OPRACOWANIE: BADANIA STRATYGRAFICZNE I PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH I REMONTOWYCH ELEWACJI

Transkrypt

1 pracownia konserwacji zabytków Maria Osielczak NIP Bielsko- Biała ul. Podcienia 11/3 tel. (0-33) tel. kom OPRACOWANIE: BADANIA STRATYGRAFICZNE I PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH I REMONTOWYCH ELEWACJI OBIEKT: ELEWACJE ZEWNĘTRZNE BUDYNKU PRZY UL. ORKANA 18 W BIELSKU-BIAŁAEJ INWESTOR: ZAKŁAD GOSPODARKI MIESZKANIOWEJ W BIELSKU-BIAŁEJ BIELSKO-BIAŁA LUTY 2011R. 1

2 OPIS Budynek piętrowy, podpiwniczony, z bardzo prostą tynkowaną elewacją, prawdopodobnie przebudowany z parterowego domu tkacza bielskiego. Zachowała się charakterystyczna półokrągła wnęka bramy wejściowej. Elewacja frontowa została prawdopodobnie mocno uproszczona w czasie poprzednich remontów. Obecnie, na elewacji widoczny jest jedynie silnie uproszczony gzyms wieńczący, a właściwie jedynie otynkowane na prosto wysunięcie cegieł pod okapem dachu. Brak opasek okiennych i gzymsu międzykondygnacyjnego, elementy kamienne (nadproże i cokół) zostały przykryte zaprawą, w trakcie poprzednich remontów. W wykonanych odkrywkach widać jednak wysunięcie cegły pod gzyms międzykondygnacyjny. Brama wejściowa wtórna, o zmniejszonych wymiarach. W wykonanych odkrywkach widoczne są przemurowania- zmniejszenie światła otworu. Na elewacji od podwórka zachował się gzyms wieńczący profilowany. W trakcie prac remontowych, na elewacji frontowej przywrócić należy kształt gzymsu z elewacji podwórkowej. Okna wtórne, drewniane, nie spełniają norm przenikalności cieplnej. Brama wtórna, niedopasowana stylistycznie do charakteru obiektu. STAN ZACHOWANIA I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ Stan zachowania elewacji jest bardzo zły, zarówno pod względem technologicznym jak i estetycznym. Głównym czynnikiem wpływającym destrukcyjnie jest działanie wody i czynników atmosferycznych. Budynek nie posiada prawidłowego odprowadzenia wody opadowej z obróbek blacharskich, nie posiadał także prawidłowej izolacji od wody podciąganej kapilarnie z podłoża. Zawilgocenie od podłoża jest katastrofalne- widoczne jest w partii przyziemia, do gzymsu międzykondygnacyjnego. Widoczne są ubytki zaprawy, spudrowania, zawilgocenia i wysolenia w postaci plam i zabieleń, zniszczenia wątku ceglanego. W miejscach gdzie tynk odpadł widoczna jest silna destrukcja cegieł: odspojenia powierzchni, pudrowanie się powierzchni. Stopień zniszczenia i dezintegracji warstw jest bardzo duży Prawdopodobnie poza samym podciąganiem z podłoża następowało tu zalewanie elewacji wodą i błotem pośniegowym z dużą zawartością soli z ulicy Orkana. Ponad to elewacje budynku poddawane były wcześniej remontom, które dodatkowo wpływały destrukcyjnie na stan zachowania i przyczyniały się do obniżenia wartości 2

3 estetycznych. Na całej powierzchni widoczne są grube warstwy nakropków i przecierek, tworzą one grubą, chropowata warstwę, silnie zanieczyszczoną, brązową, miejscami przepłukaną deszczem i odspojona od podloża. Szczelne, wtórne nawarstwienia wpływają destrukcyjnie na warstwy oryginalne blokując odprowadzenie wilgoci. Stan zachowania tynków w miejscach, gdzie pod wtórnymi nawarstwieniami zachował się tynk oryginalny jest bardzo zły. Tynki są osłabione, spudrowane, odspojone od podłoża, na powierzchni widoczne spękania. Cokół kamienny przykryty warstwami wtórnych nakropków, na powierzchni widoczne są zniszczenia wywołane działaniem wody podciąganej kapilarnie: wysolenia, spudrowania powierzchni, odspojenia płatów kamienia zgodne z jego budową geologiczną. Na osi okien widoczne są spękania konstrukcyjne. Okna wtórne, zniszczone, wypaczone, nie spełniają norm przenikalności cieplnej. Brama wtórna, niedopasowana stylistycznie do charakteru obiektu. Na elewacji widocznych jest dużo elementów wtórnych- kabli przewodów, anten satelitarnych, które powinny być usunięte w trakcie remontu. BADANIA STRATYGRAFICZNE NA ELEWACJI Miejsca wykonania odkrywek stratygraficznych: Próbka 1 ściana prosta pod gzymsem wieńczącym, Próbka 2 ściana prosta, Próbka 3 ściana prosta na wysokości okien, Próbka 4 ściana prosta na wysokości okien, Próbka 5 gzyms międzykondygnacyjny, Próbka 6 ściana prosta pod gzymsem międzykondygnacyjnym Próbka 7 ściana prosta pomiędzy oknami, Próbka 8 nadproże bramy wejściowej Próbka 9 ściana prosta od podwórza,, Próbka 10 ściana prosta od podwórza, Próbka 11 ściana prosta od podwórza, 3

4 WYNIKI: 1. Na powierzchni elewacji widoczna jest gruba warstwa nakropku cementowego w kolorze szaro-brązowym, 2. Cienkie warstwy zacierek i przemalowań w partiach powyżej przyziemia. 3. Tynk wtórny w kolorze szarym z grubym wypełniaczem, występuje szczególnie w partii przyziemia i wokół okien 4. Warstwy przemalowań pobiała wapienną w kolorze białym i beżowym. 5. Warstwa oryginalna: W partii ścian prostych zachował się tynk wapienny z dodatkami hydraulicznymi w kolorze beżowo-szarym. Nie zachowały się warstwy oryginalne w partii opasek okiennych, gzymsu wieńczącego i międzykondygnacyjnego. Gzymsy zostały wykonane wtórnie w bardzo uproszczony sposób. W bramie wejściowej występuje nadproże kamienne. Pierwotnie brama była wyższa i szersza. Cokół z płyt kamiennych częściowo zachowany. WNIOSKI: W trakcie prac konserwatorskich przywrócić należy oryginalną kolorystykę ścian w kolorze beżowo- szarym. Na podstawie badań stratygraficznych analogicznych obiektów detal sztukatorski malować w kolorze przełamanej bieli. W celu przywrócenia historycznego charakteru obiektu proponuje się: - powtórzenie kształtu profilu gzymsu wieńczącego jak na elewacji tylnej, - wprowadzenie prostych opasek okiennych oraz gzymsów podokiennych, - rozbudowanie gzymsu międzykondygnacyjnego, - eksponowanie kamiennego cokołu i nadproża, - rekonstrukcja bramy wejściowej o większych wymiarach. 4

5 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH I REMONTOWYCH 1. Wykonanie izolacji pionowej na elewacji frontowej i tylnej. Przewiduje się odkopanie fundamentu, wyczyszczenie muru z resztek ziemi i zwietrzałych elementów, uzupełnienie większych ubytków w celu wyrównania powierzchni, założenie preparatu izolującego oraz folii kubełkowej. 2. Usunięcie starej blacharki okucia gzymsów i parapetów okiennych, rynien i rur spustowych. 3. Usunięcie elementów wtórnych: przewodów elektrycznych, anten satelitarnych itd. Przewidzieć należy zamontowanie anten na dachu. 4. W następnym etapie prac odkucie tynków - osłabionych, odspojonych, głuchych o złej przyczepności do podłoża. Przewiduje się odkucie tynków w 100%. 5. Oczyszczenie powierzchni murów- mechanicznie, metalowymi szczotkami lub strumieniem sprężonego powietrza. Należy usunąć luźne i osypujące się cząstki, usunąć osłabione spoiny pomiędzy cegłami na grubość ok. 2cm. 6. Wzmocnienie wątku ceglanego: rozpuszczalnikowy, głęboko penetrujący preparat na bazie alifatycznych żywic polimerowych np. StoPrimGrundex (lub inny materiał o identycznych właściwościach) z dodatkiem rozcieńczalnika Divers w proporcji 1 cz. Grundex na 2 cz. Divers. 7. Przemurowanie miejsc intensywnie zalewanych przez wodę, 8. Uzupełnienie usuniętych tynków: lekki tynk cementowo-wapienny np. Maxit Serpo Poziom przyziemia do poziomu gzymsu międzykondygnacyjnego wprowadzić należy trójwarstwowy system tynków renowacyjnych np. Sto (lub inny materiał o identycznych właściwościach): wstępna obrzutka na 50 % powierzchni np. Trass- Vorspritzmortel, tynk wyrównawczy magazynujący sole np. Trass- Kalk - Porengrundputz. hydrofobowy tynk renowacyjny np. Trass- Kalk- Sanierputz. W partii przyziemia przyjąć należy grubość około 3cm. 10. Na całej powierzchni tynków prostych na elewacji proponuje się założenie siatki zbrojącej z włókna szklanego wtopionej w szpachlówkę mineralną (np. Zaprawa Zbrojąca nr 1 STO) np. Ispo-Uni-Armierungsgewebe (lub inny materiał o identycznych właściwościach). 11. Na powierzchni ścian prostych założenie warstwy gładzi szpachlowej z mikrowłóknami np. Ispo Klasyk (lub inny materiał o identycznych właściwościach). 5

6 12. Detal sztukatorski wykonany w narzucie, ciągnięty z wzornika. Rekonstrukcja opasek okiennych, gzymsów podokiennych, gzymsu wieńczącego oraz międzykondygnacyjnego. przygotowanie wzorników z blachy, uzupełnienie grubszych ubytków z zaprawy cementowo wapiennej (np. Serpo 222 Maxit) bezpośrednio na murze; wzornik z blachy montowany powinien być w drewnianych saniach i ciągnięty po torze zbudowanym z prowadnic; wykonanie wierzchniej warstwy (szlichty) z zaprawy drobnoziarnistej np. Atlas Record (lub inny materiał o identycznych właściwościach), na całej powierzchni. szlifowanie powierzchni. 13. Wymiana wszystkich okuć blacharskich, rynien i rur spustowych- blacha powlekana w kolorze spatynowanej miedzi. 14. Konserwacja elementów kamiennych(cokół i nadproże). Oczyszczenie mechaniczne z wtórnych nawarstwień, oczyszczenie i wyprofilowanie powierzchni przez groszkowanie, rekonstrukcja brakujących płyt kamiennych, założenie nowej fugi (Fugenmortel Remmers), rekonstrukcja powierzchni ubytków zaprawą dobraną kolorystycznie do oryginalnego kamienia (Restauriermortel Remmers), hydrofobizacja (Funcosil SNL Remmers). 15. Malowanie farbą krzemianową STO lub Caparol 6