Raport o stanie rynku pocztowego za rok 2015

Transkrypt

1 Raport o stanie rynku pocztowego za rok 2015 Warszawa, maj 2016 r.

2 1. Wprowadzenie Charakterystyka rynku usług pocztowych Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie rynku usług pocztowych Prawo krajowe Prawo europejskie Prawo międzynarodowe Uczestnicy rynku usług pocztowych Organ regulacyjny Operatorzy pocztowi Definicje i zakres usług pocztowych Analiza funkcjonowania rynku usług pocztowych Usługi pocztowe w 2015 roku Usługi powszechne Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych Przesyłki kurierskie Inne usługi pocztowe Zasoby i elementy infrastruktury pocztowej Wnioski...53 Spis tabel...56 Spis wykresów...58 Załącznik wyniki kontroli działalności pocztowej...60 Urząd Komunikacji Elektronicznej 2

3 Niniejszy raport został sporządzony stosownie do art. 43 ust. 6 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r. poz z późn. zm.), dalej zwanej ustawą lub Prawem pocztowym, na podstawie informacji uzyskanych od operatorów pocztowych zgodnie z art. 43 ust. 1 i 2 ustawy. Wymienione przepisy obligowały operatorów pocztowych do przedłożenia Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej sprawozdań z działalności pocztowej prowadzonej w 2015 roku zgodnie ze wzorami formularzy sprawozdawczych, których zakres określony został w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 26 listopada 2013 roku w sprawie wzoru formularza służącego do przedkładania Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej sprawozdania z działalności pocztowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1489). W roku 2015 sprawozdanie z działalności pocztowej przedłożyło 167 operatorów pocztowych. W raporcie została wprowadzona korekta danych w odniesieniu do roku 2013 i roku 2014, wynikająca z przekazanych przez operatorów pocztowych zmian w sprawozdaniach z działalności pocztowej. W związku z powyższym część danych dotycząca wolumenu usług, przychodów oraz udziałów procentowych uległa zmianie. Zmiany te nie mają istotnego wpływu na zaprezentowany w raportach za rok 2013 i 2014 obraz rynku pocztowego. W poszczególnych częściach dokumentu przedstawiono stan prawny, podmioty działające na rynku pocztowym, a także obraz rozwoju rynku pocztowego w roku 2015 oraz porównawczo w latach O ile nie zaznaczono inaczej, dane liczbowe przedstawione w raporcie wyrażone zostały w milionach sztuk albo milionach złotych. Ewentualne różnice w sumach i udziałach wynikają z zaokrągleń. Urząd Komunikacji Elektronicznej 3

4 1. Wprowadzenie Przeprowadzona w ostatnich latach liberalizacja polskiego rynku pocztowego zapewniła swobodę w podejmowaniu działalności gospodarczej wszystkim przedsiębiorcom zainteresowanym świadczeniem usług pocztowych. Brak ograniczeń w dostępie do rynku zwiększył konkurencję pomiędzy operatorami sprzyjając rozwojowi poszczególnych segmentów rynku pocztowego. Kierunek zmian dla rynku pocztowego wyznaczony został przez trzy kolejne dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady. Wytyczne zawarte w dyrektywach Unii Europejskiej (UE) zostały implementowane do polskiego porządku prawnego ustawą Prawo pocztowe. Obowiązująca od 1 stycznia 2013 roku ustawa miała istotny wpływ na wiele obszarów funkcjonowania rynku pocztowego. Wprowadzone przepisy określiły sposób i warunki świadczenia usług pocztowych oraz uprawnienia i obowiązki podmiotów w zakresie ich realizacji, ze szczególnym uwzględnieniem wymogów jakim podlega świadczenie usług powszechnych. Wprowadzone regulacje zapewniły wszystkim obywatelom prawo równego dostępu do usług pocztowych na terenie całego kraju. W tym zakresie określone zostały zasady wyznaczania i obowiązki operatora wyznaczonego do świadczenia usług powszechnych. W 2015 roku Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej w oparciu o wyniki konkursu wyznaczył Pocztę Polską S.A. do świadczenia usług powszechnych w latach Zmiana przepisów umożliwiła wyodrębnienie segmentów rynku pocztowego: usług powszechnych, usług wchodzących w zakres usług powszechnych, przesyłek kurierskich oraz innych usług pocztowych. Pozwoliło to na dokonanie porównania wartości sprzedaży zrealizowanej w poszczególnych segmentach rynku w kolejnych latach, jak też na ocenę poziomu zmian w odniesieniu do poszczególnych usług pocztowych. Wprowadzony podział rynku pocztowego ma szczególne znaczenie dla określenia uprawnień oraz obowiązków operatorów pocztowych w zakresie udziału w dopłacie do kosztu netto obowiązku świadczenia usług powszechnych. Analiza rynku pocztowego pod względem poziomu zrealizowanych usług pocztowych w ujęciu ogólnym wykazała, że w 2015 roku nastąpił wzrost zarówno w zakresie wolumenu usług, jak też przychodów uzyskanych z ich świadczenia. W 2015 roku w obrocie krajowym i zagranicznym operatorzy pocztowi zrealizowali łącznie 5 786,08 mln sztuk usług pocztowych, z czego 3 782,93 mln sztuk stanowiły druki bezadresowe (tj. 65,38%), przełożyło się to na 7 742,88 mln zł przychodów, z czego przychody z druków bezadresowych stanowiły zaledwie 131,34 mln zł (tj. 1,70%). Rynek druków bezadresowych ma charakter wysoce konkurencyjny. Poza operatorami pocztowymi usługi te świadczy wiele innych podmiotów rynkowych, które nie podlegają obowiązkowi sprawozdawczemu z działalności pocztowej. Tak więc, dane posiadane przez Prezesa UKE w tym zakresie nie obejmują pełnego obrazu rynku. W odniesieniu do 2014 roku wolumen zrealizowanych w roku 2015 usług pocztowych (w ujęciu bez druków bezadresowych) zwiększył się z 1 982,10 mln sztuk do 2 003,15 mln sztuk, co oznacza wzrost o 1,06%, natomiast wartość uzyskanych Urząd Komunikacji Elektronicznej 4

5 w tym zakresie przychodów wzrosła z 7 411,52 mln zł do 7 611,54 mln zł, co stanowi wzrost o 2,70%. Wynikało to głównie z dynamicznego wzrostu rynku przesyłek kurierskich związanego z rozwojem handlu realizowanego za pośrednictwem Internetu. Poczta Polska S.A. dalej Poczta Polska w roku 2015 zrealizowała w obrocie krajowym i zagranicznym (bez druków bezadresowych) 1 449,75 mln sztuk usług (72,37% udziału w wolumenie ogółem), co przełożyło się na 4 317,54 mln zł przychodu (56,72% udziału w przychodach ogółem). W odniesieniu do roku 2014 wolumen zrealizowanych przez operatora wyznaczonego usług zmniejszył się o 5,59%, a wartość przychodów o 6,11%. Jako operator wyznaczony Poczta Polska realizuje usługi istotne z punktu widzenia interesu społecznego, definiowane w ustawie pocztowej jako usługi powszechne. Z ich realizacją wiąże się obowiązek operatora do świadczenia tych usług na terytorium całego kraju, w tym na terenach wiejskich w sposób ciągły przy jednoczesnym zachowaniu dostępności i wymaganej jakości oraz uwzględnieniu przystępności cenowej usług. Na przestrzeni lat następował systematyczny spadek wolumenu usług powszechnych. Operator wyznaczony w 2015 roku zrealizował w obrocie krajowym i zagranicznym 647,47 mln sztuk usług powszechnych, co przełożyło się na 2 663,87 mln zł przychodu. Oznacza to spadek w odniesieniu do roku 2014 odpowiednio o 9,03% oraz o 9,30%. Operatorzy alternatywni zrealizowali w roku 2015 ogółem w obrocie krajowym i zagranicznym (bez druków bezadresowych) 553,40 mln sztuk usług (27,63% udziału wolumenie ogółem), co przełożyło się na 3 294,00 mln zł przychodu (43,28% udziału w przychodach ogółem). W odniesieniu do roku 2014 wolumen zrealizowanych przez operatorów alternatywnych usług wzrósł o 23,94%, a wartość przychodów o 17,09%. W poszczególnych segmentach rynku pocztowego zarówno liczba świadczonych usług, jak i przychody są zróżnicowane. Najwięcej usług zostało zrealizowanych w segmencie usług wchodzących w zakres usług powszechnych (42,06% wszystkich usług), natomiast najwięcej przychodów wygenerował segment przesyłek kurierskich (41,84% przychodów ogółem). W zakresie poszczególnych rodzajów świadczonych usług systematycznie spada udział przesyłek listowych w ogólnej liczbie usług. W 2015 roku operatorzy zrealizowali 1 467,97 mln sztuk przesyłek listowych, czyli o 1,09% mniej niż w 2014 roku. Natomiast wartość przychodu z tytułu świadczenia przesyłek listowych w 2015 roku wyniosła 3 191,99 mln zł, czyli o 7,16% mniej niż w 2014 roku. Jest to skutkiem zmiany sposobu komunikowania się tj. stopniowego odchodzenia od korespondencji listowej realizowanej w tradycyjnej formie na rzecz komunikacji z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Przedstawiona w sprawozdaniach z działalności pocztowej liczba zrealizowanych paczek pocztowych spadła w roku 2015 do 26,78 mln sztuk czyli o 4,08% w stosunku do 2014 roku. Wartość przychodu z tytułu świadczenia paczek pocztowych w 2015 roku wyniosła 424,49 mln zł czyli o 4,19% mniej niż w 2014 roku. Jest to jednak wynikiem migracji klientów do segmentu usług kurierskich. W ogólnym ujęciu rynek paczek pocztowych rośnie w wyniku rozwoju usług dedykowanych e-commerce. Urząd Komunikacji Elektronicznej 5

6 Liczba działających operatorów pocztowych systematycznie lecz nieznacznie wzrasta. Według stanu na koniec 2015 roku w rejestrze operatorów pocztowych znajdowało się 289 podmiotów. Działalność w zakresie świadczenia usług pocztowych prowadziło 167 operatorów pocztowych. W roku 2014 było ich 166. Liczba miejsc, w których świadczone są usługi pocztowe, po dynamicznym wzroście w latach ubiegłych, ustabilizowała się. W roku 2015 usługi pocztowe świadczone były w placówkach pocztowych, w tym w placówkach operatora wyznaczonego i placówkach operatorów alternatywnych. Obok realizacji usług w placówkach pocztowych ich realizacja odbywa się w większym zakresie poprzez wykorzystanie automatów do pocztowej obsługi klientów. Urząd Komunikacji Elektronicznej 6

7 2. Charakterystyka rynku usług pocztowych 2.1. Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie rynku usług pocztowych Prawo krajowe Podstawę funkcjonowania rynku usług pocztowych w Polsce w roku 2015 stanowiły następujące akty prawne: ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r. poz z późn. zm.) oraz akty wykonawcze do tej ustawy, ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 243, z późn. zm.) dalej Prawo telekomunikacyjne. Ustawa Prawo pocztowe wdrożyła do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniającą dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 52 z , s. 3, z późn. zm.) i określiła zasady funkcjonowania rynku pocztowego po jego otwarciu na konkurencję Prawo europejskie Aktami regulującymi rynek pocztowy Unii Europejskiej w 2015 roku były trzy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: Dyrektywa 97/67/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych reguł rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług (tzw. I Dyrektywa pocztowa), Dyrektywa 2002/39/WE z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniająca Dyrektywę 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencję wspólnotowych usług powszechnych (tzw. II Dyrektywa pocztowa), Dyrektywa 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniająca Dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (tzw. III Dyrektywa pocztowa). Dyrektywy określają status prawny i zakres funkcjonowania niezależnych organów regulacyjnych w państwach członkowskich, jak również zawierają obligatoryjne postanowienia, które kraje członkowskie UE powinny implementować do swojego porządku prawnego. Głównym celem określonym przepisami ww. dyrektyw jest pogodzenie dążenia do przeprowadzenia kontrolowanej liberalizacji rynku usług pocztowych z zagwarantowaniem konsumentom wysokiej jakości usług pocztowych, w tym zapewnieniem świadczenia usługi powszechnej po przystępnych cenach z trwałą gwarancją jej świadczenia Prawo międzynarodowe Istotne znaczenie dla rynku usług pocztowych mają także przepisy prawa międzynarodowego, w tym akty prawne Światowego Związku Pocztowego. Światowy Związek Pocztowy (Universal Postal Union - UPU) jest jedną z wyspecjalizowanych agend Narodów Zjednoczonych, w ramach której realizowana jest współpraca między administracjami pocztowymi oraz operatorami świadczącymi usługi powszechne. Urząd Komunikacji Elektronicznej 7

8 Światowa Konwencja Pocztowa (Dz. U. z 2007, Nr 206 poz. 1494) ustanawia wspólne zasady stosowane w międzynarodowej służbie pocztowej. Określa podstawowe pojęcia i definicje dotyczące międzynarodowego obrotu poczty, zasady stosowane wobec przesyłek listowych i paczek pocztowych, zakres odpowiedzialności, zakres oferowanych usług oraz zawiera inne szczegółowe postanowienia dotyczące przesyłek listowych. Zgodnie z art. 4 ustawy Prawo pocztowe do świadczenia usług pocztowych w obrocie zagranicznym stosuje się przepisy ustawy, jeżeli międzynarodowe przepisy nie stanowią inaczej. Zadania z zakresu działalności pocztowej, określone dla zarządów pocztowych lub administracji pocztowych w międzynarodowych przepisach pocztowych, wykonuje operator wyznaczony. W szczególności ma to znaczenie z punktu widzenia obowiązku świadczenia usług powszechnych, ponieważ przepisy Światowej Konwencji Pocztowej w art. 3 ust. 1 i 2 oraz w art. 12 wskazują szerszy zakres usług podstawowych (powszechnych) niż jest to określone w art. 45 ust. 1 Prawa pocztowego Uczestnicy rynku usług pocztowych Organ regulacyjny Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, dalej Prezes UKE, jest centralnym organem administracji rządowej. Zakres jego kompetencji określają przepisy Prawa telekomunikacyjnego oraz Prawa pocztowego. Obszar zagadnień będących w kompetencji Prezesa UKE obejmuje działania regulacyjne, kontrolne, mediacyjne i inspiracyjne w zakresie rynku pocztowego i telekomunikacyjnego. Zadania z zakresu rynku pocztowego realizowane przez Prezesa UKE w roku 2015 oparte były o przyjętą Strategię regulacyjną, która wyznaczyła podstawowy cel strategiczny zapewnienie skutecznego otwarcia rynku na konkurencję. Główne obszary działania obejmowały: wyznaczenie operatora pocztowego zobowiązanego do świadczenia usługi powszechnej, kształtowanie prawidłowego poziomu opłat za usługi powszechne, zapewnienie przestrzegania zasad konkurencji przez wszystkich uczestników rynku pocztowego, realizację szerokiego zakresu zadań kontrolnych działalności operatorów pocztowych, podnoszenie wiedzy i monitorowanie potrzeb konsumentów, promowanie przez Prezesa UKE uczciwej konkurencji rynkowej poprzez odpowiednie i przejrzyste zastosowanie rozwiązań regulacyjnych. Prezes UKE współpracuje z wieloma organizacjami zajmującymi się tematyką rynku pocztowego na szczeblu krajowym, europejskim i międzynarodowym. Do kluczowych grup współpracy międzynarodowej należą: Komisja Europejska (EC), Europejska Grupa Regulatorów ds. Usług Pocztowych (ERGP), Europejski Komitet Regulacji Pocztowej (CERP) oraz Światowy Związek Pocztowy (UPU). Urząd Komunikacji Elektronicznej 8

9 Operatorzy pocztowi W roku 2015 w rejestrze operatorów pocztowych znajdowało się 289 podmiotów (stan na 31 grudnia 2015 roku). Spośród zarejestrowanych operatorów pocztowych sprawozdanie złożyli: Poczta Polska oraz 166 pozostałych operatorów pocztowych. Jednocześnie 41 podmiotów złożyło oświadczenie o nieprowadzeniu działalności pocztowej w 2015 roku. Operator wyznaczony do świadczenia usług powszechnych Na podstawie art. 178 ust. 1 ustawy Prawo pocztowe obowiązki operatora wyznaczonego w okresie trzech lat od dnia wejścia w życie tej ustawy tj. do 31 grudnia 2015 roku pełniła Poczta Polska. W dniu 30 czerwca 2015 r., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, Prezes UKE wydał decyzję o wyborze Poczty Polskiej na operatora wyznaczonego do świadczenia usług powszechnych na lata Poczta Polska pełniąc funkcję operatora wyznaczonego, obowiązana jest do świadczenia usług powszechnych na terytorium całego kraju. Zakres wykonywanej przez operatora wyznaczonego działalności pocztowej W 2015 roku przedmiotem działalności pocztowej operatora wyznaczonego były w szczególności: powszechne usługi pocztowe w obrocie krajowym: przesyłki listowe nierejestrowane, przesyłki listowe rejestrowane (w tym przesyłki listowe polecone, przesyłki listowe z zadeklarowaną wartością), przesyłki dla ociemniałych, paczki pocztowe o masie do 10 kg (w tym z zadeklarowaną wartością); powszechne usługi pocztowe w obrocie zagranicznym: przesyłki listowe nierejestrowane, przesyłki listowe rejestrowane (w tym przesyłki listowe polecone, przesyłki listowe z zadeklarowaną wartością), przesyłki dla ociemniałych, paczki pocztowe o masie do 20 kg (w tym z zadeklarowaną wartością) oraz worki M; usługi wchodzące w zakres usług powszechnych w obrocie krajowym: przesyłki listowe (w tym z zadeklarowaną wartością) od nadawców masowych, przesyłka aglomeracja, przesyłka hybrydowa nierejestrowana i polecona, paczka Mini, Multi Paczka, przesyłki o masie do 10 kg: przesyłka pobraniowa, przesyłka na warunkach szczególnych i inne; usługi wchodzące w zakres usług powszechnych w obrocie zagranicznym: przesyłki listowe (w tym z zadeklarowaną wartością) od nadawców masowych i inne; usługi kurierskie w obrocie krajowym m.in.: Pocztex; usługi kurierskie w obrocie zagranicznym m.in.: usługa EMS; inne usługi pocztowe w obrocie krajowym m.in.: druki bezadresowe, telegram pocztowy, przesyłka marketingowa, przesyłka reklamowa, przesyłki o masie powyżej 10 kg i inne; inne usługi pocztowe w obrocie zagranicznym: usługa Consigment. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego (Dz. U. z 2013 r. poz. 545) lokalizacja placówek pocztowych Urząd Komunikacji Elektronicznej 9

10 operatora wyznaczonego ma uwzględniać występujące na danym obszarze zapotrzebowanie na usługi oraz następujące warunki: jedna stała placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju ma przypadać na 6000 mieszkańców na terenie gmin miejskich i miejsko wiejskich; jedna placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju, ma przypadać na 85 km 2 powierzchni gmin wiejskich; w każdej gminie powinna być uruchomiona co najmniej jedna stała placówka pocztowa operatora wyznaczonego. Wartości parametrów osiągniętych przez Pocztę Polską na koniec 2015 roku w odniesieniu do minimalnych wymagań w zakresie dostępności do sieci placówek pocztowych, określonych w rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego, przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 1. Realizacja przez Pocztę Polską kryteriów dostępności usług powszechnych Kryterium dostępności wg rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji Stopień spełnienia na W każdej gminie powinna być uruchomiona co najmniej jedna stała placówka pocztowa operatora wyznaczonego. Jedna stała placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju, przypada na 6000 mieszkańców na terenie gmin miejskich i gmin miejsko-wiejskich. Jedna placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju, przypada na 85 km 2 powierzchni w gminach wiejskich. Placówki pocztowe operatora wyznaczonego powinny być czynne we wszystkie dni robocze, z wyjątkiem sobót, co najmniej 5 dni w tygodniu, a jeżeli w tygodniu przypada dzień ustawowo wolny od pracy, liczba ta może być odpowiednio niższa. Źródło: Informacja przekazana przez Pocztę Polską Alternatywni operatorzy pocztowi Kryterium spełnione W każdej z gmin funkcjonowała co najmniej jedna stała placówka pocztowa Kryterium spełnione Wskaźnik dostępności do sieci placówek pocztowych, licząc średnio w skali kraju, dla gmin miejskich i miejsko-wiejskich wynosił mieszkańców na 1 czynną stałą placówkę pocztową. Kryterium spełnione Wskaźnik dostępności do sieci placówek pocztowych, licząc średnio w skali kraju, dla gmin wiejskich wynosił 75,42 km 2 na 1 czynną stałą placówkę pocztową. Kryterium spełnione Placówki są czynne we wszystkie dni robocze. W dniach ustawowo wolnych od pracy obsługę klientów zapewniają placówki dyżurujące. Ogółem w rejestrze operatorów pocztowych, wg stanu na koniec grudnia 2015 roku, znajdowało się 288 operatorów alternatywnych. W 2015 roku do Prezesa UKE wpłynęło: 38 wniosków o wpis do rejestru operatorów pocztowych, 35 rozpatrzono pozytywnie, 2 wnioski wpłynęły w 2015 roku, ale zostały rozpatrzone w roku 2016, 1 wniosek został wycofany przez przedsiębiorcę, 30 wniosków o wykreślenie z rejestru operatorów pocztowych, 7 wniosków o zawieszenie wykonywania działalności pocztowej. Urząd Komunikacji Elektronicznej 10

11 10 podmiotów zostało wykreślonych z rejestru operatorów pocztowych z urzędu na skutek stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania działalności pocztowej (podmioty te zostały wcześniej wykreślone z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Na przestrzeni lat nastąpił znaczący wzrost liczby operatorów alternatywnych (z 113 do 293 operatorów). W roku 2015 liczba zarejestrowanych podmiotów zmniejszyła się do 288 z uwagi na wskazaną powyżej znaczącą liczbę podmiotów wykreślonych z rejestru operatorów pocztowych. Tabela 2. Liczba zarejestrowanych alternatywnych operatorów pocztowych w latach (stan na 31 grudnia każdego roku) Rok Liczba zarejestrowanych alternatywnych operatorów pocztowych Zmiana w stosunku do roku poprzedniego % % % % % % % % * 19 7% % *W roku 2015 została zaktualizowana liczba zarejestrowanych w roku 2014 operatorów pocztowych Wykres 1. Liczba zarejestrowanych alternatywnych operatorów pocztowych w latach (stan na 31 grudnia każdego roku) Urząd Komunikacji Elektronicznej 11

12 Nie wszyscy zarejestrowani operatorzy podejmują działalność pocztową. Najwięcej działających podmiotów było w województwie mazowieckim (70), śląskim (15), małopolskim (14). W pozostałych województwach liczba działających operatorów nie przekraczała 11. Największy stopień wykorzystania uzyskanych wpisów do rejestru obserwujemy w województwach: warmińsko-mazurskim (100%), świętokrzyskim (80%) i mazowieckim (57%). Tabela 3. Liczba zarejestrowanych i działających alternatywnych operatorów pocztowych w poszczególnych województwach w 2015 roku Województwo Liczba operatorów zarejestrowanych* działających Stopień wykorzystania wpisów dolnośląskie ,45% kujawsko-pomorskie ,44% lubelskie ,50% lubuskie ,00% łódzkie ,63% małopolskie ,00% mazowieckie ,85% opolskie ,00% podkarpackie ,67% podlaskie ,00% pomorskie ,00% śląskie ,39% świętokrzyskie ,00% warmińsko-mazurskie ,00% wielkopolskie ,00% zachodniopomorskie ,00% Razem ,61% *w liczbie operatorów uwzględniono także 40 operatorów, którzy w trakcie roku 2015 zostali wykreśleni z rejestru Urząd Komunikacji Elektronicznej 12

13 Wykres 2. Liczba zarejestrowanych i działających alternatywnych operatorów pocztowych w poszczególnych województwach w 2015 roku liczba operatorów zarejestrowanych liczba operatorów działających Działalność gospodarcza w sektorze pocztowym prowadzona jest przez alternatywnych operatorów pocztowych w różnych formach organizacyjno-prawnych, co obrazuje poniższe zestawienie. Najczęściej występującą w 2015 roku formą funkcjonowania operatorów pocztowych była działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne (91 podmiotów) i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (59 podmiotów). Tabela 4. Formy organizacyjno-prawne alternatywnych operatorów pocztowych w 2015 roku Forma organizacyjno prawna Liczba operatorów działalność gospodarcza osoby fizycznej 91 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 59 spółka akcyjna 7 inna (spółdzielnia, spółka komandytowa) 9 Razem 166 Alternatywni operatorzy pocztowi, w przeciwieństwie do Poczty Polskiej, która ma obowiązek świadczenia usług w obrocie krajowym i zagranicznym, mogą świadczyć swoje usługi na terenie kraju, zagranicy albo kraju i zagranicy, bądź tylko lokalnie (na terenie województwa, powiatu, jednej miejscowości lub nawet jej części). Z informacji zawartych w sprawozdaniach wynika, że spośród 166 operatorów działających w 2015 roku: 68 prowadziło działalność tylko lokalnie, w tym: 26 na obszarze województwa, 13 na terenie powiatu, 29 w ramach miasta, 52 na obszarze krajowym, 42 na obszarze krajowym i zagranicznym, 4 wyłącznie na obszarze zagranicznym. Urząd Komunikacji Elektronicznej 13

14 Wykres 3. Zasięg działania alternatywnych operatorów pocztowych w 2015 roku 25% 16% 42% 8% 31% 18% 2% 0% Zagranica Kraj i zagranica Kraj Województwo Powiat Miasto Inny Zakres wykonywanej przez operatorów alternatywnych działalności pocztowej W 2015 roku alternatywni operatorzy pocztowi działali w trzech segmentach rynku usług pocztowych w tym w obszarze: usług wchodzących w zakres usług powszechnych obejmującym: przesyłki listowe i paczki pocztowe o wadze i wymiarach określonych dla usług powszechnych oraz przesyłki dla ociemniałych, nieświadczone przez operatora wyznaczonego w ramach obowiązku świadczenia usług powszechnych; przesyłek kurierskich do których należą przesyłki listowe będące przesyłką rejestrowaną lub paczki pocztowe, przyjmowane, sortowane, przemieszczane i doręczane w sposób łącznie zapewniający: bezpośredni odbiór przesyłki pocztowej od nadawcy, śledzenie przesyłki pocztowej od momentu nadania do doręczenia, doręczenie przesyłki pocztowej w gwarantowanym terminie określonym w regulaminie świadczenia usług pocztowych lub w umowach o świadczenie usług pocztowych, doręczenie przesyłki pocztowej bezpośrednio do rąk adresata lub osoby uprawnionej do odbioru oraz uzyskanie pokwitowania odbioru przesyłki pocztowej w formie pisemnej lub elektronicznej; innych usług pocztowych grupę tę stanowią przesyłki listowe, paczki pocztowe, których wymiary i/lub waga wykraczały poza określone w art. 45 Prawa pocztowego. Do usług w tym obszarze rynku pocztowego zalicza się także świadczenie w obrocie krajowym i zagranicznym przekazów pocztowych, przesyłek reklamowych oraz druków bezadresowych, czy też przesyłek pocztowych przesłanych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (które na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjęły fizyczną formę przesyłki listowej). Liczbę alternatywnych operatorów pocztowych działających w poszczególnych segmentach rynku pocztowego prezentuje poniższe zestawienie. Urząd Komunikacji Elektronicznej 14

15 Tabela 5. Obszary działania alternatywnych operatorów pocztowych w 2015 roku Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych Segmenty rynku usług pocztowych Przesyłki kurierskie Inne usługi pocztowe Liczba alternatywnych operatorów pocztowych Analiza pod względem obszarów działania alternatywnych operatorów pocztowych wskazuje, że 145 z nich świadczy usługi wyłącznie w jednym segmencie (w 46 sprawozdaniach z działalności pocztowej w 2015 roku wskazano, że działalność pocztowa prowadzona była wyłącznie w obszarze usług wchodzących w zakres usług powszechnych, w przypadku 87 operatorów pocztowych wyłącznie w segmencie przesyłek kurierskich). Natomiast 7 operatorów działało we wszystkich trzech segmentach rynku pocztowego, jednak tylko 3 z nich to operatorzy posiadający znaczący udział w rynku pocztowym Definicje i zakres usług pocztowych Zgodnie z ustawą Prawo pocztowe działalność pocztowa jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) i wymaga wpisu do rejestru operatorów pocztowych. Nie wymaga wpisu do rejestru działalność pocztowa polegająca na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu druków bezadresowych, działalność wykonywana przez agenta pocztowego na podstawie umowy agencyjnej, zawartej z operatorem pocztowym, jak również działalność pocztowa wykonywana przez podwykonawcę w imieniu operatora pocztowego na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej (art. 6 ust. 2-4 Prawa pocztowego). Ustawa Prawo pocztowe określiła obszary działania podmiotów funkcjonujących na rynku pocztowym poprzez wprowadzenie nowych pojęć i definicji. Zgodnie z obowiązującymi definicjami: usługę pocztową stanowi zarobkowe wykonywanie w obrocie krajowym lub zagranicznym każdej spośród czynności przyjmowania, sortowania i doręczania przesyłek pocztowych oraz druków bezadresowych, jak również ich przemieszczanie, jeżeli jest wykonywane łącznie przynajmniej z jedną z tych czynności; przesyłanie przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej; prowadzenie punktów wymiany umożliwiających przyjmowanie i wymianę korespondencji między podmiotami korzystającymi z obsługi tych punktów oraz realizowanie przekazów pocztowych. Urząd Komunikacji Elektronicznej 15

16 usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, zgodnie z art. 3 pkt 30 Prawa pocztowego, obejmują przesyłki listowe i paczki pocztowe, o wadze i wymiarach określonych dla usług powszechnych, oraz przesyłki dla ociemniałych, nieświadczone przez operatora wyznaczonego w ramach obowiązku świadczenia usług powszechnych. Do listy usług wchodzących w zakres usług powszechnych nie zalicza się usług pocztowych polegających na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu przesyłek kurierskich. przesyłkę kurierską, zgodnie z art. 3 pkt 19 Prawa pocztowego, stanowi rejestrowana przesyłka listowa lub paczka pocztowa przyjmowana, sortowana, przemieszczana i doręczana w sposób łącznie zapewniający: bezpośredni jej odbiór od nadawcy, śledzenie od momentu nadania do doręczenia, doręczenie w gwarantowanym terminie określonym w regulaminie świadczenia usług lub w umowach o świadczenie usług pocztowych a także doręczenie jej bezpośrednio do rąk adresata lub osoby uprawnionej oraz uzyskanie pokwitowania odbioru w formie pisemnej lub elektronicznej. paczka pocztowa, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 czerwca 2003 roku - Prawo pocztowe obowiązującej do 31 grudnia 2012 r. była definiowana jako usługa świadczona przez operatora publicznego tj. Pocztę Polską, powodowało to, że część alternatywnych operatorów pocztowych w sposób niewłaściwy kwalifikowała paczki pocztowe do sektora usług przewozowych. Obecnie paczka pocztowa zdefiniowana została jako przesyłka rejestrowana, niebędąca przesyłką listową o masie i wymiarach, zgodnie z art. 3 pkt 14 ustawy Prawo pocztowe. Zgodnie z art. 45 ust. 1 Prawa pocztowego usługi powszechne stanowią świadczone w obrocie krajowymi i zagranicznym usługi pocztowe obejmujące przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek listowych do 2 kg (w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością), paczek pocztowych do 10 kg (w tym z zadeklarowaną wartością), przesyłek dla ociemniałych, a także sortowanie, przemieszczanie i doręczania nadesłanych z zagranicy paczek pocztowych o masie do 20 kg. Powyższy przepis określa również minimalne i maksymalne wymiary przesyłek listowych i paczek pocztowych świadczonych w ramach usługi powszechnej. Zgodnie z obwiązującą ustawą do katalogu usług powszechnych nie zalicza się przekazów pocztowych, przesyłek reklamowych oraz usług wymienionych w art. 45 ust. 1 ustawy świadczonych dla nadawców masowych. Ustawa Prawo pocztowe wprowadziła podział rynku usług pocztowych poprzez wyodrębnienie jego głównych segmentów: usług powszechnych, usług wchodzących w zakres usług powszechnych, przesyłek kurierskich oraz innych usług pocztowych. Definicje trzech pierwszych segmentów rynku pocztowego zostały przedstawione powyżej. Usługi pocztowe, których nie można przypisać do żadnej z trzech ww. kategorii usług uznaje się za inne usługi pocztowe. A zatem, grupa ta obejmuje zarówno przesyłki listowe i paczki pocztowe, które nie odpowiadają definicjom przesyłek zawartych w poprzednich segmentach, jak i przekazy pocztowe, przesyłki reklamowe, druki bezadresowe i przesyłki pocztowe przesłane przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej (tzw. przesyłki hybrydowe), które na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjęły fizyczną formę przesyłki listowej. Urząd Komunikacji Elektronicznej 16

17 3. Analiza funkcjonowania rynku usług pocztowych 3.1. Usługi pocztowe w 2015 roku W niniejszej części przedstawione zostały informacje na temat poziomu sprzedaży usług pocztowych wszystkich operatorów pocztowych w roku 2015 oraz porównawczo w latach tj. w okresie obowiązywania ustawy Prawo pocztowe. W analizie nie uwzględniono druków bezadresowych z uwagi na brak pełnych danych w tym zakresie. Wolumen usług pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym W 2015 roku operatorzy pocztowi zrealizowali ogółem 2 003,15 mln sztuk usług. W porównaniu do roku 2014 oznacza to wzrost o 1,06%. Tabela 6. Usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w latach (bez uwzględnienia druków bezadresowych) wg wolumenu Wolumen (mln szt.) Zmiana % / /2015 Kraj 1 983, , ,00-5,56% 1,15% Zagranica 101,00 108,71 108,15 7,63% -0,52% Razem 2 084, , ,15-4,92% 1,06% Jak wynika z przedstawionych powyżej danych 94,60% ogólnego wolumenu usług zrealizowanych przez operatorów pocztowych było świadczone w obrocie krajowym. Usługi w obrocie zagranicznym stanowiły 5,40 % wolumenu ogółem. W roku 2015 w porównaniu do roku poprzedniego wolumen usług pocztowych w obrocie krajowym nieznacznie wzrósł, natomiast w przypadku usług w obrocie zagranicznym nastąpił niewielki spadek. Tabela 7. Poszczególne usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w latach wg wolumenu Usługi pocztowe Wolumen (mln szt.) Zmiana % / /2014 Przesyłki listowe 1 663, , ,97-10,78% -1,09% Paczki pocztowe 56,39 27,92 26,78-50,48% -4,08% Przesyłki dla ociemniałych 0,08 0,10 0,12 26,04% 20,48% Przesyłki reklamowe 177,95 228,21 249,41 28,24% 9,29% Przesyłki elektroniczne* 0,03 0,64 0, ,64% -98,48% Przesyłki kurierskie 136,46 194,46 214,12 42,50% 10,11% Przekazy pocztowe 50,33 46,61 44,74-7,39% -4,03% Razem 2 084, , ,15-4,92% 1,06% *Przesyłki elektroniczne przesyłki pocztowe przesyłane przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej Analiza danych za rok 2015 w zakresie poszczególnych usług pocztowych wykazała, że nadal najwyższy udział w strukturze tych usług stanowią przesyłki listowe (73,28%). Pozostałe istotne pod względem wolumenu usługi stanowią odpowiednio: przesyłki reklamowe (12,45%) oraz przesyłki kurierskie (10,69%). Urząd Komunikacji Elektronicznej 17

18 Przesyłki listowe realizowane są nie tylko dla klientów indywidualnych, ale przede wszystkim dla znaczących podmiotów biznesowych i instytucjonalnych, co sprawia, że mimo tendencji spadkowych wynikających z odchodzenia od tradycyjnej korespondencji listowej ich udział w usługach ogółem jest nadal dominujący. Wysoki udział przesyłek reklamowych w ogólnym wolumenie usług pocztowych wskazuje, że pomimo wielu sposobów komunikowania duża część przedsiębiorców nie rezygnuje z przedstawienia swojej oferty w sposób tradycyjny. Paczki pocztowe w 2015 roku stanowiły niewielki udział w rynku, tj. 1,34%. Wynika to prawdopodobnie z migracji klientów do segmentu usług kurierskich, czyli przesyłek o znacznie wyższym standardzie jakości. Wykres 4. Poszczególne usługi pocztowe w 2015 roku struktura wg wolumenu 10,69% Przesyłki listowe Paczki pocztowe 12,45% 2,23% 0,01% 1,34% Przesyłki dla ociemniałych Przekazy pocztowe Przesyłki reklamowe 73,28% Przesyłki elektroniczne Przesyłki kurierskie Wykres 5. Przesyłki listowe w latach wg wolumenu (mln szt.) 1 700, , , , , , , ,97 Przesyłki listowe 1 450, , , Urząd Komunikacji Elektronicznej 18

19 Na przestrzeni lat nastąpił dalszy znaczący spadek wolumenu przesyłek listowych ogółem, przy czym należy zauważyć tendencję wyhamowania dynamiki tego spadku w ostatnim roku. Poniżej przedstawiono dane dotyczące pozostałych usług pocztowych (pominięto przesyłki dla ociemniałych). Wykres 6. Poszczególne usługi pocztowe ogółem w obrocie krajowym i zagranicznym w latach wg wolumenu (mln szt.) 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 249,41 228,21 214,12 194,46 177,95 136,46 56,39 50,33 46,61 44,74 27,92 26,78 0,03 0,64 0, Paczki pocztowe Przekazy pocztowe Przesyłki reklamowe Przesyłki elektroniczne Przesyłki kurierskie W latach zauważalny był dynamiczny wzrost wolumenu przesyłek kurierskich i przesyłek reklamowych. Wolumen przesyłek kurierskich wzrósł o 56,91%, natomiast wolumen przesyłek reklamowych o 40,15%. Pozostałe usługi tj. przekazy pocztowe, przesyłki z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej wykazywały niewielkie zmiany wolumenu. Jedynie liczba paczek pocztowych znacznie spadła, o ponad 50%, co było spowodowane migracją klientów z tradycyjnych usług paczkowych do przesyłek kurierskich. Przychody z usług pocztowych w obrocie krajowym i zagranicznym W 2015 roku operatorzy pocztowi osiągnęli 7 611,54 mln zł przychodu, co oznacza wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 2,70%. Operatorzy generują przychody przede wszystkim z działalności na terenie kraju (80,89%). Przychody z usług pocztowych w obrocie zagranicznym stanowiły 19,11%. Tabela 8. Usługi pocztowe ogółem w obrocie krajowym i zagranicznym w latach (bez uwzględniania druków bezadresowych) wg przychodów Przychody (mln zł) Zmiana % / /2015 Kraj 6 240, , ,33-1,70% 0,37% Zagranica 1 106, , ,21 15,47% 13,87% Razem 7 346, , ,54 0,88% 2,70% Urząd Komunikacji Elektronicznej 19

20 Z danych przedstawionych w tabeli 8 wynika, że w 2015 roku wzrost przychodów ogółem z usług pocztowych wynikał przede wszystkim ze wzrostu przychodów z usług w obrocie zagranicznym. Przychody w tym obszarze wzrosły w latach o blisko 350 mln zł. Przyczynę tak znaczącego wzrostu przychodów w obrocie zagranicznym należy upatrywać we wzroście liczby usług realizowanych w segmencie przesyłek kurierskich, których ceny są wyższe od cen pozostałych usług. Tabela 9. Poszczególne usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w latach wg przychodów Usługi pocztowe Przychody (mln zł) Zmiana % / /2014 Przesyłki listowe 3 562, , ,99-3,48% -7,16% Paczki pocztowe 610,97 443,06 424,49-27,48% -4,19% Przesyłki dla ociemniałych 0,77 0,27 0,32-64,68% 17,84% Przesyłki reklamowe 180,81 212,47 211,25 17,51% -0,57% Przesyłki elektroniczne 0,85 0,46 0,20-46,31% -56,46% Przesyłki kurierskie 2 290, , ,33 18,23% 17,58% Przekazy pocztowe 350,26 321,91 308,58-8,09% -4,14% Potwierdzenie odbioru przesyłki rejestrowanej 349,96 286,74 290,39-18,07% 1,27% Przyjęcie zgłoszenia o zmianie adresu 0,58 0,43 0,00-26,54% -100,00% Razem 7 346, , ,54 0,88% 2,70% *Przesyłki elektroniczne przesyłki pocztowe przesyłane przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej Z danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że w 2015 największe obroty generowały przesyłki listowe oraz przesyłki kurierskie. Łączny udział tych usług w przychodach ogółem wyniósł 83,77%. Wykres 7. Poszczególne usługi pocztowe w 2015 roku - struktura wg przychodów Przesyłki listowe Paczki pocztowe Przesyłki dla ociemniałych 41,84% 41,94% Potwierdzenie odbioru przesyłki rejestrowanej Przekazy pocztowe Przesyłki reklamowe Przesyłki elektroniczne 2,78% 4,05% 3,82% 5,58% Przyjęcie zgłoszenia o zmianie adresu Przesyłki kurierskie Urząd Komunikacji Elektronicznej 20

21 Przychody z przesyłek listowych w okresie wykazują znaczny spadek. Operatorzy uzyskali z ww. usług o 10,39% niższy przychód niż w 2013 roku. Sytuacja ta wpisuje się w trend wynikający ze zmian w preferencjach klientów, którzy odchodzą od tradycyjnych form świadczenia usług na rzecz usług gwarantujących krótki termin i dogodną formę realizacji. Do tej grupy usług należą przesyłki kurierskie. W omawianym okresie przychody z przesyłek kurierskich wzrosły o 37,82% i osiągnęły porównywalny przychód do przychodu z przesyłek listowych ok. 3,2 mld zł. Jeśli więc w obu przypadkach trend się utrzyma, to w 2016 roku przychody z przesyłek kurierskich, poprzez fakt wzrostu zainteresowania klientów e- handlem, który spowodował wzrost liczby nadawanych paczek pocztowych, mogą osiągnąć znacznie wyższy poziom, przewyższający przychody z przesyłek listowych. Wykres 8. Przesyłki listowe oraz przesyłki kurierskie w latach wg przychodów (mln zł) 4 000, , , , , , ,00 500,00 0, , , , , , , Przesyłki listowe Przesyłki kurierskie Wykres 9. Poszczególne usługi pocztowe 1 w latach wg przychodów (mln zł) 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00 610,97 443,06 424,49 350,26 321,91 308,58 349,96 286,74 290,39 180,81 212,47 211, Paczki pocztowe Przesyłki dla ociemniałych Potwierdzenie odbioru przesyłki rejestrowanej przekazy pocztowe przesyłki reklamowe przesyłki elektroniczne Przyjęcie zgłoszenia o zmianie adresu 1 Bez uwzględnienia przesyłek listowych i przesyłek kurierskich, które zostały przedstawione na wykresie 8. Urząd Komunikacji Elektronicznej 21

22 Analizując dane dotyczące pozostałych usług pocztowych można zauważyć stabilizację przychodów osiąganych przez operatorów pocztowych w omawianym okresie. Jedynie przychody z paczek pocztowych (w ujęciu bez paczek pocztowych realizowanych w segmencie przesyłek kurierskich) w znacznym stopniu uległy zmniejszeniu (30,52% - w stosunku do roku 2013). Jak już wspomniano wcześniej jest to wynikiem m.in. migracji klientów korzystających z tradycyjnych usług paczkowych do segmentu przesyłek kurierskich. Sprzedaż usług w poszczególnych segmentach rynku pocztowego W 2015 roku operatorzy pocztowi zrealizowali łącznie we wszystkich segmentach rynku pocztowego 2 003,15 mln sztuk usług pocztowych, z czego zdecydowaną większość w obrocie krajowym (94,60%). Uzyskali z tego tytułu przychody w wysokości ponad 7 611,54 mln zł, z czego 80,89% w obrocie krajowym. Tabela 10. Usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w podziale na poszczególne segmenty rynku pocztowego w latach wg wolumenu i przychodów Segment Wolumen (mln szt.) Zmiana % Przychody (mln zł) Zmiana % / / / /2014 Usługi powszechne 838,59 711,74 647,47-15,13% -9,03% 3 252, , ,87-9,69% -9,30% Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych 865,74 793,23 842,53-8,38% 6,22% 1 194, , ,53-1,44% 1,03% Przesyłki kurierskie 136,46 194,46 214,12 42,50% 10,11% 2 290, , ,33 18,23% 17,58% Inne usługi pocztowe 243,90 282,67 299,03 15,89% 5,79% 609,34 588,90 573,82-3,33% -2,56% Inne usługi pocztowe z drukami bezadresowymi Razem bez druków bezadresowych Razem z drukami bezadresowymi 4 091, , ,97 4,45-4,49 750,12 748,45 705,15-0,22% -5, , , ,15-4,92% 1,06% 7 346, , ,54 0,88% 2,70% 5 932, , ,08 0,69% -3,13% 7 487, , ,88 1,12% 2,27% Analizując poszczególne segmenty rynku pocztowego należy zauważyć, że wolumen usług powszechnych od roku 2014 zmniejszył się o ponad 64 mln sztuk usług. Liczba usług w segmencie usług wchodzących w zakres usług powszechnych w omawianym okresie jest dość stabilna i kształtuje się w granicach 800 mln sztuk rocznie, natomiast segment usług kurierskich rozwija się. Liczba przesyłek kurierskich w stosunku do roku 2014 wzrosła w roku 2015 o prawie 20 mln sztuk. Podobnie, jak w segmencie przesyłek kurierskich, wzrasta liczba usług świadczonych w segmencie innych usług pocztowych. W zakresie przychodów największy ich wzrost o 17,58% nastąpił w segmencie przesyłek kurierskich. Natomiast przychody w segmencie usług powszechnych i innych usług pocztowych spadły odpowiednio o 9,30% oraz o 2,56%. Urząd Komunikacji Elektronicznej 22

23 Wykres 10. Usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w podziale na segmenty rynku w latach struktura wg wolumenu ,32% 42,06% 10,69% 14,93% Usługi Powszechne ,91% 40,02% 9,81% 14,26% Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych Przesyłki kurierskie ,23% 41,53% 6,55% 11,70% Inne usługi pocztowe 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wykres 11. Usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym w podziale na segmenty rynku w latach struktura wg przychodów ,00% 15,63% 41,84% 7,54% Usługi Powszechne ,63% 15,89% 36,54% 7,95% Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych Przesyłki kurierskie ,27% 16,26% 31,18% 8,29% Inne usługi pocztowe 0% 20% 40% 60% 80% 100% Reklamacje usług pocztowych W 2015 roku użytkownicy usług pocztowych zareklamowali usług pocztowych, czyli o 43,25% więcej niż w roku W stosunku do ogółu świadczonych usług reklamacje stanowiły 0,001 %. Z liczby reklamacji ogółem 49,80% zostało odrzuconych, 45,16% uwzględniono, natomiast na koniec 2015 roku w toku wyjaśniania pozostawało 5,04% reklamacji. Wśród omawianych reklamacji najwięcej odnosiło się do opóźnienia w doręczeniu przesyłki (aż reklamacji), na drugim miejscu znalazły się reklamacje dotyczące innych przyczyn ( reklamacji). Urząd Komunikacji Elektronicznej 23

24 Wykres 12. Reklamacje usług pocztowych w latach struktura wg sposobu rozpatrzenia oraz przyczyny złożenia reklamacji 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 9,1% 23,1% 20,8% 29,2% 34,4% 34,0% 27,5% 29,6% 6,6% 57,6% 56,0% 27,7% 12,3% 29,6% 19,5% 27,1% 14,5% 42,8% 37,5% 10,4% 3,7% 13,5% 2,9% 6,0% 1,2% 19,0% 9,4% 13,6% 0,7% 3,6% 9,8% 10,5% 2,6% 0,9% 35,9% 6,8% 1,7% 28,8% 37,0% 41,9% 36,1% 17,7% 15,7% 16,7% 14,8% Uwzględnione Odrzucone W toku Utrata Ubytek Uszkodzenie Opóźnienie Inne W 2015 roku operatorzy pocztowi wypłacili odszkodowania w przypadku 412 tys. reklamacji o łącznej wartości 24,54 mln zł. Urząd Komunikacji Elektronicznej 24

25 Liczba przesyłek pocztowych przypadająca na 1 mieszkańca kraju (wskaźnik postażu) bez druków bezadresowych. Wskaźnik postażu w 2015 r. wynosił 52,1 przesyłki przypadające na 1 mieszkańca. Oznacza to wzrost w stosunku do roku 2014 kiedy poziom tego wskaźnika wynosił 51,7. W latach kształtował się na podobnym poziomie ok. 52 przesyłki przypadające na 1 mieszkańca. Tabela 11. Liczba przesyłek w obrocie krajowym i zagranicznym (bez druków bezadresowych) w przeliczeniu na 1 mieszkańca Polski w latach Lata Wolumen (mln szt.) 2 001, , , ,15 Liczba przesyłek na 1 mieszkańca 51,9 54,2 51,7 52,1 (liczba ludności w III kw. każdego roku według danych GUS informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej województw: 3/2012, 3/2013, 3/2014, 3/2015 ). Wykres 13. Liczba przesyłek w obrocie krajowym i zagranicznym (bez druków bezadresowych) w przeliczeniu na 1 mieszkańca Polski w latach ,5 54,0 53,5 53,0 52,5 52,0 51,5 51,0 50,5 50,0 54,2 51,9 52,1 51, Urząd Komunikacji Elektronicznej 25

26 3.2. Usługi powszechne W 2015 roku do usług powszechnych zaliczane było (zgodnie z art. 45 ustawy Prawo pocztowe) świadczone w obrocie krajowym i zagranicznym: 1) przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie: a) przesyłek listowych, w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością, o wadze do 2000 g i liczonych z tolerancją 2 mm wymiarach: maksymalnych mm, stanowiących sumę długości, szerokości i wysokości, przy czym największy wymiar nie może przekroczyć 600 mm, a w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu mm, stanowiących sumę długości i podwójnej średnicy, przy czym największy wymiar nie może przekroczyć 900 mm, minimalnych mm w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu, stanowiących sumę długości i podwójnej średnicy, przy czym największy wymiar nie może być mniejszy niż 100 mm, minimalnych strony adresowej - 90x140 mm, b) przesyłek dla ociemniałych, c) paczek pocztowych, w tym z zadeklarowaną wartością, o masie do g i wymiarach, z których największy nie przekracza 1500 mm, a suma długości i największego obwodu mierzonego w innym kierunku niż długość nie przekracza 3000 mm; 2) sortowanie, przemieszczanie i doręczanie nadesłanych z zagranicy paczek pocztowych o masie do g i wymiarach, o których mowa w pkt 1 lit. c. Na podstawie przepisów Światowej Konwencji Pocztowej do usług powszechnych zostały zaliczone również paczki pocztowe nadawane za granicę do 20 kg oraz worki M. Do katalogu usług powszechnych nie zalicza się w aktualnym stanie prawnym przekazów pocztowych, przesyłek reklamowych oraz usług wymienionych w art. 45 ust. 1 ustawy świadczonych dla nadawców masowych). Usługi powszechne, zgodnie z art. 46 ust. 2 Prawa pocztowego, powinny być świadczone: w sposób jednolity, w porównywalnych warunkach, przy zapewnieniu na terytorium całego kraju rozmieszczenia: o placówek pocztowych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 pkt 3 oraz o nadawczych skrzynek pocztowych odpowiedniego do zapotrzebowania na danym terenie, z zachowaniem wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych, po przystępnych cenach, z częstotliwością zapewniającą co najmniej jedno opróżnianie nadawczej skrzynki pocztowej i doręczanie przesyłek pocztowych, co najmniej w każdy dzień roboczy nie mniej niż 5 dni w tygodniu z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, w sposób umożliwiający uzyskanie przez nadawcę dokumentu potwierdzającego odbiór przesyłki rejestrowanej. Usługi powszechne realizowane są przez Pocztę Polską. Urząd Komunikacji Elektronicznej 26