Prof. dr hab. Anna Miechówka. Faza stała gleby
|
|
- Irena Czech
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Prof. dr hab. Anna Miechówka Faza stała gleby
2 Gleba jako układ trójfazowy Gleba składa się z fazy: - stałej cząstek mineralnych, organicznych i mineralnoorganicznych o dużym stopniu dyspersji, - ciekłej roztworu glebowego, - gazowej na którą składa się powietrze glebowe. za: Joanna Kośmider
3 Składniki mineralne Mineralna część gleby zbudowana jest najczęściej z: krzemianów kwarc, opal, chalcedon, glinokrzemianów pierwotnych ortoklaz, glinokrzemianów wtórnych - minerały ilaste, tlenków glinu, tlenków żelaza, Faza stała gleby Składniki mineralne gleby to okruchy skały macierzystej oraz minerały charakteryzujące się różną wielkością i kształtem. węglanów kalcyt, dolomit.
4 Minerały ilaste Są uwodnionymi glinokrzemianami Al, Mg i Fe, należącymi do krzemianów warstwowych. Zbudowane są z szeregu warstw ułożonych równolegle względem siebie. W warstwie krzemowej atomy tlenu i krzemu tworzą czworościany - tedraedry, zaś w warstwie metalo-tleno-wodorotlenowej - ośmiościany oktaedry.
5 Minerały ilaste W zależności od wzajemnego układu warstw tetraedrów i oktaedrów mogą one należeć do krzemianów: Dwuwarstwowych o typie budowy 1:1, gdzie warstwa oktaedrów jest trwale i jednostronnie połączona z warstwą tetraedrów (kaolinit). WARSTWA Al Si Si Al Si Al PAKIET
6 Trójwarstwowych o typie budowy 2:1, gdzie warstwa oktaedrów zamknięta jest między dwoma warstwami tetraedrów zwróconych do siebie wierzchołkami (montmorylonit, illit). WARSTWA AGREGAT PAKIETÓW Si Al Si Si Al Si PAKIET Odległość między pakietami w montmorylonicie wynosi od 0,96 do 2,14 nm
7 Źródła ujemnego ładunku elektrycznego: 1. Nienasycone wartościowości na krawędziach warstw krzemowo-glinowych i zewnętrznych powierzchniach płaszczyzn minerałów. Jeżeli odczyn zmienia się w kierunku zasadowego wówczas jony wodoru dysocjują, a powierzchnia koloidu uzyskuje ładunki ujemne, których nośnikiem jest tlen. Są to ładunki zmienne - ponieważ zmieniają się w zależności od odczynu. H + O O Al 2 Si O H + Al 2 Si O O O H +
8 2. Wewnątrzwarstwowa wymiana w kryształach minerałów Polega ona na wymianie jednego atomu w warstwie glinowej lub krzemowej na atom innego pierwiastka. Jeżeli atomy są różnej wartościowości np. III wartościowy glin podstawia IV wartościowy krzem wówczas na powierzchniach wewnętrznych minerałów pojawiają się nienasycone ładunki ujemne. Są one niezależne od ph nazywają się ładunkami trwałymi Al +++ O -- Si ++++ O -- O -- Al +++ O -- Si ++++
9 Wybrane właściwości fizykochemiczne minerałów ilastych i próchnicy (według Greenlanda i Hayesa i in. zmienione) Kaolinit Montmorylonit Illit Próchnica Wielkość cząstek µm 0,1-5,0 0,01-1,0 0,1-2,0 - Pojemność sorpcyjna mmol(+) kg Wielkość przestrzeni międzypakietowej w nm 0,28 0,96-2,14 1,0 - Powierzchnia właściwa m 2 g
10 FUNKCJE MINERAŁÓW ILASTYCH W GLEBIE I. Wpływ na właściwości fizyczne: Skład uziarnienia Typ i rodzaj struktury Porowatość Gęstość objętościową Przepuszczalność Zdolność pęcznienia gleb Zwięzłość i plastyczność II. Wpływ na retencje wodną III. Wpływ na właściwości sorpcyjne, oraz zdolności buforowe IV. Wpływ na procesy pedogeniczne
11 M A T E R I A O R G A N I C Z N A Ż Y W A (edafon) M A R T W A (szczątki roślinne i zwierzęce w różnych r stadiach rozkładu) Mineralizacja Humifikacja G N I C I E warunki beztlenowe (CO 2, H 2 O, CH 4, NH 3, H 2 S i in.) B U T W I E N I E warunki tlenowe ( CO 2, H 2 O, NO 3, PO4-3, SO -2 4 i in.) P R O D U K T Y H U M I F I K A C J I (Kwasy huminowe i fulwowe, huminy)
12 W procesach przemian substancji organicznej wyróżnia się dwa kierunki: mineralizację (butwienie lub gnicie) - rozkład połączony z wytworzeniem prostych związków mineralnych, takich jak: CO 2, H 2 O, NH 3 oraz jonów (Ca 2+, K +, SO 4 2-, HPO 4 2- itp.). humifikację - rozkład połączony z resyntezą związków próchnicznych charakterystycznych dla poszczególnych gleb. Przyjmuje się, że od 3/4 do 4/5 substancji organicznej ulega procesom mineralizacji, natomiast tylko 1/4 do 1/5 przekształca się w związki próchniczne.
13 Materia organiczna gleb składa się z: rozdrobnionych, ale nie rozłożonych, części organicznych < 2 mm, częściowo rozłożonych resztek roślinnych, humusu (próchnicy) w postaci koloidalnej produkt humifikacji, mikroorganizmów glebowych, produktów pośrednich powstałych w procesach życiowych mikroorganizmów oraz ich rozkładu.
14 Próchnicę tworzą wysokocząsteczkowe związki o mało rozpoznanej budowie, które można wyekstrahować 0,1M roztworem NaOH. Są one dzielone na: Kwasy huminowe - frakcja związków próchnicznych o barwie ciemnobrązowej do czarnej, które mogą być ekstrahowane z gleby za pomocą alkalicznych rozpuszczalników (NaOH). Są nierozpuszczalne w wodzie w warunkach kwaśnych (ph<2) i dlatego ulegają strąceniu po zakwaszeniu roztworu. Kwasy fulwowe - frakcja związków próchnicznych o barwie żółtej do żółtobrązowej, rozpuszczalnych w wodzie w całym zakresie ph. Pozostają one w roztworze po strąceniu kwasów huminowych w wyniku zakwaszenia roztworu. Huminy - frakcja związków próchnicznych o barwie czarnej, nierozpuszczalna w wodzie, zasadach i kwasach.
15 Schemat budowy cząsteczki związku humusowego (Scheffer, Urlich 1960) grupa funkcyjna jądro aromatyczne mostek łączący pojedyncze cząsteczki
16 Najważniejsze grupy funkcyjne to : hydroksylowe karboksylowe OH OH fenoli alkoholi metaksylowe chinonowe
17 Przyjmuje się, że kwasy huminowe są polimerami składającymi się z rdzenia aromatycznego, który jest połączony wiązaniami z aminokwasami, cukrami, peptydami, alifatycznymi kwasami i innymi składnikami o budowie alifatycznej. Rdzeń składa się z pierścieni aromatycznych typu fenoli lub związków zawierających azot w postaci cyklicznej (indol, pirymidyna i inne).
18 Model struktury kwasu fulwowego z aromatycznymi i alifatycznymi strukturami, z dużą ilością grup funkcyjnych zawierających tlen
19 KH KF KH KF Gleba łąkowa Gleba leśna Udział kwasów humusowych w glebach łąkowych i leśnych [Stevenson 1982]
20 Na zawartość próchnicy mają wpływ następujące czynniki (Kowaliński 1993): jakość i ilość związków organicznych, które dostają się do gleb, tempo humifikacji związków organicznych, warunkowane m.in. aktywnością biologiczną gleb, tempo mineralizacji próchnicy zawartej w glebach, właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne gleby, ilość i jakość zawartych w glebie związków mineralnych.
21 Odróżnienie gleb organicznych od mineralnych
22 GLEBY ORGANICZNE >10 cm >40 cm miąższość utworów organicznych 40 cm, z wyjątkiem gleb wytworzonych na skałach litych 10 cm.
23 POZIOMY ORGANICZNE 1) Poziomy organiczne w glebach bagiennych i pobagiennych, które tworzą: torfy, gytie, muły, mursze Są nasycone wodą w ciągu 30 kumulatywnych dni lub dłużej w roku lub są sztucznie odwodnione i zawierają (poza żywymi korzeniami): a) 18% C org. ( 30% materii organicznej), gdy ich mineralna część gleby zawiera 60% i więcej frakcji ilastej, lub b) 12% C org. ( 20% materii organicznej), gdy mineralna część nie zawiera frakcji ilastej, lub c) od 12 do 18% C org., gdy mineralna część zawiera od 0 do 60% frakcji ilastej; Dolną granicę zawartości węgla organicznego w utworach organicznych można zatem określić następująco: 12% + [( % C organicznego + % frakcji ilastej) x 0,1]; 2) poziomy organiczne w glebach leśnych (ściółki leśne) znacznej miąższości. Nie są nigdy nasycone wodą dłużej niż kilka dni (< 30 kumulatywnych dni w ciągu roku) i zawierają 20% C org. ( 35% materii organicznej).
24 Gleby organiczne
25
26 Zawartość próchnicy w poziomach akumulacyjnych wybranych gleb mineralnych Polski TYP Rędziny Czarnoziemy Czarne ziemie Gleby brunatne Płowe i płowe zaciekowe RODZAJ, GATUNEK wapienie, dolomity lessy piaski gliny lekkie i średnie glin ciężkich i iłów piaski glina lekka i średnia glina ciężka lessy i inne utwory pyłowe lessy i inne utwory pyłowe glina lekka Zawartość próchnicy [%] 1,5 7,0 1,8 4,0 1,2 4,1 1,2 5,7 2,5 5,6 0,9 2,2 1,1 3,0 1,6 3,7 1,3 2,6 1,0 2,5 1,0 2,6
27 Barwę gleby Strukturę ZNACZENIE PRÓCHNICY I. Wpływ na właściwości fizyczne gleb: Przepuszczalność zawartość próchnicy zmniejsza przepuszczalność gleb lekkich i zwiększa gleb ciężkich. Pojemność wodną zwiększa, ponieważ sama ma wysoką pojemność wodną. W stosunku do swej wagi może zatrzymać 3-5-krotnie więcej wody w formie dostępnej dla roślin. Gęstość gleby wzrost zawartości próchnicy obniża gęstość. Zwięzłość zwiększa zwięzłość gleb lekkich, a zmniejsza gleb ciężkich.
28 II. Wpływ na właściwości fizyko-chemiczne i chemiczne: Wpływ na sorpcję kationów W poziomach powierzchniowych 25 95% ogólnej pojemności wymiennej zależy od materii organicznej, która dzięki grupom funkcyjnym ma zdolność sorpcji wymiennej kationów.
29 Wpływ na buforowość gleby Dzięki próchnicy w glebie utrzymywany jest względnie stały odczyn. Ma ona zdolność buforowania w szerokim zakresie ph. Obniżenie ph roztworu glebowego powoduje zmniejszenie dysocjacji kwaśnych grup funkcyjnych (-COOH i OH), co jest równoznaczne ze zwiększeniem wiązania jonów wodorowych i obniżeniem ich stężenie w roztworze glebowym. Unieruchamianie związków toksycznych Związki próchnicy mają zdolność wiązania metali i pestycydów. Substancję humusowe wchodzące w reakcję z pestycydami zmieniają ich strukturę chemiczną i przyspieszają degradację.
30 Zwiększanie zawartości składników pokarmowych i ich uruchamianie Zawiera zasorbowane kationy wymienne Wiąże w formie organicznej N, P i S Sprzyja uwalnianiu składników pokarmowych z minerałów w procesach wietrzenia Dostarczanie C i energii drobnoustrojom Drobnoustroje rozkładające związki humusowe wykorzystują zgromadzoną w nich energię i węgiel, a także część azotu i składników pokarmowych do własnych procesów metabolicznych.
31 III. Wpływ na procesy pedogeniczne: bielicowanie, płowienie, glejowy, brunatnienia IV. Zahamowanie rozwoju patogenów roślin Stwierdzono, że obecność substancji organicznej przyśpiesza rozwój mikroorganizmów saprofitycznych, które są antagonistami fitopatogenów. V. Ochronne działanie na niektóre związki biologicznie czynne: witaminy, antybiotyki, enzymy, fitohormony, i in. co przedłuża aktywność tych związków w glebie.
Właściwości chemiczne gleby. Do koloidów glebowych zalicza się cząstki, o średnicy mniejszej od (0.002) mm.
Właściwości chemiczne gleby Najważniejsze właściwości koloidów warunkuje ich ładunek elektryczny występujący na powierzchni cząsteczek koloidalnych. Większość koloidów glebowych jest ujemnie naładowana.
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)
Właściwości chemiczne gleby Do koloidów glebowych zalicza się cząstki, o średnicy mniejszej od 0.001 (0.002) mm. Cząstka koloidalna czyli micela składa się z 3 elementów: polimolekularnego jądra (ultramikron)
Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny. Katedra Technologii Chemicznej
Politechnika Gdańska Wydział Chemiczny Katedra Technologii Chemicznej Bezpieczeństwo środowiskowe Sorpcyjne właściwości gleb Przygotował: dr inż. Andrzej P. Nowak Gleba, czyli pedosfera, jest naturalnym
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy PROCES GLEBOTWÓRCZY
GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach
GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.
INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL
Ekograncali Activ INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL Większość gleb użytkowanych w Polsce znajduje się na utworach polodowcowych, bogatych w piaski i iły. Naturalne ph tych utworów jest niskie. Dobór właściwego
Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały
Frakcje i grupy granulometryczne- stosowane podziały A. Podziały stosowane do 1998 roku: Części szkieletowe > 1 mm Grupa frakcji Podział wg (wymiary w mm): PTG BN-78/9180-11 Frakcja Podfrakcja Kamienie
Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze
Księgarnia PWN: Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz Badania ekologiczno-gleboznawcze CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawowe wiadomości o glebach. Gleby i procesy glebotwórcze
Ćwiczenie 8. Oznaczanie sumy zasad i obliczanie pojemności sorpcyjnej gleby 8.1. Wprowadzenie. Faza stała gleby ma zdolność zatrzymywania par, gazów,
Ćwiczenie 8. Oznaczanie sumy zasad i obliczanie pojemności sorpcyjnej gleby 8.1. Wprowadzenie. Faza stała gleby ma zdolność zatrzymywania par, gazów, drobnych zawiesin, molekuł i jonów. Zjawisko to nazywamy
UKŁADY DYSPERSYJNE GLEB KOLOIDY GLEBOWE
25 25 5 50 UKŁADY DYSPERSYJNE GLEB KOLOIDY GLEBOWE Faza stała związki mineralne, minerały pierwotne - minerały wtórne Faza płynna wodne roztwory rzeczywiste i koloidalne o zmiennym składzie jakościowym
Gleboznawstwo i geomorfologia
Gleboznawstwo i geomorfologia Wykład dla studentów ochrony środowiska I rok...nie ma życia bez gleby, ani gleby bez życia Stanisław Miklaszewski (1907) Gleboznawstwo i geomorfologia WYKŁAD 6: FAZA STAŁA
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
SKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
AtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby. AtriGran błyskawicznie udostępnia wapń. AtriGran usprawnia pobieranie makroskładników z gleby
AtriGran szybko i bezpiecznie podnosi ph gleby Produkt wytworzony z surowca pochodzącego z młodego, unikatowego w Europie złoża do produkcji wapna nawozowego. Porowatość surowca dająca ogromną powierzchnię
PROCESY BIOGEOCHEMICZNE NA LĄDACH
PROCESY BIOGEOCHEMICZNE NA LĄDACH Ekosystemy lądowe Ekosystemy wodne Ekosystemy lądowe Ekosystemy wilgotne Ekosystemy wodne Ekosystemy lądowe Ekosystemy wilgotne Ekosystemy wodne skała macierzysta Wietrzenie
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
Ważniejsze składniki mineralne - Minerały ilaste, tlenki żelaza oraz węglany
Opracował dr inż. Cezary Kaźmierowski (UAM) i mgr M. Hahnel (KGiR WMiI UP w Poznaniu) 1 Ważniejsze składniki mineralne - Minerały ilaste, tlenki żelaza oraz węglany W skorupie ziemskiej występuje ponad
OCHRONA I REKULTYWACJA GLEB PROCESY GLEBOWE INŻYNIERIA ŚRODOWISKA WBAIS, UZ
PROCESY GLEBOWE WPROWADZENIE proces akumulacji biologicznej i przekształcenia materii organicznej butwienie, gnicie mineralizacja, humifikacja proces murszenia proces brunatnienia proces wymywania składników
CZĘŚĆ A TLEN PRZYJACIEL CZY WRÓG
Spis treści Wstęp... 13 CZĘŚĆ A TLEN PRZYJACIEL CZY WRÓG 1. Atmosfera a działalność ludzi... 17 1.1. Warstwowa budowa atmosfery... 17 1.2. Zanieczyszczenie i degradacja atmosfery... 19 1.3. Przemiany chemiczne
Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ
Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie
Materia organiczna jako wskaźnik jakości gleb. Radosław Kaczyński
Materia organiczna jako wskaźnik jakości gleb Radosław Kaczyński Zagrożenie gleb wymienione w Dyrektywie Glebowej Spadek zawartości materii organicznej w glebie (SOM) został określony w strategii UE w
Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne
Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Pierwiastki, nazewnictwo i symbole. Budowa atomu, izotopy. Przemiany promieniotwórcze, okres półtrwania. Układ okresowy. Właściwości pierwiastków a ich położenie w
Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach
Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca
Część I. TEST WYBORU 18 punktów
Część I TEST WYBORU 18 punktów Test zawiera zadania, w których podano propozycje czterech odpowiedzi: A), B), C), D). Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X. W razie
Kryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Geopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach
Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 WYZNACZANIE ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH ORAZ POJEMNOŚCI SORPCYJNEJ
Fizyczne działanie kwasów humusowych: poprawa napowietrzenia (rozluźnienia) gleby. poprawa struktury gleby (gruzełkowatość) zwiększona pojemność wodna
Szkolenie Ogrodnicze ProCam Polska Fizyczne działanie kwasów humusowych: poprawa napowietrzenia (rozluźnienia) gleby poprawa struktury gleby (gruzełkowatość) zwiększona pojemność wodna zapobieganie erozji
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 OZNACZANIE WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH GLEB Chemia Środowiska
KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:
KWASY I WODOROTLENKI 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to: 1. kwas siarkowy (IV), kwas siarkowy (VI), kwas azotowy, 2. kwas siarkowy (VI), kwas siarkowy (IV), kwas azotowy (V), 3. kwas siarkowodorowy,
TEST NA EGZAMIN POPRAWKOWY Z CHEMII DLA UCZNIA KLASY II GIMNAZJUM
TEST NA EGZAMIN PPRAWKWY Z CHEMII DLA UCZNIA KLASY II GIMNAZJUM I. Część pisemna: 1. Które z poniższych stwierdzeń jest fałszywe? a.) Kwasy są to związki chemiczne zbudowane z wodoru i reszty kwasowej.
powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej będąca produktem wietrzenia skał, czyli długotrwałego działania na nie wody, powietrza i temperatury, oraz
powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej będąca produktem wietrzenia skał, czyli długotrwałego działania na nie wody, powietrza i temperatury, oraz działania mikroorganizmów Złożony i długotrwały proces
Substancje o Znaczeniu Biologicznym
Substancje o Znaczeniu Biologicznym Tłuszcze Jadalne są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Z chemicznego punktu widzenia głównym składnikiem tłuszczów
Udział pioerwiastków chemicznych wchodzących w skład gleb
Udział pioerwiastków chemicznych wchodzących w skład gleb Udział pierwiastków chemicznych wchodzących w skład gleb Fe Ca Na Mg K H tlen krzem glin zelazo Al O wapń sód Si magnez potas wodór inne Wiązanie
Powierzchniowa warstwa litosfery to pedosfera, czyli gleba. Jest ona kluczową częścią ekosystemów lądowych. Znajdują się tu mineralne składniki
Powierzchniowa warstwa litosfery to pedosfera, czyli gleba. Jest ona kluczową częścią ekosystemów lądowych. Znajdują się tu mineralne składniki odżywcze roślin. Następują tu też procesy chemicznego rozkładu
Laboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, Spis treści. Przedmowa 13
Laboratoryjne badania gruntów i gleb / Elżbieta Myślińska. Wyd. 3. Warszawa, 2016 Spis treści Przedmowa 13 Rozdział I. Klasyfikacje 1. Wprowadzenie 16 2. Klasyfikacja gruntów według polskiej normy (PN-86/B-02480)
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
CHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE
WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów
Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii!
Szanowne koleżanki i koledzy nauczyciele chemii! Chciałabym podzielić się z Wami moimi spostrzeżeniami dotyczącymi poziomu wiedzy z chemii uczniów rozpoczynających naukę w Liceum Ogólnokształcącym. Co
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
Ekologia martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski 1/32 Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii Duvigneaud i Denayer-De Smet, 1970
Zadanie 3 Zapisz wzory sumaryczne głównych składników przedstawionych skał i minerałów. kalcyt kreda kwarc gips agat
CZĘŚĆ 1 Zadanie 1 Wyjaśnij pojęcia. wapno palone, hydraty, zaprawa gipsowa, zaprawa wapienna, wietrzenie skał, wapno gaszone, próchnica, degradacja gleby, właściwości sorpcyjne gleby, wapno palone, degradacja
Powstawanie żelazianu(vi) sodu przebiega zgodnie z równaniem: Ponieważ termiczny rozkład kwasu borowego(iii) zachodzi zgodnie z równaniem:
Zad. 1 Ponieważ reakcja jest egzoenergetyczna (ujemne ciepło reakcji) to wzrost temperatury spowoduje przesunięcie równowagi w lewo, zatem mieszanina przyjmie intensywniejszą barwę. Układ będzie przeciwdziałał
Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph
Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski 1 Rozmieszczenie materii organicznej (na ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii Duvigneaud i Denayer-De Smet, 1970 2 Rozmieszczenie
CHEMIA. Treści nauczania- wymagania szczegółowe. Substancje i ich właściwości. Uczeń: Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:
CHEMIA Treści nauczania- wymagania szczegółowe Substancje i ich właściwości. Uczeń: Podaje przykłady zastosować chemii w życiu codziennym Nazywa wybrane szkło i sprzęt laboratoryjny oraz określa jego przeznaczenie
Konkurs Chemiczny dla uczniów szkół podstawowych województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2018/2019. Etap wojewódzki
Konkurs Chemiczny dla uczniów szkół podstawowych województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 8/9 Etap wojewódzki Klucz odpowiedzi i schemat punktowania Część I. Test jednokrotnego wyboru z jedną poprawną
Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
FIZYCZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB
FIZYCZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB Główne składniki gleb substancja mineralna 45% powietrze 25% substancja organiczna 5% woda 25% Trójfazowy układ gleby Faza stała składniki mineralne, składniki organiczne, związki
Ekologia. martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja. Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii
Ekologia martwa materia organiczna w ekosystemach i dekompozycja Ryszard Laskowski www.eko.uj.edu.pl/laskowski 1/34 Rozmieszczenie materii organicznej (t/ha) w ekosystemie las liściasty w Belgii 121 160
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Mgr inż. Katarzyna Pikuła 04.11.2011 r. Koszalin Teren badań Powierzchnia: 55,1 ha Objętość: 2395 tys. m 3 Głębokość max.:
Środowiskowe skutki zakwaszenia gleb uprawnych. Witold Grzebisz Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Środowiskowe skutki zakwaszenia gleb uprawnych Witold Grzebisz Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Tematyka wykładu 1. Zakwaszenie gleb - podłoże zjawiska. 2. Zakwaszanie gleb istota zjawiska. 3. Pierwotne
Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce
Company LOGO Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Marcin Świtoniak Gleba Gleba - integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych utworzony w powierzchniowych
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 40. 90% 36 pkt. Uwaga! 1. Wszystkie
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu możesz korzystać
WYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do
Ćwiczenie 4 Wstępne przygotowanie próbek gleby do badań oraz ustalenie wybranych właściwości fizykochemicznych. 1. Wstęp
Pracownia specjalizacyjna I rok OŚ II Ćwiczenie 4 Wstępne przygotowanie próbek gleby do badań oraz ustalenie wybranych właściwości fizykochemicznych 1. Wstęp Gleba jest złożonym, dynamicznym tworem przyrody,
FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ
FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ Agata Ołownia-Sarna 1. Chemia organiczna to chemia związków: a) Węgla, b) Tlenu, c) Azotu. 2. Do związków organicznych zaliczamy: a) Metan, b) Kwas węglowy,
Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. II Gimnazjum Rok szkolny 2015/2016 Wewnętrzna budowa materii
Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. II Gimnazjum Rok szkolny 2015/2016 Wewnętrzna budowa materii Dopuszczający (K) Dostateczny(P) Dobry(R) Bardzo dobry (D) Celujący (W) Uczeń : - wie,
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby Substancja organiczna po wprowadzeniu do gleby ulega przetworzeniu i rozkładowi przez
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej
Drogi uczniu zostań Mistrzem Chemii!
Chemia klasa II kwasy Drogi uczniu zostań Mistrzem Chemii! Cała Twoja kariera szkolna zależy tak naprawdę od Ciebie. Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę i umiejętności z zakresu chemii lub powtórzyć określoną
Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II
Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących
Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4
Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia
Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I
Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014
Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy
OZNACZANIE ODCZYNU GLEBY
OZNACZANIE ODCZYNU GLEBY WPROWADZENIE Powierzchniowa warstwa litosfery (pedosfera) zwana glebą rozpatrywana jest obecnie jako jeden z trzech podstawowych elementów (obok atmosfery i hydrosfery) środowiska
Związki nieorganiczne
strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 14 maja 2011 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK SZKOLNY
CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011
CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011 1. Który zbiór wskazuje wyłącznie wzory wodorotlenków A. H2S, H2CO3, H2SO4 B. Ca(OH)2, KOH, Fe2O3 C. H2SO4, K2O, HCl D. Ca(OH)2, KOH, Fe(OH)3 2. Który zbiór
Ćwiczenie 5: Sorpcyjne właściwości gleb
Ćwiczenie 5: Zalecana literatura: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb - Mocek A., Drzymała S., Wyd. UP w Poznaniu, 2010, strony 198-216, Gleboznawstwo - red. S. Zawadzki, PWRiL, W-wa, 1999. strony 205-219
WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe
kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje rejonowe Zadanie
MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II
MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w
Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem
Hospitacja diagnozująca Źródła informacji chemicznej Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem Opracowała: mgr Lilla Zmuda Matyja Arkusz Hospitacji Diagnozującej nr
Spis treści. Właściwości fizyczne. Wodorki berylowców. Berylowce
Berylowce Spis treści 1 Właściwości fizyczne 2 Wodorki berylowców 3 Tlenki berylowców 4 Nadtlenki 5 Wodorotlenki 6 Iloczyn rozpuszczalności 7 Chlorki, fluorki, węglany 8 Siarczany 9 Twardość wody 10 Analiza
TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH
1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)
Przez innowacyjność do sukcesu Nowe Technologie w uprawie rzepaku
Przez innowacyjność do sukcesu Nowe Technologie w uprawie rzepaku SPRAWNA GLEBA decydujący czynnik w uprawie Krzysztof Zachaj Białystok 15.01.2016 r. ROSAHUMUS nawóz organiczno-mineralny, Zawierający kwasy
Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:
Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018 III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia
Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
RECYKLING ODPADÓW ZIELONYCH. Grzegorz Pilarski BEST-EKO Sp. z o.o.
RECYKLING ODPADÓW ZIELONYCH Grzegorz Pilarski BEST-EKO Sp. z o.o. BEST-EKO Sp. z o.o. jest eksploatatorem oczyszczalni ścieków Boguszowice w Rybniku przy ul. Rycerskiej 101, na której znajduje się instalacja
LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa. Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach:
LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa Zadanie 1 (3 pkt) Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach: H 3 C CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 a) b) W tym celu: a) wybierz odpowiedni
Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne
Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne Czas trwania lekcji: 2x 45 minut Cele lekcji: 1. Ogólny zapoznanie
I. Substancje i ich przemiany
NaCoBeZU z chemii dla klasy 7 I. Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy na lekcjach chemii zaliczam chemię do nauk przyrodniczych stosuję zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej
relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
CHEMIA kl. I. Nauczyciel mgr Ewa Doroszuk. Wymagania edukacyjne (obowiązkowe i formalne):
CHEMIA kl. I Nauczyciel mgr Ewa Doroszuk Wymagania edukacyjne (obowiązkowe i formalne): Dział I Substancje i ich przemiany. UCZEŃ: zna regulamin szkolnej pracowni chemicznej i konsekwencje nieprzestrzegania
I. Substancje i ich przemiany
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny szkolne klasa 7 Niepełnosprawność intelektualna oraz obniżenie wymagań i dostosowanie ich do możliwości ucznia I. Substancje i ich przemiany stosuje zasady bezpieczeństwa
Nazwy pierwiastków: ...
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20
MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu
MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu Etap III (wojewódzki) Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Gleboznawstwo Chemia gleby
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Gleboznawstwo Chemia gleby 1. Badania wegetacyjne oddziaływania osadów ściekowych i kompostów na wzrost roślin 2. Substancja organiczna gleby (próchnica) 3. Pojemność
Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]
Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia
WYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie III GIMNAZJUM Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania