Do Ucznia. Jak korzystać z zeszytu do przyrody 5. Dział I: CZŁOWIEK I TECHNIKA

Transkrypt

1

2 Spis treści Do Ucznia. Jak korzystać z zeszytu do przyrody 5 Dział I: CZŁOWIEK I TECHNIKA Lekcja 1. Jak będziemy pracować na ekcjach przyrody w kasie szóstej 7 Lekcja 2. Jak poznać, że coś się porusza 10 Lekcja 3. Opisujemy zjawisko ruchu 13 Lekcja 4. Jakie siły występują w przyrodzie 17 Lekcja 5. Przyroda jest wzorem do naśadowania w technice 20 Lekcja 6. Wyznaczamy gęstość substancji 24 Lekcja 7. Poznajemy zjawisko pływania 27 Lekcja 8. Poznajemy maszyny proste 30 Lekcja 9. Co zrobić, gdy wyczerpie się bateria 32 Lekcja 10. Obiczamy koszty energii eektrycznej 34 Lekcja 11. Poznajemy działanie termistora 36 Lekcja 12. Budujemy proste przyrządy eektroniczne 38 Lekcja 13. Jakie właściwości ma światło 41 Lekcja 14. Poznajemy skutki załamania światła 43 Lekcja 15. Budujemy przyrządy optyczne 46 Lekcja 16. Właściwości dźwięku 48 Lekcja 17. Jak są utrwaane obrazy i dźwięki 52 Powtórzenie działu: CZŁOWIEK I TECHNIKA 54 Dział II: PLANETA ZIEMIA Lekcja 18. Ziemia ma swoje miejsce w Układzie Słonecznym 57 Lekcja 19. Daczego wszystko spada na Ziemię 59 Lekcja 20. Poznajemy Księżyc sateitę Ziemi 61 Lekcja 21. Bawimy się cieniem 63 Lekcja 22. Słońce jest jedyną gwiazdą Układu Słonecznego 66 Lekcja 23. Poznajemy budowę Błękitnej Panety 68 Lekcja 24. Ziemia ma właściwości magnetyczne 70 Lekcja 25. Gobus jest modeem Ziemi 73 Lekcja 26. Ziemia obraca się wokół własnej osi 75 Lekcja 27. Ziemia obiega Słońce 77 Lekcja 28. Kaendarzowe pory roku w Posce 79 Lekcja 29. Badamy właściwości metai 81 3

3 Spis treści Lekcja 30. Co to są stopy metai 83 Lekcja 31. Co to znaczy, że metae korodują 86 Lekcja 32. Czy rdzewienie żeaza jest przemianą chemiczną 89 Lekcja 33. Obserwujemy różne przemiany chemiczne 91 Lekcja 34. Odróżniamy substancje proste od substancji złożonych 93 Lekcja 35. Badamy właściwości niemetai 96 Lekcja 36. Gdzie występuje węgie w przyrodzie 98 Lekcja 37. Omawiamy występowanie substancji w przyrodzie 100 Powtórzenie działu: PLANETA ZIEMIA 102 PRACA W DOMU 104 TABELE 115

4 Lekcja 4 Zadanie 3 Poznajemy działanie siły tarcia. a. Wykonajcie doświadczenie. Potrzebne materiały: dwa ciężkie jednakowe przedmioty, np. 2 odważniki kiogramowe, dwa ciężkie giniane kubki, kawałek ficu, kawałek papieru ściernego. Wykonanie: do spodu jednego przedmiotu przykej kawałek ficu, a do spodu drugiego kawałek papieru ściernego; połóż dwa przedmioty na dowonej powierzchni może być stół; próbuj popchnąć pacem oba przedmioty po powierzchni. Obserwacja: Wniosek: b. Weź jajko ugotowane na twardo. Chwyć je w dwa pace i mocno trzymaj. Następnie natrzyj skorupkę jajka oiwą i chwyć je ponownie. Napisz kiedy i daczego łatwiej było utrzymać jajko. Pami taj! Skutki dzia ania si y zae à równie od miejsca jej przy o enia 18

5 Lekcja 4 Moje notatki Lp. Skutki działania siły. 1 Kocek z nieprzykejonym patykiem Zestaw Czy mo na poruszyç kocek przez: pchanie ciàgni cie skr canie 2 Kocek z przykejonym patykiem Masa epiąca 3 Kocek obwiàzany nitkà 4 Kocek obwiàzany grubym sznurkiem Nitka Gruby sznurek Czy znasz książkę Przygody barona Münhausena jeżei nie, to warto przeczytać. Baron opowiadał przyjaciołom, że pewnego razu ciągnąc się ręką za własne włosy, wyciągnął się z bagna i uratował życie. Jak sądzisz, czy to jest możiwe? Spróbuj podnieść się z krzesła ciągnąc samego siebie, np. za uszy. A teraz oprzyj ręce o siedzenie krzesła i mocno na nie naciskaj (nogi oderwij od podłogi). Co się dzieje teraz? 19

6 Lekcja 15 Temat: BUDUJEMY PRZYRZĄDY OPTYCZNE Zadanie 1 Budujemy kaejdoskop. Trzy prostokątne usterka skej taśmą tak, jak to widać na rysunku. Jeżei nie masz usterek, możesz zrobić je z foii auminiowej. Trzy prostokątne kawałki foii przykej na trzy sztywne tekturki, otrzymasz potrzebne usterka. Do pustego przezroczystego pudełka, np. od kasety magnetofonowej, wsyp koorowe papierki, koraiki, kryształki itp. Konstrukcję z usterek postaw na pudełku i obserwuj otrzymane obrazy. 3cm Taśma kejąca Oko 12cm Paski ustrzanej foii nakejone na tekturę Przezroczyste pudełko wypełnione koorowymi koraikami i papierkami Zadanie 2 Budujemy upę. a. Przygotuj: płaski kucz typu Yae ub sztywną baszkę z wywierconym otworem o średnicy ok. 4 mm, masę epiącą, pudełko od zapałek, pipetę ub słomkę. Masą epiącą przyep kucz do pudełka od zapałek tak, jak to widać na rysunku. Pipetą ub słomką zawieś w otworku kropę wody. Uważaj, aby woda nie dostała się poza otwór, gdyż zdeformuje to kształt wodnej soczewki. Możesz teraz ogądać różne drobne przedmioty. Oko Kropa wody b. Odpowiedz na pytania w Moich notatkach. Zadanie 3 Rozwiązujemy zagadkę. Spójrz na rysunek w Moich notatkach. Obserwator widzi kwiat, mimo że na drodze promieni stoi gruba, nieprzezroczysta książka. Korzystając z nabytych na ekcjach wiadomości, wyjaśnij, jak to jest możiwe. Naszkicuj proponowane przez ciebie rozwiązanie zagadki. 46

7 Lekcja 15 Moje notatki Jakie zjawisko optyczne jest wykorzystywane w kaejdoskopie? Jakie zjawisko optyczne zachodzi podczas przechodzenia światła przez soczewkę? Jak wygąda obraz ogądanego przez upę przedmiotu? Rozwiązanie zagadki: Dzięki czemu obserwator widzi kwiat? 47

8 Lekcja 16 Temat: WŁAŚCIWOŚCI DŹWIĘKU Zadanie 1 Sprawdzamy, że dźwięk to drgania. Na jeden z końców rurki o średnicy ok. 5 cm naciągnijcie kawałek cienkiej gumy, np. z baonika. Do gumy przykejcie kawałek usterka ub auminiowej foii. Do drugiego końca rurki włóżcie kawałek kartki zwiniętej w ścięty stożek, tak jak pokazano na rysunku. Na usterko skierujcie światło atarki ub wskaźnika aserowego tak, by odbite światło padało na ekran. Do otwartego końca rurki zagrajcie na instrumencie ub krzyczcie, wydobywając tony o różnej wysokości. Ekran Cienka guma Latarka Kawałek ustra Papierowy stożek tuba Obserwujcie pamkę światła na ekranie. Jak dźwięk wpływa na obraz pamki światła? Czy istotne są: wysokość dźwięku i jego natężenie? Obserwacje: 48

9 Lekcja 16 Zadanie 2 Badamy odbicie dźwięku. Dwa arkusze kartonu zwińcie w ruony rury. Tykający budzik ub cicho grające radio i kartonowe rury ustawcie przy ścianie, tak jak to pokazano na rysunku. Niech ktoś przystawi ucho do rury B i tak ją ustawia, aż usłyszy bardzo wyraźnie tykanie budzika. Zmierzcie wtedy kątomierzem kąt, pod jakim pada, i kąt, pod jakim odbija się dźwięk. Obserwacja: Kąt padania dźwięku Kąt odbicia dźwięku Wniosek: Rura A Kąt padania Prosta prostopadła do powierzchni odbijającej Kąt odbicia Powierzchnia odbijająca Rura B Zadanie 3 Badamy, jak powietrze przewodzi dźwięk. a. Do końców pastikowego węża dowonej długości (od kiku do kikunastu metrów) wetknijcie dwa ejki. W ten sposób zbudujecie powietrzny teefon wykonajcie doświadczenie. Lejek Pastikowy wąż Lejek Ułóżcie wąż w inii prostej. Jeden uczeń niech przyłoży ucho do jednego ejka, a drugi niech mówi do drugiego ejka koejno: szeptem, normanie, głośno. Niech spróbuje także powiedzieć coś do koegi bez teefonu. Czy równie dobrze można zrozumieć koegę mówiącego szeptem przez powietrzny teefon, jak i bez niego? 49

10 Lekcja 24 Temat: ZIEMIA MA WŁAŚCIWOŚCI MAGNETYCZNE Zadanie 1 Badamy wpływ różnych substancji na działanie magnesu. Mały magnes, wymontowany np. z zatrzasku magnetycznego, niepotrzebnego głośnika ub wieszaka magnetycznego, umieśćcie na powierzchni kartki. Do spodu tej kartki przystawcie duży magnes. Zapisz obserwacje i wniosek. Obserwacje: Wniosek: Między magnesami umieszczajcie koejno płytki: szkaną, z tworzywa sztucznego, drewnianą, auminiową, miedzianą, żeazną i z innych substancji. Czy magnesy oddziałują na siebie? Zapiszcie swoje obserwacje, wpisując w tabei + ub. Obserwacja: P ytki umieszczone mi dzy magnesami Wystàpienie oddzia ywania mi dzy magnesami z szkana tworzywa drewniana auminiowa miedziana eazna sztucznego Wniosek: Zadanie 2 Sprawdzamy działanie magnesu na odegłość. Zbudujcie prosty siłomierz. Gumkę ub sprężynkę przyczepcie jednym końcem do statywu. Do wonego końca gumki przymocujcie mały magnes. Od dołu zbiżajcie do tego magnesu duży magnes. Czy siła przyciągania magnesów zaeży od odegłości między nimi? 70 N S Cienka gumka Mały magnes Duży magnes sztabkowy

11 Lekcja 24 Obserwacje: Wniosek: Zadanie 3 Modeowe przedstawienie poa magnetycznego Ziemi. a. Wykonajcie doświadczenie. Na dużym kartonie ustawcie dwa magnesy sztabkowe, a na nich połóżcie pastikową płytkę, tak jak to pokazano na rysunku. Jest to mode poa magnetycznego Ziemi. Między magnesami, w różnych miejscach, umieszczajcie igłę magnetyczną. Za każdym razem rysujcie ołówkiem przedłużenia kierunków według wskazań igły magnetycznej. b. Odpowiedz na pytania: Czy narysowane inie mają punkt wspóny? Pastikowa płytka Gdzie znajduje się ten punkt? Który biegun magnesu znajduje się w tym punkcie? Zadanie 4 Sprawdzamy, jaki wpływ mają złoża rud żeaza na magnetyzm ziemski. Ziemia zachowuje się jak wieki magnes. W niektórych jej punktach znajdują się złoża rud żeaza, które działają jak dodatkowe magnesy. Wykonajcie doświadczenie. W modeu poa magnetycznego Ziemi, pod spodem kartki, umieśćcie mały magnes i zobaczcie, czy ma on wpływ na wskazania igły magnetycznej. Umieszczajcie dodatkowy magnes w różnych miejscach kartki i obserwujcie zachowanie się igły magnetycznej. Spostrzeżenia zanotujcie w Moich notatkach. 71

12 Praca w domu Imię i nazwisko kasa Data KARTA PRACY nr 6 Temat: BUDUJEMY URZĄDZENIE DO KOPIOWANIA RYSUNKÓW 1. Na stoe ustaw w pionie szkaną ub pastikową szybę. Rysunek, który chcesz przerysować, połóż przed szybą. Ustaw ampkę tak, by oświetała rysunek, a nie szybę. Kartkę, na której chcesz skopiować rysunek, umieść za szybą. 2. Patrząc przez szybę, zobaczysz na kartce za szybą odbicie rysunku wystarczy je dokładnie obrysować. Wyjaśnienie: Część światła odbitego od rysunku odbija się od szyby i trafia do oka. Z tego powodu odnosi się wrażenie, że obraz znajduje się po drugiej stronie szyby na powierzchni kartki. 3. Czy odrysowany rysunek jest identyczny z oryginałem? 4. Stosując przyrząd do kopiowania, przerysuj dowony rysunek z podręcznika. 110

13 Praca w domu Imię i nazwisko kasa Data KARTA PRACY nr 7 Temat: BADAMY PRZECHODZENIE ŚWIATŁA PRZEZ SOCZEWKĘ 1. Płaską soczewkę dwuwypukłą umieść na czystej kartce papieru. Jeżei nie masz takiej soczewki, zrób ją z dwóch prostokątnych kawałków grubej, ae giętkiej foii pastikowej (np. z kawałków sztywnej okładki ub z dwóch cienkich inijek). Prostokąty postaw (na foii) pionowo na dłuższym boku naprzeciwko siebie, wyginając łukowato i uzyskując w ten sposób kształt soczewki (krótsze boki prostokątów połącz taśmą kejącą). Miejsce styku dłuższych prostokątów z foią uszczenij pasteiną ub masą epiącą. Do środka naej czystej wody; Paski przezroczystej foii Taśma kejąca Masa epiąca 2. Refektor atarki zakryj tekturką z pionowym przecięciem pośrodku. Dzięki tej szczeinie uzyskasz wąskie źródło światła. Możesz użyć także wskaźnika aserowego, jednak wyłącznie w obecności dorosłych i z zachowaniem szczegónej ostrożności. Przesuwaj źródło światła tak, jak to jest pokazane na rysunku. Zaznacz na kartce ołówkiem śad biegu promieni. Źródło światła Widok z góry Tekturka Woda Soczewka 111