3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych

Transkrypt

1 3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych Badanie zmian w potencjale opieki zdrowotnej można przeprowadzić w oparciu o dane dotyczące zatrudnienia w tej gałęzi gospodarki. Jedną z najważniejszych statystycznych klasyfikacji danych jest Polska Klasyfikacja Działalności PKD, w której wśród 17 głównych grupowań rodzajów działalności przedsiębiorstw (publicznych i prywatnych) znajdujemy sekcję N zatytułowaną Ochrona zdrowia i pomoc społeczna. Sekcja ta obejmuje działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego (szpitalnictwo, praktykę lekarską, pielęgniarską, stomatologiczną, fizjoterapeutyczną), weterynarię oraz opiekę wychowawczą i społeczną (pomoc społeczną, żłobki i poradnie psychologicznopedagogiczne). Do zbadania zmian w zatrudnieniu 1 w ochronie zdrowia użyliśmy danych pochodzących z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności z okresu od I kwartału 1995 do IV kwartału 2005 roku, co stanowi 44 obserwacje. Dostęp do nieidentyfikowalnych ankiet BAEL dla IV kwartału 2005 roku pozwolił nam na obliczenie jaką część zatrudnienia w ochronie zdrowia stanowi zatrudnienie w poszczególnych działach tej sekcji, a mianowicie: ochrony zdrowia ludzkiego, weterynarii, opieki wychowawczej i społecznej. Wykresy 3.1a i 3.1b wskazują, że zatrudnienie w działalności związanej z ochroną zdrowia ludzkiego stanowi 80-90% (w zależności od województwa por wykres 3.1a) całkowitego zatrudnienia w tej sekcji. Prawie całą pozostałą część stanowi zatrudnienie w opiece wychowawczej i społecznej por. wykres 3.1b. Znikome zatrudnienie w działalności weterynaryjnej spowodowało brak danych na ten temat w niektórych województwach, dlatego nie prezentujemy dla tego działu wykresu. 1 Zamiennie używamy tutaj pojęcia pracujący i zatrudnieni. Zawsze jednakże mamy na myśli kategorię definiowaną przez BAEL jako pracujący.

2 Wykres 3.1a. Udział pracujących w działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego) w ogóle pracujących w sekcji N (ochrona zdrowia i pomoc społeczna) w IV kwartale 2005 r. 90.0% 80.0% 70.0% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% podkarpackie wielk zachodnio- Wykres 3.1b. Udział pracujących w działalności związanej z opieką wychowawczą i społeczną w ogóle pracujących w sekcji N (ochrona zdrowia i pomoc społeczna) w IV kwartale 2005 r. 35.0% 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% podkarpackie wielk zachodnio- Wykresy 3.1a i 3.1b wskazują, że analizując poniżej dane dotyczące sekcji N: ochrona zdrowia i opieka społeczna, mamy przede wszystkim na myśli działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego.

3 3.2. Zatrudnienie w opiece zdrowotnej w województwach Polski: wartości średnie dla okresu Wykres 3.2a pokazuje średnią liczbę zatrudnionych w sekcji ochrony zdrowia 2. Odczytujemy z niego, że najwięcej osób w tej sekcji zatrudnia się w województwie mazowieckim średnio 127 tys. osób, najmniej w województwie opolskim 24 tys. osób i lubuskim 23 tys. osób. Wykres 3.2a. Średnia liczba zatrudnionych (w tys. osób) w sekcji N: ochrona zdrowia i pomoc społeczna w okresie I kw IV kw podkarpackie wielk zachodnio- Z wykresu 3.2a nie wynikają jednakże różnice pomiędzy województwami w potencjale opieki zdrowotnej, ze względu na różną skalę zjawiska tutaj zatrudnienia. Pokazuje to wykres 3.2b, z którego odczytujemy, że największym pracodawcą w Polsce jest województwo, które w okresie I kwartał IV kwartał 2005 zatrudniało średnio 2045 tys. osób. Województwa i zatrudniały w tym okresie najmniejszą liczbę osób: odpowiednio 386 tys. i 367 tys. 2 Mówiąc o ochronie zdrowia będziemy mieli na myśli wszystko to co obejmuje sekcja N: ochrona zdrowia i pomoc społeczna.

4 Wykres 3.2b. Średnia liczba zatrudnionych (w tys. osób) w okresie I kw IV kw podkarpackie wielk zachodnio- Aby stwierdzić, które z województw cieszy się stosunkowo najlepszą kondycją opieki zdrowotnej (mierzoną liczbą zatrudnionych w sekcji N), a które najgorszą, policzono udziały średniego zatrudnienia (dane z wykresu 3.2a) w ogóle zatrudnionych w danym województwie (dane z wykresu 3.2b). Tak wyliczone frakcje pokazuje wykres 3.2c Wykres 3.2c. Udział pracujących w sekcji N (ochrona zdrowia i opieka społeczna) w ogóle pracujących w danym województwie w okresie I kw IV kw ,0% 2,0% 1,0% 0,0% podkarpackie wielk zachodnio- Z wykresu 3.2c wynika, że najlepszym dostępem do opieki zdrowotnej (mierzonym frakcją pracujących w ochronie zdrowia) charakteryzowało się województwo, gdzie udział pracujących w ochronie zdrowia wynosił 7,9% ogółu pracujących w tym

5 województwie. Na ostatnim miejscu pod tym względem jest województwo wielk z odsetkiem rzędu 5,9%. Posortowane malejąco wartości udziału pracujących w ochronie zdrowia przedstawia tablica 3.2. Tablica 3.2. Posortowane malejąco wartości udziału pracujących w ochronie zdrowia w okresie I kw IV kw Udział pracujących w sekcji N w Województwo ogóle 7,9% zachodnio- 7,6% 7,1% 6,8% 6,7% 6,5% 6,5% 6,5% 6,5% 6,5% 6,3% 6,2% 6,2% podkarpackie 5,9% wielk 5,9% 3.3 Tendencje rozwojowe zatrudnienia w ochronie zdrowia Obliczenia przedstawione w podrozdziale 3.2 dotyczyły średnich wartości z okresu I kw IV kw Biorąc pod uwagę przemiany społeczno-gospodarcze w Polsce w tym okresie, należy spodziewać się, że w tak długim horyzoncie czasowym zachodziły zmiany, które różnicowały dostęp do opieki zdrowotnej w ramach danego województwa. Hipotezę tę potwierdzają dane z tablicy 3.3a w których obok wartości średniej liczby pracujących, podano wartość minimalną i maksymalną w badanym okresie oraz dodatkowo odchylenie standardowe oraz współczynnik zmienności liczby pracujących w danym województwie 3. 3 Współczynnik zmienności obliczono jako iloraz odchylenia standardowego i średniej arytmetycznej zjawiska.

6 Tablica 3.3a. Podstawowe charakterystyki dla danych dotyczących zatrudnienia w ochronie zdrowia w okresie I kw IV kw min max średnia odchylenie wsp.zm % % % % % % % % podkarpackie % % % % % % wielk % zachodnio % Z tablicy 3.2a odczytujemy, że liczba pracujących w ochronie zdrowia zmieniała się znacząco w badanym okresie. Wskazują na to różnice pomiędzy minimalną i maksymalną liczbą pracujących w poszczególnych kwartałach lat oraz stosunkowo wysokie współczynniki zmienności. Największe zmiany zaszły w województwie dolnośląskim (współczynnik zmienności rzędu 22% oznaczający, że wartości zjawiska odchylały się od wartości przeciętnej o średnio 22%), najmniejsze w województwie łódzkim (współczynnik zmienności 11%). Aby stwierdzić jaki kierunek miały te zmiany (wzrost/spadek) należy obliczyć parametry funkcji trendu, które pozwolą stwierdzić, o ile średnio z kwartału na kwartał wzrastała lub malała liczba pracujących w danym województwie. Obliczenia takie wskazują, że we wszystkich województwach poza świętokrzyskim, mieliśmy do czynienia ze spadkiem liczby zatrudnionych. Największe spadki zanotowały województwa (w kolejności siły zmian): zachodnio-,, wielk, podkarpackie,,,.

7 Fakt, że we wszystkich niemalże województwach mieliśmy do czynienia ze spadkami zatrudnienia w służbie zdrowie nie dowodzi bynajmniej wyjątkowo złej kondycji tej sekcji gospodarki (a w każdym razie tego wniosku nie można wysunąć z powyższej przesłanki). Po prostu spadki w ochronie zdrowia są wynikiem ogólnego spadku zatrudnienia, który widoczny jest w większości sekcji gospodarczych we wszystkich województwach. Jest to konsekwencją złej kondycji rynku pracy w Polsce, który rozpoczął się pod koniec 1998 roku (w którym wg BAEL pracowało tys. osób) i trwał aż do początku roku 2003 w którym to pracowało prawie o 15% mniej ludzi (13348 tys. osób) por. wykres 3.3. Wykres 3.3. Liczba zatrudnionych w Polsce w okresie I kw IV kw q3; 15608,126 ; 13348, Źródło: obliczenia własne, Aby zatem ocenić dynamikę zmian w ochronie zdrowia w kontekście ogólnie słabej kondycji rynku w pracy w Polsce, policzono parametry funkcji trendu dla udziałów pracujących w ochronie zdrowie w ogóle pracujących w danym województwie. Wyniki przedstawiono na wykresach rysunku 3.3a i w tablicy 3.3b.

8 Rysunek 3.3a Wykresy pzebiegu i liniowe funkcje trendu 4 dla udziału pracujących w ochronie zdrowia w ogóle pracujących w danym województwie 12,0% y = -0,0006x + 0,0926 y = -0,0003x + 0,0722 y = -0,0002x + 0,0701 y = -0,0001x + 0,0707 y = 0,00000x + 0,067 y = -0,0004x + 0,0731 y = -0,0002x + 0,0656 y = 0,00000x + 0, Oczywiście nie dla wszystkich województw i podokresów postać funkcji trendu jest liniowa. Aby jednak zapewnić sobie porównywalność oszacowań parametru trendu zdecydowano się wszędzie przyjąć jedną postać funkcyjną liniową.

9 podkarpackie y = -0,0003x + 0,0678 y = -0,0003x + 0,0713 y = -0,0003x + 0,068 y = 0,0002x + 0, ,0% y = 0,0006x + 0,0451 wielk y = -0,0004x + 0,0799 zachodnio y = -0,0006x + 0, ,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BAEL. y = -0,0008x + 0,0938 Poniżej znajduje się tablica w której zestawiono współczynniki trendu z wykresów na rysunku 3.3a w kolejności malejącej.

10 Tablica 3.3b Współczynniki trendu liniowego dla udziału pracujących w ochronie zdrowia w ogóle pracujących w danym województwie 0,0006 0,0002 0,0000 0,0000-0,0001-0,0002-0,0002-0,0003 podkarpackie -0,0003-0,0003-0,0003-0,0004-0,0004-0,0006 wielk -0,0006 zachodnio- -0,0008 Źródło: opracowanie własne. Z wykresów na rysunku 3.3a oraz tablicy 3.3b wynika, że sytuacja zatrudnionych w ochronie zdrowia w porównaniu do ogółu zatrudnionych kształtowała się różnie w poszczególnych województwach, choć w większości z nich zanotowano spadki. Największe były one w województwie zachodnio-pomorskim, wielkopolskim, dolnośląskim, warmińskomazurskim, małopolskim. Oprócz województwa go wszystkie wymienione województwa należą do tych, w których współczynniki liczby zatrudnionych w ochronie zdrowia były największe. Wtedy stwierdziliśmy, że to za mało, aby stwierdzić negatywne tendencje w ochronie zdrowia, bowiem spadki te odbywały się w trakcie ogólnego załamania rynku pracy. Teraz jednak, po przeanalizowaniu danych z wykresów na rysunku 3.3a oraz tablicy 3.3b możemy potwierdzić, że spadki zatrudnienia w województwach: zachodnio-pomorskim, wielkopolskim, dolnośląskim, warmińsko-mazurskim, małopolskim były znacznie wyższe niż ogólne spadki zatrudnienia w danym województwie. Jedyne pozytywne tendencje zanotowano w województwie świętokrzyskim (w śląskim współczynnik jest dodatni lecz dużo mniejszy) gdzie udział pracujących w ochronie zdrowia

11 rósł średnio o 0,0006%. Za taki wynik w tym województwie odpowiada fakt nie zmieniającego się istotnie zatrudnienia w służbie zdrowia podczas znacząco spadającego zatrudnienia ogółem. W sytuacji, w której większość województw zanotowało spadki udziału pracujących w ochronie zdrowie, brak zmian w województwie łódzkim i opolskim należy uznać za tendencję optymistyczną.