ĆWICZENIE 1 OZNACZANIE MINERAŁÓW GLEBOTWÓRCZYCH METODĄ ORGANOLEPTYCZNĄ
|
|
- Milena Małek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ĆWICZENIE 1 OZNACZANIE MINERAŁÓW GLEBOTWÓRCZYCH METODĄ ORGANOLEPTYCZNĄ Minerały - pierwiastki lub związki chemiczne o stałym składzie chemicznym i tych samych właściwościach fizycznych. Występują w przyrodzie w stanie stałym i w formie krystalicznej. Powstają: - w czasie krzepnięcia magmy - krystalizują z wody morskiej po jej wyparowaniu - krystalizują po ochłodzeniu z wód juwenilnych - krystalizują z gazów drogą sublimacji (bezpośrednie przejście gazu w stan stały) Źródłem wszystkich pierwiastków wchodzących w skład minerałów jest magma. Gdy osiąga ona temp. krzepnięcia poszczególnych minerałów, pierwiastki łączą się ze sobą w związki - minerały. W minerałach występują wszystkie znane pierwiastki, w tym ok. 20 w postaci rodzimej ( C, S, Au ), większość minerałów to związki chemiczne, przeważnie sole wyprowadzane od kwasów, w których jon wodoru został zastąpiony przez metal. Znanych jest prawie 3000 minerałów, w tym niewiele ponad 100 najczęściej buduje skały, jako tzw. minerały skałotwórcze (stanowią 99,9% masy wszystkich skał).najpospolitszymi m. s. są kwarc, skalenie i miki. Wszystkie występujące w przyrodzie minerały można podzielić na:' - bezpostaciowe (izotropowe): ciecze, gazy, szkliwa, żele - atomy, jony lub cząsteczki nie mają geometrycznego uporządkowania, dlatego nie mogą tworzyć postaci ograniczonych krawędziami i płaszczyznami - nie tworzą, więc brył geometrycznych ( stąd są bezpostaciowe) - krystaliczne (anizotropowe): ciała o uporządkowanym ułożeniu atomów, jonów i cząsteczek w postaci sieci krystalicznej (prawidłowej budowie wewnętrznej). W morfologii kryształów można wyróżnić elementy graniczne (ściany, krawędzie, naroża) oraz elementy symetrii ( oś, płaszczyznę i środek). Duża różnorodność form kryształów zmusza do łączenia ich w grupy. Każda z form może być zaliczona do jednego z 7 układów krystalograficznych. Układy te różni między sobą kształt "równoległościanu elementarnego" (najmniejszej formy powstałej ze związania ze sobą atomów lub jonów):
2 układ regularny długości boków i wielkości kątów są równe halit, granat, piryt, magnetyt, wulfenit układ tetragonalny równoległościan jest słupem prostym o podstawie kwadratu chalkopiryt, cyrkon układ rombowy słup prosty o podstawie prostokąta aragonit, baryt, oliwin, siarka układ jednoskośny słup skośny o podstawie prostokąta ortoklaz, amfibole, pirokseny, biotyt, muskowit, gips, talk układ trójskośny słup skośny o podstawie równoległoboku plagioklazy układ heksagonalny słup prosty o podstawie sześcioboku kwarc(powyżej C), apatyt, układ trygonalny regularnego romboedr, z których każda z 6 ścian jest rombem Zewnętrzny kształt minerałów jest odbiciem ich wewnętrznej struktury. neflin, beryl, kalcyt, dolomit, syderyt, kwarc (w niskich temp.) Właściwości fizyczne minerałów Właściwości optyczne Barwa Wrażenie wzrokowe wywołane odbiciem widzialnej części promieniowania słonecznego. Zależy od rodzaju i sposobu ułożenia atomów w przestrzeni, które w odpowiedni sposób wpływają na pochłanianie i odbijanie promieni świetlnych. Wyróżnia się: - minerały barwne: barwa niezmienna, charakterystyczna dla danego zawiązku chemicznego (minerał po sproszkowaniu zachowuje swoją barwę lub po sproszkowaniu I rysie na płytce porcelanowej barwa jest inna, lecz sobie właściwa - stała barwa rysy). Np.: piryt - barwa jasnozłocista, rysa - czarna, hematyt - barwa ciemnoszara, rysa - wiśniowa - minerały bezbarwne: brak barwy, są zazwyczaj przezroczyste, o rysie białej, nie są białej barwy, choć niekiedy mają biały wygląd np.: kalcyt, kwarc mleczny. Barwa biała jest tu złudzeniem wywołanym istnieniem w minerale drobnych próżni, szczelinek, które powodują zmętnienie lub zanik przezroczystości. - minerały zabarwione: nie mają barw własnych, ale mogą wykazywać domieszki, które je barwią - do sieci kryształu wbudowane są obce atomy zaburzające jego strukturę. Np.: kwarc i kalcyt mogą być zabarwione na żóho, szaro, czerwono, Najczęstszymi barwiącymi domieszkami są tlenki lub wodorotlenki żelaza: Fe w domieszkach zabarwienie żóhe, brunatne, czerwone; Fe zielonkawe, niebieskawe.
3 Rysa Barwa sproszkowanego minerału. Pozwala odróżnić minerał barwny od zabarwionego. Minerały barwne mają rysę barwną, choć niekoniecznie tego samego koloru, minerały zabarwione - rysa biała, szarawa lub lekko zabarwiona. Minerały bezbarwne - rysa biała. Uzyskuje się ją przez potarcie miner. o twardą, szorstką powierzchnię lub zarysowanie miner. ostrzem. Miner. b. twarde nie dają rysy. Połysk Zjawisko wywołane odbiciem fal świetlnych od powierzchni miner. Im powierzchnia bardziej gładka tym połysk silniejszy. Fale świetl. mogą wnikać do wnętrza minerału, odbijać się od jego warstw wewn. powodując słabszy połysk. Rodzaje połysku: - diamentowy - charakt. dla minerałów przezrocz. i półprzezrocz. b. załamujących światło (diament) - metaliczny i półmetaliczny - charakt. dla metali i miner. kruszcowych; Miner. nieprzezr. o intens. zabarwionej rysie. Półmetaliczny jest. słabszy od metal. (piryt, galena). - szklisty - charakt. dla minerałów przezrocz. - tłusty - przypomina powierzchnię posmarowaną cienką warstwą tłuszczu (siarka, kwarc). - perłowy - podobny do połysku wew. strony skorupy mięczaków. Towarzyszą mu często kolory tęczowe spowodowane interferencją fal świetlnych. Występ. u miner. o budowie blaszkowatej (muskowit, lablador). - jedwabisty - przypomina połysk jedwabiu. Cechuje miner. o pokroju drobnowłóknistym (azbest, gips włóknisty). Minerały bez połysku określamy jako matowe. Właściwości mechaniczne Twardość Opór, jaki stawia minerał podczas zarysowywania go narzędziem lub innym minerałem. Do oznaczania twardości służy skala Mohsa. Opracowana została na pocz. XIXw przez Friedricha Mohsa. Wybrał on 10 wzorcowych minerałów o wzrastającej twardości, do których porównał twardość innych minerałów. Skala podaje tylko następstwo twardości, a więc szereg minerałów rysujących kolejno wszystkie poprzednie (10 uporządkowanych minerałów, z których 1 oznacza najniższy stopień twardości, a 10 najwyższy). Aby wyznaczyć względną twardość dowolnego minerału, należy sprawdzić, którym z kolei minerałem wzorcowym badany minerał daje się jeszcze zarysować. Np. jeśli badany minerał zarysuje apatyt, a sam może być zarysowany przez ortoklaz, ma twardość mieszczącą się między stopniowa skala Mohsa, używana od 1812 r, pozwala określać twardość z dokładnością do 0,5 stopnia, przy czym różnice w twardości między kolejnymi minerałami skali nie są proporcjonalne, np. apatyt, mający 5 stopień twardości nie jest 5 razy twardszy od talku. W rzeczywistości różnice dochodzą do tysięcy razy. W praktyce skala Mohsa jest rzadko stosowana, a twardość określa się pośrednio. Twardość określamy badając minerał w stanie świeżym, nie zmienionym przez procesy wietrzenia.
4 NAZWA WZÓR CHEMICZNY MINERAŁU STOPIEŃ TWARDOŚCI UWAGI MINERAŁY PRZYKŁADOWE Talk Mg 3 [ (OH) 2 Si 4 O 10 ] 1 rysuje się grafit, kaolin Gips CaSO 4 *2H 2 O 2 paznokciem mika, Kalcyt CaC0 3 3 rysuje się paznokciem i ostrzem stalowym bez trudu kainit, halit Fluoryt CaF 2 4 langbajnit rysuje się ostrzem 3Ca Apatyt 3 (PO 4 ) 2 CaF 2 5 noża hornblenda inny wzór CaF(PO 4 ) 3 Ortoklaz K[AlSi 3 O 8 ] 6 opal, piryt Kwarc Si0 2 7 rysuje szkło granat Topaz Al 2 (F,OH) 2 *SiO 4 8 Korund Al Diament C 10 przecinają szkło Oznaczanie stopnia twardości przeprowadza się rysując narożem lub krawędzią minerału o znanej twardości oznaczany minerał. Minerał o wysokim stopniu twardości pozostawia rysę na powierzchni wszystkich minerałów o niższym stopniu twardości. Łupliwość Zdolność minerału do pękania i oddzielania się fragmentów po wpływem nacisku (uderzenia) lub gwałtownej zmiany temperatury, wzdłuż tzw. "płaszczyzn łupliwości". Powstawanie gładkich, lśniących płaszczyzn łupliwości jest uwarunkowane wewnętrzną budową minerału Gego strukturą): kryształ może się łupać wzdłuż tych płaszczyzn, które odpowiadają większym niż inne odległością między atomami, to znaczy - im większa odległość (czyli słabsze wiązanie), tym doskonalsza łupliwość. Łupliwości nie wykazują np. kryształy kwarcu. Łupliwość może być jedno- (muskowit) lub wielokierunkowa (dwu- (skalenie: ortoklaz) lub trój kierunkowa (kalcyt). W zależności od łatwości pękania i gładkości powstałych powierzchni wyróżnia się łupliwość: - doskonałą - płaszczyzny po przełupaniu są równe, gładkie i lśniące (łyszczyki) - dokładną - wyraźną - płaszczyzny są gładkie, lecz są wyraźnie widoczne ( skalenie) - niewyraźną - powierzchnie gładkie są małe, uzyskujemy ją nie przy każdym rozbiciu minerału (oliwin) Przełam Powstaje, gdy minerał po uderzeniu rozpada się na fragmenty o powierzchniach nieregularnych, wzdłuż powierzchni zupełnie przypadkowych. Łupliwość i przełam to cechy wykluczające się wzajemnie. Powierzchnia przełamu może być różna.
5 Wyróżnia się rodzaje przełamu: - muszlowy - powierzchnia falista, gładka, kształtem przypominająca muszlę (kwarc, chalcedon). - zadziorowy - powierzchnia pokryta drobnymi występami i wgłębieniami zw. zadziorami (krzemień) - haczykowaty - powierzchnia pokryta nierównościami przypominającymi haczyki (metale rodzime: Cu, Ag, Au) - ziarnisty - na powierzchni dostrzegamy mniejsze I większe ziarna. Gdy nie możemy odróżnić ziaren mówimy o przełamie zbitym. - ziemisty - typowy dla minerałów o budowie ziemistej - nierówny, równy - pojęcia pomocnicze np. przełam nierówny ziarnisty oznacza powierzchnie ziarnistą wykazującą wybrzuszenia i zagłębienia. Spójność Sposób zachowania się minerału pod wpływem czynników mechanicznych. Wyróżnia się minerały: - sprężyste - powracają do kształu pierwotnego po usunięci nacisku (mika) - giętkie - pozostają w stanie odkształcenia (talk) - kruche - nie odkształcają się, ale kruszą (sól kamienna= halit) - strugalne - dają się strugać na wióry (ołów) - kowalne - po uderzeniu nie rozpadają się, ale rozpłaszczają Gęstość (ciężar właściwy) Określa się liczbą, która podaje ile razy minerał jest cięższy od tej samej objętości wody, innymi słowy jest to waga 1 cm 3 minerału. Większość minerałów ma gęstość w granicach 2,5-3,5 g I cm 3 Lekkie (o niskiej gęstości) są minerały rozpuszczalne w wodzie np. halit, wysoką gęstość mają metale rodzime i związki metali ciężkich tzw. kruszce. Właściwości morfologiczne Pokrój kryształu (minerału) Określa charakterystyczny kształt minerału. Cecha ta zależy od szybkości wzrostu kryształów w różnych kierunkach. Uwzględniając trójwymiarowość brył jakie stanowią kryształy wyróżnia się pokrój: - izometryczny - szybkość narastania kryształu jest we wszystkich kierunkach jednakowa. Najlepiej widać to w kryształach układu regularnego - wydłużony - szybkie narastanie kryształu w jednym kierunku. Kryształy przybierają wtedy postać pręcików, włókien, słupków - tabliczkowy i blaszkowaty - szybkość narastania w dwóch kierunkach jest jednakowa, w trzecim szybkość wzrostu jest mniejsza. Kryształy przybierają postać łusek blaszek tabliczek
6 Postać skupienia Formy, w jakich minerały występują najczęściej. Często są charakt. dla danego minerału. Wyróżnia się skupienia: - kryształy - formy dobrze wykształcone pod względem geometrycznym (kryształ górski) - szczotki krystaliczne (druzy) -nieprawidłowe skupienia minerałów narastających blisko siebie od wspólnej podstawy - geody- odmiana szczotki, ale w przekroju kształt owalny - dendryty - krzewiaste rozgałęzienia minerałów, często są to naloty tlenków manganu i żelaza - ziarniste - skupienia ziaren minerałów krystalicz. nie wykazujących własnych, charakter. pełnych postaci kryształu - naciekowe - formy nacieków z krążących w skorupie ziemskiej roztworów. Różny kształt. Charakter. są stalaktyty (na sklepieniu groty) i stalagmity - na dnie grot wapiennych - kształt sopli, zbudow, z kalcytu wytrąconego z wody. - wykwity- nagromadzenie minerałów drobnoziarnistych na powierz. innych minerałów i skał. Są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Powstają po odparowaniu wody. - konkrecje- skupienia kształtu kulistego lub owalnego, luźno rozmieszczone w skałach. - oolity - skupienia w postaci kuleczek - bliźniaki - wzrosty lub przerosty dobrze wykształconych pojedynczych kryształów. Często składają się z 2 kryształów stąd nazwane są bliźniakami. Cechą charakterystyczną bliźniaków są kąty wklęsłe na bryle kryształu. W gipsie mają kształt rozwidlony (jaskółcze ogony) - pseudomorfozy - minerały przybierają postać innego minerału. Tempo uwalniania składników mineralnych zależy od odporności minerału BARDZO ODPORNE ODPORNE ŚREDNIO ODPORNE MAŁO ODPORNE NIETRWAŁE, ŁATWO WIETRZEJĄCE ROZPUSZCZALNE W WODZIE NAWOZY MINERALNE korund rutyl kwarc chlcedon opal granat magnetyt getyt hematyt limonit syderyt muskowit albit ortoklaz mikroklin kalcyt aragonit anortyt dolomit gips biotyt piryt wiwianit oliwiny pirokseny amfibole halit sylwin kainit saletra sodowa i potasowa
7 Minerały pierwotne - powstają z magmy w wyniku krystalizacji Minerały wtórne - powstają w wyniku wietrzenia, głównie chemicznego, z krzemianów pierwotnych (przede wszystkim z krzemianów warstwowych i przestrzennych) Ortoklaz kaolinit składnik pokar. kwarc Jest to reakcja kaolinizacji lub desilikacji, (ponieważ z ortoklazu zostają odłączone 4 cz. kwarcu). W sklad budowy przestrzennej krzemianów wchodzą, tetra- i oktaedry. Warstwy tetra- i oktaedrów tworzą pakiety, pomiędzy nimi jest szczelina międzypakietowa. Kaolinit Al 2 (OH) 3 Si 4 O l0 lub inny wzór Al 2 O 3 *2SiO 2 *2 H 2 O - warstwa ośmiościanów z Al jako atomem centralnym warstwa czworościanów z Si. Układ warstw w pakiecie l: l. Odległość miedzy pakietami (warstwami) b. mała, stąd drobiny wody nie mogą się przecisnąć, dlatego jest mała kurczliwość i zdolność pęcznienia. Słabo rozwinięte zdolności sorpcyjne (sorpcja kationów w drodze wymiennej). Pospolity produkt wietrzenia skaleni. Tworzeniu kaolinitu sprzyja umiarkowanie kwaśny odczyn środowiska. Główny minerał gleb tropikalnych silnie wypłukanych z zasad. Illit - (K, H)Al 2 [(OH) 2 A1Si 3 O l0 ] - 15% Si w warstwach krzemowych jest zastąpiona przez Al, a powstałe wolne wartościowości przyciągają jony potasu - usztywnia to siec krystaliczna, dlatego jest mniej uwodniony i ma mniejszą pojemność sorpcyjną niż w/w. Innymi słowy przestrzenie międzypakietowe są częściowo wypełnione potasem, który dość silnie wiąże sąsiadujace ze sobą pakiety nie dopuszczając drobin wody do wchodzenia i rozciągania. Wem1ikulit ma luźniejsza siatkę krystaliczną. Dużo illitu występuje w lessach i glinach zwałowych. Układ warstw w pakiecie 2: l (w. tetra: w. okta). Montmorylonit (smektyt) - Al 2 (OH) 2 Si 4 O l0 lub Al 2 O 3 *4SiO 2 *H 2 O cześć jonów Al może być zastąpiona przez Mg lub Fe. Budowa warstwowa: 2 warstwy tetraedryczne Si, l warstwa oktaedryczna Al Warstwy związane są przez wspólne atomy tlenu - dość luźno - cała sieć łatwo się rozszerza pod wpływem wody, powodując pęcznienie montmorylonitu. Ma duża plastyczność i lepkość oraz pojemn. sorpc... Tworzy się w obecności zasad w strefie klimatu umiarkowanego. Montmorylonit (smektyt) - budowa 2: l ( na 2 atomy krzemu przypada l atom glinu) Illit - budowa 2: l (na 2 atomy krzemu przypada l atom glinu, przestrzenie wypełnione też potasem) Kaolinit - budowa l: l (na l atom krzemu przypada l atom glinu) Minerały ilaste charakteryzują się następującymi właściwościami: Silnym rozdrobnieniem (mniejszym od 2 um) Ładunkami elektrycznymi (dominują ładunki ujemne) Pojemnością sorpcyjną kationów Chłonnością wody (pęcznienie), przy suszeniu kurczeniem się Dużą lepkością i plastycznością Dużą powierzchnią właściwą (suma powierzchni wew. i zew.) Minerały ilaste są produktami wietrzenia skał.
8 PODZIAŁ MINERAŁÓW I. Pierwiastki rodzime Pt, Ag, Au, Hg, Cu, S, C II. Siarczki Piryt Galena Molibdenit Cynober III. Chlorowce i solowce Halit Sylwin Karnalit Fluoryt IV. Tlenki i wodorotlenki V. Sole kwasów tlenowych VI. Minerały organiczne Tlenki krzemu Tlenki żelaza i glinu Azotany Węglany Siarczany Fosforany Krzemiany i glinokrzemiany Pierwotne: Wtórne: minerały ilaste (krzemiany wtórne): (Al 2 O 3 *nsio 2 *nh 2 O) Kwarc Chalcedon Agat Opal Ametyst Hematyt Limonit Getyt Magnetyt Korund Gipsyt Nitratyn (NaN0 3 ) Nitryt (KN0 3 ) Kalcyt Magnezyt Dolomit Syderyt Malachit Gips Anhydryt Kainit Apatyty, Fosforyty, Wiwianit wyspowe: grupowe: łańcuchowe: warstwowe: przestrzenne: grupa kaolinitu: grupa illitu: grupa montmorylonitu: Bursztyn, Torf, Węgiel, Ropa (FeS 2 ) (PbS) (MoS 2 ) (HgS 2 ) (NaCI) (KCl) (MgCl 2 *KCl *6H 2 O) (CaF 2 ) (SiO 2 ) (SiO 2 ) (Fe 2 O 3 ) (Fe 2 O 3 * nh 2 O) (Fe 2 O 3 * H 2 O) (Fe 3 O 4 ) (Al 2 O 3 ) (Al 2 O 3 *3H 2 0) (CaCO 3 ) (MgCO 3 ) CaMg(CO 3 ) (FeCO 3 ) CuCO 3 * Cu(OH) 2 (CaS04*2H20) (CaS04) (MgSO 4 *KCl*3H 2 O) Oliwin, Cyrkon, Granaty Beryl Pirokseny, Amfibole Muskowit, Biotyt Skalenie: Ortoklaz, Anortyt, Albit, Mikroklin Skaleniowce: Leucyt, Nefelin Kaolinit, Diktit, Nakryt, Haloizyt Illit, Glaukonit, Serycyt, Wennikulit, Profilit, Talk Montmorylonit, Beidelit, Nontronit
9 Minerały wnoszące do gleby potas, fosfor, wapń, magnez i żelazo NAZWA MINERAŁU WZÓR CHEMICZNY MINERAŁU K P CA MG FE muskowit K 2 0 3Al Si0 2 2H 2 O + kalcyt CaC0 3 + dolomit CaMg(C0 3 ) gips CaS0 4 2H 2 O + anhydryt CaS0 4 + talk 3MgO 4Si0 2 H 2 O + anortyt CaO Al Si0 2 + fosforyt Ca 3 (P0 4 ) sylwin KCl + kainit KMgS0 4 Cl 2H 2 O + + ortoklaz K 2 O Al Si0 2 + biotyt K 2 0 6(Mg,Fe )0 Al Si0 2 2H 2 O hornblenda (Ca, Na, K) 2-3 (Mg, Fe, Al) 5 [(OH, F) 2 /(Si, Al.) 2 Si ] augit (Ca, Mg, Fe) 2 [(Si, Al) ] oliwin (Mg, Fe) 2 Si serpentyn Mg 6 [(OH) 9 /Si ] + minerały ilaste Al nsi0 2 nh 2 O
MINERAŁY są podstawowymi składnikami, z których zbudowane są skały.
2a. Minerały MINERAŁY są podstawowymi składnikami, z których zbudowane są skały. Pod tym określeniem ukrywają się powstałe w naturalnych procesach przebiegających w środowisku przyrodniczym Ziemi (na powierzchni
Bardziej szczegółowoSUROWCE I RECYKLING. Wykład 2
SUROWCE I RECYKLING Wykład 2 Układ krystalograficzny grupuje kryształy o pewnych wspólnych cechach symetrii geometrycznej Postacie krystalograficzne Kryształy ograniczone ścianami jednoznacznymi stanowią
Bardziej szczegółowoGLAUKONIT K 2 (Fe 3+, Al, Fe 2+, Mg) 4 (Si 7 AlO 20 )(OH) 4 (jednoskośny)
GLAUKONIT K 2 (Fe 3+, Al, Fe 2+, Mg) 4 (Si 7 AlO 20 )(OH) 4 (jednoskośny) CECHA Forma/wykształcenie Łupliwość Relief glaukonit pseudoheksagonalne kryształy, rzadkie i źle wykształcone zwykle drobne łuseczki,
Bardziej szczegółowoSkały budujące Ziemię
Skały budujące Ziemię Minerały Minerał pierwiastek lub związek chemiczny powstały w przyrodzie w sposób naturalny, jednorodny pod względem chemicznym i fizycznym. Minerały w większości mają budowę krystaliczną.
Bardziej szczegółowoWażniejsze składniki mineralne - Minerały ilaste, tlenki żelaza oraz węglany
Opracował dr inż. Cezary Kaźmierowski (UAM) i mgr M. Hahnel (KGiR WMiI UP w Poznaniu) 1 Ważniejsze składniki mineralne - Minerały ilaste, tlenki żelaza oraz węglany W skorupie ziemskiej występuje ponad
Bardziej szczegółowoWYKŁAD HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe WSTĘP DO NAUK O ZIEMI
WYKŁAD 2017 Historia geologii, minerały, skały HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI
Bardziej szczegółowoMateriałoznawstwo optyczne KRYSZTAŁY
Materiałoznawstwo optyczne KRYSZTAŁY Kryształy kryształ: ciało o prawidłowej budowie wewnętrznej, fizycznie i chemicznie jednorodne, anizotropowe, mające wszystkie wektorowe własności fizyczne jednakowe
Bardziej szczegółowoGEOCHEMIA WYBRANYCH PIERWIASTKÓW
GEOCHEMIA WYBRANYCH PIERWIASTKÓW Na, K i inne metale alkaliczne silnie elektrododatnie metale o dużych promieniach jonowych tworzące jony +1 i wiązania w przewadze jonowe sód i potas są składnikami minerałów
Bardziej szczegółowoTest z geologii. 4) Jaka panuje stała temperatura w naszym klimacie na głębokości 26 m? a) 5 0 C b) 15 0 C c) 8 0 C d) 12 0 C
Test z geologii 1) Promień równikowy Ziemi wynosi: a) 637,8 km b) 6378,4 km c) 36561,31 km d) 3656,1 km 2) Największą gęstość posiada: a) Atmosfera b) Litosfera c) Mezosfera d) Barysfera 3) Na Śląsku stopień
Bardziej szczegółowoTechnologie Materiałów Budowlanych Wykład 1. Surowce kamienne
Technologie Materiałów Budowlanych Wykład 1 Surowce kamienne Skały Skały magmowe Skały osadowe Skały metamorficzne Skały magmowe Skały magmowe (wulkaniczne) występują jako głębinowe (np. granit, sjenit)
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA CIAŁA STAŁEGO
STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO Podział ciał stałych Ciała - bezpostaciowe (amorficzne) Szkła, żywice, tłuszcze, niektóre proszki. Nie wykazują żadnych regularnych płaszczyzn ograniczających, nie można w nich
Bardziej szczegółowoWłaściwości kryształów
Właściwości kryształów Związek pomiędzy właściwościami, strukturą, defektami struktury i wiązaniami chemicznymi Skład i struktura Skład materiału wpływa na wszystko, ale głównie na: właściwości fizyczne
Bardziej szczegółowoGeomateriały. minerały, skaly i inne.. Co to jest minerał?
Geomateriały minerały, skaly i inne.. Co to jest minerał? Minerał Nieorganiczny, powstały w naturze, stały materiał o zdefiniowanym, konkretnym składzie chemicznym* i strukturze krystalicznej. *Uwaga:
Bardziej szczegółowoKwarc. Plagioklaz. Skaleń potasowy. % objętości. Oliwin. Piroksen. Amfibol. Biotyt. 700 C 0 Wzrost temperatury krystalizacji
% objętości % SiO 2 70 65 56 48 44 40 Żyłowa Aplit Lamprofiry Diabaz Wylewna Ryolit Dacyt Andezyt Bazalt Pikryty Glebinowa Muskowit Granit Granodioryt Dioryt Gabro Perydotyt Perydotyt (dunit) 80 60 40
Bardziej szczegółowow_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych
w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych Spoiwa krzemianowe Kompozyty krzemianowe (silikatowe) kity, zaprawy, farby szkło wodne Na 2 SiO 3 + 2H 2 O H 2 SiO 3 +
Bardziej szczegółowoWYKŁAD HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe WSTĘP DO NAUK O ZIEMI
WYKŁAD 2017 Historia geologii, minerały, skały HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI
Bardziej szczegółowoGEOLOGIA: Petrologia i petrografia Mineralogia i geochemia Geologia dynamiczna Gleboznawstwo Tektonika Stratygrafia Paleontologia Kartowanie
GEOLOGIA: Petrologia i petrografia Mineralogia i geochemia Geologia dynamiczna Gleboznawstwo Tektonika Stratygrafia Paleontologia Kartowanie geologiczne Geologia inżynierska, geofizyka, hydrogeologia,
Bardziej szczegółowoKORDIERYT Al 3 (Mg,Fe 2+ ) 2 Si 5 AlO 18 (rombowy-pseudoheksagonalny)
KORDIERYT Al 3 (Mg,Fe 2+ ) 2 Si 5 AlO 18 (rombowy-pseudoheksagonalny) CECHA Wykształcenie Forma Łupliwość Relief Barwa/pleochroizm Bliźniaki kordieryt ziarna, krótkie słupki o przekroju pseudoheksagonalnym
Bardziej szczegółowopierwiastek lub związek chemiczny, jaki występuje w przyrodzie w naturalnej postaci.
MINERAŁY I SKAŁY MINERAŁY Minerał - pierwiastek lub związek chemiczny, jaki występuje w przyrodzie w naturalnej postaci. Jest najmniejszym (w sensie geologicznym) elementem skorupy ziemskiej, wytworzonym
Bardziej szczegółowoMinerały. Autorstwo: Jackowiak Maciej Kamiński Kamil Wróblewska Natalia
Minerały Autorstwo: Jackowiak Maciej Kamiński Kamil Wróblewska Natalia Klasyfikacja minerałów ze względu na skałę macierzystą Minerały skał magmowych Minerały skał osadowych Minerały skał metamorficznych
Bardziej szczegółowoBADAMY WŁAŚCIWOŚCI SKAŁ, SKAMIENIAŁOŚCI I MINERAŁÓW
BADAMY WŁAŚCIWOŚCI SKAŁ, SKAMIENIAŁOŚCI I MINERAŁÓW Zdzisław Nowak ZCDN Szczecin 15.02.2017 r. O czym mówimy? O ogromnej różnorodności wytworów nieożywionych natury. Łącznie jest to kilkanaście tysięcy
Bardziej szczegółowoWłasności optyczne materii. Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią?
Własności optyczne materii Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią? Właściwości optyczne materiału wynikają ze zjawisk: Absorpcji Załamania Odbicia Rozpraszania Własności elektrycznych Refrakcja
Bardziej szczegółowoLitowce i berylowce- lekcja powtórzeniowa, doświadczalna.
Doświadczenie 1 Tytuł: Badanie właściwości sodu Odczynnik: Sód metaliczny Szkiełko zegarkowe Metal lekki o srebrzystej barwie Ma metaliczny połysk Jest bardzo miękki, można kroić go nożem Inne właściwości
Bardziej szczegółowoZasady zapisywania wzorów krzemianów
Zasady zapisywania wzorów krzemianów Wzór chemiczny podaje skład chemiczny danego związku Rodzaje wzorów 1. Tlenkowy pokazuje skład ilościowy i jakościowy 2. Koordynacyjny oprócz składu ilościowego i jakościowego
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA MATERIAŁÓW
STRUKTURA MATERIAŁÓW ELEMENTY STRUKTURY MATERIAŁÓW 1. Wiązania miedzy atomami 2. Układ atomów w przestrzeni 3. Mikrostruktura 4. Makrostruktura 1. WIĄZANIA MIĘDZY ATOMAMI Siły oddziaływania między atomami
Bardziej szczegółowoTEST NA EGZAMIN POPRAWKOWY Z CHEMII DLA UCZNIA KLASY II GIMNAZJUM
TEST NA EGZAMIN PPRAWKWY Z CHEMII DLA UCZNIA KLASY II GIMNAZJUM I. Część pisemna: 1. Które z poniższych stwierdzeń jest fałszywe? a.) Kwasy są to związki chemiczne zbudowane z wodoru i reszty kwasowej.
Bardziej szczegółowoWykład 4: Struktura krystaliczna
Wykład 4: Struktura krystaliczna Wg Blicharskiego, Wstęp do materiałoznawstwa http://webmineral.com/ Komórka elementarna Geometria komórki Dla zdefiniowania trójwymiarowej komórki elementarnej należy podać
Bardziej szczegółowoFizyka Ciała Stałego
Wykład III Struktura krystaliczna Fizyka Ciała Stałego Ciała stałe można podzielić na: Krystaliczne, o uporządkowanym ułożeniu atomów lub molekuł tworzącym sieć krystaliczną. Amorficzne, brak uporządkowania,
Bardziej szczegółowoSUROWCE MINERALNE. Wykład 4
SUROWCE MINERALNE Wykład 4 Rozpowszechnienie niektórych pierwiastków w skorupie ziemskiej (Norton 1974) Nb Procesy powstawania minerałów i ich zespołów dzielimy na: 1.procesy magmowe, 2.procesy hipergeniczne,
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska Wydział Chemiczny. Katedra Technologii Chemicznej
Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny Katedra Technologii Chemicznej Bezpieczeństwo środowiskowe Sorpcyjne właściwości gleb Przygotował: dr inż. Andrzej P. Nowak Gleba, czyli pedosfera, jest naturalnym
Bardziej szczegółowoGeopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach
Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca
Bardziej szczegółowoPROCESY BIOGEOCHEMICZNE NA LĄDACH
PROCESY BIOGEOCHEMICZNE NA LĄDACH Ekosystemy lądowe Ekosystemy wodne Ekosystemy lądowe Ekosystemy wilgotne Ekosystemy wodne Ekosystemy lądowe Ekosystemy wilgotne Ekosystemy wodne skała macierzysta Wietrzenie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce
Berylowce Spis treści 1 Właściwości fizyczne 2 Wodorki berylowców 3 Tlenki berylowców 4 Nadtlenki 5 Wodorotlenki 6 Iloczyn rozpuszczalności 7 Chlorki, fluorki, węglany 8 Siarczany 9 Twardość wody 10 Analiza
Bardziej szczegółowoGeopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach
Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca
Bardziej szczegółowoPetrograficzny opis skały
Petrograficzny opis skały Skała: S-15 Badana skała to plutoniczna skała magmowa. Minerały występujące w skale to: plagioklazy, biotyt, hornblenda, kwarc, w ilościach podrzędnych stwierdzono cyrkon i apatyt,
Bardziej szczegółowoKrystalografia. Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych
Krystalografia Typowe struktury pierwiastków i związków chemicznych Wiązania w kryształach jonowe silne, bezkierunkowe kowalencyjne silne, kierunkowe metaliczne słabe lub silne, bezkierunkowe van der Waalsa
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoTemat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków
Zasada ogólna: We wzorze sumarycznym pierwiastki zapisujemy od metalu do niemetalu, natomiast odczytujemy nazwę zaczynając od niemetalu: MgO, CaS, NaF Nazwy związków chemicznych najczęściej tworzymy, korzystając
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
POUFNE Pieczątka szkoły 16 styczeń 2010 r. Kod ucznia Wpisuje uczeń po otrzymaniu zadań Imię Wpisać po rozkodowaniu pracy Czas pracy 90 minut Nazwisko KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoPrzykłady ważniejszych minerałów występujących w skorupie ziemskiej
Powtórzenie materiału do sprawdzianu skały i minerały I. Minerały i skały 1. Minerały - pierwiastki w stanie wolnym lub związki chemiczne, które występują przyrodzie i powstały w wyniku naturalnych procesów
Bardziej szczegółowoWapń i jego związki. -występowanie i otrzymywanie -właściwości fizyczne i chemiczne - ważniejsze związki wapnia
Wapń i jego związki -występowanie i otrzymywanie -właściwości fizyczne i chemiczne - ważniejsze związki wapnia Wapń występowanie Występowanie: występuje wyłącznie w postaci związanej CaCO 3 w minerałachkalcyt,
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii. Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Komórki Bravais go
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Komórki Bravais go Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności: przyporządkowywania komórek translacyjnych Bravais
Bardziej szczegółowoSole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4
Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia
Bardziej szczegółowoBUDOWA KRYSTALICZNA CIAŁ STAŁYCH. Stopień uporządkowania struktury wewnętrznej ciał stałych decyduje o ich podziale
BUDOWA KRYSTALICZNA CIAŁ STAŁYCH Stopień uporządkowania struktury wewnętrznej ciał stałych decyduje o ich podziale na: kryształy ciała o okresowym regularnym uporządkowaniu atomów, cząsteczek w całej swojej
Bardziej szczegółowoTYPY REAKCJI CHEMICZNYCH
1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)
Bardziej szczegółowoSUROWCE MINERALNE. Wykład 5
SUROWCE MINERALNE Wykład 5 PROCESY POMAGMOWE Etap pegmatytowy (800-600 0 C) w resztkach pomagmowych składniki krzemianowe przewaŝają jeszcze nad składnikami łatwolotnymi. Obfitość tych ostatnich nadaje
Bardziej szczegółowoXXXV OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody II stopnia pisemne podejście 1
-1/1- XXXV OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody II stopnia pisemne podejście 1 W zadaniach 1-3 należy wykorzystać mapę (s. 4) i przekrój geologiczny (s. 5). Zadanie 1. Uwaga: w miejscach pozostawionych po poleceniach
Bardziej szczegółowoWYKŁAD WSTĘP DO NAUK O ZIEMI. Wokół geologii
Wokół geologii 10.01.2019 - Wojewoda, J., 2019. Czas i Przestrzeń geologiczna. W ramach wystawy izraelskiej artystki Elli Littwitz - "I wody stały się piołunem". Muzeum Współczesne we Wrocławiu, 18:00.
Bardziej szczegółowoPrzykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk
Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Mikroskop skaningowy Pierwszy mikroskop elektronowy transmisyjny powstał w 1931r
Bardziej szczegółowoSKAŁY MAGMOWE SKAŁY GŁĘBINOWE (PLUTONICZNE)
SKAŁY MAGMOWE Skały magmowe powstają w procesie krystalizacji magmy. Utwory krystalizujące pod powierzchnią ziemi zaliczamy do skał głębinowych (plutonicznych), natomiast na powierzchni do skał wylewnych
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe Zadanie
Bardziej szczegółowo- skład mineralny. - pojemność wymiany jonowej. - skład kationów wymiennych. - powierzchnia właściwa. - zawartość części organicznych.
FAZY W GRUNCIE FAZA STAŁA CHARAKTERYSTYKA SZKIELETU MINERALNEGO - skład mineralny - pojemność wymiany jonowej - skład kationów wymiennych - powierzchnia właściwa - zawartość części organicznych - rodzaj
Bardziej szczegółowoMagnez. Wagowy udział pierwiastków w masie Ziemi. Wagowy udział pierwiastków w masie skorupy ziemskiej
WAPŃ Magnez 100% 80% inne
Bardziej szczegółowoZastosowanie teorii grup. Grupy symetrii w fizyce i chemii.
Zastosowanie teorii grup Grupy symetrii w fizyce i chemii Katarzyna Kolonko Streszczenie Usystematyzowanie grup punktowych, omówienie ich na przykładzie molekuł Przedstawienie wkładu teorii grup w badanie
Bardziej szczegółowoWłaściwości chemiczne gleby. Do koloidów glebowych zalicza się cząstki, o średnicy mniejszej od (0.002) mm.
Właściwości chemiczne gleby Najważniejsze właściwości koloidów warunkuje ich ładunek elektryczny występujący na powierzchni cząsteczek koloidalnych. Większość koloidów glebowych jest ujemnie naładowana.
Bardziej szczegółowoYou created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)
Właściwości chemiczne gleby Do koloidów glebowych zalicza się cząstki, o średnicy mniejszej od 0.001 (0.002) mm. Cząstka koloidalna czyli micela składa się z 3 elementów: polimolekularnego jądra (ultramikron)
Bardziej szczegółowoCzęść I. TEST WYBORU 18 punktów
Część I TEST WYBORU 18 punktów Test zawiera zadania, w których podano propozycje czterech odpowiedzi: A), B), C), D). Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X. W razie
Bardziej szczegółowoNiemetaliczne materiały konstrukcyjne pochodzenia mineralnego
CHEMIA A SPOŁECZEŃSTWO Niemetaliczne materiały konstrukcyjne pochodzenia mineralnego Marek Kwiatkowski Zakład Dydaktyki Chemii Wydział Chemii UG ul. Sobieskiego 18, 80-952 Gdańsk tel. (058) 3450 462 e-mail:
Bardziej szczegółowoWstęp. Krystalografia geometryczna
Wstęp Przedmiot badań krystalografii. Wprowadzenie do opisu struktury kryształów. Definicja sieci Bravais go i bazy atomowej, komórki prymitywnej i elementarnej. Podstawowe typy komórek elementarnych.
Bardziej szczegółowoI Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt.
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego I Etap szkolny 16 listopada 2017
Bardziej szczegółowoMetale i niemetale. Krystyna Sitko
Metale i niemetale Krystyna Sitko Substancje proste czyli pierwiastki dzielimy na : metale np. złoto niemetale np. fosfor półmetale np. krzem Spośród 115 znanych obecnie pierwiastków aż 91 stanowią metale
Bardziej szczegółowoFOSFOR. w litosferze. apatyty: Ca 5 (PO 4 ) 3. fluoroapatyty hydroksyapatyty chloroapatyty
FOSFOR FOSFOR w litosferze apatyty: Ca 5 (PO 4 ) 3 F Ca 5 (PO 4 ) 3 OH Ca 5 (PO 4 ) 3 Cl fluoroapatyty hydroksyapatyty chloroapatyty FOSFOR w litosferze apatyty: Ca 5 (PO 4 ) 3 F Ca 5 (PO 4 ) 3 OH Ca 5
Bardziej szczegółowo2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?
1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu
Bardziej szczegółowoPowstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem:
Zad. 1 Ponieważ reakcja jest egzoenergetyczna (ujemne ciepło reakcji) to wzrost temperatury spowoduje przesunięcie równowagi w lewo, zatem mieszanina przyjmie intensywniejszą barwę. Układ będzie przeciwdziałał
Bardziej szczegółowo2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:
2.4. ZADANIA 1. Ile moli stanowi: STECHIOMETRIA a/ 52 g CaCO 3 b/ 2,5 tony Fe(OH) 3 2. Ile g stanowi: a/ 4,5 mmol ZnSO 4 b/ 10 kmol wody 3. Obl. % skład Fe 2 (SO 4 ) 3 6H 2 O 4. Obl. % zawartość tlenu
Bardziej szczegółowoprawo czynników ograniczających Justus von Liebig
prawo czynników ograniczających Justus von Liebig.. względne znaczenie jakiegoś czynnika ograniczającego jest tym większe, im bardziej dany czynnik, w porównaniu z innymi stanowi minimum. FOSFOR FOSFOR
Bardziej szczegółowopowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej będąca produktem wietrzenia skał, czyli długotrwałego działania na nie wody, powietrza i temperatury, oraz
powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej będąca produktem wietrzenia skał, czyli długotrwałego działania na nie wody, powietrza i temperatury, oraz działania mikroorganizmów Złożony i długotrwały proces
Bardziej szczegółowoANDALUZYT Al 2 SiO 5 (rombowy)
ANDALUZYT Al 2 SiO 5 (rombowy) CECHA Wykształcenie andaluzyt ziarna, krótkie słupki, częste agregaty ziarniste lub pręcikowe Forma kryształy auto- i hipautomorficzne rzadkie, zwykle ksenomorficzny Łupliwość
Bardziej szczegółowoCHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE
WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Anna Miechówka. Faza stała gleby
Prof. dr hab. Anna Miechówka Faza stała gleby Gleba jako układ trójfazowy Gleba składa się z fazy: - stałej cząstek mineralnych, organicznych i mineralnoorganicznych o dużym stopniu dyspersji, - ciekłej
Bardziej szczegółowoPODKARPACKI GIMNAZJALNY KONKURS CHEMICZNY
12 stycznia 2017 r. PODKARPACKI GIMNAZJALNY KONKURS CHEMICZNY Szkoła (pieczątka) Imię i nazwisko ucznia Klasa Imię i nazwisko nauczyciela (tabelkę poniżej wypełnia zespół sprawdzający) Test 1 2 3 4 5 6
Bardziej szczegółowoSurowce pochodzenia mineralnego
strona 1/5 Surowce pochodzenia mineralnego Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz
Bardziej szczegółowoPLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI SEDYMENTACJA STRATYGRAFIA MAGMATYZM METAMORFIZM TEKTONIKA GEOZAGROŻENIA
Historia geologii, minerały, skały HISTORIA GEOLOGII starożytność XVI-XVII wiek XVIII-XIX wiek (początki) kamienie milowe WYKŁAD 2018-2019 PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA
Bardziej szczegółowo1. Rodzaje tektokrzemianów. 2. Formy strukturalne dwutlenku krzemu. 3. Naturalne odmiany SiO Wysokociśnieniowe odmiany SiO 2.
Tektokrzemiany 1. Rodzaje tektokrzemianów. 2. Formy strukturalne dwutlenku krzemu. 3. Naturalne odmiany SiO 2. 4. Wysokociśnieniowe odmiany SiO 2. Główne grupy anionów krzemotlenowych 1. 0D nie polimeryczne
Bardziej szczegółowoGeochemia krajobrazu. pod redakcją Urszuli Pokojskiej i Renaty Bednarek
Geochemia krajobrazu pod redakcją Urszuli Pokojskiej i Renaty Bednarek SPIS TREŚCI Spis treści Spis treści Przedmowa... 11 CZĘŚĆ 1. WIADOMOŚCI WPROWADZAJĄCE Rozdział I. Elementy chemii ogólnej (Urszula
Bardziej szczegółowoRealizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy
Bardziej szczegółowoChemia - laboratorium
Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii
Bardziej szczegółowoPodstawy krystalochemii pierwiastki
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii Podstawy krystalochemii pierwiastki Cel ćwiczenia: określenie pełnej charakterystyki wybranych struktur pierwiastków
Bardziej szczegółowoCel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem
Hospitacja diagnozująca Źródła informacji chemicznej Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Opracowała: mgr Lilla Zmuda Matyja Arkusz Hospitacji Diagnozującej nr
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Bardziej szczegółowoTechnologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Bardziej szczegółowoREAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW
REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH KATIONÓW Chemia analityczna jest działem chemii zajmującym się ustalaniem składu jakościowego i ilościowego badanych substancji chemicznych. Analiza jakościowa bada
Bardziej szczegółowoUkłady krystalograficzne
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Układy krystalograficzne Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności wyboru komórki elementarnej i przyporządkowywania
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 2016 HISTORIA GEOLOGII. starożytność. Teofrast z Eresos
PLANETA ZIEMIA BUDOWA WNĘTRZA ZIEMI MINERAŁY, SKAŁY POWIERZCHNIA ZIEMI SEDYMENTACJA STRATYGRAFIA MAGMATYZM METAMORFIZM TEKTONIKA GEOZAGROŻENIA HISTORIA GEOLOGII starożytność Teofrast z Eresos (322-287
Bardziej szczegółowoWIETRZENIE. Rozpuszczanie polega na łączeniu się minerałów z wodą i doprowadzeniu ich do roztworu. Tego typu wietrzeniu ulegają głównie sole.
WIETRZENIE Wietrzenie to proces prowadzący do rozpadu lub rozkładu skały RODZAJE WIETRZENIA WIETRZENIE FIZYCZNE = MECHANICZNE v INSOLACJA v ZAMRÓZ (MROZOWE) v SKAŁ ILASTYCH v SOLNE WIETRZENIE CHEMICZNE
Bardziej szczegółowoO B L I C Z A N I E S K Ł A D U R A C J O N A L N E G O S U R O W C Ó W M I N E R A L N Y C H
O B L I C Z A N I E S K Ł A D U R A C J O N A L N E G O S U R O W C Ó W M I N E R A L N Y C H opracował : opracowanie zawiera Andrzej Pytliński stron tekstu.18. tablic 2. poz. bibliograf. 6. B o l e s
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoMateriały i tworzywa pochodzenia naturalnego
Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego 1. Przyporządkuj opisom odpowiadające im pojęcia. Wpisz litery (A I) w odpowiednie kratki. 3 p. A. hydraty D. wapno palone G. próchnica B. zaprawa wapienna
Bardziej szczegółowoWoda. Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata?
Woda Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata? Cel wykładu Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule A także próby odpowiedzi na pytania typu: Dlaczego woda jest mokra a lód śliski? Dlaczego
Bardziej szczegółowoRealizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady
Bardziej szczegółowoa) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...
Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4
Bardziej szczegółowoUKŁADY DYSPERSYJNE GLEB KOLOIDY GLEBOWE
25 25 5 50 UKŁADY DYSPERSYJNE GLEB KOLOIDY GLEBOWE Faza stała związki mineralne, minerały pierwotne - minerały wtórne Faza płynna wodne roztwory rzeczywiste i koloidalne o zmiennym składzie jakościowym
Bardziej szczegółowoWłaściwości optyczne kryształów
Właściwości optyczne kryształów -ośrodki jedno- (n x =n y n z ) lub dwuosiowe (n x n y n z n x ) - oś optyczna : w tym kierunku rozchodzą się dwie takie same fale (z tą samą prędkością); w ośrodkach jednoosiowych
Bardziej szczegółowoGROMADA VI-7 SIARCZANY I SIARCZYNY
GROMADA VI-7 SIARCZANY I SIARCZYNY Podstawowym elementem struktury jest anion [SO 4 ] 2-. Powstają w niskich temperaturach w środowisku utleniającym; są produktami utworów hipergenicznych, zwłaszcza ewaporacji
Bardziej szczegółowoZadanie 3 Zapisz wzory sumaryczne głównych składników przedstawionych skał i minerałów. kalcyt kreda kwarc gips agat
CZĘŚĆ 1 Zadanie 1 Wyjaśnij pojęcia. wapno palone, hydraty, zaprawa gipsowa, zaprawa wapienna, wietrzenie skał, wapno gaszone, próchnica, degradacja gleby, właściwości sorpcyjne gleby, wapno palone, degradacja
Bardziej szczegółowoTest diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I
strona 1/9 Test diagnostyczny Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł Część A (0 5) Standard I 1. Przemianą chemiczną nie jest: A. mętnienie wody wapiennej B. odbarwianie wody bromowej C. dekantacja
Bardziej szczegółowoWymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7
Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoZadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr.
Zadanie 1. (2 pkt) Określ, na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków, typ wiązania w związkach: KBr i HBr. Typ wiązania w KBr... Typ wiązania w HBr... Zadanie 2. (2 pkt) Oceń poprawność poniższych
Bardziej szczegółowo