PROGRAM KONSERWATORSKI REMONTU ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO PW. NARODZENIA ŚW. JANA CHRZCICIELA W PRZECISZOWIE

Transkrypt

1 PROGRAM KONSERWATORSKI REMONTU ELEWACJI KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO PW. NARODZENIA ŚW. JANA CHRZCICIELA W PRZECISZOWIE IDENTYFIKACJA OBIEKTU lokalizacja: kościół położony we wschodniej części wsi Przeciszów, w powiecie oświęcimskim, w województwie małopolskim; po wschodniej stronie drogi wojewódzkiej nr 949, prowadzącej z Przeciszowa do Jawiszowic, przy ulicy Szkolnej; zlokalizowany na działce o nieregularnym kształcie, dz. nr 2065 czas powstania: styl: barok z elementami klasycyzmu projektant: Józef Heintz opis (materiał, forma): budowla murowana (ściany zewnętrzne cegła pełna), jednonawowa, założona na planie nieregularnego wieloboku, z kwadratową wieżą usytuowaną osiowo w elewacji frontowej (północno-zachodniej), w osi wieży umieszczone trzy okna oraz główne drzwi wejściowe do kościoła, wieża zwieńczona cebulastym hełmem; prezbiterium zamknięte półkolistą absydą, do której dobudowano niską, prostokątną zakrystię (elewacja południowo-wschodnia); na ścianie północno-wschodniej, powyżej gzymsu dolnego widoczne przewody instalacji gazowej (element bardzo dysharmoniczny); więźba dachowa drewniana, typu słupowo-płatwiowego, dach kryty blachą ocynkowaną stalową, na kalenicy usytuowana sygnaturka; ściany zewnętrzne z neobarokowym detalem: pilastry z cegły pełnej, opaski okienne ze zwornikami, pilastry wraz z prostymi pasami poziomymi wyznaczają prostokątne płyciny na elewacjach; cała elewacja tynkowana, opasana dwoma gzymsami: pierwszy oddzielający partię przyziemia od górnych stref elewacji oraz szczytowy bogato profilowany tzw. gzyms koronujący; otwory okienne i drzwiowe przekryte nadprożami prostymi i łukowymi (ceglane); fundamenty kamienne z wapienia;

2 stolarka drzwiowa wtórna, z tworzywa sztucznego w okleinie drewnopodobnej. U podstawy wieży, ponad gzymsem koronującym posadowiono sterczyny w formie zdobionych motywem roślinnym urn, flankujące jej boki (il. nr 1,2). historia: historia parafii w Przeciszowie sięga początku XVI wieku; w latach zbudowany został pierwszy drewniany kościół wówczas pod wezwaniem św. Urbana; w roku 1672 został całkowicie zniszczony na skutek wylania rzeki Bachórz; trzy lata później wzniesiono nową świątynię tym razem murowaną, która przetrwała do roku 1821; w roku 1816 ze względu na pogarszający się stan budynku podjęto się budowy kolejnego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela; prace zakończono w roku 1823; kościół wpisano do Rejestru Zabytków Województwa Małopolskiego decyzjami: decyzja z dnia nr A-256 (L.KL.IV-680/22/71), wydana przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie, decyzja z dnia nr A-284/78 (L.dz.Kl.IV.5340/67/78), wydana przez Wojewodę Bielskiego (w decyzji o wpisie figuruje informacja, iż jest ona aktualizacją decyzji WKZ w Krakowie z dn r.), Decyzje obejmują ochroną budynek kościoła w całości wraz z najbliższym otoczeniem, murowanym ogrodzeniem i drzewostanem. Zleceniodawca: Rzymskokatolicka Parafia pw. Narodzenia Św. Jana Chrzciciela Przeciszów , ul. Szkolna 3 Wykonawca: Konserwacja Obiektów Zabytkowych mgr Sylwia Namyślak Bytom, ul. Strzelców Bytomskich 240d/3

3 STAN ZACHOWANIA Elewacje wykazują znaczny stopień zniszczenia znaczne spękania, zabrudzenia, zawilgocenia, liczne ubytki wynikające z działania czasu, warunków atmosferycznych oraz uszkodzeń mechanicznych (il. nr 3,4, 9,10,11,12,13,14,17). Duży stopień degradacji substancji wynika z pokrycia powierzchni tynków wtórną warstwą cementowej przecierki, co spowodowało ich znaczne osłabienie po odkuciu wierzchniej, późniejszej warstwy oryginalne tynki osypują się i odspajają od ceglanych ścian (il. nr 3,4,11,12,13,14); tynki wykazują degradację - znaczne ubytki i osłabienie substancji (spękania, osypujące sie fragmenty, głębokie wżery i zawilgocenia) w stopniu nie pozwalającym na podjęcie jakichkolwiek zabiegów konserwatorskich. Procent odparzonych powierzchni tynków i detalu jest tak znaczny iż cała powierzchnia ścian nadaje się jedynie do całkowitego skucia i odtworzenia całości zgodnie z pierwotnym, historycznym stanem. Detal architektoniczny: gzyms wieńczący, opaski okienne i drzwiowe, pilastry, gzymsy wykazują ubytki i osłabienie substancji (spękania, osypujące sie fragmenty, wżery i zawilgocenia), jednakże destrukcja substancji zabytkowej posunięta jest w stopniu pozwalającym jeszcze na podjęcie zabiegów konserwatorskich. W partii cokołowej kościoła widoczne oznaki ataku biologicznego intensywne zazielenienia wskazujące na obecność mchów i porostów.

4 WYNIKI BADAŃ PRÓBEK TYNKU I CEGŁY Podczas oględzin obiektu w dniu roku, pobrano próbki tynku i cegły aby zbadać wilgotność i zawartość szkodliwych soli w obu materiałach. Głównym zadaniem badań było określenie stopnia zawilgocenia i zasolenia ścian, w celu oceny skuteczności wcześniejszych zabiegów renowacyjnych i ustalenie technologii aktualnie planowanych prac. Próbki pobrano w dwóch miejscach, ze ścian zewnętrznych. Pobierano wykute fragmenty tynku oraz próbki cegły z głębokości około 3-5 cm pod tynkiem (miejsca pobrania próbek zaznaczono na szkicu sytuacyjnym w załączeniu). Miejsca pobrania próbek: 1,2 - tynk i cegła, ściana zewnętrzna, elewacja północna, 110 cm powyżej poziomu terenu, 3 cegła, ściana zewnętrzna, elewacja frontowa, w pobliżu wejścia, około 70 cm powyżej poziomu terenu. Od razu po pobraniu, próbki zostały zapakowane do hermetycznie zamykanych, opisanych woreczków ze sztucznego tworzywa. Badania wilgotności wykonano w dniu r. używając wagosuszarki ADS 100. Określono wilgotność w stosunku do masy suchej. Następnie próbki poddano badaniu zasolenia, sprawdzono zawartość rozpuszczalnych chlorków, azotanów i siarczanów, zastosowano metodę półilościową z użyciem sztabek oznaczeniowych firmy Merck. Badanie wilgotności: mw [g] ms [g] w[%] wilgotność masa początkowa masa sucha mw - ms (wilgotna) ms próbka 1 56,140 55,236 1,6 próbka 2 32,662 32,619 0,1 próbka 3 78, ,080 2,2 Badanie zawartości soli: siarczany chlorki azotany stopień zasolenia próbka 1 0,8 % 0 0,05% średni próbka 2 0,2 % 0 0 niski próbka 3 0,2 % 0 0 niski

5 Wnioski: Stwierdzona niska wilgotność próbek cegły świadczy o tym, że mury nie są zawilgocone. Wykonane wcześniej zabiegi, chroniące przed zawilgoceniem funkcjonują prawidłowo i nie ma potrzeby wykonywania kolejnych przepon poziomych lub nowych izolacji od strony gruntu. Stwierdzone zasolenie próbek na poziomie średnim i niskim wskazuje na zasadność stosowania specjalnych tynków renowacyjnych wg wymagań WTA, co najmniej w pasie do wysokości 2 m powyżej poziomu terenu.