Rytmy biologiczne człowieka

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Rytmy biologiczne człowieka"

Marian Król
7 lat temu
Przeglądów:

1 Rytmy biologiczne człowieka

2 Rytmy biologiczne okresowe zmiany natężenia procesów fizjologicznych istot żywych uzależnione od czynników zewnętrznych (pora roku) oraz od czynników wewnątrzustrojowych

3 Chronobiologia nauka zajmująca się rytmami biologicznymi Chronofizjologia opisuje czynność organizmu zdrowego człowieka zależnie od stanu środowiska zewnętrznego Chronopatologia opisuje zmiany cyklicznych zjawisk fizjologicznych, towarzyszące stanom chorobowym lub będące ich powodem (alergie, nowotwory) Chronofarmakologia (chronoterapia) stwarza racjonalne przesłanki do stosowania terapii farmakologicznej.

4 Właściwości fizyczne rytmów oscylacja zmiana natężenia przebiegu określonego procesu w czasie faza rytmu odpowiedni stan oscylacji w czasie okres przedział czasu, po którym następuje powtórzenie się określonego stanu danego procesu częstotliwość ilość cykli w czasie amplituda stopień odchylenia danego procesu od stanu średniego = = zakres oscylacji zakres między min i max

5 Podział Halberga - według długości okresu cyklu wysoka częstotliwość długość okresu do 30 min średnia częstotliwość dł. okresu od 30 min do 6 dni niska częstotliwość okres dłuższy niż 6 dni

6 Klasyfikacja rytmów biologicznych rytmy egzogenne (zewnątrzpochodne) sterowane przez czynniki zewnętrzne (warunki oświetlenia, temperatura otoczenia), zanikają po wyeliminowaniu specyficznych czynników środowiska spożywanie posiłków w określonych odstępach czasu sezonowe zmiany składu diety regularna aktywność ruchowa

7 Klasyfikacja rytmów biologicznych rytmy endogenne (wewnątrzpochodne) sterowane wewnętrznym zegarem biologicznym, powstają pod wpływem bodźców płynących z samego organizmu, ich charakterystyka jest cechą przekazywaną genetycznie aktywność elektryczna neuronów rytm pracy serca oddychanie cykl miesiączkowy

8 Rytm okołodobowy zsynchronizowany ze zmianami czynników środowiskowych w przybliżeniu 24-godzinny nie zanika po odizolowaniu organizmu od periodycznych zmian w środowisku (synchronizatorów) endogenny rytmy swobodnie biegnące: rytmy ultradialne okres krótszy niż 24h rytmy infradialne okres dłuższy niż 24h dotyczy większości procesów w organizmie: stężenia hormonów ciśnienia tętniczego diurezy temperatury ciała

9 Synchronizatory dawcy czasu cykl światło - ciemność cykl karmienie głodzenie dobowe wahania temperatury zewnętrznej cykl kontakt socjalny izolacja socjalna cykl zajmowanie pozycji pionowej ciała zajmowanie pozycji leżącej

10 System okołodobowy wejście sensoryczne fotoreceptory siatkówki synchronizują rytm endogenny z cyklicznymi zmianami środowiska zewnętrznego zegar wewnętrzny odpowiada za cykliczność rytmu wynoszącą w przybliżeniu 24 godziny systemy wykonawcze zegara okresowa regulacja rytmów fizjologicznych, neuroendokrynnych i behawioralnych

11 Zegar biologiczny kora mózgowa szyszynka jądro nadskrzyżowaniowe SCN skrzyżowanie n. wzrokowych przysadka podwzgórze

12 Zegar biologiczny wewnętrzny mechanizm kierujący okołodobową rytmiką procesów biologicznych przez bezpośredni wpływ na: szyszynkę jądra przykomorowe podstawę kresomózgowia uszkodzony prowadzi do utraty rytmu dobowego dostosowany do cyklu światła droga siatkówkowo-podwzgórzowa

13 Zegar biologiczny

14 Melatonina sen-czuwanie 5-20 pg/ml pg/ml

15 Melatonina syntetyzowana w szyszynce, siatkówce i ciele rzęskowym przystosowanie do zmian w proporcjach dzień-noc zmiany pór roku moduluje aktywność układu dokrewnego - wywiera wpływ na czynność jąder podwzgórza wytwarzających liberyny i statyny

16 Melatonina noworodek niemowlę 12M matka matka

17 Człowiek jest istotą dzienną sprawność fizyczna i psychiczna wydzielanie kwasu solnego objętość minutowa serca czynność wątroby temperatura ciała ciśnienie tętnicze wentylacja płuc diureza

popołudnie kortyzol rano noc aldosteron dzień noc adrenalina

18 Rytmy wewnątrzwydzielnicze Hormon Max. Mini. ACTH glikokokortykostroidy rano popołudnie FSH rano popołudnie kortyzol rano noc aldosteron dzień noc adrenalina popołudnie noc T 3 i T 4 rano popołudnie parathormon noc dzień insulina rano popołudnie

rozdrażnienie, zmieszanie, obniżenie siły mięśniowej i koordynacji wzrokowo-słuchowej, zaburzenia perystaltyki

19 Desynchronizacja zewnętrzna rytmów biologicznych lepsza tolerancja gorsza tolerancja pojawia się przy różnicy czasu niż 2 h jest przyczyną długu czasowego przemija po kilku dniach desynchroza (zespół pilota odrzutowego, jet-lag): rozdrażnienie, zmieszanie, obniżenie siły mięśniowej i koordynacji wzrokowo-słuchowej, zaburzenia perystaltyki jelitowej, upływu czasu i poczucia odległości resynchronizacja dopasowanie wskazań zegara biologicznego do zegara strefy czasowej

20 Desynchronizacja rytmów biologicznych MELATONINA zachód wschód 1 h/24 h wschód zachód 1,5 h/24 h

21 Desynchronizacja rytmów biologicznych praca zmianowa schorzenia przewodu pokarmowego, układu krążenia zaburzenia neuropsychiatryczne snu

22 Rytmy biologiczne o małej częstotliwości cykl miesiączkowy cykliczność reprodukcji u ssaków (rytm roczny/sezonowy) cykl wzrastania u dzieci zaostrzenia choroby wrzodowej (wiosna, jesień) dychawica oskrzelowa (noc) marzec październik zawał (rano) nagła śmierć sercowa (poniedziałek) alergia (wiosna, lato) wydzielanie hormonu wzrostu: luty, wrzesień grypa (jesień, zima) sezonowe zaburzenia afektywne SAD (zima)

23 Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

Rytm biologiczny okresowe natężenie procesów

Rytm biologiczny okresowe natężenie procesów biologicznych i funkcji życiowych istot żywych uzależnione od czynników związanych z porą roku, obrotem Ziemi dookoła własnej osi oraz od czynników wewnątrzustrojowych.