Krzysztof Kompa Katedra Ekonometrii i Statystyki SGGW. Rynek Kapitałowy a Koniunktura Gospodarcza
|
|
- Katarzyna Matuszewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Krzysztof Kompa Katedra Ekonometrii i Statystyki SGGW Efektywność informacyjna wybranych instrumentów notowanych na GPW Rynek Kapitałowy a Koniunktura Gospodarcza Łódź, grudzień
2 Wykonano w ramach grantu MNiSW nr N /1848 Analiza polskiego rynku kapitałowego w latach w Zakładzie Inżynierii Finansowej Katedry Ekonometrii i Statystyki SGGW w zespole: Krzysztof Kompa Aleksandra Matuszewska-Janica Dorota Witkowska 2
3 Wprowadzenie GPW publikuje on-line informacje transakcyjne służące m.in. do oceny aktywności i dynamiki: całego rynku, jego segmentów i sektorów oraz wszystkich notowanych instrumentów finansowych Publikowane są notowania: indeksów (cenowych i dochodowych) cen papierów wartościowych i derywatywów 3
4 Wprowadzenie Badanie szeregów czasowych cen i indeksów pozwala wnioskować o zjawiskach istotnych dla teorii i praktyki inwestowania Do zjawisk najważniejszych zalicza się: występowanie okresowej lub trwałej informacyjnej efektywności rynku oraz występowanie relacji przyczynowoskutkowych między rynkiem, jego segmentami i sektorami. 4
5 Wprowadzenie Poziom dojrzałości rynku rozpatruje się zwykle w aspekcie jego efektywności informacyjnej, weryfikując hipotezę o efektywności rynku EMH (Efficient Market Hypothesis [Fama 1970, Fama 1991]). Uwzględnia się przy tym zakres dyskontowania w cenach informacji historycznych i bieżących, dotyczących rynku i jego instrumentów. 5
6 Wprowadzenie W konsekwencji wyróżnia się trzy formy efektywności informacyjnej: silną, półsilną i słabą. Hipoteza słabej informacyjnej efektywności rynku zakłada, że bieżące ceny dyskontują wszystkie informacje zawarte w ich notowaniach historycznych. 6
7 Wprowadzenie Występowanie słabej formy efektywności informacyjnej uważa się za charakterystyczną cechę dojrzałych rynków finansowych. 7
8 Wprowadzenie Jeśli hipoteza jest spełniona, to m.in. : na podstawie dostępnych informacji z przeszłości nie można skutecznie przewidywać cen, tj. układać strategii inwestycyjnych o stopach zwrotu wyższych niż przeciętne z rynku Oznacza to, że badane: szeregi notowań cen (w tym indeksów) albo szeregi notowań stóp zwrotu z inwestycji w instrument finansowy (np. w ndeksy) są realizacją procesu błądzenia przypadkowego RW (Random Walk) ([Lo, MacKinlay 2002], [Chaudhuri, Wu 2003] [Malkiel 2003], [Singal 2004]). 8
9 Wyróżnia się trzy rodzaje błądzenia losowego: Pierwszego rodzaju (RW1): przyrosty procesu są niezależne i mają identyczne rozkłady normalne o zerowej wartości oczekiwanej oraz tej samej wariancji (są IID(0,σ 2 ) - independently and identically distributed). O procesie drugiego rodzaju (RW2) mówi się gdy przyrosty są niezależne ale o różnych rozkładach; INID-independent but not identically distributed. Dla błądzenia losowego trzeciego rodzaju RW3 (najogólniejszego przypadku błądzenia losowego, obejmującego dwa poprzednie) przyrosty procesu nie są skorelowane.
10 Przesłanki podjęcia badania: Ranga implikacji EMH dla teorii oraz praktyki inwestowania Dynamika liczebności i kapitalizacji spółek na GPW Zmienność w otoczeniu (politycznym i gospodarczym) rynku kapitałowego Zasadne wydaje się stałe monitorowanie polskiego rynku kapitałowego w aspekcie efektywności informacyjnej. 10
11 Cel badania: Weryfikacja hipotezy o słabej efektywności informacyjnej dla wybranych indeksów i instrumentów notowanych na GPW w okresie od r. do r. * z wykorzystaniem testu serii i testu ilorazów wariancji * w rzeczywistości do lipca 2008r. 11
12 Opis Danych Zakres czasowy próby: od początku roku 2000 do końca roku 2006 * w całości oraz w podziale na podpróby: okres bessy (rynek niedźwiedzia) r r., stagnację ( r r.) i okres hossy (rynek byka) r r. * * w rzeczywistości do lipca 2008r. 12
13 Opis Danych Do badania wybrano notowania: WIG, WIG20 oraz MIDWIG w kompozycji sprzed r. oraz ceny zamknięcia wybranych złotych spółek, wchodzących w skład kompozycji indeksu WIG20 w marcu 2007r. 13
14 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom PROKOM IT CEZ other AGORA media POLIMEX construction KETY metals TOTAL źródło: 14
15 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom PROKOM IT CEZ other AGORA media POLIMEX construction KETY metals TOTAL źródło: 15
16 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom PROKOM IT CEZ other AGORA media POLIMEX construction TOTAL źródło: 16
17 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom PROKOM IT CEZ other AGORA media TOTAL źródło: 17
18 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom PROKOM IT CEZ other TOTAL źródło: 18
19 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom PROKOM IT TOTAL źródło: 19
20 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals NETIA telecom TOTAL źródło: 20
21 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas BIOTON Chemicals TOTAL źródło: 21
22 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking LOTOS oil and gas TOTAL źródło: 22
23 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction BRE banking TOTAL źródło: 23
24 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media GTC construction TOTAL źródło: 24
25 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TVN media TOTAL źródło: 25
26 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TOTAL źródło: 26
27 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TOTAL źródło: 27
28 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 1 PKOBP Banking PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking PGNIG oil and gas BZWBK banking TOTAL źródło: 28
29 Specyfikacja indeksu WIG20 (07 marzec 2007) Lp. Spółka Sektor Udział w indeksie (%) Udział w obrotach (%) 2 PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom ORLEN oil and gas BPH banking BZWBK banking TOTAL źródło: 29
30 Opis Danych Specyfikacja Spółek z WIG20 Lp. Spółka Sektor Udział w Udział w indeksie (%) obrotach (%) 1 PEKAO banking KGHM metals TPSA telecom oil and 4 ORLEN gas BPH banking BZWBK banking TOTAL
31 Opis i organizacja badania Badanie podzielono na kilka etapów: (a)przygotowanie danych w postaci dziennych logarytmicznych stóp zwrotu i wyznaczenie ich statystyk opisowych, (b)weryfikacja hipotez o występowaniu w badanych szeregach stóp zwrotu tzw. efektów kalendarzowych, (c)weryfikacja hipotezy o występowaniu słabej efektywności informacyjnej na podstawie testu serii oraz (d)weryfikacja hipotezy o występowaniu słabej efektywności informacyjnej na podstawie testu ilorazów wariancji. 31
32 Test Serii Hipoteza zerowa H 0 o losowości zmian stóp zwrotu z wybranych S ( K ~ ) do badania akcji i indeksów oraz statystyka testowa mają postać: E ( K ~ ) ( ~ E K ) K U = ~ S gdzie: K empiryczna liczba serii, n ~ E( K ) ( K ) wartość oczekiwana liczb serii dwu-elementowych wyznaczona jako: 2n n + n 1 2 = przy oznaczeniach: n liczba elementów w badanym szeregu, n 1 liczba dodatnich stóp zwrotu, n 2 liczba stóp zerowych [Jajuga (red.) 2000], [Papla 2001], [Osińska 2006], [Witkowska i in. 2008]
33 Test Serii Hipoteza zerowa H 0 o losowości zmian stóp zwrotu z wybranych S ( K ~ ) do badania akcji i indeksów oraz statystyka testowa mają postać: E ( K ~ ) K U = ~ S gdzie: K empiryczna liczba serii, ~ E( K ) ( K ) wartość oczekiwana liczb serii trój-elementowych wyznaczona jako: E ~ ( K ) = n j= 1 n n 2 j przy oznaczeniach: n liczba elementów w badanym szeregu, n 1 liczba dodatnich stóp zwrotu, n 2 liczba stóp zerowych n 3 liczba stóp ujemnych
34 Test Serii Hipoteza zerowa H 0 o losowości zmian stóp zwrotu z wybstoranych S ( K ~ ) do badania akcji i indeksów oraz statystyka tewa mają postać: E ( K ~ ) K U = ~ S gdzie: K empiryczna liczba serii, S ( K ~ ) ~ E( K ) ( K ) wartość oczekiwana liczb serii odchylenie standardowe liczby serii wyznaczone z wariancji dla serii dwu-elementowych jako: S 2 ~ 2n1n 2 ( ) ( 2n1n 2 n) K = ( n 1) n 2 przy oznaczeniach jak poprzednio
35 Test Serii Hipoteza zerowa H 0 o losowości zmian stóp zwrotu z wybranych S ( K ~ ) do badania akcji i indeksów oraz statystyka testowa mają postać: E ( K ~ ) K U = ~ S gdzie: K empiryczna liczba serii, S ( K ~ ) ~ E( K ) ( K ) wartość oczekiwana liczb serii odchylenie standardowe liczby serii wyznaczone z wariancji dla serii trój-elementowych jako: n j n j + n + n 2n n j n 2 ~ j= ( ) = j= j= S K 2 n( n 1) przy oznaczeniach jak poprzednio
36 Test Ilorazów Wariancji Test wykorzystuje właściwość błądzenia losowego polegającą na liniowym wzroście wariancji w funkcji czasu. Oznacza to, że wariancja szeregu sum k sąsiednich 2 obserwacji S ( y y + y 1) t + t 1 + t k+ 2 będzie k razy większa od wariancji S ( y t ) szeregu y t, a proces błądzenia losowego rozpoznany być może przez porównanie sum wariancji w sąsiednich okresach czasu. 36
37 Test Ilorazów Wariancji ( ) ( ) 1 ) ( ; ) ( = + k VR y S k y y y S k VR t k t t t ) ( 2 y t S ( ) = = T t t y t T y S ) ( µ ( 1 ) k t t t y y y S k t t t y y y ( ) = = T k k t t t k t t t k y y y T y y y S ) ( µ = = T t y t T 1 1 µ - wariancja szeregu y t ;, przy czym ; - wariancja szeregu, w którym obserwacje są sumami k kolejnych stóp zwrotu:, przy czym T długość próby
38 Test Ilorazów Wariancji H 0 :VR(k) = 1 analizowany proces jest procesem klasy RW H 1 :VR(k) = 1 analizowany proces nie jest procesem klasy RW
39 Test Ilorazów Wariancji ) ( 1 ) ( ) 1( k k VR k M φ = ( ) Tk k k k 3 1) 1)( (2 2 = φ ) ( 1 ) ( ) 2( k k VR k M = φ = = + = = ) ( ) ( ) ( ) 2( ) ( k j T t t T j t j t t y y y y y y k j k k φ gdzie: Obie statystyki, M 1 (k) i M 2 (k) mają normalizowany rozkład (~N(0,1)) Testuje się występowanie dwóch rodzajów błądzenia losowego RW1 i RW3. Wykorzystuje się następujące statystyki testowe: gdzie: Testowanie RW1 Testowanie RW3
40 . WYNIKI Miary opisowe dla wybranych instrumentów notowanych na GPW w okresie od 2000r. do 2006r. i w podokresach WIG WIG20 P1 P2 P3 P4 Okres P1 P2 P3 P T ,0006-0,0011 0,0007 0,0013 y śr 0,0003-0,0014 0,0004 0,0011 0,0681 0,1518 0,2336 0,0007 p-value 0,3830 0,1395 0,5659 0,0173 * * * P3; P4 P2 P4 SVT P3; P4 P2, P4 P2; P3-0,2397-0,3070 0,5128-0,3030 A ,10-2,64 4,35-3,67 SA -0,02-0,08 5,06-2,44 0 0, ,0002 p-value 0,9823 0, ,0147 * * * * * * * 2,35 1,95 1,16 1,57 K 1,36 0,62 1,25 1,28 20,07 8,37 4,91 9,51 SK 11,63 2,64 5,31 7, p-value 0 0, * * * * * * * * * Źródło: Opracowanie własne. Uwaga: SVT oznacza test równości wariancji. * oznacza odrzucenie hipotezy zerowej na poziomie istotności 0,05
41 . WYNIKI Miary opisowe dla wybranych instrumentów notowanych na GPW w okresie od 2000r. do 2006r. i w podokresach MIDWIG BPH P1 P2 P3 P4 Okres P1 P2 P3 P T ,0007-0,0006 0,0003 0,0015 y śr 0,0009-0,0005 0,0012 0,0013 0,0028 0,2600 0, p-value 0,0779 0,6088 0,2413 0,0395 * * * * P3; P4 P2, P4 P2, P3 SVT P4 P4 P2; P3-0,5214-0,3374 0,0307-0,6925 A -0,1167-0,3486 0,1569-0,1456-8,92-2,90 0,26-8,34 SA -2,00-3,00 1,33-1,76 0 0,0037 0, p-value 0,0459 0,0027 0,1835 0,0780 * * * * * * 4,54 4,55 0,86 3,49 K 2,15 1,44 1,20 3,31 38,86 19,54 3,65 21,12 SK 18,41 6,19 5,09 20, , p-value * * * * * * * * * Źródło: Opracowanie własne. Uwaga: SVT oznacza test równości wariancji. * oznacza odrzucenie hipotezy zerowej na poziomie istotności 0,05
42 . WYNIKI Miary opisowe dla wybranych instrumentów notowanych na GPW w okresie od 2000r. do 2006r. i w podokresach ORLEN TPSA P1 P2 P3 P4 Okres P1 P2 P3 P T ,0003-0,0012 0,0004 0,0010 y śr -0,0001-0,0019 0,0001 0,0007 0,4664 0,1897 0,6384 0,1266 p-value 0,9121 0,1704 0,9034 0,2593 * P3 P2; P4 P3 SVT P3; P4 P2; P4 P2, P3 0,0887 0,0730 0,5086-0,0773 A 0,1649 0,2108 0,3559-0,0588 1,52 0,63 4,31-0,94 SA 2,82 1,81 3,02-0,71 0,1290 0, ,3490 p-value 0,0048 0,0701 0,0026 0,4764 * * * * 1,12 0,33 2,38 1,12 K 1,09-0,06 1,29 0,62 9,57 1,42 10,07 6,76 SK 9,31-0,26 5,49 3,80 0 0, p-value 0 0, ,0002 * * * * * * * Źródło: Opracowanie własne. Uwaga: SVT oznacza test równości wariancji. * oznacza odrzucenie hipotezy zerowej na poziomie istotności 0,05
43 . WYNIKI Miary opisowe dla wybranych instrumentów notowanych na GPW w okresie od 2000r. do 2006r. i w podokresach KGHM PEKAO P1 P2 P3 P4 Okres P1 P2 P3 P T ,0007-0,0022 0,0006 0,0021 y śr 0,0008 0,0003 0,0011 0,0009 0,2524 0,0962 0,5986 0,0119 p-value 0,0969 0,7884 0,2527 0,1956 * * P3; P4 P2 P2 SVT -0,1399 0,0499 0,2485-0,3988 A 0,2031 0,0590 0,1115 0,3350-2,39 0,43 2,11-4,83 SA 3,47 0,51 0,95 4,06 0,0167 0,6679 0, p-value 0,0005 0,6119 0, * * * * * * 2,57 3,97 1,39 2,12 K 1,62 1,66 0,67 2,02 22,00 17,07 5,90 12,85 SK 13,84 7,15 2,85 12, p-value 0 0 0, * * * * * * * * * Źródło: Opracowanie własne. Uwaga: SVT oznacza test równości wariancji. * oznacza odrzucenie hipotezy zerowej na poziomie istotności 0,05
44 Wyniki testu serii Instrument Okres badania Test losowości 2 Serie Test losowości 3 Serie U p-value U p-value WIG P1: ,2468 0,8051 1,1058 0,2688 P2: ,9957 0,3194-0,6541 0,513 P3: ,075 0,2824 0,4783 0,6324 P4: ,0422 0,9664 1,7548 0,0793 WIG20 P1: ,1832 0,8547 0,2383 0,8117 P2: ,2093 0,2266-0,8312 0,4059 P3: ,4533 0,6503-0,3145 0,7532 P4: ,6988 0,4847 1,2124 0,2253 MIDWIG P1: ,134 0 * 1,7767 0,0756 P2: ,3652 0,1722-0,7375 0,4608 P3: ,244 0,8073 0,0658 0,9475 P4: , * 3,2733 0,0011 * BPH P1: ,6222 0,5338-3,3571 0,0008 * P2: ,4649 0,143-3,1347 0,0017 * P3: ,4989 0,6178-2,1909 0,0285 * P4: ,3608 0,1736-1,0096 0,
45 Wyniki testu serii Instrument Okres badania Test losowości 2 Serie Test losowości 3 Serie U p-value U p-value KGHM P1: ,4568 0,6478-2,5308 0,0114 * P2: ,1827 0,8551-2,8294 0,0047 * P3: ,3891 0,1648-2,3485 0,0189 * P4: ,1395 0,8891 0,2017 0,8402 PEKAO P1: ,7944 0,427-4,0319 0,0001 * P2: ,4251 0,6708-1,9185 0,0551 P3: ,5057 0,6131-1,851 0,0642 P4: ,4775 0,633-3,1309 0,0017 * ORLEN P1: ,4527 0,6508-3,8351 0,0001 * P2: ,0238 0,3059-2,7663 0,0057 * P3: ,4703 0,1415-2,5501 0,0108 * P4: ,6085 0,5428-1,7001 0,0891 TPSA P1: ,1342 0,0328 * -5, * P2: ,0361 0,3002-2,8232 0,0048 * P3: ,7988 0,4244-3,1795 0,0015 * P4: ,8419 0,0655-3,6796 0,0002 * 45
46 Wyniki testu ilorazów wariancji 46
47 Wyniki testu ilorazów wariancji 47
48 Wnioski (1) W badanym okresie P1: styczeń 2000 lipiec 2007 stwierdza się brak podstaw do odrzucenia hipotezy słabej formy efektywności informacyjnej w zakresie indeksów: WIG i WIG20, a także w zakresie najbardziej znaczących na rynku spółek parkietu, o udziale w indeksie WIG20 większym niż 5%: TPSA (sektor telekomunikacyjny), ORLEN (sektor paliwowo-energetyczny) oraz KGHM (metalurgia), BPH (finanse). 48
49 Wnioski (2) Notowania indeksu średnich spółek MIDWIG nie wydają się być błądzeniem losowym ani w całym badanym okresie P1, ani w podpróbach: P3 czy P4. Oznacza to brak występowania na tym rynku efektywności informacyjnej w formie słabej i wskazuje na możliwość osiągania z inwestycji ponadprzeciętnych zysków w jego instrumenty. 49
50 Wnioski (3) Analiza uwzględniająca podział próby na podokresy: P2- rynek niedźwiedzia, P3 - rynek neutralny (stagnacja na GPW) oraz P4 - rynek byka także pokazuje że oba główne indeksy mogą być traktowane jako procesy błądzenia losowego z wyłączeniem zmian WIG-u w okresie hossy P4. 50
51 Wnioski (4) Wstępne wyniki analiz szeregów stóp zwrotu z wybranych indeksów WIG, WIG20 oraz MIDWIG i akcji złotych spółek : BPH, KGHM, PEKAO, ORLEN oraz TPSA pokazują celowość kontynuacji badań w zakresie identyfikacji procesów błądzenia losowego RW1 i RW3 na GPW w Warszawie. 51
52 WIG INDEKS WIG r. do r r. do r. Okres badania r. do r. X r. do r. mwig40 X X X swig80 X X X WIGBANKI X X X WIGINFO X X WIGSPOŻ X X X WIGBUD X X WIGPALIWA WIGTELECOM Wyniki rozszerzonej weryfikacji EMH w formie słabej X Źródło: Opracowanie własne. X oznacza odrzucenie EMH w formie słabej na poziomie istotności 0,05 52
53 Testowanie EMH po co? Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, mimo znacznego rozwoju i cech charakterystycznych dla rynku dojrzałego, uważana jest za rynek wschodzący. Na takim rynku postulaty EMH mogą nie być spełnione bądź w zakresie całego rynku, bądź w poszczególnych jego segmentach lub sektorach, chwilowo bądź w dłuższych okresach czasu. 53
54 Testowanie EMH po co? Inaczej mówiąc, w warunkach braku słabej efektywności informacyjnej (rynku, segmentu rynku lub sektora) wykorzystanie nawet prostych, mechanicznych strategii inwestycyjnych może dawać wysokie stopy zwrotu, podczas gdy zastosowanie tych samych strategii w warunkach rynku efektywnego może nie być ekonomicznie uzasadnione. Prezentowane teraz badanie poświęcone jest wstępnej weryfikacji tak sformułowanej tezy. 54
55 Testowanie EMH po co? W tym celu przeprowadzono symulację zastosowania prostych, mechanicznych systemów transakcyjnych do wspomagania inwestycji w indeksy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Wybrano przy tym te indeksy, dla których wcześniej przeprowadzono badania ich własności statystycznych i zweryfikowano ich efektywność informacyjną. 55
56 Systemy transakcyjne Określenie dokładnego momentu zakupu lub sprzedaży akcji na podstawie przewidywania przyszłego zachowania się ich cen należy do najbardziej usilnych starań inwestorów. Wykorzystuje się w tym celu zarówno metody ekonometrii finansowej i dynamicznej, jak i coraz bardziej zaawansowane metody analizy technicznej. 56
57 Systemy transakcyjne Analiza techniczna dostarcza technologii budowy systemów transakcyjnych (tj. systemów automatycznej generacji sygnałów kupna i sprzedaży), opartych: na analizie rynkowych zachowań instrumentów finansowych oraz na wskaźnikach analizy technicznej, dotyczących tych instrumentów. 57
58 Systemy transakcyjne SMA Średnie kroczące (ruchome) dobrze nadają się do wyodrębniania tendencji rozwojowych występujących w szeregach finansowych. Są wskaźnikiem podążającym za trendem, tj. potwierdzają tendencję rynkową i mogą służyć do sygnalizowania zmian jej kierunku. Właściwości średnich kroczących i ich zastosowanie do budowy systemów transakcyjnych omawiają m.in. [Tarczyński 2001], [Witkowska i in. 2008]. 58
59 Systemy transakcyjne SMA Ta klasa systemów wykorzystuje: wolne, długookresowe średnie kroczące, które dobrze oddają tendencję rozwojową w badanym szeregu cenowym i są niewrażliwe na krótkotrwałe korekty, oraz średnie kroczące szybkie, krótkookresowe, dobrze dopasowane do szeregu notowań, dostatecznie eliminujące przypadkowe zaburzenia cenowe. 59
60 Systemy transakcyjne SMA W systemach SMA impuls kupna generowany jest przy zmianie znaku różnicy wartości średnich szybkich i średnich wolnych z ujemnego na dodatni, a sygnał sprzedaży - przez zmianę znaku tej różnicy z dodatniego na ujemny Bogata bibliografia przedmiotu zamieszczona została w pracy [Borowski 2007] 60
61 Sygnały transakcyjne SMA * szybka średnia ruchoma Sprzedaż + + wolna średnia krocząca - - Kupno Źródło: na podstawie [Reuters 2001], s * Simple Moving Average 61
62 Systemy transakcyjne oscylatorowe Oscylatory to wskaźniki techniczne, których wartości wahają się wokół pewnych poziomów - najczęściej wokół zera ([Tarczyński 2001], s.95). Są matematyczną miarą dynamiki zachowań rynkowych ([Schwager 2002], s. 523). Umożliwiają badanie poziomów wykupienia i wyprzedania instrumentu finansowego oraz analizę punktów zwrotnych. 62
63 Systemy transakcyjne oscylatorowe Wstęga wahań oscylatora biegnie równolegle do osi czasu, podczas gdy ceny instrumentu, którego oscylator dotyczy mogą: rosnąć (trend wzrostowy), maleć (trend spadkowy) lub poruszać się w trendzie neutralnym. Podstawę koncepcji generowania sygnałów kupna-sprzedaży stanowi zbieżność punktów zwrotnych oscylatora z maksimami i minimami lokalnymi w szeregu notowań. 63
64 Systemy transakcyjne oscylatorowe Zmiana znaku różnicy wskaźnika i poziomu wykupienia na ujemny, tj. przecięcie linii wykupienia przez krzywą wskaźnika od góry, z wejściem wskaźnika do wnętrza wstęgi wahań, jest dla analizowanego instrumentu sygnałem sprzedaży. Analogicznie, zmiana znaku różnicy wskaźnika i poziomu wyprzedania na dodatni, tj. przecięcie linii wyprzedania od dołu przez krzywą wskaźnika i wejście tej krzywej wnętrza wstęgi, jest sygnałem kupna. W obu przypadkach kierunek trendu musi potwierdzać sygnały wskaźnika. 64
65 Systemy transakcyjne RSI * Przykładem oscylatora używanego do wykrywania stanów wyprzedania i wykupienia rynku jest oscylator RSI (Relative Strength Index). Wartości tego oscylatora należą do przedziału [0, 100]. Są obliczane jako stosunek średniej ceny wzrostów do sumy średnich cen wzrostów i spadków w okresie arbitralnie wybranej liczby sesji (k). Wartość RSI można wyliczać w oparciu o dowolną liczbę sesji pamiętając, że czułość oscylatora na zmiany rynkowe jest tym mniejsza, im dłuższy jest krok uśredniania. * Relative Strength Index 65
66 Systemy transakcyjne RSI * Za krok dobrze dobrany ([Tarczyński 2001], s. 105) przyjmuje się krok o długości k=14 i dopuszcza stosowanie ustawień bardziej czułych k=5, 7, 9 sesji ([Schwager 2002], s. 542) lub mniej wrażliwych k=21, 28, sesji czy 8 lub 26 tygodni ([Lewandowski, Michalski 2001], s. 92). Fakt, że RSI przyjmuje wartości ze stałego przedziału pozwala na wyznaczenie linii wykupienia i wyprzedania na stałych poziomach, zazwyczaj 70 i 30 punktów lub 80 i 20 punktów ([Schwager 2002], s.542, [Witkowska i in. 2008], str.174). 66
67 Systemy transakcyjne RSI * linie wykupienia i wyprzedania Linia wykupienia + _ Linia równowagi Obszar neutralny _ + Linia wyprzedania Źródło: na podstawie [Reuters 2001], s * Relative Strength Index 67
68 Systemy transakcyjne MACD * Oscylator MACD wykorzystuje analizę zbieżności i rozbieżności średnich ruchomych. Łączy w sobie cechy oscylatorów z cechami wskaźników podążających za trendem (metoda przecięcia dwóch średnich). Opisują go dwie linie MACD: szybka i sygnalna. Linia szybka MACD to różnica dwóch ruchomych średnich wykładniczych o różnej długości, zwykle 12- i 26-krokowych. Jest różnicą wartości średniej krótszej i wartości średniej dłuższej. Linia sygnalna MACD jest EMA linii szybkiej o najczęściej 9-sesyjnym kroku uśredniania. 68
69 Systemy transakcyjne MACD * Sygnały transakcyjne generowane są na przecięciach MACD i linii sygnalnej. Impuls sprzedaży występuje wtedy, gdy przy dodatnich wartościach średnich linia MACD przecina od góry linię sygnalną. Jeśli natomiast, przy ujemnych wartościach średnich, następuje przecięcie od dołu linii sygnalnej przez wskaźnik MACD to generowany jest sygnał kupna ([Witkowska i in. 2008] s.108). Przykład budowy systemu transakcyjnego wykorzystującego oscylator MACD przedstawiono w pracy [Witkowska i in. 2008], str
70 Systemy transakcyjne MACD * Sygnał kupna Sygnał sprzedaży Linia MACD Linia sygnału Linia zero Linia zero Linia sygnału Linia MACD Źródło: na podstawie [Ruters 2001], s *Moving Average Convergence Divergence 70
71 Organizacja badania W prezentowanym badaniu indeksy traktuje się jak instrumenty finansowe - portfele o kompozycji równoważnej składowi indeksu (albo złożone z wybranych spółek z kompozycji indeksu przy założeniu, że bety portfela i indeksu nie różnią się od siebie w sposób istotny). Jednostka indeksowa (JI), przez analogię do konstrukcji rozliczeń instrumentów pochodnych na bazie WIG20, ma wartość równą iloczynowi indeksu (w punktach) i mnożnika (w PLN). Przyjęto, że wartość jednego punktu indeksowego wynosi jeden PLN. 71
ANALIZA TECHNICZNA RYNKÓW FINANSOWYCH
POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I INŻYNIERII PRODUKCJI ANALIZA TECHNICZNA RYNKÓW FINANSOWYCH ARKADIUSZ SKOWRON OPOLE 2007 Arkadiusz Skowron Analiza techniczna rynków finansowych 1 ANALIZA TECHNICZNA
Bardziej szczegółowoSystem transakcyjny oparty na średnich ruchomych. ś h = + + + + gdzie, C cena danego okresu, n liczba okresów uwzględnianych przy kalkulacji.
Średnie ruchome Do jednych z najbardziej znanych oraz powszechnie wykorzystywanych wskaźników analizy technicznej, umożliwiających analizę trendu zaliczyć należy średnie ruchome (ang. moving averages).
Bardziej szczegółowoAnaliza techniczna. Przemysław Rola. Instytut Matematyki UJ. 7 maja 2012
Analiza techniczna Przemysław Rola Instytut Matematyki UJ 7 maja 202 Przemysław Rola (Instytut Matematyki UJ) Analiza techniczna 7 maja 202 / 33 Spis treści Wstęp Świece japońskie Założenia analizy technicznej
Bardziej szczegółowoMACD wskaźnik trendu
MACD wskaźnik trendu Opracowany przez Geralda Appela oscylator MACD (Moving Average Convergence/Divergence) to jeden z najpopularniejszych wskaźników analizy technicznej. Jest on połączeniem funkcji oscylatora
Bardziej szczegółowoStatystyka od podstaw Janina Jóźwiak, Jarosław Podgórski
Statystyka od podstaw Janina Jóźwiak, Jarosław Podgórski Książka jest nowoczesnym podręcznikiem przeznaczonym dla studentów uczelni i wydziałów ekonomicznych. Wykład podzielono na cztery części. W pierwszej
Bardziej szczegółowoROC Rate of Charge. gdzie ROC wskaźnik szybkości zmiany w okresie n, x n - cena akcji na n-tej sesji,
ROC Rate of Charge Analityk techniczny, który w swej analizie opierałby się wyłącznie na wykresach uzyskiwałby obraz możliwości inwestycyjnych obarczony sporym ryzykiem. Wnioskowanie z wykresów bazuje
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Zbieżność i rozbieżność średnich kroczących - MACD (Moving Average Convergence Divergence).
Zbieżność i rozbieżność średnich kroczących - MACD (Moving Average Convergence Divergence). MACD (zbieżność i rozbieżność średnich kroczących) - jest jednym z najczęściej używanych wskaźników. Jego popularność
Bardziej szczegółowoSystem transakcyjny oparty na wskaźnikach technicznych
Druga połowa ubiegłego stulecia upłynęła pod znakiem dynamicznego rozwoju rynków finansowych oraz postępującej informatyzacji społeczeństwa w skali globalnej. W tym okresie, znacząco wrosła liczba narzędzi
Bardziej szczegółowoBudowa portfela inwestycyjnego za pomocą siły relatywnej i elementy pairs trading
Budowa portfela inwestycyjnego za pomocą siły relatywnej i elementy pairs trading Krzysztof Borowski KBC Securities Krzysztof Borowski - Analiza techniczna 1 AT / AF Metody analizy na giełdzie: Analiza
Bardziej szczegółowoWybrane metody oceny ryzyka w AT i performance. Krzysztof Borowski KBC Securities
Wybrane metody oceny ryzyka w AT i performance Krzysztof Borowski KBC Securities Wstęga Bollingera Ø Szczególnie ważnym zastosowaniem średnich ruchomych jest wstęga Bollingera składająca się z : Ø Kroczącej
Bardziej szczegółowoStrzał stochastyczny i inne nietypowe wykorzystanie wskaźników
Strzał stochastyczny i inne nietypowe wykorzystanie wskaźników Czym są wskaźniki analizy technicznej narzędzie analizy technicznej element pomagający w identyfikacji stanów rynkowych wspomagają w wyznaczaniu
Bardziej szczegółowoZastosowanie wstęg i kanałów w analizie technicznej. Krzysztof Borowski KBC Securities Katedra Bankowości SGH
Zastosowanie wstęg i kanałów w analizie technicznej Krzysztof Borowski KBC Securities Katedra Bankowości SGH Wstęgi Bollingera Co można z nimi zrobić? Wstęga Bollingera Szczególnie ważnym zastosowaniem
Bardziej szczegółowoWSKAŹNIK RUCHU KIERUNKOWEGO (DMI) ŚREDNI INDEKS RUCHU KIERUNKOWEGO (ADX)
WSKAŹNIK RUCHU KIERUNKOWEGO (DMI) ŚREDNI INDEKS RUCHU KIERUNKOWEGO (ADX) Wszelkie wskaźniki i oscylatory zostały stworzone z myślą pomocy w identyfikowaniu pewnych stanów rynku i w ten sposób generowaniu
Bardziej szczegółowoTesty popularnych wskaźników - RSI
Testy popularnych wskaźników - RSI Wskaźniki analizy technicznej generują wskazania kupna albo sprzedaży pomagając przy tym inwestorom podjąć odpowiednie decyzje. Chociaż przeważnie patrzy się na co najmniej
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe. na koniec roku 3276 kontraktów i była o 68% wyższa niż na zakończenie 2010 r.
Rocznik Giełdowy 2012 algorytmu kalkulacji kursu rozliczeniowego oraz dni wykonania jednostek. Giełda uruchomiła serwis internetowy dedykowany rynkowi instrumentów pochodnych. Serwis dostępny jest pod
Bardziej szczegółowoZMIDEX analiza zdolności prognostycznej
ZMIDEX analiza zdolności prognostycznej 1 KURS ZAMKNIECIA WIG 40000 45000 50000 55000 ZMIDEX, a poziom indeksu ZMIDEX vs. WIG Regresja Liniowa (KMRL) Istotny dodatni związek ZMIDEX-u ze wszystkimi badanymi
Bardziej szczegółowoEfektywność informacyjna rynku w formie słabej w okresie prywatyzacji GPW w Warszawie *
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 86 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 75 (015) DOI: 10.1876/frfu.015.75-48 s. 589 597 Efektywność informacyjna rynku w formie słabej w okresie prywatyzacji
Bardziej szczegółowoSprawy organizacyjne
Sprawy organizacyjne forma zajęć warunki uczestnictwa warunki zaliczenia Modelowanie Rynków Finansowych 1 Hipoteza Random Walk na wschodzących rynkach Europejskich Graham Smith, Hyun-Jung Ryoo (2003) Variance
Bardziej szczegółowoRynek instrumentów pochodnych w styczniu 2013 r.
Warszawa, 6 lutego 2013 Rynek instrumentów pochodnych w styczniu 2013 r. Komunikat Prasowy W styczniu 2013 roku wolumen obrotu wszystkimi instrumentami pochodnymi wyniósł 929,9 tys. sztuk wobec 878,2 tys.
Bardziej szczegółowoOscylator Stochastyczny
Oscylator Stochastyczny Wprowadzenie Oscylator stochastyczny jest jednym z bardziej znanych narzędzi analizy technicznej. Został skonstruowany w latach 50. przez George a Lane a prezesa Investment Educators
Bardziej szczegółowoGIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A. WPROWADZENIE INDEKSU WIG30 SIERPIEŃ 2013 Zmiany na warszawskiej giełdzie Nowe indeksy na GPW Zmiany na GPW Nowy mnożnik w kontraktach terminowych na WIG20
Bardziej szczegółowoANALIZA TECHNICZNA WARSZTATY INWESTYCYJNE TMS BROKERS
ANALIZA TECHNICZNA WARSZTATY INWESTYCYJNE TMS BROKERS Agenda 1. Wykres od tego trzeba zacząć. 2. Jak rozpoznać trend ujarzmić byka, oswoić niedźwiedzia. 3. Poziomy wsparć i oporów jak jedno bywa drugim
Bardziej szczegółowoRynek instrumentów pochodnych w kwietniu 2012 r.
Warszawa, 9 maja 2012 r. Rynek instrumentów pochodnych w kwietniu 2012 r. INFORMACJA PRASOWA W kwietniu wolumen obrotu wszystkimi instrumentami pochodnymi wyniósł 793 tys. sztuk. Liczba otwartych pozycji
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI Z PAKIETEM R Michał Rubaszek
Tytuł: Autor: MODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI Z PAKIETEM R Michał Rubaszek Wstęp Książka "Modelowanie polskiej gospodarki z pakietem R" powstała na bazie materiałów, które wykorzystywałem przez ostatnie
Bardziej szczegółowoMetodologia wyznaczania greckich współczynników dla opcji na WIG20
Metodologia wyznaczania greckich współczynników dla opcji na WIG20 (1) Dane wejściowe. Greckie współczynniki kalkulowane są po zamknięciu sesji na podstawie następujących danych: S wartość indeksu WIG20
Bardziej szczegółowoRynek instrumentów pochodnych w listopadzie 2011 r. INFORMACJA PRASOWA
Warszawa, 5 grudnia 2011 r. Rynek instrumentów pochodnych w listopadzie 2011 r. INFORMACJA PRASOWA W listopadzie 2011 roku wolumen obrotu wszystkimi instrumentami pochodnymi wyniósł 1,27 mln sztuk, wobec
Bardziej szczegółowoGiełda. Podstawy inwestowania SPIS TREŚCI
Giełda. Podstawy inwestowania SPIS TREŚCI Zaremba Adam Wprowadzenie Część I. Zanim zaczniesz inwestować Rozdział 1. Jak wybrać dom maklerski? Na co zwracać uwagę? Opłaty i prowizje Oferta kredytowa Oferta
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe bez tajemnic. Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego
Kontrakty terminowe bez tajemnic Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego Agenda: ABC kontraktów terminowych Zasady obrotu kontraktami Depozyty zabezpieczające Zabezpieczanie i spekulacja Ryzyko inwestowania
Bardziej szczegółowoPDF created with FinePrint pdffactory Pro trial version http://www.fineprint.com
Analiza korelacji i regresji KORELACJA zależność liniowa Obserwujemy parę cech ilościowych (X,Y). Doświadczenie jest tak pomyślane, aby obserwowane pary cech X i Y (tzn i ta para x i i y i dla różnych
Bardziej szczegółowoInwestycje finansowe. Wycena obligacji. Stopa zwrotu z akcji. Ryzyko.
Inwestycje finansowe Wycena obligacji. Stopa zwrotu z akcji. yzyko. Inwestycje finansowe Instrumenty rynku pieniężnego (np. bony skarbowe). Instrumenty rynku walutowego. Obligacje. Akcje. Instrumenty pochodne.
Bardziej szczegółowoOpcja jest to prawo przysługujące nabywcy opcji wobec jej wystawcy do:
Jesteś tu: Bossa.pl Opcje na WIG20 - wprowadzenie Opcja jest to prawo przysługujące nabywcy opcji wobec jej wystawcy do: żądania w ustalonym terminie dostawy instrumentu bazowego po określonej cenie wykonania
Bardziej szczegółowoAnaliza autokorelacji
Analiza autokorelacji Oblicza się wartości współczynników korelacji między y t oraz y t-i (dla i=1,2,...,k), czyli współczynniki autokorelacji różnych rzędów. Bada się statystyczną istotność tych współczynników.
Bardziej szczegółowoZmienność. Co z niej wynika?
Zmienność. Co z niej wynika? Dla inwestora bardzo ważnym aspektem systemu inwestycyjnego jest moment wejścia na rynek (moment dokonania transakcji) oraz moment wyjścia z rynku (moment zamknięcia pozycji).
Bardziej szczegółowoGreckie współczynniki kalkulowane są po zamknięciu sesji na podstawie następujących danych:
Metodologia wyznaczania greckich współczynników. (1) Dane wejściowe. Greckie współczynniki kalkulowane są po zamknięciu sesji na podstawie następujących danych: S wartość zamknięcia indeksu WIG20 (pkt),
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE ANALIZY TECHNICZNEJ W PROCESIE PODEJMOWANIA DECYZJI INWESTYCYJNYCH NA PRZYKŁADZIE KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.
Uniwersytet Wrocławski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Zarządzania Finansami Studia Stacjonarne Ekonomii pierwszego stopnia Krzysztof Maruszczak WYKORZYSTANIE
Bardziej szczegółowo3. Modele tendencji czasowej w prognozowaniu
II Modele tendencji czasowej w prognozowaniu 1 Składniki szeregu czasowego W teorii szeregów czasowych wyróżnia się zwykle następujące składowe szeregu czasowego: a) składowa systematyczna; b) składowa
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych
Chevron Corp. (CVX) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Chevron Corp. (CVX)- jest jedna z największych firm energetycznych na świecie. Główna siedziba znajduje się
Bardziej szczegółowoNarzędzia analizy technicznej. Narzędzia analizy technicznej. Narzędzia analizy technicznej
Narzędzia analizy technicznej wskaźniki (długoterminowy trend) oscylatory (średnioterminowe wahania) Czy wierzyć w to co czytamy w książkach? Fakty i mity na temat wybranych narzędzi analizy technicznej.
Bardziej szczegółowoIndeks WIG20dvp. grudzień 2018 r.
grudzień 2018 r. WIG20dvp należy do tzw. indeksów dywidend i jest obliczany tylko i wyłącznie na podstawie dochodów z dywidend pieniężnych wypłacanych przez spółki wchodzące w skład indeksu WIG20; Do jego
Bardziej szczegółowoStrategie arbitrażowe w praktyce Tomasz Korecki
Strategie arbitrażowe w praktyce Tomasz Korecki Kwotowania EUR/USD u brokera A: Kupno: 1,4001 Sprzedaż: 1,4002 Kwotowania EUR/USD u brokera B: Kupno: 1,4003 Sprzedaż: 1,4005 Ile możemy zarobić na transakcji
Bardziej szczegółowoGIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A. WPROWADZENIE INDEKSU WIG30 SIERPIEŃ 2013 Zmiany na warszawskiej giełdzie Nowe indeksy na GPW Zmiany na GPW Nowy mnożnik w kontraktach terminowych na WIG20
Bardziej szczegółowoAnaliza Techniczna Andrzej Klempka komentarz po sesji
Świąteczna sesja i spadkowy fixing Dzisiejsza sesja zakończyła się spadkiem indeksu WIG20 o 0,33% do 2804,15pkt. Obroty na spółkach wchodzących w skład indeksu WIG20 wyniosły 439 milionów złotych. Najbardziej
Bardziej szczegółowoStatystyka matematyczna i ekonometria
Statystyka matematyczna i ekonometria Wykład 5 Anna Skowrońska-Szmer lato 2016/2017 Hipotezy 2 Hipoteza zerowa (H 0 )- hipoteza o wartości jednego (lub wielu) parametru populacji. Traktujemy ją jako prawdziwą
Bardziej szczegółowoTYPY MODELOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH
ZAŁĄCZNIK NR 1 DO REGULAMINU TYPY MODELOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH W ramach Zarządzania, Towarzystwo oferuje następujące Modelowe Strategie Inwestycyjne: 1. Strategia Obligacji: Cel inwestycyjny: celem
Bardziej szczegółowoSpecyfikacja narzędzi analizy technicznej w projekcie
Specyfikacja narzędzi analizy technicznej w projekcie Poniższy dokument opisuje parametry poszczególnych narzędzi analizy technicznej, na podstawie których generowane są sygnały kupna i sprzedaży spółek
Bardziej szczegółowoStatystyka matematyczna dla leśników
Statystyka matematyczna dla leśników Wydział Leśny Kierunek leśnictwo Studia Stacjonarne I Stopnia Rok akademicki 03/04 Wykład 5 Testy statystyczne Ogólne zasady testowania hipotez statystycznych, rodzaje
Bardziej szczegółowoWeryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji
Weryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji Dr Joanna Banaś Zakład Badań Systemowych Instytut Sztucznej Inteligencji i Metod Matematycznych Wydział Informatyki Politechniki
Bardziej szczegółowoKOMENTARZ PO SESJI
2011.01.21 - KOMENTARZ PO SESJI Europa nie wymusiła na nas wzrostu Witam. Dzisiejsza sesja zakończyła się wzrostem indeksu WIG20 o 0,26% do 2733,31pkt. Obroty na spółkach wchodzących w skład indeksu WIG20
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych
Colgate-Palmolive Co. (CL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Colgate-Palmolive jest jednym z wiodących producentów z kategorii zdrowia jamy ustnej, pielęgnacji
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych. Wnioskowanie statystyczne
Testowanie hipotez statystycznych Wnioskowanie statystyczne Hipoteza statystyczna to dowolne przypuszczenie co do rozkładu populacji generalnej (jego postaci funkcyjnej lub wartości parametrów). Hipotezy
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe na GPW
Kontrakty terminowe na GPW Czym jest kontrakt terminowy? Umowa między 2 stronami: nabywcą i sprzedawcą Nabywca zobowiązuje się do kupna instrumentu bazowego w określonym momencie w przyszłości po określonej
Bardziej szczegółowoCena do wartości księgowej (C/WK, P/BV)
Cena do wartości księgowej (C/WK, P/BV) Wskaźnik cenadowartości księgowej (ang. price to book value ratio) jest bardzo popularnym w analizie fundamentalnej. Informuje on jaką cenę trzeba zapład za 1 złotówkę
Bardziej szczegółowoNazwy skrócone opcji notowanych na GPW tworzy się w następujący sposób: OXYZkrccc, gdzie:
Opcje na GPW (III) Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notuje się opcje na WIG20 i akcje niektórych spółek o najwyższej płynności. Każdy rodzaj opcji notowany jest w kilku, czasem nawet kilkunastu
Bardziej szczegółowoAnaliza inwestycji i zarządzanie portfelem SPIS TREŚCI
Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem Frank K. Reilly, Keith C. Brown SPIS TREŚCI TOM I Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa do wydania amerykańskiego O autorach Ramy książki CZĘŚĆ I. INWESTYCJE
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 1 Wstępne wiadomości
Ćwiczenia 1 Wstępne wiadomości 1.Wyszukaj i uzupełnij brakujące definicje: rynek finansowy (financial market) instrument finansowy (financial instrument) papier wartościowy (security) 2. Na potrzeby analizy
Bardziej szczegółowoAnaliza dynamiki zjawisk STATYSTYKA OPISOWA. Dr Alina Gleska. Instytut Matematyki WE PP. 28 września 2018
STATYSTYKA OPISOWA Dr Alina Gleska Instytut Matematyki WE PP 28 września 2018 1 Pojęcie szeregów czasowych i ich składowych SZEREGIEM CZASOWYM nazywamy tablicę, która zawiera ciag wartości cechy uporzadkowanych
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH
RÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska Równoważność metod??? 2 Zgodność wyników analitycznych otrzymanych z wykorzystaniem porównywanych
Bardziej szczegółowoStatystyka matematyczna i ekonometria
Statystyka matematyczna i ekonometria Wykład 5 dr inż. Anna Skowrońska-Szmer zima 2017/2018 Hipotezy 2 Hipoteza zerowa (H 0 )- hipoteza o wartości jednego (lub wielu) parametru populacji. Traktujemy ją
Bardziej szczegółowodr hab. Renata Karkowska 1
dr hab. Renata Karkowska 1 Miary zmienności: obrazują zmiany cen, stóp zwrotu instrumentów finansowych, opierają się na rozproszeniu ich rozkładu, tym samym uśredniają ryzyko: wariancja stopy zwrotu, odchylenie
Bardziej szczegółowoAnaliza Techniczna Andrzej Klempka komentarz po sesji
Amerykanie powrócili do lekceważenia złych danych Dzisiejsza sesja zakończyła się wzrostem indeksu WIG20 o 1,65% do 2391,15pkt. Obroty na spółkach wchodzących w skład indeksu WIG20 wyniosły 670 milionów
Bardziej szczegółowoSzczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)
Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć) 1. Populacja generalna a losowa próba, parametr rozkładu cechy a jego ocena z losowej próby, miary opisu statystycznego
Bardziej szczegółowoWIG Control. zarabiaj na zmienności Indeksu WIG20 ze 100% gwarancją kapitału na koniec okresu ubezpieczenia
WIG Control zarabiaj na zmienności Indeksu WIG20 ze 100% gwarancją kapitału na koniec okresu ubezpieczenia Charakterystyka ubezpieczenia WIG Control Charakterystyka produktu ubezpieczeniowego WIG Control
Bardziej szczegółowoTest wskaźnika C/Z (P/E)
% Test wskaźnika C/Z (P/E) W poprzednim materiale przedstawiliśmy Państwu teoretyczny zarys informacji dotyczący wskaźnika Cena/Zysk. W tym artykule zwrócimy uwagę na praktyczne zastosowania tego wskaźnika,
Bardziej szczegółowoStrategie inwestowania na rynku papierów wartościowych. Wykład 4
Strategie inwestowania na rynku papierów wartościowych Wykład 4 2 Wsparcie i opór Wsparcie to poziom cenowy, na którym pojawia się popyt wystarczająco silny, by zatrzymać trend spadkowy lub spowodować
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe w teorii i praktyce. Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego
Kontrakty terminowe w teorii i praktyce Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego Czym jest kontrakt terminowy? Kontrakt to umowa między 2 stronami Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży
Bardziej szczegółowoStatystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl
Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Statystyczna teoria korelacji i regresji (1) Jest to dział statystyki zajmujący
Bardziej szczegółowoTesty nieparametryczne
Testy nieparametryczne Testy nieparametryczne możemy stosować, gdy nie są spełnione założenia wymagane dla testów parametrycznych. Stosujemy je również, gdy dane można uporządkować według określonych kryteriów
Bardziej szczegółowoSTANDARD DLA WYMAGAJĄCYCH
STANDARD DLA WYMAGAJĄCYCH Podstawowe formacje i narzędzia Średnie Oscylatory BossaFX Jakub Ciepiela BossaFX Średnie kroczące Rynek spada czy rośnie? Rynek spada czy rośnie? Czym jest średnia krocząca (Moving
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe na akcje
Kontrakty terminowe na akcje Zawartość prezentacji podstawowe informacje o kontraktach terminowych na akcje, zasady notowania, wysokość depozytów zabezpieczających, przykłady wykorzystania kontraktów,
Bardziej szczegółowoPodstawy przedsiębiorczości kolokwium zakres materiału
Podstawy przedsiębiorczości kolokwium zakres materiału - zadania obliczeniowe (zgodne z zawartością plików PP_Cw1.pdf, PP_Cw2.pdf i PP_Cw3.pdf) - analiza fundamentalna i techniczna (podstawowe różnice),
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA. Rafał Kucharski. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 2015/16 ROND, Finanse i Rachunkowość, rok 2
STATYSTYKA Rafał Kucharski Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 2015/16 ROND Finanse i Rachunkowość rok 2 Analiza dynamiki Szereg czasowy: y 1 y 2... y n 1 y n. y t poziom (wartość) badanego zjawiska w
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe. kontraktów. Liczba otwartych pozycji w 2012 roku była najwyższa w listopadzie kiedy to wyniosła 18,1 tys. sztuk.
Rocznik Giełdowy 2013 Kontrakty terminowe W roku 2012 handlowano na giełdzie kontraktami terminowymi na indeksy WIG20, mwig40, na kursy walut dolara amerykańskiego, euro, franka szwajcarskiego oraz na
Bardziej szczegółowoOscylator Stochastyczny (Stochastic)
Oscylator Stochastyczny (Stochastic) Wielu traderów stosuje strategie gry z trendem, jesteśmy przekonani, że można poprawić regularność, z jaką nasz system będzie przynosił zyski, stosując wskaźniki sprawdzające
Bardziej szczegółowoTESTY NIEPARAMETRYCZNE. 1. Testy równości średnich bez założenia normalności rozkładu zmiennych: Manna-Whitney a i Kruskala-Wallisa.
TESTY NIEPARAMETRYCZNE 1. Testy równości średnich bez założenia normalności rozkładu zmiennych: Manna-Whitney a i Kruskala-Wallisa. Standardowe testy równości średnich wymagają aby badane zmienne losowe
Bardziej szczegółowoKomputerowe systemy na rynkach finansowych. wykład systemy mechaniczne
Komputerowe systemy na rynkach finansowych wykład systemy mechaniczne Automatyczne systemy transakcyjne - Expert Advisors Aby odnosić sukcesy na rynkach finansowych należy opracować system transakcyjny,
Bardziej szczegółowodr hab. Renata Karkowska 1
dr hab. Renata Karkowska 1 Czym jest ryzyko? Rodzaje ryzyka? Co oznacza zarządzanie? Dlaczego zarządzamy ryzykiem? 2 Przedmiot ryzyka Otoczenie bliższe/dalsze (czynniki ryzyka egzogeniczne vs endogeniczne)
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 8 maja 2014 r. Początki giełdy przodek współczesnych giełd to rynek (jarmark,
Bardziej szczegółowoDepozyt zabezpieczający wnoszony przez inwestora (waluty) - MPKR
Jesteś tu: Bossa.pl Depozyt zabezpieczający wnoszony przez inwestora (waluty) - MPKR Zasady wnoszenia depozytów zabezpieczających są takie same dla wszystkich klas kontraktów terminowych notowanych na
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Citigroup Inc. (C) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).
Citigroup Inc. (C) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Citigroup Inc. jest amerykańskim holdingiem prowadzącym zdywersyfikowaną działalność w zakresie usług bankowych i finansowych, w szczególności:
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Goldman Sachs Group Inc. (GS) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).
Goldman Sachs Group Inc. (GS) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Goldman Sachs Group Inc. (GS) jedna z największych ogólnoświatowych firm w branży bankowości inwestycyjnej pełniąca profesjonalne
Bardziej szczegółowoSpis treści 3 SPIS TREŚCI
Spis treści 3 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 1. WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE JAKO DYSCYPLINA MATEMATYCZNA... Metody statystyczne w analizie i prognozowaniu zjawisk ekonomicznych... Badania statystyczne podstawowe
Bardziej szczegółowoANALIZA FUNDAMENTALNA ORAZ TECHNICZNA NA RYNKU KAPITAŁOWYM. Zakres materiału na egzamin
ANALIZA FUNDAMENTALNA ORAZ TECHNICZNA NA RYNKU KAPITAŁOWYM Zakres materiału na egzamin Podstawowe pojęcia - terminy - analiza fundamentalna i techniczna (podstawy, różnice), - trader, makler (cechy, różnice),
Bardziej szczegółowoCertyfikat Polska. Na indeksie giełdowym WIG20 Kod GPW: UCW20AOPEN
Certyfikat Polska Na indeksie giełdowym WIG20 Kod GPW: UCW20AOPEN Innowacyjny sposób na inwestycje Dlaczego warto kupić "Certyfikat Polska"? Kupując jeden certyfikat nabywasz instrument odzwierciedlający
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych
Baker Hughes Inc. (BHI) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Baker Hughes Inc. (BHI) - to międzynarodowy koncern zajmujący się dostarczeniem produktów i usług technologicznych
Bardziej szczegółowoDo końca 2003 roku Giełda wprowadziła promocyjne opłaty transakcyjne obniżone o 50% od ustalonych regulaminem.
Opcje na GPW 22 września 2003 r. Giełda Papierów Wartościowych rozpoczęła obrót opcjami kupna oraz opcjami sprzedaży na indeks WIG20. Wprowadzenie tego instrumentu stanowi uzupełnienie oferty instrumentów
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do analizy korelacji i regresji
Statystyka dla jakości produktów i usług Six sigma i inne strategie Wprowadzenie do analizy korelacji i regresji StatSoft Polska Wybrane zagadnienia analizy korelacji Przy analizie zjawisk i procesów stanowiących
Bardziej szczegółowoMetodologia badań psychologicznych. Wykład 12. Korelacje
Metodologia badań psychologicznych Lucyna Golińska SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK Wykład 12. Korelacje Korelacja Korelacja występuje wtedy gdy dwie różne miary dotyczące tych samych osób, zdarzeń lub obiektów
Bardziej szczegółowoWycena opcji. Dr inż. Bożena Mielczarek
Wycena opcji Dr inż. Bożena Mielczarek Stock Price Wahania ceny akcji Cena jednostki podlega niewielkim wahaniom dziennym (miesięcznym) wykazując jednak stały trend wznoszący. Cena może się doraźnie obniżać,
Bardziej szczegółowoSzczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)
Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć) 1. Populacja generalna a losowa próba, parametr rozkładu cechy a jego ocena z losowej próby, miary opisu statystycznego
Bardziej szczegółowoKolokwium ze statystyki matematycznej
Kolokwium ze statystyki matematycznej 28.05.2011 Zadanie 1 Niech X będzie zmienną losową z rozkładu o gęstości dla, gdzie 0 jest nieznanym parametrem. Na podstawie pojedynczej obserwacji weryfikujemy hipotezę
Bardziej szczegółowoBarometr Podaży i Popytu.
Barometr Podaży i Popytu. To nowa funkcjonalna cecha oprogramowania TSG oparta na dwóch, unikalnych koncepcjach. Pierwsza z nich, to arbitralny podział obrotu na umowną klasyfikację kupna i sprzedaży.
Bardziej szczegółowoIndeksy giełdowe. Bohdan Wyżnikiewicz. Sopot, 12 marca 2015 r.
Indeksy giełdowe Bohdan Wyżnikiewicz Sopot, 12 marca 2015 r. Plan wykładu Indeksy Giełdy Papierów Wartościowych Historia i charakterystyka indeksów GPW Metodologia indeksów GPW od 19-03-2007 i formuły
Bardziej szczegółowoOpcje na akcje Zasady obrotu
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Opcje na akcje Zasady obrotu Krzysztof Mejszutowicz Zespół Instrumentów Pochodnych Dział Notowań i Rozwoju Rynku Zasady obrotu (1) Instrumenty bazowe (akcje
Bardziej szczegółowoVodafone Group plc (VOD)- spółka notowana na giełdzie londyńskiej.
Vodafone Group plc (VOD)- spółka notowana na giełdzie londyńskiej. Czym zajmuje się firma? Vodafone (VOice - DAta - FONE) - to międzynarodowy operator telefonii komórkowej, którego zarząd znajduje się
Bardziej szczegółowoZyskowność i statystyczna istotność reguł analizy technicznej
Katarzyna Sagan nr albumu: 240006 Robert Chyliński nr albumu: 239779 Zyskowność i statystyczna istotność reguł analizy technicznej White's Reality Check Praca zaliczeniowa wykonana w ramach przedmiotu:
Bardziej szczegółowoPopulacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część
Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część populacji, którą podaje się badaniu statystycznemu
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych American Express Company (AXP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).
American Express Company (AXP) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). American Express Company (AXP) to obecnie największa firma świata świadcząca usługi w zakresie finansów. Główna siedziba
Bardziej szczegółowoStrategia Ichimokudla początkujących i zaawansowanych inwestorów. Analiza bieżącej sytuacji na rynkach.
Strategia Ichimokudla początkujących i zaawansowanych inwestorów. Analiza bieżącej sytuacji na rynkach. Kamil Oziemczuk Analityk Dom Maklerski IDM SA (www.idmtrader.pl) Agenda prezentacji 1) Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPrognozowanie na podstawie modelu ekonometrycznego
Prognozowanie na podstawie modelu ekonometrycznego Przykład. Firma usługowa świadcząca usługi doradcze w ostatnich kwartałach (t) odnotowała wynik finansowy (yt - tys. zł), obsługując liczbę klientów (x1t)
Bardziej szczegółowoWARRANTY OPCYJNE. W to też możesz inwestować na giełdzie GIEŁDAPAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH WARSZAWIE
WARRANTY OPCYJNE W to też możesz inwestować na giełdzie GIEŁDAPAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH WARSZAWIE WARRANTY OPCYJNE Warranty opcyjne (dalej: warranty) są papierami wartościowymi emitowanymi przez instytucje
Bardziej szczegółowo