Program prac renowacyjno-konserwatorskich elewacji budynku Sądu Rejonowego w Oświęcimiu

Transkrypt

1 Program prac renowacyjno-konserwatorskich elewacji budynku Sądu Rejonowego w Oświęcimiu Oprac. mgr Marek Gosztyła Kraków, kwiecień

2 I. Karta tytułowa. 1. Identyfikacja obiektu - rodzaj: Dom Ślebarskich, Rynek 14 - materiał: ściany wątek ceglany, tynk zaprawa wapienno-piaskowa, ofasowanie gzymsów, parapetów blacha cynkowa, schody portyku kamień dolomitowy - styl: klasycyzm - czas powstania: pocz. - autor: nieznany - adres: Rynek Główny 14, Oświęcim - rejestr zabytku: A 645/89 2. Dane dotyczące konserwacji. - obiekt: Budynek Sądu Rejonowego - adres: Oświęcim, Rynek Główny 14 - właściciel: Skarb Państwa - uŝytkownik: Sąd Rejonowy w Oświęcimiu - administracja: Sąd Okręgowy w Krakowie, ul. Przy Rondzie 7 - program prac konserwatorskich: Markon Konserwacja Zabytków Marek Gosztyła, ul. Starowiślna 95/13, Kraków 2

3 II. Dane ogólne. 1. Podstawa opracowania. Niniejszy program opracowano na zlecenie Pracowni Projektowo-Usługowej Archis s.c. z Oświęcimia. Program ten stanowić będzie odrębną część do projektu Remont konserwatorski elewacji budynku Sądu Rejonowego w Oświęcimiu Rynek główny 14 opracowanego przez arch. Ryszarda Świętka. Program opracowano na podstawie rozpoznania obiektu w terenie, inwentaryzacji rysunkowej i dokumentacji fotograficznej. 2. Przedmiot opracowania. Przedmiotem niniejszego opracowania jest : Program prac renowacyjno-konserwatorskich przy elewacji budynku Sądu Rejonowego w Oświęcimiu z podaniem: - szczegółowego zakresu prac, - proponowanych materiałów, - technologii wykonania, - kolorystyki elewacji. Załącznikiem do części opisowej w/w programu postępowania konserwatorskiego jest dokumentacja fotograficzna. Obiekt jest chroniony jako budynek posiadający walory historyczne i artystyczne na podstawie planu miejscowego. 3. Zakres opracowania. Przedmiotowe opracowanie obejmuje prace renowacyjno-konserwatorskie przy elewacjach zewnętrznych budynku zarówno od strony frontowej jak i od strony podworca. Zakres robót remontowo-konserwatorskich budynku zawiera w szczególności: tynki ścian wraz z elementami dekoracyjnymi w postaci gzymsów i listew kamieniarka stopnic przy portyku wejściowym, ofasowanie parapetów i gzymsów 3

4 III. Historia. Klasycystyczny budynek wzniesiony został w 1830 roku przez księdza Ślebarskiego, proboszcza parafii pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. W latach pełnił funkcję ratusza po zniszczeniu w poŝarze 1863 r. drewnianej siedziby władz miejskich. Przebudowany częściowo w czasie okupacji hitlerowskiej, obecnie jest siedzibą Sądu Rejonowego. IV. Opis inwentaryzacyjny. Zbudowany na rzucie litery L. Korpus zajmuje większą część północnej pierzei rynkowej, skrzydło boczne po stronie zachodniej wzdłuŝ ulicy Mayzla. Murowany z cegły z uŝyciem kamienia, dwukondygnacyjny, potynkowany, nakryty dwuspadowymi dachami krytymi dachówką ceramiczną, z trójkątnym tympanonem na osi elewacji południowej. Elewacja południowa korpusu piętnastoosiowa z ryzalitem środkowym na osi budynku, do którego dostawiono portyk kolumnowy. Ryzalit środkowy zwieńczony wysuniętym przed lico frontonem o gładkim wewnętrznym polu. Portyk na dwóch stopniach kamiennych, kolumny toskańskie, o gładkich trzonach z bazami w formie półwałka, posadowionych na kwadratowych plintach, głowice uproszczone, bez fryzu, abakusy z kwadratowych płyt. Na kolumnach wspiera się prostokątna płyta balkonu zwieńczona profilowanym, tynkowym gzymsem. Balustrada Ŝelazna, kuta z motywem przenikających się soczewkowych elementów pomiędzy którymi owalne prześwity. Ściana pod portykiem pokryta boniowaniem pasowym, otwór wejściowy do sieni zamknięty łukiem koszowym z trapezowym, gładkim kluczem w archiwolcie, ujęty gładką, lekko cofniętą listwą. W otworze dwuskrzydłowe, drewniane drzwi z przeszklonym nadświetlem. Skrzydła z niskim cokołem zakończonym profilowaniem i dziesięcioma kasetonami w kaŝdym ze skrzydeł, ujętymi w profilowane obramienie. W kasetonach półkule. Listwa przymykowa w formie półkolumny na wysokiej bazie, o gładkim trzonie i kielichowej głowicy. Ślemię u góry i dołu profilowane, nadświetle ujęte w gładką listwę. Przeszklenie z wachlarzowo ułoŝonymi wąskimi drewnianymi szczeblinami wyrastającymi z półkolistej tarczy. Klamka kuta, Ŝelazna, z okrągłym trzpieniem i uchwytem w formie dekoracyjnego liścia. Szyldziki równieŝ Ŝelazne, kwadratowe. Wewnętrzne strony skrzydeł drzwiowych o podobnym układzie, z wyjątkiem kasetonów w których brak półkul. W górnej kondygnacji ryzalitu trzy okna typu porte-fenetre cofnięte w stosunku do płaszczyzny muru za pomocą uskoku i zwieńczone ukształtowanymi w tynku uskokowymi, wgłębne archiwoltami. Archiwolty oparte na gzymsach pilastrów, które zdobi boniowaniem z poziomych listew. Elewacja podzielona horyzontalnie za pomocą gzymsów: cokołowego, prostego gzymsu kordonowego, gzymsów stanowiących równocześnie parapety okien obu kondygnacji oraz koronującego. Elewacja posiada dwa skrajnie usytuowane pseudoryzality, nieznacznie wysunięte przed lico elewacji. Okna dolnej kondygnacji w formie stojących prostokątów zwieńczonych archiwoltami opartymi na wspólnych gzymsach. W pseudoryzalitach okna przedzielone ustawionymi na cokole pilastrami pokrytymi boniowaniem w postaci poziomych listew. Okna górnej kondygnacji w formie stojących prostokątów, w pseudoryzalitach posiadają zwieńczenie w formie prostych odcinków gzymsów, a w części nad oknami korpusu głównego ornamentalnie potraktowanymi frontonami. Okna górnej kondygnacji otoczone płasko profilowanymi obramieniami. Okna dolnej kondygnacji cofnięte za pomocą uskoku w stosunku do płaszczyzny elewacji. Stolarka okien współczesna. Elewacja zachodnia skrzydła bocznego od ulicy Mayzla czternastoosiowa, podzielona horyzontalnie gzymsem cokołowym, koronującym oraz gzymsem kordonowym w postaci płaskiego pasa tynku wysuniętego przed płaszczyznę ściany. W dolnej kondygnacji okna prostokątne zwieńczone archiwoltą, w górnej w formie stojącego prostokąta. 3-cia, 4-ta i 5-ta oś tworzą bardzo płaski pseudoryzalit, w którym dolna kondygnacja wraz z cokołem 4

5 podzielona jest prostymi pilastrami tworzącymi płytkie wnęki dla okien. W ten sam sposób rozwiązano oś 9-tą, 10-tą i 11-tą. Elewacja północna skrzydła bocznego posiada po dwa okna prostokątne w obu kondygnacjach oraz dwa mniejsze okienka równieŝ prostokątne w szczycie. Okna obramione prostymi opaskami utworzonymi przez wgłębny uskok ukształtowany w tynku. Strefa cokołu wydzielona gzymsem. Elewacja wschodnia skrzydła bocznego dziewięcioosiowa. Okna w formie stojących prostokątów na obu kondygnacjach, obramione prostymi wąskimi listwami wydzielającymi gładkie pole pomiędzy wnęką okienną a listwą. Okna ustawione w dwóch grupach w ten sposób, Ŝe na osi elewacji pomiędzy nimi znajduje się szerszy pas ściany pozbawiony otworów (być moŝe otwory zostały zamurowane). Po lewej stronie po pięć okien w kaŝdej kondygnacji, po prawej cztery w górnej, a w dolnej otwór drzwiowy obramiony identycznie jak okna i trzy okna. W otworze drzwiowym współczesne drzwi płycinowe z nadświetlem. Od drzwi w lewą stronę biegnie niski murek zabezpieczający zejście do piwnicy. Elewacja północna korpusu jedenastoosiowa. Okna w formie stojących prostokątów na obu kondygnacjach, obramienia analogiczne jak w elewacji skrzydła bocznego od podwórka. W skrajnym oknie piętra od lewej strony krata. Dwa skrajne okna piętra po prawej stronie zamurowane, następne dwa okna pomniejszone przez nadbudowę niskich ścianek w dolnej części wnęk okiennych. W kondygnacji parteru pod oknami zamurowanymi brak jest otworów (zapewne zostały zamurowane), lecz ściana tworzy płaszczyznę pokrytą tynkiem. 5

6 V. Opis badań. 1. Badania stratygraficzne. Przeprowadzono badania stratygraficzne w zakresie rozpoznania zachowanej pierwotnej kolorystyki elewacji. Wykonano odkrywki sondaŝowe w poziomie parteru i I piętra. Wykonano 18 odkrywek na części cokołowej, boniach, tynkach, profilach gzymsów, opaskach okiennych parteru opisanych symbolem E.F. nr, 3 odkrywki na elewacji bocznej z symbolem E.B. nr, 6 odkrywek na elewacji podworca na obu skrzydłach z symbolem E.P. nr, 1 odkrywka na elewacji bocznej tylnej z symbolem E.B.T. nr. Część badań oparto na odkrywkach naturalnych powstałych w wyniku zniszczeń i uszkodzeń elewacji. Odkrywki udokumentowano w postaci dokumentacji fotograficznej fot i rysunkowej. 2. Stratygrafia zbiorcza z wykonanych odkrywek na elewacjach. O - WARSTWY TECHNOLOGICZNE A - OZNACZENIA GRAFICZNE B - WARSTWY CHRONOLOGICZNE C - DATOWANIE D - OKREŚLENIE WARSTW A. Odkrywka nr E.F.1. Ściana koło łuku nad balkonem portyku I piętra od strony frontowej. O A B C D 1. V II poł. 2. V II poł. warstwa malarska jasnoŝółta zatarcie wap. cementowa, szary 3. IV warstwa malarska jasnougrowa 4. III Lata 80- te Warstwa malarska jasnoczerwona 5. III zatarcie wapienno-cementowe jasnoszare 6. II warstwa malar. w kolorze szarym 7. I 8. I zaprawa wapienno-piaskowa w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 8 warstw technologicznych i V warstw chronologicznych. 6

7 B. Odkrywka nr E.F.4, 5. Opaska okienna i boniowany pilaster nad balkonem portyku. O A B C D Pilaster 1. V II poł. warst. mal. jasnoŝółta Opaska okienna warst. mal. jasnokremowa 2. V II poł. zatarcie wap.-cement. szare zatarcie wap. cement. szare 3. IV warst. mal. jasnougrowa warst.mal. biała 4. III Lata 80-te 5. III Lata 80-te warst. mal. czerwona zatarcie wap. cem. jasnoszare warst. mal. biała zatarcie wap. cem. jasnoszare 6. II warst. mal. - szara warst. mal. - szara 7. I 8. I zap. wap.- piask. w kolorze ugrowym wątek ceglany zap. wap.- piask. w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 8 warstw technologicznych i V warstw chronologicznych. 7

8 C. Odkrywki nr E.F. 3, 6, 7. Łuk i gzyms nad oknem parteru. elewacji frontowej, gzyms nad boniowanym pilastrem nad balkonem portyku. O A B C D 1. V II poł. 2. V II poł. warstwa malarska jasnokremowa zatarcie wap. cementowa, szary 3. IV warstwa malarska - biała 4. IV zatarcie wap. cementowe, szary 5. III warstwa malarska - biała 6. III zatarcie wapienno-cementowe jasnoszare 7. II warstwa malar. w kolorze szarym 8. I 9. I zaprawa wapienno-piaskowa w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 9 warstw technologicznych i V warstw chronologicznych. D. Odkrywka nr E.F.13. Boniowanie na ścianie pod portykiem od strony frontowej. O A B C D 1. VI II poł. 2. VI II poł. warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym zatarcie wapienno-piaskowe szare 3. V warstwa malarska w kolorze jasnougrowym 4. IV Lata 80- warstwa malarska w kolorze te czerwonym 5. IV Lata 80- te zatarcie szpachlówka w kolorze szarym 6. III warstwa grubego zabrudzenia lub przypalonej farby 7. II warstwa malar. w kolorze szarym 8. I 9. I zaprawa wapienno-piaskowa w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 9 warstw technologicznych i VI warstw chronologicznych. 8

9 E. Odkrywka nr E.F.14. Boniowanie w przyziemiu pod portykiem od strony frontowej. O A B C D 1. V II poł. 2. V II poł. warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym zatarcie wapienno-piaskowe szare 3. IV warstwa malarska w kolorze jasnougrowym 4. IV zatarcie szpachlówka w kolorze szarym 5. III Lata 80- te warstwa malarska w kolorze czerwonym 6. III zatarcie szpachlówka w kolorze szarym 7. II warstwa malar. w kolorze szarym 8. I 9. I zaprawa wapienno-piaskowa w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 9 warstw technologicznych i V warstw chronologicznych. F. Odkrywka nr E.F.17. Styk ściany z boniowanym pilastrem. O A B C D 1. V II poł. 2. V II poł. warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym zatarcie wapienno-piaskowe szare 3. IV warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym 4. III Lata 80- warstwa malarska w kolorze te XX w Ŝółtopomarańczowym 5. III zatarcie szpachlówka w kolorze szarym 6. II warstwa malar. w kolorze szarym 7. I 8. I zaprawa wapienno-piaskowa w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 8 warstw technologicznych i V warstw chronologicznych. 9

10 G. Odkrywka nr E.F. 18 cokół z lewej strony elewacji frontowej i naturalne odkrywki na cokole elewacji bocznej od ul. Mayzla. O A B C D 1. V II poł. 2. V II poł. 3. IV Lata 80- te 4. IV Lata 80- te warstwa malarska w kolorze jasnougrowym zatarcie wapienno-piaskowe szare warstwa malarska w kolorze ciemnoczerwonym sieny zatarcie szpachlówka w kolorze jasnoszarym 5. III warstwa malarska w kolorze jasnokremowym 6. III zatarcie szpachlówka w kolorze szarym 7. II warstwa malar. w kolorze szarym 8. I 9. I zaprawa wapienno-cementowa w kolorze ugrowym wątek ceglany Obiekt posiada 9 warstw technologicznych i V warstw chronologicznych. H. Odkrywka nr E.B.1,2. Elewacja boczna od ul. Mayzla. O A B C D 1. IV II poł. 2. IV II poł. warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym i jasnokremowym zatarcie wapienno-piaskowe szare 3. III warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym i białym 4. III zatarcie szpachlówka w kolorze szarym 5. II warstwa malar. w kolorze szarym 6. I 7. I zaprawa wapienno-cementowa w kolorze szarym wątek ceglany Obiekt posiada 7 warstw technologicznych i IV warstwy chronologiczne. 10

11 I. Odkrywka nr E.B.3 - elewacja boczna od ul. Mayzla, nr E.P.6 elewacja wschodnia od podworca. O A B C D 1. III II poł. 2. III II poł. warstwa malarska w kolorze jasnoŝółtym zatarcie wapienno-piaskowe szare 3. II warstwa malar. w kolorze pomarańczowym 4. I zaprawa wapienno-cementowa w kolorze szarym 5. I wątek ceglany Obiekt posiada 5 warstw technologicznych i III warstwy chronologiczne. J. Odkrywka nr E.P.3-5. Elewacja tylna budynku głównego. O A B C D 1. II II poł. 2. II II poł. warstwa malarska w kolorze: ugrowymcokół, jasnoŝółtym-ściana, jasnokremowym-opaska okienna zatarcie wapienno-piaskowe szare, siatka poliuretanowa na opasce 3. I warstwa malar. w kolorze: brązowym cokół, ugrowym- ściana 4. I 5. I zaprawa wapienno-cementowa w kolorze szarym wątek ceglany Obiekt posiada 5 warstw technologicznych i II warstwy chronologiczne. 3. Budowa technologiczna ścian elewacji. Ściany i elementy dekoracyjne wykonane w zaprawie wapienno-piaskowej na podłoŝu ceglanym. Elewacje były kilkakrotnie poddawane renowacji, co widoczne jest w odkrywkach w postaci róŝnych warstw szpachlowania i farb. W celu wzmocnienia osypujących się zapraw tynkarskich na elementach dekoracyjnych, zwłaszcza, od strony podworca i na elewacji bocznej od strony Dąbrowskiego, opaski okalające okna poddano renowacji we współczesnej technologii: pokryto je siatką poliuretanową zatartą drobnoziarnistą zaprawą tynkarską. Pierwotnie ściany wyprawione były w bardzo dobrej jakościowo zaprawie wapiennopiaskowej, połoŝonej na wszystkich powierzchniach w jednorodnym kolorze jasnougrowym. 11

12 3.1. Kolorystyka. Na podstawie odkrywek stwierdzono występowanie V warstw chronologicznych. Budynek odnawiany był wielokrotnie, ale nie wszystkie warstwy powtarzają się na poszczególnych elewacjach i praktycznie mogło być więcej okresów, kiedy prowadzono prace renowacyjne. Na pewno najczęściej odnawiana była elewacja frontowa i na niej teŝ występuje najwięcej warstw malarskich. I warstwa Elewacja powstała na pocz. prawdopodobnie wykonana była tylko w zaprawie tynkarskiej wyprawionej szlachetnie w kolorze ugrowym. W trakcie badań nie stwierdzono bowiem pierwotnej warstwy malarskiej (fot. 6,7,8). II warstwa Elewacja wszystkie elementy malowane w kolorze szarym (fot. 7-13). III warstwa Elewacja frontowa ściany malowane w kolorze pomarańczowym, środkowa część portyk, cokół malowane w kolorze czerwonym, opaski okienne, gzymsy nadokienne i biegnące wzdłuŝ elewacji w kolorze białym, elewacja boczna - ściany malowane w kolorze pomarańczowym, cokół malowane w kolorze czerwonym (fot.6,9,13,15,17) IV warstwa Elewacja frontowa ściany malowane w kolorze jasnoŝółtym, środkowa część portyk, cokół malowane w kolorze ciemnoczerwonym, opaski okienne, gzymsy nadokienne i biegnące wzdłuŝ elewacji w kolorze białym. Taki obraz sposobu dekorowania elewacji widoczny jest na widokówce z lat 80-tych (fot. 28). V warstwa Elewacja frontowa ściany malowane w kolorze jasnoŝółtym, środkowa część portyk, cokół malowane w kolorze jasnougrowym, opaski okienne, gzymsy nadokienne i biegnące wzdłuŝ elewacji w kolorze białym, elewacja boczna - ściany malowane w kolorze pomarańczowym (?), cokół malowane w kolorze ugrowym (fot. 6,7,9-11, 13, 15-17, 20,24,25), elewacja tylna od podworca ściany malowane w kolorze ugrowym, cokół w kolorze brązowym (fot. 23). VI warstwa współczesna powstała w IV ćw. Elewacja frontowa, boczna i od strony podworca ściany malowane w kolorze jasnoŝółtym, cokół malowane w kolorze jasnougrowym, opaski okienne, gzymsy nadokienne i biegnące wzdłuŝ elewacji w kolorze jasnokremowym, (fot. 1-27) Kamieniarka elewacji frontowej. 1. Kamieniarka stopnic i posadzki portyku wykonana z płyt i bloczków dolomitowych Stolarka. 1. Drzwi wejściowe drewniane malowane i lakierowane, klamka metalowa, przeszklenie w nadświetlu. 2. Drzwi wejściowe do skrzydła bocznego od strony podworca nowe metalowe w kolorze brązowym. 12

13 VI. Stan zachowania. Budynek uŝytkowany był od początku jako obiekt mieszkalny. W wyniku zmian własnościowych stał się budynkiem uŝyteczności publicznej, obecnie jest siedzibą Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacje budynku były wielokrotnie odnawiane i naprawiane. Obecnie oryginalne warstwy tynku pokryte jest warstwami szpachlowań pochodzących z kolejnych renowacji. Ogólnie warstwy te zachowane są w stanie dobrym, mają dobrą przyczepność do podłoŝa pierwotnego. Na stan zachowania miały wpływ zmienne warunki temperatury, wilgotności, ruchy budynku spowodowane bliskością drogi głównej, przez którą przejeŝdŝają samochody o duŝym ładunku. Na stan zachowania ma takŝe wpływ technologia wykonania niektórych elementów i ich opracowania. Niektóre fragmenty podatne były na uszkodzenia mechaniczne w związku ze stałym uŝytkowaniem przez człowieka ( okolice portyku wejściowego). Elewacja naraŝona jest na zwiększone działanie wilgoci w strefie cokołowej od strony ul. Mayzla, zwłaszcza w okresach o zwiększonej ilości opadów lub roztopów. PrzejeŜdŜające samochody rozbryzgują wodę zalegającą na jezdni w okresach deszczowych oraz błoto śniegowe wraz solami uŝytymi do naleŝytego utrzymania drogi w okresie zimowym. W tej części elewacji widoczne liczne zniszczenia w postaci: złuszczenia farby, odpadającej aŝ do tynku oryginalnego, liczne wysolenia, powodujące degradację tynku, objawiające się kruszeniem i osypywaniem, liczne spękania w postaci siatki spękań. Od strony frontowej i tylnej widoczne jest działanie soli podciąganych kapilarnie, która powoduje powstawanie spęcherzeń i odprysków wtórnych zatarć wapienno-cementowych połoŝonych na elewacji. W części przyziemia pod portykiem widoczne większe uszkodzenia mechaniczne. Na elewacji północnej skrzydła bocznego widoczne w dolnej części cokołu reperacje tynku przemalowane farbą, ściana posiada pofałdowane tynki, na których osadził się kurz i brud. W obrębie elementów metalowych w postaci uchwytów na flagi (rozmieszczonych na całej długości) i anteny (od strony ul. Gen.J.Dąbrowskiego) widoczne rdzawe zacieki. W wyniku kilkakrotnego odnawiania elewacji niektóre formy uzyskały uczytelnienie formy ( opaski okienne, łuki nadokienne, częściowo gzymsy), ale widoczne są takŝe miejsca gdzie brak jest dopracowania detalu profili gzymsów lub zatarcie ich formy ( gzymsy odcinkowe międzyokienne, gzymsy podokienne ). Ofasowanie zachowane w stanie róŝnorodnym. Z powodu uszkodzeń ofasowania lub rynien widoczne są uszkodzenia gzymsów powstałe na skutek zwiększonego działania wilgoci, które spowodowało odpadanie farby i zmurszenie tynku. Parapety okien części parterowej od strony podwórka uległy deformacji, posiadają spadki w kierunku do okna, co moŝe powodować zaleganie wody lub śniegu, które mogą z kolei niekorzystnie wpływać na zachowanie stolarki okiennej i tynków w okolicach parapetu. Stolarka okienna wymieniona została na nową, plastikową z zachowaniem podziałów. Glify okien po wymianie stolarki zatarte zaprawą wapienno-gipsową z dodatkiem piasku. Ściany wielokrotnie szpachlowane i przemalowywane, ostatnio farbami akrylowymi w kolorach jasnoŝółtych (ściany elewacji) i jasnokremowych ( gzymsy, opaski okienne) Stan zachowania farb ogólnie dobry. Kamieniarka portyku wejściowego. Kamieniarka zachowana w dobrym stanie. Poddawana była renowacji w 2009 roku. Widoczne oprócz oryginalnych wŝerów nieliczne ubytki mechaniczne. Miejscami wypłukane spoiny. Całość pokryta słabymi trwałymi zabrudzeniami. 13

14 Stolarka. Stolarka drzwi wejściowych poddawana renowacji w roku 2008 zachowana dobrym stanie. Konieczna jest naprawa mocowania klamki. Drzwi od strony podworca niedawno wymieniane. nie wymagają prac renowacyjnych. VII. Wnioski i załoŝenia konserwatorskie. Budynek przy Rynku Głównym 14 będący od początku swojego istnienia obiektem mieszkalnym, wielorodzinnym. W latach pełnił funkcję ratusza, przebudowany częściowo w czasie okupacji hitlerowskiej, następnie był siedzibą Miejskiego Komitetu Partii PZPR, obecnie jest siedzibą Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Ze względu na liczne zmiany uŝytkowników obiekt uległ licznym przeróbkom, które spowodowały zniszczenie lub zatarcia elementów wystroju tego budynku. Obecnie pozostaje w rękach państwowych, jest własnością Skarbu Państwa. Prace remontowe na elewacjach prowadzone będą w ramach dalszej części generalnego remontu budynku sądu przeprowadzonego w latach Ich celem jest uporządkowanie elewacji, naprawa zniszczeń powstałych w trakcie uŝytkowania, zabezpieczenie przed dalszą destrukcją i przywrócenie wartości estetycznych. Badania przeprowadzone na obiekcie pozwoliły na określenie kolorystyki pierwotnej elewacji i stanu zachowania poszczególnych elementów. Elewacje budynku sądu posiadały tynki wapienno-piaskowe wyprawione w sposób szlachetny. Prawdopodobnie pierwotnie budynek nie był malowany, a kolorystyka pochodziła od ciepłego, jasnougrowego, opracowanego na gładko tynku. Generalnym załoŝeniem jest zachowanie obecnej dyspozycji elewacji oraz opracowanie nowego wyrazu estetycznego, opracowanego na podstawie pierwotnej kolorystyki obiektu. W związku ze stanem zachowania oraz technologią oryginalną elewacji zaleca się wykonanie szeregu prac renowacyjno-konserwatorskich. Ze względu na liczne, wtórne zawilgocenia i wyraźne działanie soli, występujące w poziomie przyziemia (zwłaszcza od strony ul. Mayzla), proponuje się usuniecie zniszczonych tynków i wprowadzenie w strefie przyziemia nowych zapraw renowacyjnych WTA. Po postawieniu rusztowań naleŝy sprawdzić stan zachowania poszczególnych detali sztukatorskich i pierwotnych tynków. Fragmenty zniszczone, bądź odparzone oraz wadliwe uzupełnienia naleŝy usunąć, a zniszczone detale zrekonstruować z powtórzeniem formy pierwotnej. W przypadku uszkodzonych fragmentów gzymsów konieczne będzie uzupełnienie profili nawiązujących do oryginału. NaleŜy zwrócić uwagę na dokładne opracowanie krawędzi i uczytelnienie rysunku boni, profili gzymsów i opasek okiennych. W trakcie prac naleŝy wymienić zniszczone obróbki blacharskie, parapetów i gzymsów. Naprawić uszkodzone fragmenty rynien i rur spustowych będące przyczyną uszkodzeń gzymsów. W trakcie prac moŝliwe będzie schowanie niektórych kabli montowanych na elewacji zwłaszcza od strony podworca. Kamieniarka portyku. W roku 2009 prowadzone były prace konserwatorskie przy kamieniarce portyku. Kamieniarkę moŝna umyć hydrodynamicznie i poddać ją zabiegom kosmetycznym polegającym na uzupełnieniu brakujących spoin i ewentualnie ubytków kamienia. MoŜna wykonać zabieg hydrofobizacji. Stolarka. 14

15 Drzwi wejściowe. Konieczna jest naprawa mocowania klamki. Drzwi od strony podworca nie wymagają prac renowacyjnych. Elementy metalowe. Elementy metalowe naleŝy poddać zabiegom renowacji. Kolorystyka oryginalna elewacji utrzymana była w ciepłej, jasnougrowej tonacji wynikającej z zastosowanej zaprawy wapienno-piaskowej opracowanej na gładko. Ze względu na charakter dekoracji, duŝą powierzchnię elewacji budynków przewiduje się wykonanie podziału kolorystycznego, co pozwoli na podkreślenie formy i detalu architektonicznego. Proponuje się wykonanie tła elewacji w kolorze ugrowym, a detale architektoniczne w postaci: opasek okiennych, gzymsów jasnougrowym mocno rozbielonym, natomiast cokół elewacji pomalować w kolorze ciemnougrowym. Biorąc pod uwagę wartość obiektu i jego stan zachowania głównym załoŝeniem konserwatorskim jest wykonanie konserwacji zachowawczej, dzięki której utrzymany zostanie w większości aktualny wygląd architektoniczny elewacji. W ramach konserwacji technicznej i estetycznej zakłada się wykonanie szeregu zabiegów mających na celu przywrócenie elewacji trwałości technicznej, technologicznej, co w konsekwencji pozwoli takŝe, na przywrócenie walorów estetycznych i artystycznych. 15

16 VIII. PROGRAM PRAC A. Tynki i sztukaterie. 1. Usunąć zniszczone obróbki blacharskie, uchwyty na flagi. 2. Po postawieniu rusztowań wykonać dodatkowe odkrywki sondaŝowe tynków i dekoracji sztukatorskiej w celu uzupełnienia badań pierwotnej kolorystyki elewacji. Wykonać próbki kolorystyczne w celu ostatecznego zatwierdzenia przez komisję konserwatorską. 3. Usunąć łuszczące, odparzone, odspojone szpachlowania, reperacje. 4. Usunąć tynki oryginalne w miejscach spęcherzeń, spękań, zasoleń. 5. Umyć elewację hydrodynamicznie przy uŝyciu agregatów wysokociśnieniowych z zastosowaniem podgrzanej wody. 6. Wykonać rekonstrukcje i uzupełnienia zniszczonych boni, tynków i sztukaterii. A/.Tynki i bonie w poziomie przyziemia uzupełnić zaprawami renowacyjnymi (szerokoporowymi) WTA do wysokości 1 m ponad występowanie obszaru zasoleń. W partiach wyŝszych naleŝy zastosować tynki podkładowe trassowowapienne Firmy STO (prod.niem.) lub innym tynkiem o podobnych parametrach. B/. Sztukaterie mniejsze ubytki uzupełnić lekkimi zaprawami renowacyjnymi typu Stuckoplan spezial Tubag STW 0,4. Wykonać niezbędne uzupełnienia i rekonstrukcje profili sztukatorskich oraz korektę profilowania w miejscach nierównego przebiegu profili. C/. Tynki uzupełnić tynkami renowacyjnymi z wykończeniem na gładko tynkiem Ispo Klasyk lub innym tynkiem o podobnych parametrach. 7. Wykonać warstwę malarską farbami elewacyjnymi firmy STO, KEIM, KABE. Rodzaj farby dobrany zostanie w trakcie prac. 8. Wykonać reperacje ofasowań gzymsów, nadokienników i parapetów okien z blachy tytanowo - cynkowej, z kapinosem, zabezpieczyć styki blachy z tynkiem i sztukatorką. B. Kamieniarka portyku. 1. Oczyszczenie hydrodynamiczne. 2. Uzupełnienie ubytków kamieniarki i spoin. 3. Hydrofobizacja powierzchni. C. Stolarka. Drzwi wejściowe. Konieczna jest naprawa mocowania klamki. D. Elementy metalowe. Poddać renowacji przez odrdzewienie i pomalowanie farbami antykorozyjnymi w kolorze czarnym matowym. 16

17 IX. Spis dokumentacji fotograficznej przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. 1. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Stan przed pracami renowacyjnokonserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 2. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja boczna. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 3. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Skrzydło boczne od strony płn-wsch. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 4. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja wschodnia od podworca. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 5. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 6. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Ściana pod portykiem. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 7. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 8. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 9. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 10. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 11. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 12. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 13. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 14. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 15. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Ściana po portykiem. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 16. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 17. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 18. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Cokół elewacji bocznej. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 19. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Cokół elewacji bocznej. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 20. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. elewacja boczna. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 21. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna skrzydła bocznego. Stan przed pracami renowacyjno- konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 22. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 23. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 17

18 24. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja boczna. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 25. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja wschodnia skrzydła bocznego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 26. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła 27. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 28. Fotografia autorstwa J.Siudeckiego, udostępniona przez Jacka Zalwerta, zamieszczona na stronie internetowej kasztelania.pl,oświęcim na pocztówce (po 1945), pod nr

19 X. Dokumentacja fotograficzna przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. 19

20 1. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Stan przed pracami renowacyjnokonserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 2. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja boczna. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 20

21 3. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Skrzydło boczne od strony płn-wsch. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 4. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja wschodnia od podworca. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 21

22 5. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 6. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Ściana pod portykiem. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 22

23 7. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 8. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 23

24 9. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 10. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 24

25 11. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 12. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 25

26 13. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 14. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 26

27 15. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Ściana po portykiem. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 16. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 27

28 17. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja frontowa. Stan przed pracami renowacyjno -konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 18. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Cokół elewacji bocznej. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 28

29 19. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Cokół elewacji bocznej. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 20. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. elewacja boczna. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 29

30 21. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna skrzydła bocznego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 22. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 30

31 23. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 24. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja boczna. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 31

32 25. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja wschodnia skrzydła bocznego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 26. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno-konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła 32

33 27. Budynek Sądu Rejonowego w Oświęcimiu. Elewacja północna budynku frontowego. Stan przed pracami renowacyjno - konserwatorskimi. Kwiecień 2012 r. Fot. wyk. M.Gosztyła. 28. Fotografia autorstwa J.Siudeckiego, udostępniona przez Jacka Zalwerta, zamieszczona na stronie internetowej kasztelania.pl, Oświęcim na pocztówce (po 1945), pod nr