klasyfikacji chemicznych środków retrakcyjnych
|
|
- Zdzisław Lewicki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PROTET. STOMATOL., 2008, LVIII, 3, Klasyfikacja chemicznych środków retrakcyjnych* Classification of chemical retraction agents Danuta Nowakowska Z Zakładu Materiałoznawstwa p.o. Kierownika: dr n. med. D. Nowakowska Z Katedry Protetyki Stomatologicznej AM we Wrocławiu Kierownik: dr hab. n. med. H. Panek prof. nadzw. HASŁA INDEKSOWE: retrakcja dziąsła brzeżnego, chemiczne środki retrakcyjne, klasyfikacja KEY WORDS: gingival margin retraction, chemical retraction agents, classification Streszczenie Cel pracy. Celem pracy jest przedstawienie propozycji klasyfikacji chemicznych środków retrakcyjnych uwzględniającej formy kliniczne preparatów oraz skład leków i związane z tym oddziaływanie farmakologiczne na tkanki dziąsła brzeżnego. Materiał i metody. Materiałem podstawowym były dane uzyskane z własnej ankiety przeprowadzonej w 2004 roku wśród polskich lekarzy stomatologów uzupełnione o informacje o nowych preparatach przeznaczonych do retrakcji dziąsła brzeżnego pojawiających się na rynku materiałów stomatologicznych. Środki te podzielono na grupy zależnie od postaci preparatu oraz na klasy zależnie od zawartości głównego składnika decydującego o oddziaływaniu farmakologicznym. Wyniki. Ze względu na formę kliniczną wyodrębniono 5 grup chemicznych środków retrakcyjnych: grupa 1 roztwory do stosowania ex tempore, grupa 2 środki do impregnacji materiałów retrakcyjnych, grupa 3 żele, grupa 4 pasty oraz grupa 5 inne preparaty. Wśród nich wyróżniono dwie klasy farmakoterapeutyków: klasa I środki zwężające naczynia krwionośne (adrenergiki) oraz klasa II środki o działaniu ściągającym (astringenty). W I klasie leków wydzielono 2 podklasy: α i β-adrenergików oraz wyłącznie α adrenergików, a w klasie II, podklasę leków na bazie chlor- Summary Aim of the study. The aim of this study was to present our own proposal for the classification of retraction agents according to their clinical form, chemical composition and pharmacological effects on gingival margin tissues. Material and methods. The data from our own survey of 2004 among Polish dentists formed the basis of this analysis. This was supplemented with the information about new medicaments for gingival retraction procedures present on the world market of dental materials. These agents were classified in groups according to their clinical form and chemical composition, depending on their main active substance and their pharmacological effects. Results. As to the clinical form, the chemical retraction agents were classified into five major groups: group 1 gingival retraction fluids used ex tempore, group 2 impregnation agents for retraction materials, group 3 gels, group 4 pastes and group 5 other. In these groups, two classes of pharmacotherapeutics were identified: class 1 vasoconstrictors and class 2 astringents. Both classes were further divided into subclasses consisting of retraction medicaments of different chemical composition. Class 1 (adrenergics) was divided into 2 subclasses, α- and β-adrenergics and α- *Praca prezentowana podczas XXV Konferencji Naukowo-Szkoleniowej Sekcji Protetyki PTS, Pogorzelica, 8-10 listopada 2007 r. 202
2 Środki retrakcyjne ku glinu i podklasę siarczanów metali, takich jak glin, żelazo i innych. Wnioski. Zaproponowany podział chemicznych środków retrakcyjnych zależnie od formy preparatu i oddziaływania farmakologicznego substancji czynnych ułatwia lekarzowi wybór odpowiedniego leku do wykonania zabiegu retrakcji dziąsła brzeżnego. Ponieważ dotychczas żaden proponowany środek retrakcyjny nie jest idealny, należy mieć nadzieję, że w przyszłości powstaną nowe preparaty wytworzone w innowacyjnej formie klinicznej lub zawierając inne środki chemiczne i wówczas będzie można rozszerzyć obecną klasyfikację. adrenergics only; and class 2 (adstringents) into chlorides and sulfates. Conclusions. The proposed classification of chemical retraction agents according to their clinical form and pharmacological effects of active substances makes it easier to dentists to choose an appropriate medicine for the gingival retraction procedure. Since no ideal retraction agent has been developed yet, one should hope that in the future new retraction agents will be manufactured in an innovative clinical form or with content of new chemical agents, which would allow extending the scope of current classification. Wprowadzenie Środki chemiczne stanowią liczną grupę czynników używanych w chemomechanicznej metodzie retrakcji dziąsła brzeżnego, która jak wykazano w badaniach ankietowych, jest najczęściej wybierana przez stomatologów w różnych krajach, w tym i w Polsce (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7). Za ich pomocą lekarz osiąga efekt retrakcji, czyli stan przejściowego obkurczenia i przemieszczenia ruchomych tkanek dziąsła, co prowadzi do otwarcia przestrzeni szczeliny dziąsłowej z jednoczesnym uzyskaniem hemostazy i suchości w jej wnętrzu. Umożliwia to przeprowadzenie, w tym trudno dostępnym obszarze, precyzyjnych zabiegów stomatologicznych w optymalnych warunkach. W praktyce klinicznej stosuje się wiele preparatów a zawarte w nich leki w różny sposób wpływają na stan tkanek dziąsła brzeżnego ponieważ należą do odmiennych grup farmakologicznych (8, 9, 10). W przeszłości istniały różne kryteria podziału środków chemicznych w tej metodzie retrakcji. La Forgia w 1964 roku podzielił je na środki stosowane przy minimalnym wysięku i krwawieniu oraz niezbędne do opanowania większego krwawienia i wysięku. Wymienił przy tym liczne preparaty złożone o różnym mechanizmie oddziaływania na tkanki miękkie dziąsła brzeżnego (11). Buchanan i Thayer w 1982 roku podali podstawowe kategorie retrakcyjnych czynników chemicznych zależnie od ich efektu klinicznego: środki stypiczne (8% chlorek cynku, siarczyn żelaza, 20% kwas taninowy i 14% ałun), chemiczne kautery (40% chlorek cynku i wodorotlenek potasu) oraz środki kurczące naczynia krwionośne (epinefryna i 3% siarczan efedryny) (12). Nieco później Allard i wsp. w 1990 roku (13) i Porzier i wsp. w 1991 roku (14) wymienili następujące grupy środków chemicznych używanych do impregnacji nici i stosowane ex tempore: wysuszające, astringenty, naczyniokurczące, hemostatyczne i stypiczne. Zaznaczyli, że środki te można ogólnie pogrupować w 2 rodziny : środki na bazie adrenaliny (epinefryny) oraz na bazie soli metali, gdzie wymienili ałun i chlorek cynku. Następnie Felpel w 1997 roku, na podstawie zaleceń ADA, w spisie farmakoterapeutyków dopuszczonych do użycia w protetyce stomatologicznej, wymieniła między innymi 3 grupy: 1 środki kurczące naczynia krwionośne, 2 środki do retrakcji dziąsła i astringenty oraz 3 środki hemostatyczne. Do grupy 1 zaliczono epinefrynę, levonordefrinę i norepinefrynę. W 2 grupie ujęto razem octan glinu (płyn Burowa), chlorek glinu, siarczan glinu, epinefrynę, siarczan żelaza i chlorek cynku, natomiast w 3 grupie środki hemostatyczne takie jak: resorbowalna żelatyna, chlorek glinu, epinefryna, siarczyn żelaza (płyn Monsela) i utleniona celuloza (15). Ogólnie podziały te są akceptowane do dzisiaj, jednak nie uwzględniają formy klinicznej preparatów retrakcyjnych, co jest istotne w codziennej praktyce stomatologicznej. Aktualnie niektóre z tych środków, np. ałun, efedryna, norepinefryna czy wysoko stężony chlorek cynku, nie są już zalecane, a ponadto w ostatnich latach wprowadzono nowe leki retrakcyjne. PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 203
3 D. Nowakowska Cel pracy Celem pracy jest przedstawienie propozycji własnej klasyfikacji obecnie stosowanych środków retrakcyjnych w zależności od ich formy klinicznej oraz składu chemicznego i związanego z tym oddziaływania farmakologicznego na tkanki dziąsła brzeżnego. Materiał i metody Materiałem wyjściowym były dane uzyskane z własnej ankiety przeprowadzonej w 2004 roku wśród polskich lekarzy stomatologów. Odpowiedzi na temat stosowanych w praktykach stomatologicznych chemicznych środków retrakcyjnych udzieliło 105 lekarzy specjalistów i niespecjalistów. Ponadto materiał uzupełniono o nowe wyroby medyczne przeznaczone do retrakcji dziąsła brzeżnego, które pojawiły się na światowym rynku materiałów stomatologicznych. Ogółem przeanalizowano 27 preparatów. Kryterium podziału na grupy była forma przygotowania preparatu retrakcyjnego do bezpośredniego zastosowania klinicznego, co wiąże się ze sposobem jego aplikacji, natomiast podziału na klasy dokonano zależnie od rodzaju środka chemicznego, który determinuje farmakologiczną reakcję tkanek dziąsła brzeżnego na lek retrakcyjny. Wyniki Chemiczne środki używane do retrakcji dziąsła brzeżnego, zestawione w tabeli I, podzielono na 5 grup obejmujących następujące preparaty kliniczne: grupa 1 roztwory do stosowania ex tempore, grupa 2 środki używane do impregnacji materiałów retrakcyjnych, głównie różnego typu nici, przez producentów, grupa 3 żele, grupa 4 pasta, a ostatnią grupę 5 przewidziano dla nowych postaci preparatów retrakcyjnych. Ze względu na rodzaj farmakoterapeutyku wyróżniono dwie klasy: klasa I grupująca środki kurczące naczynia krwionośne (adrenergiki) oraz klasa II środki ściągające (astringenty). Z kolei w klasie I wyróżniono podklasę leków o działaniu na receptory alfa i beta ścian naczyń krwionośnych (α- i β-adrenergiki) oraz podklasę środków o działaniu wyłącznie na receptory alfa tych naczyń (α-adrenergiki). Klasę II także podzielono na 2 podklasy: pierwszą grupującą preparaty zawierające chlorek glinu oraz drugą, do której zaliczono siarczany takich metali jak glin, żelazo i inne siarczany. W obu klasach leki retrakcyjne zestawiono wg wzrastających stężeń substancji czynnych. Dyskusja Przedstawiona klasyfikacja jest próbą usystematyzowania licznej grupy leków retrakcyjnych używanych obecnie w różnych dyscyplinach stomatologii. Uwzględnia zarówno formę kliniczną środków retrakcyjnych jak i ich farmakologiczny wpływ na tkanki przyzębia brzeżnego. Podział na grupy umożliwia wybór postaci preparatu retrakcyjnego odpowiedniej do wskazań klinicznych. Grupę 1 stanowią najwcześniej wprowadzone do użycia środki chemiczne w formie roztworów retrakcyjnych stosowanych ex tempore do nasączania materiałów, na ogół różnego typu nici retrakcyjnych, przed umieszczeniem ich w rowku dziąsłowym, zwilżania ich in situ, bądź wcierania bezpośrednio w tkanki przyzębia za pomocą, np. kuleczek z waty, mikropędzelków lub mikrogąbek. Płyny te, nazywane w piśmiennictwie anglojęzycznym Gingival Retraction Fluids GRF, penetrują w głąb tkanek przyzębia brzeżnego i wywierają zamierzony efekt kliniczny, ale mogą też spowodować niepożądane reakcje uboczne (16). Drugą grupę tej klasyfikacji stanowią środki chemiczne wykorzystywane przez wytwórców do impregnacji nici retrakcyjnych, które są następnie suszone i w takiej postaci stosowane klinicznie (17). Grupy 3, 4 i 5 wyodrębniono dla kolejno pojawiających się na rynku materiałów stomatologicznych nowych form środków przeznaczonych do stosowania bezpośredniego. W grupie 3 zestawiono preparaty, w których formę płynną zamieniono na żel, co znacznie ułatwia ich precyzyjną aplikację kliniczną oraz minimalizuje rozpływanie i w ten sposób ogranicza ryzyko potencjalnego uszkodzenia okolicznych tkanek (18). Wydzielenie grupy 4, w której umieszczono jedyną dotychczas wyprodukowaną pastę retrakcyjną wydaje się uzasadnione, ponieważ w tym preparacie chemiczne oddziaływanie leku retrakcyjnego łączy się z działaniem mechanicznym wypełniaczy, a jednocześnie astrin- 204 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3
4 Środki retrakcyjne gent można z niego wypłukać, co zostało potwierdzone doświadczalnie (19). Grupę 5 wprowadzono dla zupełnie nowej generacji środków retrakcyjnych, których przykładem jest kompleks elastomer/astringent. Analiza składu chemicznego używanych w praktyce farmakoterapeutyków retrakcyjnych pozwoliła na wyodrębnienie 2 podstawowych klas: do klasy I zaliczono leki wpływające na stan naczyń krwionośnych dziąsła brzeżnego (adrenergiki), a do klasy II, leki o działaniu ściągającym (astringenty). W klasie I utworzono dwie podklasy, które grupują: pierwsza z nich aminy α- i β-adrenergiczne, a druga wyłącznie aminy α-adrenergiczne. Zaliczona klasy I i podklasy α i β adrenergików adrenalina, zwana też epinefryną, jest często używanym lekiem do retrakcji dziąsła brzeżnego. Jest to silny środek, który kurczy drobne naczynia krwionośne, zarówno tętnicze jak i żylne, zmniejszając w ten sposób przepływ krwi w tkankach (8, 9, 10). Podobnie działa na włośniczki dziąsła brzeżnego co udowodniono w licznych badaniach (20, 21, 22, 23). Chlorowodorek epinefryny obecnie rzadko używany jest jako roztwór in situ, częściej w stężeniach od 0,1% do 8%, jako środek do impregnacji nici retrakcyjnych przez wytwórców, np. Sil-Trax plus (Pascal), Gingi-Pak (Gingi-Pak), Racord (Pascal). Ze względu na odnotowane wielokrotnie w piśmiennictwie niepożądane działanie ogólnoustrojowe epinefryny (8, 9, 10, 15, 20, 21, 22, 23), jej znamienne interakcje z anestetykami miejscowymi i ogólnymi oraz innymi lekami (10, 24), a także ostatnio wykazaną cytotoksycznością epinefryny zawartej w niciach retrakcyjnych w stosunku do hodowli fibroblastów dziąsła ludzkiego (25), poszukuje się środków mniej inwazyjnych. Badania naukowe postępują w dwu kierunkach. Z jednej strony proponuje się mniejsze stężenia epinefryny, np. 0,01%, Csilag i wsp. (26), z drugiej wprowadza się inne leki adrenergiczne działające wyłącznie na receptory alfa, które w przedstawionej klasyfikacji zaliczono do oddzielnej podklasy w klasie I, w grupie 1. Są to również aminy sympatykomimetyczne, które w gotowych preparatach farmakologicznych łączy się często z lekami przeciwhistaminowymi zmniejszającymi obrzęk błony śluzowej, np. 0,05% chlorowodorek tetrahydrozolidyny Visine (Pfizer), 0,05% chlorowodorek oxymetazoliny Afrin (Plugh) i 0,25% chlorowodorek fenylefryny Neo-Synephrine (Sanofi Whintrop). W wielu badaniach zyskały one opinię bardziej bezpiecznych, a równie efektywnych leków retrakcyjnych (9, 27, 28, 29, 30). Wydzielenie klasy II chemicznych środków retrakcyjnych obejmującej astringenty ma swoje uzasadnienie, ponieważ farmakoterapeutyki do niej zaliczone, to leki o innym mechanizmie wpływu na tkanki przyzębia (8, 9, 10, 31, 32, 33, 34, 35). Mają one działanie ściągające dziąsło brzeżne, powodują miejscową precypitację białek tkankowych i osoczowych i w ten sposób zamykają światło włośniczek oraz zmniejszą krwawienie z kapilarnych naczyń przyzębia. Podczas ich stosowania istnieje jednak ryzyko, że zdenaturowane proteiny mogą wtórnie opóźniać proces gojenia tkanek dziąsła, nierzadko uszkodzonych podczas zabiegów stomatologicznych. Dodatkowo niektóre z nich, np. chlorek glinu, mają działanie wysuszające ponieważ związek ten wykazuje efekt higroskopijny. Astringenty podzielono również na 2 podklasy; pierwszą obejmującą preparaty zawierające chlorek glinu i drugą grupującą siarczany: glinu, żelaza oraz inne, np. glinowo-potasowy i fenylosiarczan cynku. Sole te znajdują się zarówno w roztworach retrakcyjnych do bezpośredniego stosowania (grupa 1) i środkach impregnujących (grupa 2), jak i w żelach, paście oraz kompleksie elastomer/astringent (grupa 3, 4 i 5). Najbardziej znane roztwory retrakcyjne zawierające chlorek glinu to: 10% Gingiva Liquid (Roeko), 20% Orbat (Lege Artis), 20% Alustin (Chema) i 25% Racestypine roztwór (Septodont). Natomiast spośród siarczanów najczęściej używany jest 15,5% siarczan żelaza Astringedent (Ultradent) oraz siarczany glinu: 20% Rastringent (Pascal) i 25% Orbat Sensitive (Lege Artis). Żele retrakcyjne zaliczone do grupy 3, np. Visco Stat (Ultradent), Gel cord (Pascal) i Racécord (Septodont) zawierają astringenty w podobnym stężeniu, ale ich obszar działania na tkanki jest bardziej ograniczony ze względu na większą gęstość preparatów. W zaliczonej do grupy 4 paście retrakcyjnej Expasyl (Pierre Rolland), zawartość chlorku glinu w badaniach własnych ustalono na 9,1%, a więc jest stosunkowo niska (19). Ponadto astringenty są obecnie wykorzystywane do tworzenia nowych kompleksów, np. elastome- PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 205
5 D. Nowakowska T a b e l a I. Klasyfikacja chemicznych środków retrakcyjnych Chemiczne środki retrakcyjne Klasa 1 Kurczące naczynia krwionośne Klasa 2 Astringenty Grupa 1. Roztwory ex tempore 2. Roztwory impregnujące α i β adrenergiki α adrenergiki Chlorki glinu 0,1% adrenalina (Inj. 0,1% Adrenalini) Chlorowodorek epinefryny 0,5 1,40 mg/cal nici (Gingi- Pak,, Sil Trax plus Braided, Racord) 0,05% chlorowodorek tetrahydrozolidyny (Visine) 0,05% chlorowodorek oxymetazoliny (Afrin) 0,25% chlorowodorek fenylefryny (Neo-Synephrine) 10% AlCl 3 (Gingiva Liquid) 20% AlCl 3 (Orbat) 20% AlCl 3 (Alustin) 25% AlCl 3 (Racystypine roztwór) 20% Al 2 (SO 4 ) 3 (Rastringent) Siarczany glinu żelaza inne 25% Al 2 (SO 4 ) 3 (Orbat Sensitive) 6% AlCl 3 (Traco) Al 2 (SO 4 ) 3 0,30-1,45 mg/cal nici (Sil Trax AS Braided, Pascord) 10% AlCl 3 0,25-1,0 mg/cm nici (Retracto twisted imp., Retracto braided imp.) 25% AlCl µg/cm (Racestypine nić) 3. Żele 25% AlCl 3 (Recécord) 4. Pasty 9,1% AlCl 3 (Expasyl) Al 2 (SO 4 ) 3 (Gingi-Aid) 25% Al 2 (SO 4 ) 3 (Gel cord) 5. Inne Kompleks elastomer/astringent (Gingi Trac) 15,5% Fe 2 (SO 4 ) 3 (Astringedent) 20% Fe 2 (SO 4 ) 3 (Visco Stat) 10% siarczan glinowo-potasowy (Gingi Braid) Fenylosiarczan cynku (Sil-Trax plus Braided) 206 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3
6 Środki retrakcyjne rowo/retrakcyjnych. Pierwszy taki system to Gingi Trac (Centrix), gdzie użyto elastomeru addycyjnego oraz środka ściągającego bliżej nie określonego jednak przez producenta. Prawdopodobnie środek chemiczny nie jest z tego preparatu wymywany. Należy przypuszczać, że w przyszłości powstanie więcej tego typu materiałów retrakcyjnych, ponieważ roztwory soli metali takich jak glin, żelazo i potas i cynk są uważane za związki rzadziej wywołujące niepożądane ogólne efekty uboczne niż leki adrenergiczne i dlatego są zalecane przez wielu autorów (13, 14, 15, 18,19, 31, 32, 33, 34, 35). Najnowsze badania wykazały, że wszystkie leki retrakcyjne zawierające astringenty nie są jednak obojętne dla tkanek przyzębia brzeżnego i zębów, co potwierdziły doniesienia z zastosowaniem różnych technik badawczych (36, 37, 38, 39). Zastosowanie wysoko zawansowanych metod obserwacji powierzchni (SEM) i identyfikacji pierwiastków (EDX) udowodniło, że płynne astringenty o niskim ph powodują też zmiany w strukturze zębiny odsłoniętej w wyniku zabiegów preparacji (36, 39). Akcea i wsp. w badaniach histopatologicznych tkanek dziąsła psów wykazali, że użycie komercyjnych roztworów zawierających zarówno 15,5% siarczan żelaza jak i 10% chlorek glinu, powoduje znaczące zmiany zapalne w tkankach miękkich, przy czym uszkodzenia te uważa się za odwracalne (38). W przedstawionej klasyfikacji nie umieszczono obecnie już nie polecanych leków retrakcyjnych takich jak wysoko stężonych astringentów mających właściwości korozyjne, np. chlorek cynku w stężeniach powyżej 20%, oraz wywołujących przebarwienia, np. siarczyn żelazawy czy kwas taninowy, a także preparatów złożonych, które są mieszaninami leków z różnych grup farmakologicznych utworzonymi w celu zwiększenia efektów klinicznych retrakcji. Wnioski W ramach ograniczeń tej klasyfikacji można sugerować następujące wnioski: 1. Zaproponowany podział chemicznych środków retrakcyjnych, zależnie od formy preparatu i oddziaływania farmakologicznego substancji czynnych, ułatwia lekarzowi wybór optymalnego leku do wykonania zabiegu retrakcji dziąsła brzeżnego. 2. Przedstawiona klasyfikacja pozostaje otwarta, ponieważ żaden proponowany dotychczas lek retrakcyjny nie jest idealny. Należy mieć nadzieję, że w przyszłości powstaną preparaty retrakcyjne wytworzone w innowacyjnej formie klinicznej lub zawierające nowe środki chemiczne, co pozwoli na uzyskanie pełnej ich biozgodności z tkankami dziąsła brzeżnego i strukturami zębów. Piśmiennictwo 1. Shillingburg H. T., Hatch R. A., Keenan M. P., Hemphill M. W.: Impression materials used for cast restoration in eight states. J. Am Dent. Assoc., 1980, 100, Donovan T. E., Gandara B. K., Nemetz H.: Review and survey of medicaments used with gingival retraction cords. J. Prosthet. Dent., 1985, 53, Shaw D. H., Krejci R. F.: Gingival retraction preference of dentist in general practice. Quintessenz Int., 1986, 17, 5, Gombeaud F., Covo L.: Synthèse des techniques de dégagement gingival, Revue ď Odonto-Stomatologie, 1987, 16, 2, Hansen P. A., Tira D. A., Barlow J.: Current methods of finish-line exposure by practicing prosthodontists. J. Prosthod., 1999, 8, 3, Frączak B., Sułkowska-Kuśmirczuk M., Światłowska-Bajzert M., Hajok-Utracka A.: Retrakcja dziąsła w świetle piśmiennictwa i stosowane systemy retrakcyjne w praktyce stomatologicznej. Czas. Stomat., 2005, 58, 9, Nowakowska D., Panek H., Nowakowska M., Nowakowska A.: Retrakcja dziąsła brzeżnego badania ankietowe wśród polskich lekarzy stomatologów. Część I. Preferencje metod, materiałów i środków chemicznych. Prot. Stom., 2006, 56, 5, Jańczuk Z., Samochowiec L., Wójcicki J.: Kompendium farmakoterapii dla stomatologów. Leczenie krwawień w jamie ustnej. Urban & Partner, Wrocław Danysz A.: Kompendium farmakologii i farmakoterapii dla lekarzy, farmaceutów i studentów. Leki działające na autonomiczny układ nerwowy. Med. Urban & Partner, Wrocław Jabłecka A., Krzemiński T. F.: Podstawy farmakologii klinicznej, alergie, interakcje leków oraz wybrane problemy w stomatologii. Interakcje leków w praktyce stomatologicznej. Wyd. Czelej, Lublin La Forgia A.: Mechanical-chemical and electro- PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3 207
7 D. Nowakowska surgical tissue retraction for fixed prosthesis. J. Prosthet. Dent., 1964, Buchanan W. T., Thayer K. E.: Systemic effects of epinephrine-impregnated retraction cord in fixed partial denture prosthodontic. J. Am. Dent. Assoc., 1982, 104, Allard Y., Malquarti G., Bois D.: La mise en condition gingivale. Revue d Odonto-Stomatologie, 1990, 19, 3, Porzier J., Benner-Jordan L., Bourdeau B., Losfeld R.: Accès aux limites intra-créviculaires des préparations en prothèse fixée. Cah. Prothès, 1991, 73, 3, Felpel L. P.: A review pharmacotherapeutics for prosthetic dentistry: part I. J. Prosthet. Dent., 1997, 3, Ayo-Yusuf O. A., Driessen C. H., Botha A. J.: SEM-EDX Study of prepared dentine surfaces exposed to gingival retraction fluids. Journal of Dentistry, 2005, 33, Nowakowska D., Panek H., Nowakowska A., Nowakowska M.: Ocena nici retrakcyjnych nici impregnowane. Czas. Stomat., 2006, 59, 8, Nowakowska D., Panek H., Bogucki Z. A.: Ocena kliniczna i mikroskopowa zestawu retrakcyjnego Racécord Système. Dent. Med. Probl., 2006, 43, 1, Nowakowska D.: Ocena składników chemicznych środków retrakcyjnych używanych przez polskich stomatologów. Czas. Stomatol., 2007, 60, 3, Fazekas A., Csempesz F., Csabai Z., Vag J.: Effects of pre-soaked retraction cords on the microcirculation of the human gingival margin. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol., 1984, 58, 5, Polat N. T., Őzdemir K., Turgut M.: Effects of Gingival Retraction Materials on Gingival Blood Flow. Int. J. Prosthodont., 2007, 20, 1, Hatch C. L., Chernov B., Terezhalmy G. T., Van Ness M., Hall Boyer K., Lake C. R.: Plasma catecholamine and hemodynamic responses to the placement of epinephrine-impregnated gingival retraction cord. J. Prosthet., Dent., 1985, 53, 4, Pelzner R. B., Kempler D., Stark M. M., Lum L. B., Nicholson R. J., Soelberg K. B.: Human blood pressure and pulse rate response to racemic epinephrine retraction cord, J. Prosthet. Dent., 1978, 39, 3, Yagiela J. A.: Adverse drug interactions in dental practice: interactions associated with vasoconstrictors. Part V. JADA, 1999, 130, Liu C., Huang F., Yang L., Chou L., Chou M., Chanh Y.: Cytotoxic effects of gingival retraction cords on human gingival fibroblasts in vitro. J. Oral. Rehab., 2004, 31, Csillag M., Nyiri G, Vag J., Fazekas A.: Dose-related effects of epinephrine on human gingival blood flow and crevicular fluid production used as a soaking solution for chemo-mechanical tissue retraction. J. Prosthet. Dent., 2007, 1, 97, Bowles W. H., Tardy S. J., Vahadi A.: Evaluation of new gingival retraction agents, J. Dent. Res., 1991, 70, Kopač I., Batista U., Cvetko E., Marion L.: Viability of fibroblasts in cell culture after treatment with different chemical retraction agents. J. Oral Rehab., 2002, 29, Kopač I., Cvetko E., Marion L.: Gingival inflammatory response induced by chemical retraction agents in Beagle dogs. Int. J. Prosth., 2002, 15, 1, Kopač I., Sterle M., Marion L.: Electron microscopic analysis of the effects of chemical retraction agents on cultured rat keratynocytes. J. Prosthet. Dent., 2002, 87, 1, Nemetz H., Donovan T., Landesman H.: Exposing the gingival margin: A systematic approach for the control of hemorrhage, J. Prosthet. Dent., 1984, 51, Nemetz E. H., Seibly W.: The use of chemical agents in gingival retraction. General Dentistry, 1990, 3, Weir D. J., Wiliams E. H.: Clinical effectiveness of mechanical-chemical tissue displacement methods. J. Prosthet. Dent., 1984, 51, Wilson C. A., Tay W. M.: Alum solution as an adjunct to gingival retraction. Brit. Dent. J., 1977, 1, 5, Woycheshin F. F.: An evoluation of the drugs used for gingival retraction. J. Prosthet. Dent., 1964, 14, 4, Land M. F., Rosenstiel S. F., Sandrik J. L.: Disturbance of the dentinal smear layer by acidic hemostatic agents. J. Prosthet. Dent., 1994, 72, 1, Land M. F., Couri C. C., Johnston W. M.: Smear layer instability caused by hemostatic agents. J. Prosthet. Dent., 1996, 76, Akca E. A., Yldirim E., Dalkiz M., Yavuzyilmaz H., Beydemir B.: Effects of different retraction medicaments on gingival tissue. Quintessence Int., 2006, 37, 1, Sabbak S. A., Hassanin M. B.: A scanning electron microscopic study of tooth surface changes induced by tannic acid. J. Prosthet. Dent., 1998, 79, 2, Zaakceptowano do druku: 20.III.2008 r. Adres autorki: Wrocław, ul. Krakowska 26. Zarząd Główny PTS PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2008, LVIII, 3
Ocena składników chemicznych środków retrakcyjnych używanych przez polskich stomatologów
Czas. Stomatol., 2007, LX, 2, 127-132 2007 Polish Stomatological Association http://www.czas.stomat.net Ocena składników chemicznych środków retrakcyjnych używanych przez polskich stomatologów Danuta Nowakowska
Bardziej szczegółowoOcena nici retrakcyjnych nici impregnowane
Czas. Stomatol., 2006, LIX, 8, 592-596 Organ Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego http://www.czas.stomat.net Ocena nici retrakcyjnych nici impregnowane The evaluation of retraction cords - impregnated
Bardziej szczegółowoWpływ astringentów retrakcyjnych na tkanki dziąsła brzeżnego na podstawie przeglądu badań in vivo*
PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 2, 128-133 Wpływ astringentów retrakcyjnych na tkanki dziąsła brzeżnego na podstawie przeglądu badań in vivo* The impact of retraction astringents on gingival margin tissues
Bardziej szczegółowoRetrakcja dziąsła brzeżnego badania ankietowe wśród polskich lekarzy stomatologów. Część I. Preferencje metod, materiałów i środków chemicznych
PROTET. STOMATOL., 2006, LVI, 5, 352-360 Retrakcja dziąsła brzeżnego badania ankietowe wśród polskich lekarzy stomatologów. Część I. Preferencje metod, materiałów i środków chemicznych Gingival retraction
Bardziej szczegółowoEmpress 2. Stomatol. Współcz., 2007, 14, 12-17. 20. Chiche G. J., Pinault A.: Esthetics of anterior fixed prosthodontics, Quintessence 1994.
Cementowanie adhezyjne 12. Borczyk D.: Współczesne systemy pełnoceramiczne i ich wykorzystanie w codziennej praktyce. Mag. Stomatol., 2005, 5, 10-13. 13. Chang J. C., Hart D. A., Estey A. W., Chan J. T.:
Bardziej szczegółowoMikrostruktura nieimpregnowanych i impregnowanych nici retrakcyjnych*
PROTET. STOMATOL., 2008, LVIII, 2, 129-136 Mikrostruktura nieimpregnowanych i impregnowanych nici retrakcyjnych* Microstructure of non-impregnated and impregnated retraction cords Nowakowska Danuta 1,
Bardziej szczegółowoRetrakcja dziąsła w świetle piśmiennictwa i stosowane systemy retrakcyjne w praktyce stomatologicznej
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 9 Retrakcja dziąsła w świetle piśmiennictwa i stosowane systemy retrakcyjne w praktyce stomatologicznej Gingival retraction in the light of the literature and retraction systems
Bardziej szczegółowoZestaw nici retrakcyjnych Septofil ocena kliniczna i mikroskopowa
Czas. Stomat., 2006, LIX, 2 Zestaw nici retrakcyjnych Septofil ocena kliniczna i mikroskopowa Septofil retraction cords set clinical and microscopic evaluation Danuta Nowakowska 1, Halina Panek 2, Paweł
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Cel pracy. Materiał i metody
Wprowadzenie Nici retrakcyjne są materiałami stomatologicznymi umieszczanymi na krótki okres w rowku dziąsłowym, nieprzekraczającymi nabłonkowej bariery ciała ludzkiego, zaliczanymi do klasy 1, zgodnie
Bardziej szczegółowoDanuta Nowakowska¹, Krystyna Małecka², Anna Sobolewska¹. The compatibility of 3 selected retraction cord medicaments
prot. stom., 2005, LV, 3 Ocena in vitro kompatybilności wybranych chemicznych środków retrakcyjnych z elastomerowymi materiałami wyciskowymi używanymi podczas wykonywania protez stałych. Część I środki
Bardziej szczegółowoI AM FREE. Pierwsza nitka retrakcyjna w formie pasty. Polski
I AM FREE Pierwsza nitka retrakcyjna w formie pasty Polski WSZYSTKIE ZALETY NITKI BEZ PRACUJĘ WE WŁASNYM TEMPIE OSZCZĘDNOŚĆ CZASU Wprowadzenie pasty Umieszczenie Expazenu w kieszonce dziąsłowej zajmuje
Bardziej szczegółowoRetrakcja dzi^sl^a podczas leczenia stomatologicznego - metody, materialy i srodki chemiczne - przegl^d pismiennictwa
PROT. STOM. 2004, LIV. 1 Retrakcja dzi^sl^a podczas leczenia stomatologicznego - metody, materialy i srodki chemiczne - przegl^d pismiennictwa Gingival retraction during dental treatment - methods, materials
Bardziej szczegółowoWpływ chlorku glinu na wybrane parametry wyciskowych mas poliwinylosiloksanowych doniesienie wstępne
PROT. STOM., 2006, LVI, 1 Wpływ chlorku glinu na wybrane parametry wyciskowych mas poliwinylosiloksanowych doniesienie wstępne Influence of aluminum chloride on selected parameters of vinyl polysiloxane
Bardziej szczegółowoLeki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowo3 M TM ESPE TM Astringent Pasta retrakcyjna. Łatwo i skutecznie. - nowe rozwiązanie w retrakcji
3 M TM ESPE TM Astringent Pasta retrakcyjna Łatwo i skutecznie - nowe rozwiązanie w retrakcji Łatwa retrakcja dzięki idealnej kapsułce retrakcyjnej Już ponad 45 lat 3M TM ESPE TM wskazuje drogę w dziedzinie
Bardziej szczegółowoKliniczna ocena preparatu Pré-emp podczas przygotowania podłoża protetycznego do wycisku*
PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 5, 334-338 Kliniczna ocena preparatu Pré-emp podczas przygotowania podłoża protetycznego do wycisku* Clinical evaluation of Pré-emp solution during the prosthetic area preparation
Bardziej szczegółowoI AM evolution * Efektywna i atraumatyczna retrakcja kieszonki umożliwiająca wykonanie naturalnej i estetycznej protetyki.
Nr referencyjny Zestawy i aplikator Nr ref. 261 06 Nr ref. 294 000 Wyroby Nr ref. 260 900 Aplikator 1 Kapsułki I KANIULE Nr ref. 261 030 Kapsułki 20 Nr ref. 294 010 Kapsułki 6 Wyrób medyczny klasy I -
Bardziej szczegółowoPEŁNA HEMOSTAZA I KONTROLA PŁYNÓW
TISSUE MANAGEMENT PEŁNA HEMOSTAZA I KONTROLA PŁYNÓW Niezrównane tamowanie krwawienia i retrakcja rozpoczynają się od szybkiej, pełnej hemostazy. Nikt nie oferuje bardziej kompletnej linii rozwiązań w zakresie
Bardziej szczegółowo100 g pasty zawiera: 36g wody chlorkowo- sodowej (solanki) siarczkowej, jodkowej 1g bocheńskiej leczniczej soli jodowo- bromowej
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. Nazwa produktu leczniczego SULPHODENT 370 mg/g pasta do zębów 2. Skład jakościowy i ilościowy 100 g pasty zawiera: 36g wody chlorkowo- sodowej (solanki) siarczkowej,
Bardziej szczegółowoAkademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Uchwały Senatu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu nr 1441 z dnia 24 września 2014 r. Sylabus
Sylabus Nazwa modułu/przedmiotu Materiałoznawstwo stomatologiczne Wydział Kierunek studiów Specjalności Poziom studiów Część A - Opis przedmiotu kształcenia Grupa szczegółowych efektów kształcenia Lekarsko-
Bardziej szczegółowoProtezy stomatologiczne jako wyroby medyczne w świetle aktów normatywnych
PROT. STOM., 2005, LV, 6 Protezy stomatologiczne jako wyroby medyczne w świetle aktów normatywnych Dental prosthesis as medical devices in the light of normative acts Danuta Nowakowska 1*, Halina Panek
Bardziej szczegółowolabrida bioclean Szczoteczka została opracowana przez ekspertów klinicznych w norweskiej firmie Labrida AS, która powstała w 2012 roku.
labrida bioclean CHIRURGIA I IMPLANTOLOGIA Antybakteryjna szczoteczka Labrida BioClean to nowatorskie narzędzie, które skraca czas leczenia i pomaga w delikatnym oraz skutecznym czyszczeniu mechanicznym
Bardziej szczegółowoUstalanie ceny leku w oparciu o jego wartość (value based pricing, VBP)
Lek. med. Krzysztof Łanda Landa@htaaudit.eu Ustalanie ceny leku w oparciu o jego wartość (value based pricing, VBP) Czynniki wpływające na ceny EKONOMICZNE Rynkowe Konkurencja firm Analiza wpływu na budżet
Bardziej szczegółowoZapraszamy do sklepu Producent: 5 Pillars Research 17,00 zł Waga: 0.08kg. Kod QR: Opis płukanki BLUEM 50ml (MAŁY)
HAPPYDENTAL Rafał Rogula ul. Bajana 39b/1a 54-129 Wrocław, PL NIP 949-189-63-28 info@happydental.pl Tel. 71-349-77-90/91 Zapraszamy do sklepu www.happydental.pl BLUEM 50ml - specjalistyczna PŁUKANKA do
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków?
CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE Tylko 1,7% populacji dorosłych Polaków nie wymaga działań profilaktyczno-leczniczych w zakresie chorób przyzębia 1,7%
Bardziej szczegółowoHemodynamic optimization fo sepsis- induced tissue hypoperfusion.
Hemodynamic optimization fo sepsis- induced tissue hypoperfusion. Sergio L, Cavazzoni Z, Delinger RP Critical Care 2006 Opracował: lek. Michał Orczykowski II Zakład Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Bardziej szczegółowoAutoreferat. Dr n. med. Danuta Anna Nowakowska. Uniwersytet Medyczny im. Piastow Sl^skich we Wroclawiu
Autoreferat Dr n. med. Danuta Anna Nowakowska Uniwersytet Medyczny im. Piastow Sl^skich we Wroclawiu Katedra Protetyki Stomatologicznej Zaktad Materiatoznawstwa Wroclaw 2014 \ $ AUTOREFERAT 1. Imif i nazwisko:
Bardziej szczegółowoRadiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.
Renata Zielińska Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Farmakologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod AF modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Farmakologia Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta
Aneks III Zmiany, które należy wprowadzić w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka
Bardziej szczegółowoHEMOSTATYKI WCHŁANIALNE
HEMOSTATYKI WCHŁANIALNE Wchłanialna hemostatyczna gąbka żelatynowa Gąbka żelatynowa MEDISPON została zaprojektowana z myślą o szybkiej i skutecznej hemostazie. Doskonale powstrzymuje krwawienie śródoperacyjne
Bardziej szczegółowoWpływ lokalizacji brzegu stałych uzupełnień protetycznych na stabilność szerokości biologicznej przyzębia na podstawie piśmiennictwa
Czas. Stomatol., 2010, 63, 1, 51-57 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Wpływ lokalizacji brzegu stałych uzupełnień protetycznych na stabilność szerokości biologicznej przyzębia na podstawie
Bardziej szczegółowoZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT
Bardziej szczegółowoSylabus. Opis przedmiotu kształcenia. Nazwa modułu/przedmiotu Materiałoznawstwo stomatologiczne Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy C
Sylabus Opis przedmiotu kształcenia Nazwa modułu/przedmiotu Materiałoznawstwo stomatologiczne Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy C Nazwa grupy Nauki przedkliniczne Wydział Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoOcena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli
Uniwersytet Medyczny w Lublinie lek. dent. Adriana Kleinert Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli polskich przebywających za granicą Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoANEKS I CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
ANEKS I CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA HANDLOWA LEKU GOTOWEGO SALICYLOL 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH (W PRZELICZENIU NA 100g)
Bardziej szczegółowoSylabus 2017/2018. Chirurgia eksperymentalna i biomateriały. Lekarsko - Stomatologiczny Stomatologia
Nazwa modułu/przedmiotu Sylabus 2017/2018 Opis przedmiotu kształcenia Chirurgia eksperymentalna i biomateriały Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy C Nazwa grupy Nauki przedkliniczne Wydział
Bardziej szczegółowoProfilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów
Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu
Bardziej szczegółowoCHARAKTRYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTRYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Corsodyl, 0,2% w/v, płyn do stosowania w jamie ustnej 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Chlorheksydyny glukonian (Chlorhexidinum gluconatum)
Bardziej szczegółowoj.m. Ilość Wielkość / pojemność opakowania
Załącznik nr 2 ( Oznaczenie Wykonawcy) Opis przedmiotu zamówienia / Formularz specyfikacji cenowej Część nr 1 Odczynniki niezbędne do wykonania preparatów cytogentycznych l.p. Asortyment według specyfikacji
Bardziej szczegółowoBADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI POWŁOK POLIMEROWYCH W RAMACH DOSTOSOWANIA METOD BADAŃ DO WYMAGAŃ NORM EN
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (137) 2006 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (137) 2006 ARTYKUŁY - REPORTS Anna Sochan*, Anna Sokalska** BADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI
Bardziej szczegółowoSWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Karolina Horodyska Warunki skutecznego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej: dobre praktyki w interwencjach psychospołecznych
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner
mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoKrytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoFormularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form
Formularz recenzji magazynu Review Form Identyfikator magazynu/ Journal identification number: Tytuł artykułu/ Paper title: Recenzent/ Reviewer: (imię i nazwisko, stopień naukowy/name and surname, academic
Bardziej szczegółowo1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne
1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22
Bardziej szczegółowoBIONORICA Polska Sp z o.o. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Lunapret 1
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Lunapret 1 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Lunapret Valerianae radicis extractum siccum + Lupuli strobili extractum siccum tabletki powlekane, 250 mg + 60 mg 2. SKŁAD
Bardziej szczegółowoPrzykłady zastosowania wszczepów dentystycznych w różnych przypadkach braków zębowych. Część pierwsza etap chirurgiczny
Maciej Stupka Przykłady zastosowania wszczepów dentystycznych w różnych przypadkach braków zębowych. Część pierwsza etap chirurgiczny Examples of dental implants in various clinical cases. Part one surgical
Bardziej szczegółowoSERIA PRODUKTÓW TIENS DO HIGIENY JAMY USTNEJ. Zdrowe zęby, wspaniały uśmiech!
SERIA PRODUKTÓW TIENS DO HIGIENY JAMY USTNEJ Zdrowe zęby, wspaniały uśmiech! Znaczenie opieki stomatologicznej Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej 12 września Zęby mają wpływ na: Rozdrabnianie pokarmu Poprawność
Bardziej szczegółowoAlternatywne metody badania kosmetyków
Alternatywne metody badania kosmetyków Błażej Dolniak, PhD Cell Line Research Wprowadzenie Before humans can be exposed to new chemical substances their tendency to cause skin damage must be determined
Bardziej szczegółowoMAGDALENA CZARNA, URSZULA KOŁODZIEJCZYK *, SYLWIA LITWINOWICZ
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI ZESZYTY NAUKOWE NR 145 Nr 25 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA 2012 MAGDALENA CZARNA, URSZULA KOŁODZIEJCZYK *, SYLWIA LITWINOWICZ ANALIZA SZYBKOŚCI TOPNIENIA LODU POD WPŁYWEM ŚRODKÓW CHEMICZNYCH
Bardziej szczegółowoNajnowsze badania kliniczne. opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry
Najnowsze badania kliniczne opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry 2 Metody codziennego usuwania płytki nazębnej i ochrony dziąseł potwierdzone wynikami badań klinicznych Streszczenie
Bardziej szczegółowoHEMOSTATYKI WCHŁANIALNE
HEMOSTATYKI WCHŁANIALNE System naturalnie wchłanialnych hemostatyków Prawie wszystkie zabiegi chirurgiczne wymagają szybkiej i skutecznej hemostazy. W celu spełnienia potrzeb naszych klientów stworzyliśmy
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoClinical. C-Silicone Impression Material
Clinical C-Silicone Impression Material zetaplus system Rozwiązanie dla każdej sytuacji klinicznej. Firma ZHERMACK potwierdza sukces linii materiałów ZETAPLUS SYSTEM. ZETAPLUS SYSTEM, ceniona od 25 lat
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Glimbax, 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła (Diclofenacum)
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Glimbax, 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła (Diclofenacum) Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje
Bardziej szczegółowoStem Cells Spin S.A. Debiut na rynku NewConnect 24 sierpnia 2011
Stem Cells Spin S.A. Debiut na rynku NewConnect 24 sierpnia 2011 Spółka biotechnologiczna zawiązana w lutym 2009r. Cel Spółki - komercjalizacja wynalazków wyprowadzanie, sposób hodowli i zastosowanie komórek
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Linomag 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNEJ Linomag płyn (Lini oleum virginale 3:1) - 200 mg/g 3. POSTAĆ FARMACEUTYCZNA
Bardziej szczegółowoCZY OPIOIDY SĄ NIEZBĘDNE DO ZNIECZULENIA OGÓLNEGO?
CZY OPIOIDY SĄ NIEZBĘDNE DO ZNIECZULENIA OGÓLNEGO? NA PODSTAWIE: ARE OPIOIDS INDISPENSABLE FOR GENERAL ANAESTHESIA? TALMAGE D. EGAN1 1 DEPARTMENT OF ANESTHESIOLOGY, UNIVERSITY OF UTAH SCHOOL OF MEDICINE,
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 444 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 23 2006
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 444 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 23 2006 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA INSTYTUT KULTURY FIZYCZNEJ UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO W OPINII STUDENTÓW
Bardziej szczegółowoZwiązki nieorganiczne
strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,
Bardziej szczegółowomgr inż. Katarzyna Konieczko Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego IMP Łódź
mgr inż. Katarzyna Konieczko Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego IMP Łódź Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO ADDAMEL N, koncentrat do sporządzania roztworu do infuzji 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 ml koncentratu zawiera: Substancje czynne
Bardziej szczegółowoPrzewodzenie ciepła powstającego przy polimeryzacji materiałów stosowanych do wykonywania uzupełnień tymczasowych przez warstwę zębinową*
PROTET. STOMATOL., 2012, LXII, 2, 110-114 www.prot.stomat.net Przewodzenie ciepła powstającego przy polimeryzacji materiałów stosowanych do wykonywania uzupełnień tymczasowych przez warstwę zębinową* Conductivity
Bardziej szczegółowoSylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia
Nazwa przedmiotu Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Farmakologia kliniczna Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy E Nazwa grupy nauki kliniczne niezabiegowe Wydział Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Cholinex Intense, 2,5 mg + 1,2 mg, tabletki do ssania 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Jedna tabletka do ssania zawiera 2,5 mg heksylorezorcynolu
Bardziej szczegółowoPierwiastki bloku d. Zadanie 1.
Zadanie 1. Zapisz równania reakcji tlenków chromu (II), (III), (VI) z kwasem solnym i zasadą sodową lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Określ charakter chemiczny tlenków. Charakter chemiczny tlenków:
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu FARMAKOLOGIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk
Bardziej szczegółowoZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT
Bardziej szczegółowoAnkiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl. magda.szewczyk@slo-wroc.pl. Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students
Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl Back Twoje konto Wyloguj magda.szewczyk@slo-wroc.pl BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students Tworzenie ankiety Udostępnianie Analiza (55) Wyniki
Bardziej szczegółowoZachowaj zęby na więcej niż 20 lat z Straumann Emdogain
Informacja dla pacjenta na temat leczenia chorób przyzębia Zachowaj zęby na więcej niż 20 lat z Straumann Emdogain Ponad 2 miliony leczonych pacjentów Co wiesz na temat choroby dziąseł i przyzębia? Choroby
Bardziej szczegółowoInformacja do zadań 1. 2. Woda morska zawiera średnio 3,5% soli.
Informacja do zadań 1. 2. Woda morska zawiera średnio 3,5% soli. Zadanie 1. (0.1) Które zdanie jest prawdziwe? A. W 100 g wody morskiej znajduje się 3,5 g soli. B. W 103,5 g wody morskiej znajduje się
Bardziej szczegółowoAnkiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl. magda.szewczyk@slo-wroc.pl. Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers
1 z 7 2015-05-14 18:32 Ankiety Nowe funkcje! Pomoc magda.szewczyk@slo-wroc.pl Back Twoje konto Wyloguj magda.szewczyk@slo-wroc.pl BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers Tworzenie ankiety Udostępnianie
Bardziej szczegółowo1. Co to jest lek Sal Vichy factitium i w jakim celu się go stosuje
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Sal Vichy factitium, 600 mg, tabletki musujące (Natrii hydrogenocarbonas + Natrii chloridum + Natrii hydrophosphas anhydricus + Natrii sulfas anhydricus
Bardziej szczegółowopoprawa ukrwienia, przeciwbólowe, polepszenie przewodnictwa nerwów, zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych i gładkich.
Ultradźwięki Ultradźwięki to fale akustyczne o częstotliwości drgań powyżej 20 Hz. Na organizm wywierają działanie: mechaniczne rozciąganie i ściskanie tkanek, cieplne, fizykochemiczne? związki koloidowe
Bardziej szczegółowoUnit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society
Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing
Bardziej szczegółowokwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,
Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty
Bardziej szczegółowoCouncil of the European Union Brussels, 7 April 2016 (OR. en, pl)
Council of the European Union Brussels, 7 April 2016 (OR. en, pl) Interinstitutional File: 2015/0310 (COD) 7433/16 COVER NOTE From: Polish Senate date of receipt: 17 March 2016 To: Subject: General Secretariat
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA DIKLONAT P, 10 mg/g, żel (Diclofenacum natricum) Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje dla pacjenta. Lek ten jest
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: PRAKTYKI KLINICZNE
Przedmiot: PRAKTYKI KLINICZNE I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom studiów (np. pierwszego
Bardziej szczegółowoZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY
Agnieszka Palka, Kamil Rzeźnikowski Akademia Morska w Gdyni ZMIANY ODŻYWIANIA SIĘ KOBIET W CZASIE CIĄŻY Dieta kobiety ciężarnej jest istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka.
Bardziej szczegółowoMotywy podjęcia studiów na kierunku Edukacja Techniczno-Informatyczna w AGH
Marta CIESIELKA, Małgorzata NOWORYTA AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Polska Motywy podjęcia studiów na kierunku Edukacja Techniczno-Informatyczna w AGH Wstęp Wybór studiów
Bardziej szczegółowoAGRESYWNOŚĆ KOROZYJNA ŚRODKÓW OCHRONY DREWNA PRZED KOROZJĄ BIOLOGICZNĄ I OGNIEM WOBEC ŁĄCZNIKÓW MECHANICZNYCH DO KONSTRUKCJI DREWNIANYCH
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (125) 2003 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (125) 2003 Joanna Kałasa* AGRESYWNOŚĆ KOROZYJNA ŚRODKÓW OCHRONY DREWNA PRZED KOROZJĄ BIOLOGICZNĄ
Bardziej szczegółowoConception of reuse of the waste from onshore and offshore in the aspect of
Conception of reuse of the waste from onshore and offshore in the aspect of environmental protection" Koncepcja zagospodarowania odpadów wiertniczych powstających podczas wierceń lądowych i morskich w
Bardziej szczegółowoSylabus. Opis przedmiotu kształcenia. Lekarsko-Stomatologiczny. Liczba godzin. Forma kształcenia. Ćwiczenia laboratoryjne (CL) Ćwiczenia w warunkach
Sylabus Opis przedmiotu kształcenia Nazwa modułu/przedmiotu Protetyka stomatologiczna 2 Grupa szczegółowych efektów kształcenia Kod grupy F Nazwa grupy Nauki kliniczne kierunkowe Wydział Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoDietetyka, studia stacjonarne licencjackie, II rok, semestr IV
Dietetyka, studia stacjonarne licencjackie, II rok, semestr IV Przedmiot: Podstawy farmakologii i farmakoterapii żywieniowej oraz interakcji leków z żywnością Seminaria (10 seminariów, każde trwające 3
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Oviderm, 250 mg, krem 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 gram kremu zawiera 250 mg glikolu propylenowego Substancja pomocnicza o znanym
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoFARMAKOLOGIA Z FARMAKODYNAMIKĄ - ROK IV
FARMAKOLOGIA Z FARMAKODYNAMIKĄ - ROK IV 1. Jednostka uczelniana odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu: Zakład Farmakodynamiki 2. Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Włodzimierz Buczko 3. Osoba odpowiedzialna
Bardziej szczegółowoRutacid. Hydrotalcyt, 500 mg
Leki stosowane przy nadkwaśności, zobojętniają nadmiar kwasu żołądkowego, wydzielanego przez komórki okładzinowe, znajdujące się w dnie i trzonie żołądka. Przyjmowane w zalecanych dawkach, sprawiają, że
Bardziej szczegółowoNieoficjalne tłumaczenie niemieckiej ulotki dla pacjenta
Nieoficjalne tłumaczenie niemieckiej ulotki dla pacjenta Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Medivitan iv ampułki 5 mg, 1 mg, 1,05 mg roztwór do wstrzykiwań Substancje czynne: pirydoksyny chlorowodorek
Bardziej szczegółowoBIONORICA Polska Sp z o.o. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Cyclodynon 1
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Cyclodynon 1 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Cyclodynon 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNEJ 1 tabletka powlekana zawiera 40 mg suchego wyciągu etanolowego
Bardziej szczegółowoWpływ środków adhezyjnych na wielkość siły utrzymania protezy całkowitej górnej u pacjentów z przewlekłą suchością jamy ustnej w badaniach in vivo
PROTET. STOMATOL., 2008, LVIII, 6, 424-430 Wpływ środków adhezyjnych na wielkość siły utrzymania protezy całkowitej górnej u pacjentów z przewlekłą suchością jamy ustnej w badaniach in vivo Effects of
Bardziej szczegółowoKomentarz higienistka stomatologiczna 322[03]-01-092 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Rozwiązanie zadania egzaminacyjnego w zawodzie higienistka stomatologiczna polegało na opracowaniu projektu realizacji prac związanych z przyjęciem
Bardziej szczegółowoKlasyfikowanie problemów lekowych na podstawie klasyfikacji PCNE (wersja 6.2)
Klasyfikowanie problemów lekowych na podstawie klasyfikacji PCNE (wersja 6.2) Europejska Sieć Opieki Farmaceutycznej (Pharmaceutical Care Network Europe, PCNE) udostępniła kolejną wersję klasyfikacji problemów
Bardziej szczegółowoW rozdziale tym omówione będą reakcje związków nieorganicznych w których pierwiastki nie zmieniają stopni utlenienia. Do reakcji tego typu należą:
221 Reakcje w roztworach Wiele reakcji chemicznych przebiega w roztworach. Jeżeli są to wodne roztwory elektrolitów wtedy faktycznie reagują między sobą jony. Wśród wielu reakcji chemicznych zachodzących
Bardziej szczegółowo