Raport o stanie rynku pocztowego za rok 2014

Transkrypt

1 Raport o stanie rynku pocztowego za rok 2014 Warszawa, maj 2015 r.

2 1. Wprowadzenie Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie rynku usług pocztowych Prawo krajowe Prawo europejskie Prawo międzynarodowe Rynek usług pocztowych Istota rynku usług pocztowych Rola i zadania organu regulacyjnego Operatorzy pocztowi Analiza funkcjonowania rynku usług pocztowych Analiza działalności operatora wyznaczonego w 2014 roku Analiza działalności alternatywnych operatorów pocztowych w 2014 roku Analiza działalności operatorów pocztowych w 2014 roku Wnioski...51 Spis tabel...54 Spis wykresów...56 Załącznik wyniki kontroli działalności pocztowej...58 Urząd Komunikacji Elektronicznej 2

3 Niniejszy raport został sporządzony stosownie do art. 43 ust. 6 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1529), dalej zwaną ustawą lub Pp, na podstawie informacji uzyskanych od operatorów pocztowych zgodnie z art. 43 ust. 1 i 2 ww. ustawy. Wymienione przepisy obligowały operatorów pocztowych do przedłożenia Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej sprawozdań z działalności pocztowej prowadzonej w 2014 roku. Sprawozdanie przedstawili: operator wyznaczony świadczący usługi powszechne (Poczta Polska S.A.) oraz 165 alternatywnych operatorów pocztowych. Działalnością pocztową w rozumieniu art. 1 ww. ustawy, jest wykonywanie działalności gospodarczej, polegającej na świadczeniu usług pocztowych w obrocie krajowym lub zagranicznym. Raport o stanie rynku pocztowego sporządzony został w oparciu o przekazane przez operatorów pocztowych dane sprawozdawcze sporządzone zgodnie ze wzorami formularzy sprawozdawczych, których zakres określony został w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 26 listopada 2013 roku w sprawie wzoru formularza służącego do przedkładania Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej sprawozdania z działalności pocztowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1489). W przypadku stwierdzenia, w wyniku weryfikacji danych, iż operatorzy pocztowi dokonali klasyfikacji usług pocztowych niezgodnej z przepisami ww. ustawy Prezes UKE wprowadzi stosowne korekty. Dane przekazane w sprawozdaniu z działalności pocztowej jednego z operatorów pocztowych na dzień publikacji niniejszego raportu, z uwagi na przedstawioną interpretację przepisów w zakresie kwalifikacji świadczonych usług pocztowych, podlegają weryfikacji dlatego też niniejszy Raport o stanie rynku pocztowego może podlegać korekcie. Przedstawione w niniejszym Raporcie dane porównawcze dotyczące roku 2013 zawierają skorygowane dane wynikające z wprowadzonych przez operatorów alternatywnych korekt w złożonych sprawozdaniach z działalności pocztowej za rok 2013 w zakresie: Formularza F02: - wolumen przesyłek ogółem zmienił się z 866,18 mln sztuk na 865,74 mln sztuk (zmiana o 0,05%), - przychody ogółem zmieniły się z 1196,10 mln zł na 1194,54 mln zł (zmiana o 0,13%). Formularza F03: - wolumen ogółem zmienił się z 136,40 mln sztuk na 136,46 mln sztuk przesyłek (zmiana o 0,05%), - przychody ogółem zmieniły się z 2289,20 mln zł na 2290,56 mln zł (zmiana o 0,06%), Formularza F04: - wolumen ogółem zmienił się z 3.35,72 mln sztuk na 4091,75 sztuk przesyłek (zmiana o 34,7%), - przychody ogółem zmieniły się z 720,74 mln zł na 749,54 mln zł (zmiana o 4,00%), 1. Wprowadzenie Rok 2014 był drugim rokiem funkcjonowania ustawy Prawo pocztowe, która wdrożyła do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniająca dyrektywę 97/67WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 52 z s. 3 z późn. zm.), nakładającą na kraje członkowskie Unii Europejskiej obowiązek liberalizacji rynku usług pocztowych. Polski rynek pocztowy przez ostatnie lata ulegał systematycznym zmianom, co było wynikiem wprowadzania stopniowej liberalizacji rynku pocztowego, a także rosnącego zapotrzebowania klientów biznesowych i indywidualnych na usługi pocztowe. Kształtująca się konkurencja rynkowa w istotnym stopniu oddziałuje na powstawanie nowych usług pocztowych oraz unowocześnianie usług już istniejących poprzez Urząd Komunikacji Elektronicznej 3

4 oferowanie wartości dodanych do tych usług. W procesie realizacji usług pocztowych pojawiają się także nowe, zróżnicowane sposoby świadczenia usług. Obok realizacji usług w placówkach pocztowych ich realizacja odbywa się w większym zakresie poprzez wykorzystanie urządzeń nadawczo odbiorczych do świadczenia usług pocztowych (automatów do pocztowej obsługi klientów). Następuje poprawa jakości i dostępności usług. W tym zakresie szczególnie istotnym z punktu widzenia interesu społecznego jest prawidłowe, zgodne z przepisami prawa, świadczenie usług o charakterze powszechnym. Zmiany w przepisach regulujących polski rynek pocztowy obowiązujące od 2013 roku miały istotny wpływ na wiele obszarów jego funkcjonowania. Istotne znaczenie dla uwolnienia konkurencji na rynku usług listowych miało zniesienie prawa wyłączności operatora wyznaczonego do realizacji przesyłek pocztowych o masie nieprzekraczającej 50 g. Przepisy prawa pocztowego jasno określiły obszary działania podmiotów funkcjonujących na rynku pocztowym poprzez wprowadzenie nowych pojęć i definicji. Zgodnie z obowiązującą definicją, usługą pocztową jest realizowane łącznie lub rozdzielnie przyjmowanie, sortowanie i doręczanie przesyłek pocztowych i druków bezadresowych oraz przemieszczanie przesyłek, jeżeli wykonywane jest łącznie przynajmniej z jedną z poprzednio wymienionych czynności. Przedsiębiorca uzyskuje prawo do realizacji usług pocztowych po dopełnieniu obowiązku zarejestrowania działalności w rejestrze operatorów pocztowych prowadzonym przez Prezesa UKE. Wpis do rejestru nie jest natomiast wymagany w przypadkach wykonywania działalności pocztowej przez podwykonawcę na rzecz operatora pocztowego, jak również agentów pocztowych, a ponadto wpisu nie wymaga świadczenie druków bezadresowych. Uwolnienie rynku pocztowego prowadzi do umacniania pozycji dużych operatorów krajowych i zagranicznych działających już na polskim rynku pocztowym. Wyraźny wzrost usług następuje w segmencie przesyłek kurierskich czemu niewątpliwie sprzyja rozwój handlu realizowany drogą elektroniczną (e-commerce) stwarzając dodatkowe możliwości zwiększania przychodów przez operatorów pocztowych, a jednocześnie przyczyniając się do poprawy jakości obsługi klientów. Zmianie podlegają również stosowane sposoby świadczenia usług pocztowych. Poza realizacją usług przez operatora wyznaczonego w oparciu o sieć własnych placówek pocztowych oraz placówki agencyjne, nastąpił istotny wzrost liczby placówek agencyjnych, z których w oparciu o podpisane umowy korzystają operatorzy alternatywni. Oparcie realizacji usług na sieci placówek agencyjnych powoduje, że kilku operatorów pocztowych korzysta z sieci tych samych placówek. W roku 2014 świadczenie usług powszechnych realizowała Poczta Polska S.A. Pełniąc rolę operatora wyznaczonego spółka ma ustawowy obowiązek, zapewnienia realizacji usług powszechnych w sposób ciągły, gwarantujący dostępność na terytorium całego kraju, w tym na terenach wiejskich z zachowaniem jednolitych warunków ich świadczenia, na określonym poziomie jakości oraz przy zachowaniu przystępności cenowej. Liczba wymaganych placówek pocztowych niezbędnych do prawidłowego świadczenia usług powszechnych została określona w rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego (Dz. U. z 2013 r. poz. 545). Urząd Komunikacji Elektronicznej 4

5 Na koniec roku 2014 liczba placówek pocztowych operatora wyznaczonego wynosiła ogółem 7540, w tym 4665 placówek własnych oraz 2875 placówek agentów pocztowych. Wg stanu na koniec 2014 r. w rejestrze operatorów pocztowych zarejestrowanych było 295 podmiotów czyli o 20 więcej niż w roku poprzednim, jednakże nie wszyscy operatorzy, którzy uzyskali wpis do rejestru podjęli prowadzenie działalności pocztowej. Jest to kolejny rok, w którym następuje systematyczny wzrost liczby operatorów pocztowych. W omawianym okresie działalność w zakresie świadczenia usług pocztowych prowadziło 166 operatorów pocztowych, wobec 163 operatorów prowadzących taką działalność w 2013 roku. Od 2013 roku klasyfikacja rynku usług pocztowych dokonywana jest poprzez wyodrębnienie jego głównych segmentów tj. usług powszechnych, usług wchodzących w zakres usług powszechnych, przesyłek kurierskich oraz innych usług pocztowych, do których zalicza się poza przesyłkami listowymi i paczkami pocztowymi m.in. przekazy pocztowe, przesyłki reklamowe oraz druki bezadresowe. W roku 2014 w obrocie krajowym i zagranicznym zrealizowano łącznie 5973,21 mln sztuk usług pocztowych co przełożyło się na 7570,65 mln zł przychodów, przy czym 66,82% wolumenu przesyłek ogółem stanowiły druki bezadresowe (3991,10 mln sztuk), z których przychód wyniósł zaledwie 159,56 mln zł. W odniesieniu do roku 2013 wolumen zrealizowanych w roku 2014 usług pocztowych (bez druków bezadresowych) zmniejszył się z 2084,69 mln sztuk do 1982,10 mln sztuk co oznacza spadek o 4,92%, natomiast wartość uzyskanych w tym zakresie przychodów wzrosła z 7346,19 mln zł do 7411,09 mln zł, co oznacza wzrost o 0,88%. Najwyższy udział w sprzedaży usług pocztowych ogółem uzyskała Poczta Polska S.A. Operator wyznaczony zrealizował w obrocie krajowym i zagranicznym 1783,24 mln sztuk usług co przełożyło się na 4620,09 mln zł przychodu. W odniesieniu do roku 2013 wolumen zrealizowanych przez operatora wyznaczonego usług obniżył się o 9,34%,a wartość przychodów o 6,23%. Analiza danych w odniesieniu do wydzielonych segmentów rynku pocztowego wskazuje, że w segmencie usług powszechnych operator wyznaczony zrealizował 711,74 mln sztuk usług, co przełożyło się na 2937,11 mln zł przychodu. W odniesieniu do roku 2013 oznacza to spadek w zakresie wolumenu o 15,13%, a przychodów o 9,69%. Natomiast w segmencie usług wchodzących w zakres usług powszechnych liczba zrealizowanych usług pocztowych ogółem wyniosła 793,23 mln sztuk, co przełożyło się na 1177,39 mln zł przychodów. Najwyższy udział w tym segmencie, zarówno w odniesieniu do wolumenu jak i przychodów, osiągnął operator wyznaczony uzyskując odpowiednio 68,60% udziału w wolumenie oraz 72,87% udziału w przychodach. InPost S.A., InPost Paczkomaty sp. z o.o. oraz Polska Grupa Pocztowa S.A., będące głównymi konkurentami Poczty Polskiej S.A. w omawianym segmencie posiadały wspólnie 28,71% udziału w zakresie wolumenu oraz 24,36% udziału w zakresie przychodów. Oznacza to, że pozostali operatorzy (69) działający w tym segmencie posiadali zaledwie 2,69% udziału w wolumenie oraz 2,67% udziału w przychodach. W segmencie przesyłek kurierskich zrealizowano 194,46 mln sztuk przesyłek, co przełożyło się na 2708,12 mln zł przychodu. Analiza danych 10 operatorów (w tym Urząd Komunikacji Elektronicznej 5

6 Poczty Polskiej S.A.), mających najwyższe udziały w usługach kurierskich wskazuje, że posiadali oni 86,44% udziału w wolumenie oraz 95,11% w przychodach ogółem. Pozostałych 87 operatorów działających w omawianym segmencie uzyskało 13,56% udziału w wolumenie przesyłek kurierskich oraz 4,89% w przychodach z tych usług. W segmencie innych usług pocztowych zrealizowano ogółem 4273,77 mln sztuk usług, co przełożyło się na 748,03 mln zł przychodu. Do innych usług pocztowych, obok przesyłek listowych i paczek pocztowych (które, ze względu na wagę i wymiary nie są zaliczane do usług wchodzących w zakres usług powszechnych), zaliczane są także przekazy pocztowe, przesyłki reklamowe, druki bezadresowe, przesyłki pocztowe przesłane przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej oraz przyjęcie zgłoszenia o zmianie adresu. W segmencie innych usług pocztowych najwyższe udziały w wolumenie posiadają operatorzy alternatywni (88,19%), natomiast Poczta Polska S.A. zdecydowanie dominuje w zakresie przychodów (77,47%). Analiza danych rynku usług pocztowych pozwala stwierdzić, że rynek ten w ujęciu globalnym nadal wykazuje tendencję wzrostową, spadek przychodów z usług tradycyjnych przesyłek listowych rekompensowany jest wzrostem sprzedaży z innych usług pocztowych, wzbogacanych o wartość dodaną. Szczególnie wysoką dynamikę wzrostu zanotowano w segmencie przesyłek kurierskich, co spowodowane jest w dużej mierze rozwojem rynku usług e-commerce w zakresie doręczania paczek m.in. ze sklepów internetowych. W związku z zapotrzebowaniem rynku na świadczenie usług o coraz wyższym poziomie jakości, rośnie udział realizacji usług w tych segmentach, które zapewniają klientom wyższą jakość poprzez zaoferowanie wartości dodanej do oferowanych usług. Należy także wskazać na systematyczny wzrost w rynku usług pocztowych udziału operatorów alternatywnych w ujęciu ogółem. W odniesieniu do roku 2013 udziały operatorów alternatywnych w przychodach ogółem wzrosły w roku 2014 z 34,19% do 38,97%. Dynamicznie wzrasta liczba miejsc, w których oferowana jest realizacja przesyłek pocztowych. Obok własnych placówek operatorów pocztowych wykorzystywane są placówki agencyjne. Dodatkową dogodną dla klienta formą realizacji przesyłek stają się samoobsługowe urządzenia doręczeniowo-odbiorcze przesyłek pocztowych. Sukcesywnie wzrasta też liczba podmiotów uczestniczących w procesie doręczania przesyłek pocztowych. Zachodzące zmiany na rynku usług pocztowych powodują, że operatorzy pocztowi zmuszeni są do unowocześnienia procesu świadczenia usług. Warto podkreślić, że szczególnie ważna z punktu widzenia interesu społecznego jest realizacja obowiązku dotycząca świadczenia usług powszechnych, której istota polega na zapewnieniu obywatelom podstawowych usług pocztowych z zachowaniem terminowości, właściwej jakości i dostępności. W roku 2015 Prezes UKE w oparciu o wyniki przeprowadzonego konkursu wyłoni operatora wyznaczonego, który będzie świadczył powszechne usługi pocztowe przez kolejne lata. Dobór kryteriów wyboru oparty będzie o przyjęte w ustawie Prawo pocztowe standardy realizacji usług o charakterze powszechnym dotyczące określonego w przepisach prawa poziomu świadczenia tych usług przy jednoczesnym uwzględnieniu poziomu wybranych wskaźników ekonomicznofinansowych. Urząd Komunikacji Elektronicznej 6

7 2. Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie rynku usług pocztowych 2.1. Prawo krajowe Prezes UKE, jako organ regulacyjny dla rynku usług pocztowych w Polsce, działał w 2014 roku, na podstawie dwóch aktów prawnych: ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 243, z późn. zm.), ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1529) oraz aktów wykonawczych do tej ustawy. Ustawa Prawo pocztowe wdrożyła do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniającą dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 52 z , s. 3, z późn. zm.), w swym zakresie określiła zasady funkcjonowania rynku pocztowego po jego pełnym otwarciu na konkurencję, tj. po zniesieniu obszaru usług zastrzeżonych dla operatora publicznego oraz określiła obowiązujące definicje usług pocztowych. Zgodnie z ustawą Prawo pocztowe: usługę pocztową stanowi zarobkowe wykonywanie każdej spośród czynności przyjmowania, sortowania i doręczania przesyłek pocztowych oraz druków bezadresowych, jak również ich przemieszczanie, jeżeli jest wykonywane łącznie przynajmniej z jedną z tych czynności. usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, zgodnie z art. 3 pkt 30 Prawa pocztowego, obejmują przesyłki listowe i paczki pocztowe, o wadze i wymiarach określonych dla usług powszechnych, oraz przesyłki dla ociemniałych, nieświadczone przez operatora wyznaczonego w ramach obowiązku świadczenia usług powszechnych. Do listy usług wchodzących w zakres usług powszechnych nie zalicza się usług pocztowych polegających na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu przesyłek kurierskich. przesyłkę kurierska, zgodnie z art. 3 pkt 19 Prawa pocztowego, stanowi rejestrowana przesyłka listowa lub paczka pocztowa przyjmowana, sortowana, przemieszczana i doręczana w sposób łącznie zapewniający: bezpośredni jej odbiór od nadawcy, śledzenie od momentu nadania do doręczenia, doręczenie w gwarantowanym terminie określonym w regulaminie świadczenia usług lub w umowach o świadczenie usług pocztowych a także doręczenie jej bezpośrednio do rąk adresata lub osoby uprawnionej oraz uzyskanie pokwitowania odbioru w formie pisemnej lub elektronicznej. paczka pocztowa, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe obowiązującej do 31 grudnia 2012 r. była definiowana jako usługa świadczona przez operatora publicznego tj. Pocztę Polską, powodowało to, że część alternatywnych operatorów pocztowych w sposób niewłaściwy kwalifikowała paczki pocztowe do sektora usług przewozowych. Obecnie paczka pocztowa zdefiniowana została jako przesyłka rejestrowana, niebędącą przesyłką listową o masie i wymiarach określonych, zgodnie z art. 3 pkt. 14 ustawy Prawo pocztowe. Zgodnie z art. 45 ust. 1 Prawa pocztowego usługi powszechne stanowią świadczone Urząd Komunikacji Elektronicznej 7

8 w obrocie krajowymi i zagranicznym usługi pocztowe obejmujące przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek listowych do 2 kg (w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością), paczek pocztowych do 10 kg (w tym z zadeklarowaną wartością), przesyłek dla ociemniałych, a także sortowanie, przemieszczanie i doręczania nadesłanych z zagranicy paczek pocztowych o masie do 20 kg. Powyższy przepis określa również minimalne i maksymalne wymiary przesyłek listowych i paczek pocztowych świadczonych w ramach usługi powszechnej. Zgodnie z obwiązującą ustawą do katalogu usług powszechnych nie zalicza się przekazów pocztowych, przesyłek reklamowych oraz usług wymienionych w art. 45 ust. 1 ustawy świadczonych dla nadawców masowych. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 26 listopada 2013 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 1489). w sprawie wzoru formularza służącego do przedkładania Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej sprawozdania z działalności pocztowej operatorzy pocztowi zobowiązani są do przedłożenia informacji o prowadzonej działalności pocztowej z uwzględnieniem podziału na usługi powszechne, usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, przesyłki kurierskie oraz inne usługi pocztowe Prawo europejskie Aktami regulującymi rynek pocztowy Unii Europejskiej w 2014 roku były trzy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: Dyrektywa 97/67/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych reguł rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług (tzw. I Dyrektywa pocztowa), Dyrektywa 2002/39/WE z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniająca Dyrektywę 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencję wspólnotowych usług powszechnych (tzw. II Dyrektywa pocztowa), Dyrektywa 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniająca Dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (tzw. III Dyrektywa pocztowa). Dyrektywy określają status prawny i zakres funkcjonowania niezależnych organów regulacyjnych w państwach członkowskich, jak również zawierają obligatoryjne postanowienia, które kraje członkowskie UE powinny implementować do swojego porządku prawnego. Głównymi celami określonymi przepisami ww. dyrektyw jest zapewnienie świadczenia powszechnych usług pocztowych w ramach UE, a także ustalenie zasad taryfowych i przejrzystości rachunków na potrzeby świadczenia usług powszechnych oraz ustanawianie norm jakości i systemu zapewniającego zgodność z normami. Jednym z ważniejszych celów polityki pocztowej UE jest pogodzenie dążenia do przeprowadzenia kontrolowanej liberalizacji rynku usług pocztowych z zagwarantowaniem konsumentom wysokiej jakości usług pocztowych, w tym zapewnieniem świadczenia usługi powszechnej po przystępnych cenach z trwałą gwarancją jej świadczenia. III Dyrektywa pocztowa określiła datę 31 grudnia 2010 roku jako termin wprowadzenia przez państwa członkowskie w życie przepisów krajowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do jej wykonania. Na zasadzie odstępstwa takie państwa członkowskie jak: Czechy, Grecja, Cypr, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Polska, Rumunia i Słowacja mogły przesunąć termin Urząd Komunikacji Elektronicznej 8

9 wdrożenia dyrektywy do dnia 31 grudnia 2012 roku i utrzymać usługi zastrzeżone dla operatora(-ów) świadczącego(-ych) usługę powszechną. Polska skorzystała z możliwości przesunięcia tego terminu i wdrożenia nowych przepisów z dniem 1 stycznia 2013 roku. W związku z powyższym już w 2008 roku podjęte zostały prace nad implementacją do polskiego porządku prawnego postanowień III Dyrektywy pocztowej. Prace te były kontynuowane w latach Zostały one zakończone przyjęciem obecnie obowiązującej ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe. 2.3 Prawo międzynarodowe Istotne znaczenie dla rynku usług pocztowych mają także przepisy prawa międzynarodowego, w tym akty prawne Światowego Związku Pocztowego. Światowy Związek Pocztowy (Universal Postal Union - UPU) jest jedną z wyspecjalizowanych agend Narodów Zjednoczonych, w ramach której realizowana jest współpraca między administracjami pocztowymi oraz operatorami świadczącymi usługi powszechne. Organy statutowe Związku Rada Administracyjna, Rada Eksploatacji Pocztowej i Biuro Międzynarodowe odbywają cykliczne spotkania w siedzibie Związku Bernie, których celem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania ogólnoświatowej sieci pocztowej. Najwyższym organem UPU jest Kongres. Do podstawowych aktów prawnych UPU należą Konstytucja, Regulamin Ogólny, Zasady Proceduralne, Konwencja, Protokół Końcowy Konwencji oraz Porozumienia w sprawie Pocztowych Usług Płatniczych. Światowa Konwencja Pocztowa (Dz. U. z 2007, Nr 206 poz. 1494) ustanawia wspólne zasady stosowane w międzynarodowej służbie pocztowej. Określa podstawowe pojęcia i definicje dotyczące międzynarodowego obrotu poczty, zasady stosowane wobec przesyłek listowych i paczek pocztowych, zakres odpowiedzialności, zakres oferowanych usług oraz zawiera inne szczegółowe postanowienia dotyczące przesyłek listowych. Zgodnie z art. 4 ustawy Prawo pocztowe do świadczenia usług pocztowych w obrocie zagranicznym stosuje się przepisy ustawy, jeżeli międzynarodowe przepisy nie stanowią inaczej. Zadania z zakresu działalności pocztowej, określone dla zarządów pocztowych lub administracji pocztowych w międzynarodowych przepisach pocztowych, wykonuje operator wyznaczony. W szczególności ma to znaczenie z punktu widzenia obowiązku świadczenia usług powszechnych ponieważ przepisy Światowej Konwencji Pocztowej w art. 3 ust. 1 i 2 oraz w art. 12 wskazują szerszy zakres usług podstawowych (powszechnych) niż jest to określone w art. 45 ust. 1 Prawa pocztowego. W związku z tym do usług powszechnych zalicza się także usługę przyjmowania, sortowania, przemieszczania i doręczania paczek pocztowych o masie do 20 kg nadawanych za granicę oraz worków M. Urząd Komunikacji Elektronicznej 9

10 3. Rynek usług pocztowych 3.1. Istota rynku usług pocztowych Uczestnikami rynku pocztowego w 2014 roku były: podmioty świadczące usługi pocztowe na podstawie stosownych uprawnień (operatorzy prowadzący działalność na podstawie wpisu do rejestru - zgodnie z art. 6 Prawa pocztowego działalność pocztowa jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2014 r. poz. 672 z późn. zm.) i wymaga wpisu do rejestru operatorów pocztowych. Nie wymaga wpisu do rejestru działalność pocztowa polegająca na przyjmowaniu, sortowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu druków bezadresowych, działalność wykonywana przez agenta pocztowego na podstawie umowy agencyjnej, zawartej z operatorem pocztowym, jak również działalność pocztowa wykonywana przez podwykonawcę w imieniu operatora pocztowego na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej (art. 6 ust. 2-4 Prawa pocztowego). Mając więc na uwadze przyjęte w ustawie rozwiązania w zakresie nabywania uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej w dziedzinie poczty zrezygnowano z instytucji zezwolenia wydawanego przez Prezesa UKE), oraz Poczta Polska jako podmiot ustawowo obowiązany do świadczenia usług powszechnych (operator wyznaczony), użytkownicy usług pocztowych (indywidualni i instytucjonalni), organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), organy administracji publicznej, które pełnią funkcję wykonawczą (minister właściwy ds. łączności) i regulacyjną (Prezes UKE) Rola i zadania organu regulacyjnego Funkcje organu regulacyjnego w zakresie rynku pocztowego można podzielić na regulacyjne, kontrolne, mediacyjne i inspiracyjne. Przy wykonywaniu swoich zadań, określonych Prawem pocztowym, Prezes UKE kieruje się nadrzędnym celem, który jest zgodny z dyrektywami UE, czyli nadzorem i kontrolą rynku przechodzącego kolejne etapy liberalizacji, przy stałym monitorowaniu poziomu jakości usług oraz utrzymaniu zasad uczciwej konkurencji. Wykonując funkcję regulacyjną, Prezes UKE oddziałuje na strukturę podmiotową rynku usług pocztowych poprzez posiadane kompetencje do dokonywania wpisu do rejestru działalności regulowanej, oraz wydawania decyzji o zakazie wykonywania działalności pocztowej objętej wpisem do rejestru. Głównym zadaniem kontrolnym regulatora jest stały nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa przez operatorów pocztowych oraz zapewnianie odpowiedniego poziomu jakości świadczenia usług pocztowych, w tym usług powszechnych. Podstawowym zadaniem Prezesa UKE w realizacji funkcji mediacyjnej jest rozstrzyganie sporów cywilnoprawnych pomiędzy konsumentami i operatorami w postępowaniach mediacyjnych, z zachowaniem bezstronności i zasady równego traktowania stron. Funkcja mediacyjna organu regulacyjnego przejawia się także w działalności Stałego polubownego sądu konsumenckiego przy Prezesie UKE. Funkcję inspiracyjną regulator wykonuje głównie poprzez stałe i aktywne uczestnictwo w pracach legislacyjnych oraz przedkładanie własnych propozycji Urząd Komunikacji Elektronicznej 10

11 rozwiązań prawnych dostosowujących ustawodawstwo do zmieniających się warunków na krajowym i międzynarodowym rynku usług pocztowych. Strategia regulacyjna w zakresie rynku usług pocztowych Opracowana w roku 2012 Strategia regulacyjna Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej do roku w zakresie odnoszącym się do rynku usług pocztowych wyznaczyła podstawowy cel strategiczny zapewnienie skutecznego otwarcia rynku na konkurencję. W jego ramach zaplanowano takie działania jak: przygotowanie uczestników rynku do wprowadzenia zasad konkurencji w nowym stanie prawnym, wdrożenie mechanizmu kalkulacji kosztu netto świadczenia usług powszechnych, podniesienie poziomu ochrony praw konsumentów, dbałość o przystępność cenową usług powszechnych monitorowanie i egzekwowanie od operatorów wysokiej jakości ich usług Operatorzy pocztowi Od roku 2013, z uwagi na przyjęte w ustawie Prawo pocztowe rozwiązania w zakresie nabywania uprawnień do prowadzenia działalności pocztowej, w tym rezygnację z instytucji zezwolenia, Rejestr operatorów pocztowych prowadzony przez Prezesa UKE zawiera wykaz operatorów działających na podstawie wpisu. W roku 2014 w Rejestrze operatorów pocztowych znajdowało się 295 podmiotów (stan na 31 grudnia 2014 r.), Spośród zarejestrowanych operatorów pocztowych sprawozdanie złożyli: Poczta Polska jako operator wyznaczony oraz 165 pozostałych operatorów pocztowych. Jednocześnie 53 operatorów złożyło oświadczenie o nieprowadzeniu działalności pocztowej w 2014 r. Operator wyznaczony do świadczenia usług powszechnych Na podstawie art. 178 ust. 1 ustawy Prawo pocztowe obowiązki operatora wyznaczonego w okresie trzech lat od dnia wejścia w życie tej ustawy tj. do 31 grudnia 2015 roku pełni Poczta Polska S.A., dalej Poczta Polska albo operator wyznaczony. Podstawę prawną działalności operatora wyznaczonego w 2014 roku stanowiły: ustawa z dnia 5 września 2008 r. o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej Poczta Polska, Statut Spółki Akcyjnej Poczta Polska, ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji, ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, ustawa Prawo pocztowe z dnia 23 listopada 2012 r., akty wykonawcze wydane na podstawie ustawy Prawo pocztowe, a także innych ustaw. Poczta Polska, pełniąc funkcję operatora wyznaczonego, obowiązana jest do świadczenia usług powszechnych na terytorium całego kraju. Usługi powszechne, zgodnie z art. 46 ust. 2 Prawa pocztowego, powinny być świadczone: w sposób jednolity, w porównywalnych warunkach, 1 Dokument został opublikowany dnia 27 listopada 2012 roku: Urząd Komunikacji Elektronicznej 11

12 przy zapewnieniu na terytorium całego kraju rozmieszczenia: o placówek pocztowych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 pkt 3 oraz o nadawczych skrzynek pocztowych odpowiedniego do zapotrzebowania na danym terenie, z zachowaniem wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych, po przystępnych cenach, z częstotliwością zapewniającą co najmniej jedno opróżnianie nadawczej skrzynki pocztowej i doręczanie przesyłek pocztowych, co najmniej w każdy dzień roboczy nie mniej niż 5 dni w tygodniu z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, w sposób umożliwiający uzyskanie przez nadawcę dokumentu potwierdzającego odbiór przesyłki rejestrowanej. Do usług powszechnych zalicza się (zgodnie z art. 45 ustawy Prawo pocztowe) świadczone w obrocie krajowym i zagranicznym: 1) przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie: a) przesyłek listowych, w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością, o wadze do 2000 g i liczonych z tolerancją 2 mm wymiarach: maksymalnych mm, stanowiących sumę długości, szerokości i wysokości, przy czym największy wymiar nie może przekroczyć 600 mm, a w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu mm, stanowiących sumę długości i podwójnej średnicy, przy czym największy wymiar nie może przekroczyć 900 mm, minimalnych mm w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu, stanowiących sumę długości i podwójnej średnicy, przy czym największy wymiar nie może być mniejszy niż 100 mm, minimalnych strony adresowej - 90x140 mm, b) przesyłek dla ociemniałych, c) paczek pocztowych, w tym z zadeklarowaną wartością, o masie do g i wymiarach, z których największy nie przekracza 1500 mm, a suma długości i największego obwodu mierzonego w innym kierunku niż długość nie przekracza 3000 mm; 2) sortowanie, przemieszczanie i doręczanie nadesłanych z zagranicy paczek pocztowych o masie do g i wymiarach, o których mowa w pkt 1 lit. c. Jak już wcześniej wspomniano, na podstawie przepisów Światowej Konwencji Pocztowej do usług powszechnych zostały zaliczone również paczki pocztowe nadawane za granicę do 20 kg oraz worki M. Alternatywni operatorzy pocztowi Ogółem w rejestrze operatorów pocztowych, wg stanu na koniec grudnia 2014 roku, znajdowało się 294 operatorów alternatywnych. W 2014 roku do Prezesa UKE wpłynęło: 36 wniosków o wpis do rejestru operatorów pocztowych, 16 wniosków o wykreślenie z rejestru operatorów pocztowych, 2 wnioski o umieszczenie znaków opłaty pocztowej w wykazie prowadzonym przez Prezesa UKE (1 rozpatrzono pozytywnie i umieszczono w wykazie), 12 wniosków o zawieszenie wykonywania działalności pocztowej. Urząd Komunikacji Elektronicznej 12

13 Na przestrzeni lat nastąpił 18-krotny wzrost liczby operatorów alternatywnych (z 21 do 294 operatorów). Tabela 1. Liczba zarejestrowanych alternatywnych operatorów pocztowych w latach (stan na 31 grudnia każdego roku) Rok Liczba zarejestrowanych alternatywnych operatorów pocztowych Wzrost w stosunku do roku poprzedniego % % % % % % % % % % % % % % Wykres 1. Liczba zarejestrowanych alternatywnych operatorów pocztowych w latach (stan na 31 grudnia każdego roku) Nie wszyscy zarejestrowani operatorzy podejmują działalność pocztową. Najwięcej działających podmiotów było w województwie mazowieckim (65), małopolskim (15), śląskim (15). W pozostałych województwach liczba działających operatorów nie przekraczała 11. Największy stopień wykorzystania uzyskanych wpisów do rejestru obserwujemy w województwach: warmińsko mazurskim i opolskim (100%) oraz świętokrzyskim (75%). Urząd Komunikacji Elektronicznej 13

14 Tabela 2. Liczba zarejestrowanych i działających alternatywnych operatorów pocztowych w poszczególnych województwach w 2014 roku Województwo zarejestrowanych* Liczba operatorów działających Stopień wykorzystania wpisów dolnośląskie ,33% kujawsko-pomorskie ,55% lubelskie ,00% lubuskie ,67% łódzkie ,00% małopolskie ,50% mazowieckie ,32% opolskie ,00% podkarpackie ,00% podlaskie ,00% pomorskie ,00% śląskie ,39% świętokrzyskie ,00% warmińsko-mazurskie ,00% wielkopolskie ,83% zachodniopomorskie ,00% Razem ,23% *w liczbie operatorów uwzględniono także 16 operatorów, którzy w trakcie roku 2014 wykreślili się z rejestru Wykres 2. Liczba zarejestrowanych i działających alternatywnych operatorów pocztowych w poszczególnych województwach w 2014 roku liczba operatorów zarejestrowanych liczba operatorów działających Urząd Komunikacji Elektronicznej 14

15 Działalność gospodarcza w sektorze pocztowym prowadzona jest przez alternatywnych operatorów pocztowych w różnych formach organizacyjno-prawnych, co obrazuje poniższe zestawienie. Najczęściej występującą w 2014 roku formą funkcjonowania operatorów pocztowych była działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne (99 podmiotów) i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (48 podmiotów). Tabela 3. Formy organizacyjno - prawne alternatywnych operatorów pocztowych w 2014 roku Forma organizacyjno prawna Liczba operatorów działalność gospodarcza osoby fizycznej 99 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 48 spółka akcyjna 6 inna (spółdzielnia, spółka komandytowa) 12 Razem: 165 Alternatywni operatorzy pocztowi, w przeciwieństwie do Poczty Polskiej, która ma obowiązek świadczenia usług w obrocie krajowym i zagranicznym, mogą świadczyć swoje usługi na terenie kraju, zagranicy (albo kraju i zagranicy), bądź tylko lokalnie (na terenie województwa, powiatu, jednej miejscowości lub nawet jej części). Z informacji zawartych w sprawozdaniach wynika, że spośród 165 operatorów działających w 2014 roku: 79 prowadziło działalność tylko lokalnie, w tym: 31 na obszarze województwa, 21 na terenie powiatu, 25 w ramach miasta, 2 na innym obszarze o charakterze lokalnym, 42 na obszarze krajowym, 42 na obszarze krajowym i zagranicznym, 2 wyłącznie w obrocie zagranicznym. Wykres 3. Zasięg działania alternatywnych operatorów pocztowych w 2014 roku Zagranica 25% 19% Kraj i zagranica Kraj 26% 1% 48% 13% 15% 1% Województwo Powiat Miasto Inny Analiza pod względem obszarów działania alternatywnych operatorów pocztowych wskazuje, że 140 z nich świadczy usługi wyłącznie w jednym segmencie (w 47 sprawozdaniach z działalności pocztowej w 2014 roku wskazano, że działalność pocztowa prowadzona była wyłącznie w obszarze usług wchodzących w zakres Urząd Komunikacji Elektronicznej 15

16 usług powszechnych, w przypadku 83 operatorów pocztowych wyłącznie w segmencie przesyłek kurierskich). Liczbę alternatywnych operatorów pocztowych działających w poszczególnych segmentach rynku pocztowego prezentuje poniższe zestawienie. Tabela 4. Obszary działania alternatywnych operatorów pocztowych w 2014 roku Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych Segmenty rynku usług pocztowych Przesyłki kurierskie Inne usługi pocztowe Liczba alternatywnych operatorów pocztowych W procesie realizacji usług pocztowych uczestniczyło ogółem 165 operatorów, przy czym 6 z nich działało we wszystkich trzech segmentach rynku pocztowego, jednak tylko 3 z nich to operatorzy posiadający znaczący udział w rynku pocztowym. Urząd Komunikacji Elektronicznej 16

17 4. Analiza funkcjonowania rynku usług pocztowych 4.1. Analiza działalności operatora wyznaczonego w 2014 roku Zakres wykonywanej działalności W 2014 roku przedmiotem działalności pocztowej operatora wyznaczonego były w szczególności: powszechne usługi pocztowe w obrocie krajowym: przesyłki listowe nierejestrowane, przesyłki listowe rejestrowane (w tym przesyłki listowe polecone, przesyłki listowe z zadeklarowaną wartością), przesyłki dla ociemniałych, paczki pocztowe o masie do 10 kg (w tym z zadeklarowaną wartością); powszechne usługi pocztowe w obrocie zagranicznym: przesyłki listowe nierejestrowane, przesyłki listowe rejestrowane (w tym przesyłki listowe polecone, przesyłki listowe z zadeklarowaną wartością), przesyłki dla ociemniałych, paczki pocztowe o masie do 20 kg (w tym z zadeklarowaną wartością) oraz worki M; usługi wchodzące w zakres usług powszechnych w obrocie krajowym: przesyłki listowe (w tym z zadeklarowaną wartością) od nadawców masowych, przesyłki aglomeracja, przesyłka hybrydowa nierejestrowana i polecona, paczka Mini, Multi Paczka, przesyłki o masie do 10 kg: E Przesyłka, przesyłka pobraniowa, przesyłka na warunkach szczególnych, Przesyłka Biznesowa, Przesyłka Gabarytowa i inne; usługi wchodzące w zakres usług powszechnych w obrocie zagranicznym: przesyłki listowe (w tym z zadeklarowaną wartością) od nadawców masowych i inne; usługi kurierskie w obrocie krajowym: m.in.: Paczka Extra 24, Paczka 48; usługi kurierskie w obrocie zagranicznym m.in.: usługa EMS; inne usługi pocztowe w obrocie krajowym: m.in.: druki bezadresowe, telegram pocztowy, przesyłka reklamowa, przesyłki o masie powyżej 10 kg i inne; inne usługi pocztowe w obrocie zagranicznym: usługa Consigment. Sprzedaż usług pocztowych W omawianym okresie operator wyznaczony zrealizował prawie 1783,24 mln usług pocztowych (w tym: usługi powszechne, usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, przesyłki kurierskie oraz inne usługi pocztowe), co przełożyło się na blisko 4620,09 mln zł przychodu. W stosunku do roku 2013 oznacza to spadek w zakresie wolumenu o 9,34% oraz w przychodach o 6,23%. Obrót krajowy w zakresie wolumenu usług i przychodów z ich sprzedaży stanowił odpowiednio prawie 94,54% i 87,12%. W obrocie zagranicznym udział wolumenu wyniósł 5,46%, a przychodów 12,88%. Największą grupę usług pocztowych, zarówno jeśli chodzi o wolumen, jak i przychody, stanowiły usługi powszechne. Poczta Polska zrealizowała 711,74 mln tego typu usług, co przełożyło się na 2937,11 mln zł przychodu. W roku 2013 wolumen wyniósł 838,59 mln sztuk przekładając się na 3 252,34 mln zł przychodu. Oznacza to spadek o 15,13% w zakresie wolumenu oraz o 9,69% w zakresie przychodów. Do katalogu usług powszechnych nie zalicza się w aktualnym stanie prawnym przekazów pocztowych, przesyłek reklamowych oraz usług wymienionych Urząd Komunikacji Elektronicznej 17

18 w art. 45 ust. 1 ustawy świadczonych dla nadawców masowych). Udział procentowy usług powszechnych w przesyłkach ogółem wyniósł odpowiednio 39,91% wolumenów oraz 63,57% przychodów. Dalsza analiza danych ilościowych i wartościowych dotyczących obrotu generowanego przez operatora wyznaczonego w segmencie usług powszechnych wskazuje, że: prawie 97,96% wszystkich przesyłek świadczonych w ramach tego segmentu usług stanowiły przesyłki listowe generując jednocześnie 83,89% przychodu ogółem uzyskanego z usług powszechnych, paczki pocztowe, pomimo niewielkiego udziału w wolumenie 2,04%, generują stosunkowo dużą część przychodów z usług powszechnych tj. 8,75%. Wykres 4. Przesyłki pocztowe operatora wyznaczonego realizowane w ramach usług powszechnych w obrocie krajowym i zagranicznym w 2014 roku struktura według wolumenu i przychodów wg wolumenu 2,04% przesyłki listowe 97,96% 0,02% 0,01% 0,003% paczki pocztowe przesyłki dla ociemniałych worki M wg przychodów 8,75% przesyłki listowe 7,35% 0,01% paczki pocztowe 83,89% 0,03% 0,02% potwierdzenie odbioru przesyłki rejestrowanej przesyłki dla ociemniałych worki M Analiza danych ilościowych i wartościowych dotyczących obrotu generowanego przez operatora wyznaczonego w obszarze przesyłek listowych realizowanych w ramach usług powszechnych wskazuje, że 47,46% wszystkich przesyłek listowych realizowanych było w postaci przesyłek poleconych. Obrót ten wygenerował 67,32% Urząd Komunikacji Elektronicznej 18

19 przychodów z przesyłek listowych. W stosunku do roku 2013 oznacza to niewielki spadek udziału wolumenu o 3,30% oraz udziału przychodów o 1,14%. Wykres 5. Przesyłki listowe Poczty Polskiej realizowane w ramach usług powszechnych w obrocie krajowym i zagranicznym - struktura według wolumenu i przychodów 100% 80% 60% 40% 20% 0% 52,47% 47,46% wg wolumenu 32,48% 67,32% 0,07% 0,20% wg przychodów przesyłki listowe nierejestrowane przesyłki listowe polecone przesyłki listowe z zadeklarowaną wartością W segmencie usług wchodzących w zakres usług powszechnych Poczta Polska zrealizowała 544,13 mln szt. przesyłek, co przełożyło się na 857,99 mln zł przychodu. W stosunku do roku 2013 oznacza to spadek o 9,90% w zakresie wolumenu oraz o 12,12% pod względem przychodów. Tak istotny spadek udziałów omawianego segmentu w przesyłkach ogółem jest związany z możliwością migracji klientów pomiędzy poszczególnymi segmentami. W segmencie przesyłek kurierskich Poczta Polska zrealizowała 22,85 mln sztuk przesyłek, co przełożyło się na 245,47 mln zł przychodu. W stosunku do roku 2013 oznacza to wzrost o 481,05% w zakresie wolumenów oraz 117,08% pod względem przychodów. Dane te wskazują na dynamiczny wzrost w omawianym segmencie rynku. W segmencie innych usług pocztowych Poczta Polska zrealizowała 504,52 mln tego typu usług, co przełożyło się na prawie 579,52 mln zł przychodu. W stosunku do roku 2013 są to niewielkie różnice odpowiednio (3,09% spadek wolumenu i 0,88% spadek przychodów). Największy udział pod względem wolumenu posiadały druki bezadresowe 49,08%, które jednak wygenerowały tylko 22,24 mln zł przychodów. Największy udział pod względem przychodów posiadały przekazy pocztowe (55,55%). Urząd Komunikacji Elektronicznej 19

20 Wykres 6. Usługi pocztowe Poczty Polskiej w obrocie krajowym i zagranicznym w 2014 roku - struktura według wolumenu i przychodów 100% 80% 39,91% Usługi powszechne 60% 40% 30,51% 1,28% 20% 28,29% 0% struktura wolumenu struktura przychodów 63,57% 18,57% 5,31% 12,54% Usługi wchodzące w zakres usług powszechnych Przesyłki kurierskie Inne usługi pocztowe Placówki pocztowe Według stanu na koniec 2014 roku Poczta Polska posiadała 7540 placówek pocztowych, z tego 4739 placówek zlokalizowanych było w miastach (do tej kategorii zaliczono placówki znajdujące się w gminach miejskich i miejsko - wiejskich), natomiast 2801 placówek na terenach wiejskich (tj. w gminach wiejskich). W tej liczbie było 2875 placówek prowadzonych przez agentów pocztowych. W 2014 roku liczba placówek pocztowych operatora wyznaczonego uległa zmniejszeniu, o 344 placówki. Zmiana ta była możliwa po wprowadzeniu rozwiązań wynikających z przepisów wprowadzonej w 2013 roku ustawy Prawo pocztowe, w której przyjęto rozwiązanie polegające na rezygnacji z ustalania sztywnej liczby placówek pocztowych i pozostawienie w gestii ministra właściwego ds. łączności ustalenia w rozporządzeniu jedynie sposobu ich rozmieszczenia. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 29 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego (Dz. U. z 2013 r. poz. 545) lokalizacja placówek pocztowych operatora wyznaczonego ma uwzględniać występujące na danym obszarze zapotrzebowanie na usługi oraz następujące warunki: jedna stała placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju ma przypadać na 6000 mieszkańców na terenie gmin miejskich i miejsko wiejskich; jedna placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju, ma przypadać na 85 km 2 powierzchni gmin wiejskich; w każdej gminie powinna być uruchomiona co najmniej jedna stała placówka pocztowa operatora wyznaczonego. Urząd Komunikacji Elektronicznej 20

21 Wykres 7. Liczba placówek pocztowych Poczty Polskiej w latach Wieś Miasto Wartości parametrów osiągniętych przez Pocztę Polską na koniec 2014 roku w odniesieniu do minimalnych wymagań w zakresie dostępności do sieci placówek pocztowych, określonych w rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie warunków wykonywania usług powszechnych przez operatora wyznaczonego, przedstawiono w poniższej tabeli. Urząd Komunikacji Elektronicznej 21

22 Tabela 5. Spełnienie przez Pocztę Polską warunków dostępności usług powszechnych Kryterium dostępności wg rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji W każdej gminie powinna być uruchomiona co najmniej jedna stała placówka pocztowa mieszkańców przypadających na jedną, stałą placówkę operatora, licząc średnio w skali kraju na terenach gmin miejskich i miejsko wiejskich. Jedna placówka pocztowa operatora wyznaczonego, licząc średnio w skali kraju, przypada na 85 km 2 powierzchni w gminach wiejskich. Placówki pocztowe operatora wyznaczonego powinny być czynne we wszystkie dni robocze, z wyjątkiem sobót, co najmniej 5 dni w tygodniu, a jeżeli w tygodniu przypada dzień ustawowo wolny od pracy, liczba ta może być odpowiednio niższa. Źródło: Informacja przekazana przez Pocztę Polską Kryterium spełnione. Stopień spełnienia na Wg stanu na dzień r. Poczta Polska posiadała 7540 stałych placówek. (W 2014 roku było 2479 gmin źródło GUS: Kryterium spełnione. Wskaźnik dostępności do sieci placówek pocztowych, licząc średnio w skali kraju, dla gmin miejskich i miejsko wiejskich wynosił 5952 mieszkańców na 1 czynną, stałą placówkę pocztową. (Dane demograficzne źródło GUS: Kryterium spełnione. Wskaźnik dostępności do sieci placówek pocztowych, licząc średnio w skali kraju, dla gmin wiejskich wynosił 72,13 km 2 na 1 czynną placówkę pocztową. (Dane o powierzchni kraju źródło GUS: Kryterium spełnione. Placówki są czynne we wszystkie dni robocze. W dniach ustawowo wolnych od pracy obsługę klientów zapewniają placówki dyżurujące. Rezygnacja z wymogu ustalania stałej, minimalnej liczby placówek pocztowych daje operatorowi wyznaczonemu szansę na zmniejszenie ich liczby na nierentownych obszarach wiejskich oraz racjonalizację sieci placówek uwzględniając zapotrzebowanie na usługi pocztowe. Urząd Komunikacji Elektronicznej 22

23 Poniższy wykres przedstawia rozmieszczenie 7540 placówek Poczty Polskiej w podziale na województwa. Wykres 8. Rozmieszczenie placówek pocztowych operatora wyznaczonego w 2014 roku w podziale na województwa Nadawcze skrzynki pocztowe i automaty do pocztowej obsługi klientów Według stanu na koniec 2014 roku Poczta Polska posiadała skrzynek nadawczych będących w eksploatacji w tym: w miastach, na wsi. W porównaniu do roku 2013 liczba nadawczych skrzynek pocztowych obniżyła się o 8,90%. Operator wyznaczony na koniec 2014 roku był ponadto w posiadaniu 117 automatów do pocztowej obsługi klientów. Elementy infrastruktury pocztowej Poczta Polska na koniec 2014 roku była w posiadaniu skrytek pocztowych oraz własnych oddawczych skrzynek pocztowych. Ponadto operator wyznaczony dysponował systemem kodów pocztowych identyfikujących obszary doręczeń oraz bazą informacji o zmianie adresu w celu przekierowania przesyłek pocztowych. Zgodnie z art. 66 Prawa pocztowego, operator wyznaczony posiadający Urząd Komunikacji Elektronicznej 23

24 wskazane wyżej elementy infrastruktury pocztowej jest obowiązany zapewnić operatorom pocztowym świadczącym usługi wchodzące w zakres usług powszechnych dostęp do tych elementów w zakresie określonym w umowie o dostęp do elementów infrastruktury pocztowej, natomiast operatorom nieświadczącym usług wchodzących w zakres powszechnych usług pocztowych, ma obowiązek udostępnić jedynie system kodów pocztowych identyfikujących obszary doręczeń oraz bazę informacji o zmianie adresu w celu przekierowania przesyłek pocztowych. W roku 2014 Poczta Polska podpisała umowy o dostęp do elementów infrastruktury w zakresie skrytek pocztowych (3 umowy) oraz w zakresie systemu kodów pocztowych identyfikujących obszary doręczeń (3 umowy). Zatrudnienie w Poczcie Polskiej W 2014 roku poziom zatrudnienia w Poczcie Polskiej w ujęciu średniorocznym w oparciu o umowy o pracę, w przeliczeniu na pełne etaty wynosił etatów, w porównaniu z danymi z roku poprzedniego oznacza to spadek o 4,79%. Jest to kolejny rok w którym poziom zatrudnienia operatora wyznaczonego obniża się, w odniesieniu do roku 2012 spadek ten wyniósł 13,03%. Reklamacje Reklamacje usług powszechnych W 2014 roku Poczta Polska przyjęła do rozpatrzenia reklamacji dotyczących usług powszechnych, z czego 44,72% zostało odrzuconych, 47,31% uwzględniono, natomiast w toku wyjaśniania pozostało 7,97% reklamacji. Oznacza to istotną poprawę w stosunku do roku 2013, w którym zostało odrzuconych około 70% reklamacji, a tylko około 24% zostało uwzględnionych. Biorąc pod uwagę przyczyny reklamacji usług powszechnych w 2014 roku wśród wniesionych reklamacji było: reklamacji dotyczących utraty przesyłek pocztowych, 737 reklamacji dotyczących ubytku albo uszkodzenia przesyłek pocztowych, reklamacji dotyczących uszkodzenia przesyłek pocztowych, reklamacji wniesionych z innych przyczyn. 2 Wśród reklamacji dotyczących utraty przesyłek pocztowych najwięcej odnosiło się do utraty przesyłki poleconej ( reklamacje), a najmniej do utraty przesyłki z zadeklarowaną wartością (722 reklamacje). 2 opóźnienie przesyłki listowej nierejestrowanej, nieprawidłowe wypełnienie dokumentu potwierdzającego odbiór przesyłki rejestrowanej, zwrócenie przesyłki rejestrowanej niezgodnie z terminem, zwrócenie przesyłki rejestrowanej z uwagi na nieprawidłowo wskazany powód i inne. Urząd Komunikacji Elektronicznej 24