Elewacja frontowa widok ogólny

Transkrypt

1 PROGRAM KONSERWATORSKI I Przedmiot i cel opracowania Przedmiotem opracowania jest renowacja elewacji budynku położonego przy ul. Grunwaldzkiej nr 5 w Opolu, wpisanego do rejestru zabytków woj. opolskiego pod numerem nr rej.: 2257/91 z dnia r. Celem jest przygotowanie programu naprawczego powstrzymującego proces destrukcji zachowanego, oryginalnego wystroju architektonicznego i wypraw elewacyjnych oraz pełna rewaloryzacja cech stylistycznych zabytkowej elewacji budynku. II Historia Elewacja frontowa widok ogólny Będący przedmiotem niniejszego opracowania budynek wzniesiono około 1890 roku stylu eklektycznym z użyciem elementów neoklasycystycznych nawiązujących do nurtu klasycystycznego baroku śląskiego. Pełnił funkcję czynszowego budynku mieszkalnego (pierwotnie na każdej kondygnacji znajdowały się po dwa mieszkania) otoczonego niewielkim ogrodem, wydzielonym od frontu niskim ogrodzeniem. Nieuszkodzony podczas działań wojennych, po 1945 roku przeznaczony na mieszkania komunalne, które utworzono w wyniku podziału pierwotnych mieszkań na dwa lub nawet trzy nowe. W 1976 roku przeprowadzono remont kapitalny, częściowo przebudowano wnętrza dostosowując je do współczesnych standardów sanitarnych, wymieniono pokrycie dachowe oraz wykonano remont elewacji uzupełniono tynki zewnętrzne oraz na całej powierzchni ścian wykonano cienką powłokę tynku cementowego, nakrapianego ((obrzutka tzw. mleczkiem cementowym). Około 1989 roku zabudowano loggie w poziomie parteru w narożniku północno-wschodnim. Na początku XXI wieku wymieniono pokrycie dachowe, na połaci pulpitowej położono

2 dachówkę zakładkową w miejsce wcześniejszych płyt eternitowych układanych w karo. Wykonano także renowację stolarki drzwi wejściowych. III Opis stanu istniejącego. Sytuacja, Plan, Materiał. Zlokalizowany po północnej stronie ulicy Grunwaldzkiej. Wolnostojący, szerokofrontowy, w układzie kalenicowym. Murowany, otynkowany, z bogatą dekoracją architektoniczną wykonaną w tynku metodą ciągnioną (gzymsy, opaski wokół okienne), z narzutu (boniowanie) oraz ze stiuku (wystrój rzeźbiarski). Założony na planie zryzalitowanego prostokąta, dwu i trójkondygnacyjny, kryty dachem pulpitowym i mansardowym w części dwukondygnacyjnej. Fasada 7-osiowa w rytmie 1;5;1, osie skrajne zryzalitowane, trójkondygnacyjne, narożniki zaakcentowane boniowaniem. Oś symetrii podkreślona bogatym opracowaniem formalnym, w jej przyziemiu portal wejścia głównego. Drzwi drewniane, dwuskrzydłowe ujęte parą gładkich lizen wspierających trójkątny naczółek. W jego centrum kartusz zdobiony festonami, po bokach głowice z liśćmi akantu. W II kondygnacji bogata oprawa architektoniczna, okno flankują jońskie pilastry dźwigające uproszczone belkowanie z gzymsem półkolistym, nadwieszonym, w jego centrum motyw muszli. W połaci dachu 2-osiowa lukarna zwieńczona trójkątnym szczytem z półkolistym naczółkiem na postumencie. Naroża lukarny ujęte lizenami dekorowanymi motywami roślinnymi, muszlą i wolutami. Boczne osie okien środkowej części fasady w profilowanych opaskach uszatych, nad nimi nadokienniki w I kondygnacji w formie gzymsu przerwanego, w jego polu stiukowa dekoracja kartuszowa, w II kondygnacji w formie gzymsu półkolistego nadwieszonego wypełnionego kartuszami z główkami kobiecymi. Ryzality 1-osiowe, oś wyznaczona parami okien ujętych wspólną opaską, w II kondygnacji zwieńczona nadokiennikiem w formie łuku nadwieszonego, w jego polu kartusz i dekoracja roślinna, pod naczółkiem dekoracja lambrekinowa. Ryzality zwieńczone ścianką attykową. Elewacja frontowa

3 Elewacja tylna IV Stan zachowania i przyczyny zniszczeń obiektu. Nieuszkodzony podczas działań wojennych. Stale użytkowany na cele mieszkalne, z powodu braku bieżących napraw oraz niewłaściwie przeprowadzonych prac remontowych w latach 70-tych XX wieku stan zewnętrznych wypraw tynkarskich uległ postępującej degradacji. Ogólny stan techniczny budynku określa się na średni. Mury nie wykazują odchyleń od pionu spękań ani zarysowań. Jednakże stan zachowania wypraw tynkarskich jest zły, dotyczy to zarówno substancji budowlanej jak i formy (wystrój architektoniczny). Zniszczenia mają głównie charakter przypowierzchniowy. Występuje rysy i spękania. Miejscowo duże połacie tynku są odspojone i zmurszałe tworząc wybrzuszenia. Na dużych fragmentach całkowicie brak tynku, odsłonięty jest materiał ceramiczny. Ostania renowacja polegająca na wykonaniu cienkiej powłoki cementowej (obrzutka tzw. mleczkiem cementowym) wykonana w latach 70-tych XX wieku przyczyniła się do postępującej destrukcji wyprawy tynkarskiej. Powłoka cementowa, znacznie ograniczająca dyfuzję pary wodnej, spowodowała w okresie zimowym zamarzanie skroplonej wody wewnątrz muru. Doprowadziło to do powstania mikrospękań, potem rys i szczelin a w dalszej konsekwencji do odpadnięcia fragmentów tynku. Fragmenty elewacji uległy także korozji biologicznej, szczególnie mocno w przyziemiu elewacji zachodniej i północnej. Rozwijają się tu mchy i porosty co przyspiesza proces korozji. Stan techniczny i estetyczny elewacji wymaga podjęcia prac konserwatorskich.

4 Parter elewacji zachodniej lokalne Zniszczenia plakiet podokiennych odspojenia tynku. Destrukcja boniowania. Zniszczenia tynku nad gzymsem cokołowym spowodowane zastosowaniem powłoki cementowej. Zniszczenia wyprawy tynkarskiej na gzymsie cokołowym oraz ślady korozji biologicznej. Ubytki tynku w partii cokołu.

5 Zniszczenia w partii przycokołowej. Warstwa powłoki cementowej. Stan zachowania gzymsów podokiennych. Zniszczenia profilowanych opasek i podokiennika. Ubytki i odspojenia dużych powierzchni tynku na elewacji frontowej. Destrukty wypraw tynkarskich na elewacji Zachodniej.

6 V Założenia konserwatorskie Elewacje- Założenia konserwatorskie i metody Elewacje budynku należy poddać gruntownej renowacji. Główny walor plastyczny elewacji tkwi w jej bogatym wystroju skoncentrowanym głównie w części środkowej elewacji frontowej w formie rozbudowanych obramień wokół otworów okiennych, złożonych z elementów rzeźbiarskich (główki w naczółkach nadokiennych) i detalu architektonicznym (profilowane opaski otworów okiennych, gzymsy, pilastry, plakiety podokienne, boniowanie itp.). Proponowane działania konserwatorskie mają na celu zachowanie w maksymalnym stopniu oryginalnej dekoracji architektonicznej oraz wyeksponowanie tej wartości poprzez wzmocnienie strukturalne i uzupełnienie ubytków, co przywróci budowli jej pierwotny wyraz estetyczny i pełnię cech stylistycznych. Proponuje się zastosowanie tradycyjnych technik murarskich i sztukatorskich odpowiednich dla budynków zabytkowych, zgodnych z XIX wieczną technologią budowlaną przy użyciu materiałów budowlanych opartych na naturalnych składnikach. Zagwarantuje to budowli spójność technologiczną i właściwe współdziałanie historycznej substancji budowlanej ze współcześnie wykonaną konserwacją. VI Proponowane postępowanie konserwatorskie W ramach proponowanego programu prac naprawczo-konserwatorskich zakłada się przeprowadzenie następujących czynności: Elewacje Usunąć istniejący, zniszczony i skorodowany tynk na całej powierzchni ścian za wyjątkiem wystroju architektonicznego: gzymsów, opasek i obramień okiennych, dekoracji nad i podokiennej, portalu i szczytu. Roboty wykonywać ręcznie zwracając uwagę na detal architektoniczny. Ręcznie usunąć całkowicie zniszczone cegły oraz cegły luźno związane z murem (te do powtórnego wmurowania w to samo miejsce), uzupełnić fugi zaprawą wapienną. Cegły oczyścić metodą mechaniczną szczotkami drucianymi. Następnie (luźne elementy, fragmenty zaprawy) należy usunąć metodą hydrodynamiczną myjką z wodą pod ciśnieniem. Uzupełnić ubytki cegieł w partii parapetów. I gzymsów. Z elementów wystroju architektonicznego gzymsów, opasek i obramień okiennych, dekoracji nad i podokiennej, portalu i szczytu usunąć wtórne warstwy (łuszczące się powłoki malarskie oraz obrzutkę cementową). Usunąć fragmenty profili luźno związane z podłożem.

7 Po przeschnięciu zaimpregnować całość środkami wodo i mrozochronnymi oraz wyrównującymi chłonność podłoża, dostępnymi na rynku, np. REMMERS. Po umyciu i zagruntowaniu należy wykonać nowe tynki zacierane na gładko. Wszystkie tynki ponad strefą cokołu należy wykonać jako wapienne na bazie zapraw trasowych. Cokół (do wysokości gzymsu cokołowego) powinien zostać wykonany z tynków renowacyjnych np.: REMMERS, CAPAROL lub STO-ISPO. Drobne ubytki w profilach ciągnionych: gzymsach międzykondygnacyjnych, opaskach wokół otworów okiennych wykonać ściśle na wzór istniejących, techniką ciągnioną z narzutu,. Zaleca się stosowanie specjalistycznych zapraw do naprawy i renowacji sztukaterii na elewacjach np. firmy REMMERS (do wytwarzania rdzeni, profili i gzymsów /Funcosil Grobzugmortel/ do wykańczania profili i gzymsów /Funcosil Feinzugmórtel/. Znaczne ubytki opasek okiennych np. w elewacji południowo-zachodniej, wykonać na nowo techniką ciągnioną lub za pomocą odlewów sztukatorskich wykonanych według oryginału, mocowanych do ściany za pomocą kołków i zapraw do mocowania. Zaleca się stosowanie zapraw sztukatorskich REMMERS /np.; Funcosil Stuckmortel/. Ubytki w partiach boniowania i płycin podokiennych wykonać z narzutu ściśle na wzór oryginału. Partie luźno związane z podłożem usunąć i odtworzyć z narzutu według zachowanego oryginału. Profil gzymsu koronującego nad częścią środkową elewacji frontowej należy wykształtować na nowo według profilu gzymsu koronującego nad ryzalitami. Zabytkowy charakter obiektu wymaga bezwzględnego usunięcia z elewacji wszystkich przewodów antenowych, kabli oraz haków. Po ukończeniu prac tynkarskich należy wykonać nowe obróbki blacharskie na gzymsach i parapetach w blachy tatanowo-cynkowej. Ze względu na uszkodzenia i nieszczelność rynien i rur spustowych należy wykonać nowe z analogicznego materiału. Zaleca się malowanie istniejącej stolarki okiennej w kolorze białym. W trakcie odwzorowywania i wykonywania wszystkich profili niezbędny jest nadzór autorski. Malowanie elewacji wykonać farbami według projektu kolorystyki autorstwa mgr inż. arch. Katarzyny Marciszewskiej.

8 Ilustracja fotograficzna programu konserwatorskiego Profil gzymsu koronującego wykształtować na nowo według zachowanego profilu w gzymsie koronującym ryzalitu. Ryzalit profil gzymsu do odwzorowania Ubytki wokół otworów okiennych III kondygnacji wykonać z zapraw sztukatorskich np. REMMERS /Funcosil Stuckmortel/ w pracowni. Gotowe elementy mocować do ścian.

9 Usunąć warstwę obrzutki cementowej pokrywającą detal architektoniczny Odspojony tynk na boniach do całkowitego usunięcia Usunąć z elewacji wszystkie przewody oraz haki. Cokół wykonać z tynku renowacyjnego Usunąć tynk z całej powierzchni ścian. Drobne ubytki profili uzupełnić w tynku metodą ciągnioną z odtworzeniem profilowania

10 Zalecenia dla wykonawcy. Przed przystąpieniem do prac konserwatorskich należy zaznajomić się z programem prac konserwatorskich i kartami technicznymi zalecanych materiałów. Pytania kierować do konserwatora pełniącego nadzór nad pracami. Należy zabezpieczyć stolarkę głównych drzwi wejściowych przed niszczącym działaniem substancji czynnych Wszystkie działania konserwatorskie muszą być poprzedzone próbami wykonanymi w nieeksponowanych miejscach, pod nadzorem konserwatora prowadzącego. Opracowanie mgr Elżbieta Molak

11 DOKUMENTACJA KONSERWATORSKA TEMAT OPRACOWANIA: Program konserwatorski renowacji elewacji OBIEKT: kamienica LOKALIZACJA: ul. Grunwaldzka 5 Opole AUTOR mgr E. Molak - historyk sztuki lipiec 2007