Kliniczna ocena preparatu Pré-emp podczas przygotowania podłoża protetycznego do wycisku*

Transkrypt

1 PROTET. STOMATOL., 2009, LIX, 5, Kliniczna ocena preparatu Pré-emp podczas przygotowania podłoża protetycznego do wycisku* Clinical evaluation of Pré-emp solution during the prosthetic area preparation for impression Danuta Nowakowska¹, Klaudia Łuczun-Liput², Adrianna Januszewska-Opalska² 1 Z Zakładu Materiałoznawstwa Katedry Protetyki Stomatologicznej AM we Wrocławiu p.o. Kierownika: dr n. med. D. Nowakowska 2 Rezydentki w Katedrze Protetyki Stomatologicznej AM we Wrocławiu Kierownik: dr hab. n. med. H. Panek prof. nadzw. HASŁA INDEKSOWE: przygotowanie podłoża protetycznego, wycisk KEY WORDS: prosthetic area preparation, impression Streszczenie Celem pracy była ocena skuteczności klinicznej roztworu do płukania jamy ustnej Pré-emp (Septodont) zawierającego chlorek glinu i cetrimid. Materiał i metoda. Badania wykonano u 15 pacjentów, którzy zgłosili się do leczenia w Katedrze Protetyki Stomatologicznej AM we Wrocławiu. Wyciski materiałami elastycznymi (hydrokoloidami alginatowymi oraz silikonami kondensacyjnymi) wykonywano dwukrotnie: po płukaniu jamy ustnej wyłącznie wodą oraz po płukaniu preparatem Pré-emp i ponownie wodą, zgodnie z instrukcją producenta. Oba wyciski fotografowano aparatem cyfrowym Canion PowerShot S1 IS i oceniano wizualnie przez porównanie wybranych fragmentów w powiększeniu 5-krotnym. Dodatkowo w badaniu ankietowym oceniono odczucia pacjentów po zastosowaniu preparatu. Wyniki. Stwierdzono, że dokładność odtwarzania szczegółów powierzchni podłoża po zastosowaniu preparatu Pré-emp wzrosła niezależnie od rodzaju masy wyciskowej. Ponadto w ankiecie pacjenci pozytywnie ocenili smak roztworu i nie uważali go za drażniący. Wniosek. Wydaje się, że wstępna ocena kliniczna preparatu Pré-emp podczas przygotowania podłoża protetycznego do wycisku jest pozytywna. Summary Aim of the study: To evaluate the clinical effectiveness of oral rinsing with Pré-emp (Septodont) solution, containing aluminium chloride and cetrimid. Material and Methods: The study was conduced in a group of 15 patients who volunteered for treatment at the Dental Prosthodontics Chair, Medical University of Wrocław. Impressions with elastic materials (alginate hydrocolloids and condensation silicone elastomers) were performed twice in each case, after rinsing exclusively with water, rinsing with Pré-emp solution, and rinsing again with water according to the instructions of the manufacturer. Impressions in both cases were photographed with use of digital camera Canion PowerShot S1 IS and visually evaluated by comparing chosen fragments in magnification x 5. In addition, the subjective evaluation of the solution use was surveyed among patients. Results: The study allowed to conclude that the level of detail surface registration was higher after rinsing with Pré-emp solution, regardless of the kind of impression materials. The patients positively assessed the taste of the solution and did not find it irritating. Conclusion: Preliminary clinical evaluation of Pré- -emp solution appear to be positive. *Praca prezentowana podczas XXVI Międzynarodowej Konferencji Sekcji Protetyki PTS, Wrocław-Książ, 2-4 października 2008 roku 334

2 Kliniczna ocena preparatu Pré-emp Wprowadzenie Dokładne odwzorowanie pola protetycznego jest niezbędnym warunkiem prawidłowego wykonania protez stałych i ruchomych oraz późniejszej ich adaptacji. (1, 2). Na jego stan ma wpływ wiele czynników, między innymi ogólny stan zdrowia, higiena i użytkowanie protez. (3, 4) Aby uzyskać wysokiej jakości wyciski jama ustna musi być całkowicie zdrowa i czysta. W warunkach klinicznych błona śluzowa, przyzębie i zęby są powleczone warstwą śliny, śluzu, czasem krwi, resztami pokarmu lub płytką nazębną. Nierzadko wykonanie wycisku związane jest z dodatkowym stresem dla pacjenta, wydziela się wtedy więcej śliny i śluzu. Czasami wyciskowi towarzyszy odruch wymiotny, który także zwiększa ilość wydzielin (5). Usunięcie tych substancji przez płukanie jamy ustnej wyłącznie wodą lub wodą z dodatkiem substancji tylko dezynfekujących jest często niewystarczające. Jednym z rozwiązań, oprócz farmakoterapii, jest odpowiednie przygotowanie podłoża protetycznego przez zastosowanie środków, które bezpośrednio przed wyciskiem mogą poprawić jego stan, np. preparat Pré-emp. Cel pracy Celem pracy była ocena skuteczności klinicznej roztworu do płukania jamy ustnej Pré-emp firmy Septodont (Francja) podczas przygotowania podłoża protetycznego do wycisku. wstępnego leczenia mającego przywrócić zdrowie jamy ustnej, bądź bezpośrednio do leczenia protetycznego. Wśród badanych było 9 kobiet i 6 mężczyzn w wieku od 50 do 78 lat. Pacjenci zostali zapoznani z preparatem Pré-emp i poinformowani, że jest on stosowany w celu polepszenia stanu jamy ustnej przed wyciskiem. Zostali ponadto poproszeni o wyrażenie opinii, w formie ankiety, o swoich odczuciach co do smaku i zapachu roztworu oraz o ewentualnych objawach drażnienia błony śluzowej. U wszystkich pacjentów wyciski wykonano dwukrotnie tym samym materiałem; pierwszy raz wyłącznie po płukaniu jamy ustnej wodą i po raz drugi, podczas tej samej wizyty, po płukaniu 1 miarką nierozcieńczonego roztworu Pré-emp tak, aby płyn został dokładnie rozprowadzony. Następnie polecano wyplucie płynu i usunięcie jego pozostałości przez ponowne przepłukanie jamy ustnej letnią lub zimną wodą. Bezpośrednio po płukaniu wykonywano wyciski masami elastycznymi. Do wycisków anatomicznych używano ręcznie mieszane hydrokoloidy alginatowe, do czynnościowych kondensacyjne elastomery silikonowe o średniej gęstości. Oba wyciski fotografowano aparatem cyfrowym typ Canion PowerShot S1 IS i oceniano wizualnie przez porównanie powierzchni wybranych fragmentów wycisków w powiększeniu 5-krotnym. Ogółem oceniono 30 wycisków, w tym 20 wycisków alginatowych i 10 elastomerowych. Materiał i metoda Preparat Pré-emp jest gotowym do użycia płynem o intensywnej zielonej barwie. Wg danych producenta zawiera chlorek glinu w ilości 0,50g, cetrimid 0,01g i pozostałe, bliżej nieokreślone składniki, oraz woda do objętości 100,00 ml. Opakowanie stanowi 500 ml plastikowa butelka z kieliszkiem pomiarowym (ryc. 1). Środek ten zastosowano u 15 pacjentów zgłaszających się do leczenia w Katedrze Protetyki Stomatologicznej AM we Wrocławiu z częściowymi lub całkowitymi brakami uzębienia, u których istniały wskazania do wykonania protez osiadających. Po badaniu pacjenci byli kierowani bądź do Ryc. 1. Roztwór do płukania jamy ustnej Pré-emp (Septodont) przed wykonaniem wycisku. PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5 335

3 D. Nowakowska i inni Wyniki Jakość powierzchni wycisków alginatowych i silikonowych uzyskanych przed płukaniem preparatem Pré-emp i po jego zastosowaniu, w powiększeniu 5x, przedstawiono na rycinach 2a i b oraz 3a i b. W wyniku oceny wizualnej stwierdzono, że dokładność odtwarzania szczegółów powierzchni pola protetycznego w wyciskach po użyciu roztworu Pré-emp była większa niż bez jego użycia, niezależnie od rodzaju użytej masy wyciskowej. Powierzchnie wycisków były bardziej gładkie, co świadczy, że skutecznie usuwał drobne złogi oraz śluz, które przylegały do błony śluzowej, tkanek przyzębia i zębów. Zaobserwowano też mniejszą liczbę por i pęcherzy powietrza. Ponadto w ankiecie wszyscy pacjenci pozytywnie ocenili smak i zapach roztworu, którym płukali jamę ustną, i nie uważali go za drażniący. Dyskusja W świetle uzyskanych danych wykazano, że oceniany preparat ma istotny wpływ na jakość wykonanych wycisków. Jest on przygotowany przez wytwórcę w formie gotowej do użycia. Dzięki zawartości chlorku glinu, który jako astringent ma właściwości ściągające, preparat obkurcza lekko błonę śluzową i dziąsła oraz chwilowo hamuje drobne krwawienia z okolicznych naczyń krwionośnych. Chlorek glinu wykazuje ponadto zdolności higroskopijne i w ten sposób przyczynia się do osuszenia pola protetycznego. Dodatek cetrimidu będącego czwartorzędową solą amonową powoduje, że roztwór posiada właściwości bakteriobójcze, dezynfekuje więc jamę ustną. Wstępne oczyszczenie i odkażenie pola protetycznego preparatem Pré-emp nie może zastąpić dezynfekcji gotowego wycisku, jednakże w związku z obecnością w jamie ustnej licznej flory bakteryj- Ryc. 2. Fragmenty wycisku hydrokoloidalnego alginatowego w powiększeniu 5x: a) przed płukaniem b) po płukaniu Ryc. 3. Fragmenty wycisku silikonowego kondensacyjnego w powiększeniu 5x: a) przed płukanie b) po płukaniu 336 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5

4 Kliniczna ocena preparatu Pré-emp nej i grzybiczej (3, 4) preparat ten może być wykorzystywany jako środek wspomagający tym bardziej, że skuteczna dezynfekcja wycisków zwłaszcza alginatowych i polieterowych napotyka na pewne problemy (6, 7, 8). Ponadto roztwór ten może być stosowany podczas każdej wizyty pacjenta w ramach profilaktyki przenoszenia zakażeń wśród członków zespołu stomatologicznego lekarz/asysta/technik (9). Cetrimid jest także związkiem powierzchniowo czynnym, obniża więc napięcie powierzchniowe podłoża protetycznego, powoduje lepszą jego zwilżalność i ułatwia rozpływanie mas, co oprócz sposobu mieszania materiału wyciskowego, przyczynia się do powstania gładkiej powierzchni wycisku a w konsekwencji modelu roboczego (10, 11, 12, 13, 14). Prawdopodobnie może też zmniejszyć naprężenia, zwłaszcza w miękkiej i podatnej błonie śluzowej, powstające pod wpływem nacisku masy wyciskowej umieszczonej na łyżce wyciskowej, które na modelach przestrzennych metodą symulacji komputerowej wykazali Kasperski i wsp. (15). W przeprowadzonym badaniu preparat Pré-emp został oceniony na podstawie jakości powierzchni wycisków wykonanych masami hydrokoloidalnymi alginatowymi i elastomerami silikonowymi kondensacyjnymi. Należało by też zbadać jego skuteczność w przypadku zastosowania pozostałych materiałów wyciskowych, to jest hydrokoloidów agarowych, elastomerów poliwinylosiloksanowych i polieterowych, past na bazie tlenku cynku i innych. Wg producenta płyn do płukania jamy ustnej przed wykonaniem wycisku nie jest szkodliwy, ale należy unikać jego połykania. Z tego powodu nie powinien być stosowany u małych dzieci i u osób starszych o ograniczonej sprawności psychofizycznej. Nie można też wykluczyć innych przeciwwskazań, np. uczulenie na cetrimid i chlorek glinu. Wnioski Na podstawie przeprowadzonego badania wydaje się, że wstępna ocena roztworu do płukania jamy ustnej Pré-emp (Septodont) jest pozytywna i, z pewnymi ograniczeniami, może on być z powodzeniem stosowany u pacjentów w warunkach klinicznych. Piśmiennictwo 1. Panek H., Dobosz A., Sosna-Gramza M., Napadłek P.: Analiza dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów dotyczących przeszłości protetycznej. Dent. Med. Probl., 2004, 41, 3, Nowakowska D., Panek H.: Wybrane aspekty kliniczne wycisków masami elastomerowymi przy wykonywaniu protez stałych. Prot. Stom., 2003, 53, 1, Mierzwińska-Nastalska E., Jaworska-Zaremba M., Błachnio S., Tańska M., Borsuk-Nastaj B., Spiechowicz E.: Profilaktyka stanów zapalnych jamy ustnej u użytkowników uzupełnień protetycznych kliniczna i laboratoryjna ocean preparatu Corega Tabs. Protet. Stomatol., 2008, 58, 3, Dorocka-Bobkowska B., Szumała-Kąkol: Tlenowa flora bakteryjna jamy ustnej pacjentów ze stomatopatią protetyczną. Prot. Stomatol., 2003, 53, 2, Światłowska M., Frączak B.: Odruch wymiotny przyczyny powstawania i sposoby eliminacji u pacjentów stomatologicznych. Prot. Stomatol., 2000, 50, 4, Lepe X., Johnson G. H., Berg J. C., Stroh G. S.: Wettability, imbibition, and mass change of disinfected low-viscosity impression materials. J. Prosthet. Dent., 2002, 88, 3, Lepe X., Johnson G. H., Berg J. C.: Surface characteristics of polyether and addition silicone impression materials after long term disinfection. J. Prosthet. Dent., 1995, 74, 2, Leszcz M., Leszcz P., Polz D., Bożyk J., Kleinrok P., Raszewski Z., Borowicz J., Kleinrok J.: Badanie wpływu środków dezynfekujących oraz warunków przechowywania na niektóre właściwości wybranych mas alginatowych. Protet. Stomatol., 2004, 54, 6, Frączak B.: O niektórych problemach związanych z dezynfekcją w gabinetach i pracowniach protetycznych na podstawie badań ankietowych lekarzy i techników dentystycznych. Protet. Stomatol., 1994, 44, 6, Millar B. J., Dunne S. M., Robinson P. B.: The effect of a surface wetting agent on void formation in impressions. J. Prosthet. Dent., 1997, 77, 1, Millar B. J., Dunne S. M., Neslit M.: A comparison PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5 337

5 D. Nowakowska i inni of three wetting agents used to facilitate the pouring of dies. J. Prosthet. Dent., 1995, 74, 4, Lepe X., Johnson G. H., Berg J. C., Aw T. C.: Effect of mixing technique on surface characteristics of impression materials. J. Prosthet. Dent., 1998, 79, 5, Robinson P. B., Dunne S. M., Millar B. J.: An in vitro study of surface wetting agent for addition reaction silicone impressions. J. Prosthet. Dent., 1994, 71, 4, Biskupski T., Górecka V., Suliborski S.: Wpływ sposobu przygotowania elastomerowych mas wyciskowych na ich strukturę. Czas. Stomatol., 1999, 1, Kasperski J., Żmudzki J., Chladek W.: Symulacyjne badanie wpływu właściwości mechanicznych mas wyciskowych na jakość odwzorowania podłoża protetycznego. Protet. Stomatol., 2005, 55, 3, Zaakceptowano do druku 7.V.2009 r. Adres autorów: Wrocław, ul. Krakowska 26. Zarząd Główny PTS PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2009, LIX, 5