wykonać również cień. W dalszej kolejności za pomocą nożyczek wycinamy elementy z firanki lub serwetki przypominające płatki śniegu i przyklejamy je klejem na kartkę papieru. 4.Przystąpienie do wykonania pracy plastycznej Drzewa zimą Malowanie drzew zimą na kartce z bloku technicznego węglem oraz przyklejanie wyciętych elementów z firanki, serwetek, waty itp. Operowanie różną grubością linii podczas rysowania węglem oraz próby robienia tła, cieni itp. 5.Sprzątanie stanowisk pracy. 17

18 6. Zorganizowanie wystawki prac. 7. Podsumowanie zajęć. Nauczyciel omawia przebieg zajęć z uwzględnieniem pracy poszczególnych dzieci. Scenariusz zajęć muzyczno-plastycznych Temat zajęć: Malujemy muzykę Grupa wiekowa: 4 latki Cel główny: - rozwijanie wrażliwości artystycznej poprzez słuchanie muzyki Cele szczegółowe: - przekładanie słyszanej muzyki na język barw, linii, plam. - słuchanie w skupieniu fragmentu muzyki poważnej np.: W grocie Króla Gór, Poranek E. Grieg; Walc kwiatów z opery Dziadek do orzechów P. Czajkowski; Cztery pory roku A. Vivaldi. - wypowiadanie się na temat wysłuchanego utworu: tempo, rytm, nastrój. Metody: Formy: swobodnej ekspresji, zadań inspirujących indywidualna Środki dydaktyczne: kartki z bloku technicznego farby pędzle palety do farb magnetofon płyta CD z muzyką poważną Przebieg zajęć: 1. Zabawa Malujemy muzykę 18

19 Nauczyciel włącza muzykę poważną. Zadaniem dzieci jest określanie nastroju muzyki poprzez użycie odpowiednich przymiotników- muzyka jest wolna, szybka, cicha, głośna, dynamiczna itp. 2. Kolory muzyki Nauczyciel odtwarza dzieciom kilka utworów muzycznych bardzo się różniących od siebie np. muzykę szybką, wolną, wesołą, nastrojową. Na dywanie są rozłożone kolorowe kartki papieru. Nauczyciel prosi dzieci, aby po wysłuchaniu każdego utworu odszukały odpowiedniki nastroju muzyki w kolorach kartek. 3. Malowanie muzyki praca plastyczna. Nauczyciel ponownie włącza muzykę poważną. Dzieci wczuwają się w nastrój słyszanego utworu i przenoszą emocję z nim związane na kartkę papieru używając odpowiednie kolory, kreśląc odpowiednie linie i plamy. 4.Sprzątanie stanowisk pracy. 5. Zorganizowanie wystawy prac. 6. Podsumowanie zajęć. Nauczyciel omawia prace wykonane przez dzieci oraz emocje, jakie towarzyszyły im podczas wykonywania pracy plastycznej. Scenariusz zajęć otwartych dla Rodziców dzieci 4-5 letnich, Temat: Kolory Pani Jesieni Cel główny: - rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, - kształtowanie umiejętności rozpoznawania barw, - rozwijanie umiejętności manualnych, - umożliwianie rodzicom obserwacji swojego dziecka podczas zajęć. Cele operacyjne: Dziecko: - nazywa i wskazuje wybrane części ciała, - rozpoznaje i nazywa kolory jesieni, - sprawnie posługuje się pędzlem, - rytmicznie porusza się przy muzyce, - usprawnia pracę nadgarstka wykonując ruchy kuliste, - naśladuje ruchy osoby dorosłej podczas zabawy, 19

20 - powtarza krótką rymowankę ilustrując ją ruchem, - eksperymentuje z barwami, tworzy nowe kolory, - potrafi zaśpiewać piosenkę. Metody: słowna, czynna, oglądowa. Formy: zbiorowa, grupowa jednolita, indywidualna jednolita. Pomoce dydaktyczne: list od Pani Jesieni, pomarańczowe ślady, różnokolorowe bibułkowe wstążki, przedmioty codziennego użytku w kolorze pomarańczowym, farby plakatowe, podstawki, pędzle, papierowe szablony sukienek, kasztany, szyszki, żołędzie, orzechy, klej, nagranie na CD Jesienią, jesienią, Dzień dobry oraz Vivaldi Jesień, liście papierowe (żółte i czerwone), wrzosy, miska, kubki na wodę, Przebieg zajęć: 1. Powitanie dzieci i zgromadzonych rodziców. 2. Zabawa Dzień Dobry dzieci wraz z nauczycielem i rodzicami witają się piosenką pt: Dzień Dobry 3. Zabawa tropiąca Niespodzianka od Pani Jesieni dzieci po pomarańczowych śladach znajdujących się w sali, odnajdują list ukryty w kąciku przyrody. 4. Odczytanie listu przez nauczycielkę - wiersz Jesień chodzi po lesie Jesienią, jesienią lecą liście na ziemię, lecą jabłka czerwone, liście żółtozielone. Jesienią, jesienią lecą z drzewa na ziemię wielkie, twarde kasztany, w liściach leżą schowane. Jesień chodzi po lesie, zbiera grzyby brązowe, 20

21 wiatr koszyki jej niesie i orzechy w nie chowa. Anna Warecka 5. Rozmowa z dziećmi na temat treści listu: - Drogie dzieci jak myślicie kto do Was napisał ten piękny list? - O jakich atrybutach jesiennych jest mowa w wierszu? - Jakie kolory są wymieniane przez Panią Jesień? 6. Inscenizacja ruchowa do piosenki Jesienią, jesienią 7. Prezenciki Jesieni zadaniem dzieci jest wyszukanie w sali pomarańczowych przedmiotów, ułożenie ich na dywanie oraz ich nazwanie. Nauczyciel zwraca uwagę na różnorodność odcieni koloru pomarańczowego. 8. Malujemy świat Każde dziecko wybiera z koszyka pomarańczową wstążeczkę spośród różnobarwnych tasiemek. W czasie odtwarzania spokojnej, nastrojowej muzyki dzieci naśladują ruchem dłoni w której umieszczona jest pomarańczowa bibuła, malowanie świata na kolory jesieni. 9. Praca plastyczna Pani Jesień zadaniem dzieci i rodziców jest pomalowanie pomarańczową farbą lub jej pochodnymi sukienki Pani Jesieni oraz jest ozdobienie wg wspólnego pomysłu z materiału przyrodniczego (kasztany, szyszki, żołędzie, orzechy). 10. Zorganizowanie wystawy prac plastycznych w szatni przedszkolnej. 11. Ocena zajęć za pomocą żółtych (ocena pozytywna) i czerwonych (ocena negatywna) liści. 12. Wręczenie jesiennych upominków- jesienny wrzos dla każdego. Scenariusz zajęć dydaktyczno-wychowawczych przeprowadzonych w grupie dzieci 4-5 letnich Temat: Tęczowa Kraina Cel ogólny: - wzbogacanie słownictwa o nazwy zwierząt i kwiatów występujących na łące. Cele operacyjne: Dziecko: - z uwagą słucha wiersza, - wypowiada się na temat łąki i jej mieszkańców, 21

22 - naśladuje odgłosy owadów, - naśladuje ruchem sposób poruszania się owadów, - dzieli nazwy kwiatów i owadów na sylaby, - wykonuję samodzielnie i wg własnego pomysłu pracę plastyczną - porządkuje miejsce swojej pracy, - ocenia zajęcia wg własnego zdania. Metody: - czynna praca plastyczna, ćwiczenia słuchowe, piosenka na powitanie, - słowna wiersz, ćwiczenia ortofoniczne, - oglądowa zabawa pantomimiczna z obrazkami owadów. Formy: - praca z całą grupą, - indywidualna praca dzieci. Środki dydaktyczne: Wiersz B. Forma Łąka, płyta CD z piosenką Dzień dobry, tamburyno, obrazki owadów (pszczoła, biedronka, motyl, bąk), arkusze papieru, farby, kubki na wodę, pędzle, kwiaty z papieru w dwóch kolorach (czerwony i zielony). Przebieg zajęcia: 1. Powitanie dzieci piosenką Dzień dobry, dzień dobry 2. Wysłuchanie wiersza Łąka, Łąka Autor: Bożena Forma Powiał letni wietrzyk, łąka zapachniała, świeżą koniczyną pokryła się cała. Brzęczą głośno pszczoły, pracują wytrwale. Zapylają kwiaty, nie nudzą się wcale. 22

23 Słońce ciepłe blaski na ziemię wysyła. Mienią się w nich skrzydła pięknego motyla. Na łące tej chciałbym znaleźć się przez chwilę i stać się prześlicznym barwnym motylem. 3. Rozmowa o łące na podstawie doświadczeń dzieci, próba wyróżnienia owadów i kwiatów zamieszkujących łąkę 4. Ćwiczenia ortofoniczne,,wycieczka na łąkę, Dzieci naśladują odgłosy owadów zamieszkujących łąkę majową, np. pszczoła bzzzz, itp. 5. Zabawa pantomimiczna,,mieszkańcy łąki. Dzieci chodzą swobodnie po dywanie, na sygnał dźwiękowy (tamburyno) i obrazek pokazany przez nauczyciela naśladują ruchem owada znajdującego się na ilustracji. 6. Ćwiczenie słuchowe Jaki to kwiat? dzielenie nazw kwiatów i owadów na sylaby, synteza słuchowa, 7. Łąka moich marzeń praca plastyczna. Każde dziecko otrzymuję duży arkusz papieru i farby. Zadaniem dziecka jest namalowanie wg własnego pomysłu i inwencji twórczej łąki ze swoich marzeń. 8. Czynności porządkowe i wystawa prac dzieci. 9. Podsumowanie zajęć przez dzieci. Każdy ma przed sobą dwa kwiatki w kolorze czerwonym i zielonym. Na koniec zajęć dzieci oceniają je za pomocą kwiatka czerwonego (ocena pozytywna zajęć bardzo mi się podobały) i zielonego (ocena negatywna nie podobały mi się) 14. Ewaluacja programu Realizacja programu umożliwia nauczycielowi dokonywanie systematycznej ewaluacji, której można dokonać poprzez: - ankietę dla nauczycieli, - analizę zgromadzonych prac plastycznych, - dyplomy udziału w konkursach plastycznych, - zapisy w dzienniku zajęć. 23

24 Ewaluacja służy także samemu nauczycielowi, który ma na jej podstawie możliwość dokonania samooceny swojej pracy z dziećmi oraz okazję do refleksji nad swoimi kompetencjami, wiedzą merytoryczną o twórczości artystycznej dziecka. 15. Bibliografia A.Misiurska Kalendarz plastyczny w przedszkolu WSIP,Warszawa 1993r. R.Gloton, C.Cletro Twórcza aktywność dziecka WSIP,Warszawa 1985r. K.Michejdz-Kowalska O dziecięcej wyobraźni plastycznej WSIP,Warszawa 1987r. A.Kolbarczyk Zabawy ze sztuką Oficyna Wydawnicza Impuls,Kraków 2005r. A.Natorff, K.Wasiluk Wychowanie plastyczne w przedszkolu WSIP,Warszawa 1990r. Z.Czerwosz Dzieci lubią rysować Nasza Księgarnia,Warszawa 1986r. M.i A.Foltys Sztuka plastyczna w wychowaniu przedszkolnym PZWS,Warszawa 1967r. M. Jąder Techniki plastyczne rozwijające wyobraźnie, wyd. Impuls, Kraków 2007r. 24

25 Ankieta dla nauczycieli Ankieta jest anonimowa. Proszę o odpowiedzi na poniższe pytania. Zestawienie zbiorcze ankiet posłuży do przeprowadzenia ewaluacji programu. 1. Jak Pani ocenia przydatność programu z zakresu edukacji plastycznej Kolorowy świat przedszkolaka? Bardzo dobrze Dobrze Dostatecznie 2. Czy zajęcia prowadzone w ramach realizacji programu pomogły rozwinąć umiejętności i zainteresowania plastyczne dzieci? Tak Nie 3. Czy metody i formy zawarte w programie odpowiadały Pani podczas realizacji treści programowych? Odpowiadały w całości Częściowo odpowiadały Nie odpowiadały 4. Propozycje i uwagi służące udoskonaleniu programu Dziękuje 25