Biorytmy, sen i czuwanie

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Biorytmy, sen i czuwanie"

Transkrypt

1 Biorytmy, sen i czuwanie

2 Rytmika zjawisk biologicznych określana jako biorytm przyporządkowuje zmiany stanu organizmu do okresowych zmian otaczającego środowiska. Gdy rytmy biologiczne mają charakter wewnątrzustrojowy noszą nazwę endorytmów, zaś gdy są wynikiem działania środowiska zewnętrznego określane są mianem egzorytmów.

3 Okresowość procesów fizjologicznych w przypadku endorytmów jest regulowana przez mechanizm określany mianem zegara biologicznego. Główne centrum zawiadujące zegarem biologicznym zlokalizowane jest w ośrodkach podwzgórza w jądrach nadskrzyżowaniowych, których neurony wykazują rytmiczne wyładowania, w ten sposób synchornizują rytmy okołodobowe. Typy rytmów: 1. Rytm okołodobowy, któremu podlega sen, czuwanie, temperatura ciała, sekrecja hormonów, wydolność umysłowa; 2. Rytm krótszy od okołodobowego dotyczy faz snu, okresowych zmian tętna, ciśnienia; 3. Rytmy dłuższe od okołodobowych, np. rytmy miesięczne cykl miesięczny u kobiet.

4 Sen definiowany jest jako stan czynnościowy OUN, cyklicznie pojawiający się i przemijający w rytmie okołodobowym, w czasie którego dochodzi do zniesienia świadomości, wyłączając świadomość snu oraz dochodzi również do bezruchu. Czuwanie jest definiowane jako stan aktywności układu somatycznego, jest przeciwieństwem snu, który jest spoczynkiem dla tego układu. Należy pamiętać, że sen i czuwanie u człowieka to dwa podstawowe stany fizjologiczne, które występują cyklicznie, gdzie koło 2/3 doby przypada na czuwanie Zarówno stan czuwania jak i sen można badać poprzez rejestrowanie czynności bioelektrycznych mózgu.

5 Faza snu, która charakteryzuje się wolnymi ruchami gałek ocznych, jest określana mianem snu głębokiego. Podczas tej fazy następuje głęboki wypoczynek, w mózgu pojawiają się fale theta, później delta, faza ta pojawia się szybko po zaśnięciu i trwa około jednej godziny faza ta określana jest NREM (SEM) (Nonrapid eye movement). Faza REM (Rapid eye movementy) pojawia się po fazie NREM, obie te fazy przeplatają się podczas 8 godzinnego snu. Podczas snu wolnofalowego obserwuje się wiele zmian w organizmie, np.: 1. tempo metabolizmu ulega zmniejszeniu, 2. spada ciśnienie krwi, 3. zwolnione zostają oddechy, 4. zwolniony zostaje rytm serca, 5. nerki produkują mniej moczu, 6. pokarm przesuwany jest przez jelita wolniej, 7. w czasie snu obniża się o pół stopnia temperatura ciała W CZASIE SNU ORGANIZM ODPOCZYWA!! Również należy pamiętać, że podczas snu niektóre procesy zachodzą szybko, np.: wzrasta poziom niektórych hormonów, szybciej goją się rany!!!

6 Etapy snu NREM: Etap 1 występuje na początku snu, gałki oczne powoli się poruszają, fale alfa zastępowane są wolniejszymi falami theta. Ludzie w tym stanie mają wrażenie, że jeszcze nie śpią. Często na tym etapie pojawia się mimowolny skurcz mięśni, któremu zwykle towarzyszy uczucie spadania; Etap 2 świadomość zostaje zniesiona, ale osobę można łatwo obudzić, gałki oczne pozostają nieruchome, a marzenia senne pojawiają się bardzo rzadko; Etap 3 przejście między etapem 2 i 4, pojawiają się fale delta, wiązane z "głębokim" snem; Etap 4 sen wolnofalowy, najgłębszy etap snu, dominują fale delta. Marzenia senne pojawiają się najczęściej w całym śnie NREM, ale rzadziej niż we śnie REM. Treść marzeń jest niepowiązana ze sobą i mniej żywa niż w fazie REM.

7 Wykres: Zapis EEG charakterystyczny dla poszczególnych etapów zapadania w sen. Marzenia senne pojawiają się już w śnie wolnofalowym (II i IV faza snu) oraz we śnie REM

8 SZLAK SYNTEZY MELATONINY Melatonina wytwarzana jest w ciągu doby w sposób cykliczny, lecz należy pamiętać, że również substancje, które biorą udział w poszczególnych etapach jej syntezy wykazują wahania ilości i aktywności zależnie od cyklu dzień noc (światło - ciemność), wśród tych substancji wymienia się np. enzym transferazę N acetyl-serotoniny.

9 Nocne stężenie melatoniny we krwi u ludzi obniża się wraz z wiekiem. Uważa się, że to jedna z przyczyn bezsenności często występującej u osób w podeszłym wieku.

10

11 Szyszynka wraz melatoniną, stanowi integralną część zegara biologicznego organizmu. W skład mechanizmu tego zegara wchodzą również jądra nadskrzyżowaniowe podwzgórza oraz inne struktury

12 Literatura: 1. Olszewski P., Koter Z.: Cud domniemany, Wiedza i Życie 9/1996; 2. Stanisław Konturek Fizjologia człowieka tom IV. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003,

Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8

Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE

Bardziej szczegółowo

SEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA

SEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA SEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA Sen i Czuwanie U ludzi dorosłych występują cyklicznie w ciągu doby dwa podstawowe stany fizjologiczne : SEN i CZUWANIE SEN I CZUWANIE Około 2/3 doby przypada na czuwanie.

Bardziej szczegółowo

Elektryczna aktywność mózgu. Polisomnografia

Elektryczna aktywność mózgu. Polisomnografia Elektryczna aktywność mózgu Polisomnografia Badanie polisomnograficzne elektroencefalografia(eeg) rejestracja bioelektrycznej aktywności mózgu elektromiografia(emg) rejestracja napięcia mięśniowego elektrookulografia(eog)-

Bardziej szczegółowo

EEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu

EEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna zwiększająca skuteczność funkcjonowania

Bardziej szczegółowo

Rytm biologiczny okresowe natężenie procesów

Rytm biologiczny okresowe natężenie procesów Rytm biologiczny okresowe natężenie procesów biologicznych i funkcji życiowych istot żywych uzależnione od czynników związanych z porą roku, obrotem Ziemi dookoła własnej osi oraz od czynników wewnątrzustrojowych.

Bardziej szczegółowo

Rytmy biologiczne człowieka

Rytmy biologiczne człowieka Rytmy biologiczne człowieka Rytmy biologiczne okresowe zmiany natężenia procesów fizjologicznych istot żywych uzależnione od czynników zewnętrznych (pora roku) oraz od czynników wewnątrzustrojowych Chronobiologia

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Rodzaj przedmiotu Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarski II rok Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej

Kierunek Lekarski II rok Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej Kierunek Lekarski II rok Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej Fizjologiczne mechanizmy funkcjonowania organizmu człowieka, zarówno na poziomie komórkowym, jak i narządowym. Integracyjne funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

ODDZIAŁYWANIE RYTMÓW BIOLOGICZNYCH NA SPRAWNOŚĆ PSYCHOFICZYCZNĄ INFLUENCE OF BIOLOGICAL RYTHM ON PSYCHOPHYSICAL ACTIVITY

ODDZIAŁYWANIE RYTMÓW BIOLOGICZNYCH NA SPRAWNOŚĆ PSYCHOFICZYCZNĄ INFLUENCE OF BIOLOGICAL RYTHM ON PSYCHOPHYSICAL ACTIVITY Polska Problemy Nauk Stosowanych, 2014, Tom 2, s. 179 184 Szczecin mgr Monika SAGANOWSKA Wyższa Szkoła Humanistyczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie Higher School of Humanities of Common Knowledge

Bardziej szczegółowo

ROLA ZEGARA BIOLOGICZNEGO W SYNCHRONIZACJI PROCESÓW ODPORNOŚCIOWYCH. KRYSTYNA SKWARŁO-SOŃTA 11 grudnia 2014

ROLA ZEGARA BIOLOGICZNEGO W SYNCHRONIZACJI PROCESÓW ODPORNOŚCIOWYCH. KRYSTYNA SKWARŁO-SOŃTA 11 grudnia 2014 ROLA ZEGARA BIOLOGICZNEGO W SYNCHRONIZACJI PROCESÓW ODPORNOŚCIOWYCH KRYSTYNA SKWARŁO-SOŃTA 11 grudnia 2014 Warunki życia na Ziemi Są określone przez powtarzające się zmiany dobowe, miesięczne i roczne;

Bardziej szczegółowo

Biofeedback biologiczne sprzężenie zwrotne

Biofeedback biologiczne sprzężenie zwrotne Biofeedback biologiczne sprzężenie zwrotne Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej* )* Wykład w części przygotowany na podstawie materiałów studentów przedmiotu Aparatura Medyczna: Jacka Galanciaka

Bardziej szczegółowo

Układ wewnątrzwydzielniczy

Układ wewnątrzwydzielniczy Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne

Bardziej szczegółowo

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek

Bardziej szczegółowo

PÓŁKULE MÓZGOWE I ICH ROLA W DIAGNOSTYCE

PÓŁKULE MÓZGOWE I ICH ROLA W DIAGNOSTYCE PÓŁKULE MÓZGOWE I ICH ROLA W DIAGNOSTYCE BUDOWA MÓZGU -półkule lewa półkula język, logika, zdolności matematyczne, porządkowanie elementów, przyswajanie wiedzy akademickiej, prawa półkula rytm, rymy, muzyka,

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŚWIATŁA. Piotr Szymczyk. Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej, AGH

JAKOŚĆ ŚWIATŁA. Piotr Szymczyk. Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej, AGH JAKOŚĆ ŚWIATŁA Piotr Szymczyk Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej, AGH Kraków, 2017 Źródła światła -podział Żarowe źródła światła Żarówki tradycyjne Żarówki halogenowe Wyładowcze źródła światła

Bardziej szczegółowo

Instrukcja Obsługi Sleeptracker

Instrukcja Obsługi Sleeptracker Instrukcja Obsługi Sleeptracker 1 Spis treści Co to jest Sleeptracker? 4 Cykl snu 6 Pierwsze kroki 9 Przyciski obsługi 10 Ustawienia daty i czasu 11 Ustawienie budzenia 12 Ustawienie okresu czasu budzenia

Bardziej szczegółowo

Sen wpływa na nasze emocje, reakcje i gwarantuje dobre zdrowie. Dobrze przespana noc zapewnia jasność myślenia, szybsze reakcje i dobry nastrój.

Sen wpływa na nasze emocje, reakcje i gwarantuje dobre zdrowie. Dobrze przespana noc zapewnia jasność myślenia, szybsze reakcje i dobry nastrój. TIENS SLEEPING DUO DLACZEGO SEN its influence JEST TAKI WAŻNY? on human body Sen wpływa na nasze emocje, reakcje i gwarantuje dobre zdrowie. Dobrze przespana noc zapewnia jasność myślenia, szybsze reakcje

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku Kod przedmiotu/ modułu* Wydział

Bardziej szczegółowo

SEN. Daria Pracka, Tadeusz Pracki

SEN. Daria Pracka, Tadeusz Pracki ISS 1641 6007 Sen 2002, Tom 2, Supl. A, A7 A12 SE Chronobiologia rytmu sen-czuwanie Daria Pracka, Tadeusz Pracki Katedra i Zakład Fizjologii Akademii Medycznej im. L. Rydygiera w Bydgoszczy a przestrzeni

Bardziej szczegółowo

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda

Bardziej szczegółowo

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną. Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce

Bardziej szczegółowo

Systemy wspomagania osób starszych i niepełnosprawnych

Systemy wspomagania osób starszych i niepełnosprawnych Systemy wspomagania osób starszych i niepełnosprawnych Lista projektów Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej http://ie.home.pl/pstrumil/projekty_swosin_2014.pdf Projekt 1 Badania zachowania równowagi

Bardziej szczegółowo

Patofizjologia - opis przedmiotu

Patofizjologia - opis przedmiotu Patofizjologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Patofizjologia Kod przedmiotu 12.9-WL-Lek-Pato Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów

Bardziej szczegółowo

INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE

INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE SEN I CZUWANIE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE Karolina Świder, Zakład Psychofizjologii UJ BMZ II BMZ II Wprowadzenie Zegar biologiczny autonomiczny

Bardziej szczegółowo

Leczenie bezdechu i chrapania

Leczenie bezdechu i chrapania Leczenie bezdechu i chrapania Bezdech senny, to poważna i dokuczliwa choroba, dotykająca ok. 4% mężczyzn i 2% kobiet. Warto więc wykonać u siebie tzw. BADANIE POLISOMNOGRAFICZNE, które polega na obserwacji

Bardziej szczegółowo

Melatonina w leczeniu zaburzeń snu

Melatonina w leczeniu zaburzeń snu lekwpolsce.pl Farmakoterapia Melatonina w leczeniu zaburzeń snu Melatonin in the treatment of sleep disorders mgr farm. Katarzyna Iwanek PDF FULL-TEXT www.lekwpolsce.pl Oddano do publikacji: 02.06.2014

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia: Wzrost i rozwój

Zagadnienia: Wzrost i rozwój Zagadnienia: Wzrost i rozwój 1. Definicja wzrostu i rozwoju. 2. Fazy wzrostu i rozwoju (embrionalna, juwenilna, wegetatywna, generatywna). 3. Wpływ czynników środowiska na wzrost i rozwój roślin. 4. Kiełkowanie

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)

Bardziej szczegółowo

ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY

ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł II Foliogram 8 ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY FIZJOLOGIA PRACY to nauka, która bada: podstawowe procesy fizjologiczne, które zachodzą w układzie

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 4

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 4 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. FIZJOLOGIA UKŁADU RUCHU kierunek Odnowa biologiczna PHYSIOLOGY OF THE MOVEMENT Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator Dr Zofia Goc Zespół dydaktyczny Dr hab. Waldemar Szaroma

Bardziej szczegółowo

Zdarzenia przebudzenia: liczba przebudzeń, indeks przebudzeń ([liczba przebudzeń x 60]/ TST)

Zdarzenia przebudzenia: liczba przebudzeń, indeks przebudzeń ([liczba przebudzeń x 60]/ TST) Streszczenie wytycznych AASM 2007 1. Zawartość raportu z badania polisomnograficznego Amerykańska Akademia Medycyny Snu zaleca umieszczanie następujących danych w raporcie snu: Parametry sygnałów wejściowych:

Bardziej szczegółowo

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr V Poniższa praca składa się z 15 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań

Bardziej szczegółowo

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,

Bardziej szczegółowo

Deprywacja snu jako metoda prowokacji napadów padaczkowych. Piotr Walerjan (Warszawa)

Deprywacja snu jako metoda prowokacji napadów padaczkowych. Piotr Walerjan (Warszawa) Deprywacja snu jako metoda prowokacji napadów padaczkowych Piotr Walerjan (Warszawa) Rutynowe zapisy EEG 40 50% zapisów EEG u pacjentów cierpiących na padaczkę nie zawiera grafoelementów padaczkorodnych

Bardziej szczegółowo

Copyright by Złote Myśli & Mateusz Karbowski, rok 2010

Copyright by Złote Myśli & Mateusz Karbowski, rok 2010 Copyright by Złote Myśli & Mateusz Karbowski, rok 2010 Autor: Mateusz Karbowski Tytuł: Sztuka spania i wstawania Wydanie I Data: 31.3.2010 ISBN: 978-83-7582-981-5 Projekt okładki: Marzena Osuchowicz-Podleś

Bardziej szczegółowo

EKG (Elektrokardiogram zapis czasowych zmian potencjału mięśnia sercowego)

EKG (Elektrokardiogram zapis czasowych zmian potencjału mięśnia sercowego) 6COACH 26 EKG (Elektrokardiogram zapis czasowych zmian potencjału mięśnia sercowego) Program: Coach 6 Projekt: na ZMN060c CMA Coach Projects\PTSN Coach 6\EKG\EKG_zestaw.cma Przykład wyników: EKG_wyniki.cma

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjnych z przyrody dla wątku biologia

Wymagania edukacyjnych z przyrody dla wątku biologia Wątek tematyczny Metoda naukowa i wyjaśnianie świata Wynalazki, które zmieniły świat Lp. Sugerowany temat lekcji 1. Metoda naukowa pozwala zrozumieć świat 2. W stronę teorii naukowej 3. Pierwszy mikroskop

Bardziej szczegółowo

Turystyka i Rekreacja

Turystyka i Rekreacja Wydział Zarządzania Nazwa programu kształcenia (kierunku) Turystyka i Rekreacja Poziom i forma studiów Studia I stopnia stacjonarne Specjalność: Ścieżka dyplomowania: Nazwa przedmiotu: Fizjologia człowieka

Bardziej szczegółowo

VIDEOMED ZAKŁAD ELEKTRONICZNY

VIDEOMED ZAKŁAD ELEKTRONICZNY y przeznaczone do diagnostyki różnych rodzajów zaburzeń snu. Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD) opisuje różne rodzaje zaburzeń, takich jak zespół obturacyjnego lub centralnego bezdechu sennego,

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli

Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle Pomagają zachować sprawność Poprawiają odporność Wspomagają pracę żołądka

Bardziej szczegółowo

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 5 :

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 5 : Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 5 : 5.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 (s. Cybulskiego; 08.10. 19.11.) II gr

Bardziej szczegółowo

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg

Bardziej szczegółowo

Melatonina: naturalny środek nasenny

Melatonina: naturalny środek nasenny Melatonina: naturalny środek nasenny Gdy światło dzienne słabnie, znajdująca się w mózgu szyszynka zaczyna wydzielać melatoninę. Substancja ta jest naturalnym hormonem, który przygotowuje organizm do snu

Bardziej szczegółowo

MÓZGOWIOWE MECHANIZMY REGULACJI SNU I CZUWANIA

MÓZGOWIOWE MECHANIZMY REGULACJI SNU I CZUWANIA Dorota Badowska MISMaP UW : biotechnologia + psychologia Studenckie Koło Naukowe Neurobiologii UW MÓZGOWIOWE MECHANIZMY REGULACJI SNU I CZUWANIA Sen jest stanem świadomości, którego doświadczamy każdej

Bardziej szczegółowo

Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1. Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne

Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1. Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1 Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne Wysiłek fizyczny dynamiczny vs. statyczny Wpływ wysiłku fizycznego dynamicznego na RR, HR, SV, CO

Bardziej szczegółowo

Aby można było mówić o zaburzeniach snu ważne jest to, aby poznać kilka najistotniejszych cech jego prawidłowości.

Aby można było mówić o zaburzeniach snu ważne jest to, aby poznać kilka najistotniejszych cech jego prawidłowości. Problem zaburzeń snu staje się coraz bardziej powszechny i obejmuje coraz szerszą populację. Dotyczy to również populacji dzieci i młodzieży. Wielokrotnie rodzice zgłaszają ten problem na wizytach lekarskich.

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych

Bardziej szczegółowo

Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza

Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności

Bardziej szczegółowo

CZY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY REGULUJE NASZ SEN?

CZY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY REGULUJE NASZ SEN? 44 ARTYKUŁY INFORMACYJNE ARTYKUŁY Wszechświat, t. t. 113, 114, nr nr 10 12/2012 1 3/2013 CZY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY REGULUJE NASZ SEN? Iwona Cichoń, Magdalena Chadzińska (Kraków) Dwa podstawowe stany fizjologiczne,

Bardziej szczegółowo

Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki-

Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki- Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki- środki spożywcze łączące w sobie wartości żywieniowe i cechy środków farmaceutycznych. Są to poszczególne składniki żywności, jak i substancje

Bardziej szczegółowo

JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby

JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje. Najczęstsze przyczyny chorób wątroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby SPIS TREŚCI JAK DZIAŁA WĄTROBA? Wątroba spełnia cztery funkcje Wątroba jest największym narządem wewnętrznym naszego organizmu. Wątroba jest kluczowym organem regulującym nasz metabolizm (każda substancja

Bardziej szczegółowo

Czym jest sen? Stan świadomości przeciwny do stanu czuwania. Złożony, aktywny proces, w którym udział bierze cały organizm, a w szczególności mózg

Czym jest sen? Stan świadomości przeciwny do stanu czuwania. Złożony, aktywny proces, w którym udział bierze cały organizm, a w szczególności mózg Sen Czym jest sen? Stan świadomości przeciwny do stanu czuwania Złożony, aktywny proces, w którym udział bierze cały organizm, a w szczególności mózg Niezbędny do prawidłowego funkcjonowania Naturalne

Bardziej szczegółowo

Autonomiczny układ nerwowy - AUN

Autonomiczny układ nerwowy - AUN Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych

Bardziej szczegółowo

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra

Bardziej szczegółowo

Owady jako zwierzęta modelowe w badaniach rytmów biologicznych.

Owady jako zwierzęta modelowe w badaniach rytmów biologicznych. dr Piotr Bębas dr Joanna Kotwica-Rolińska dr Marta Polańska mgr Agnieszka Suszczyńska Owady jako zwierzęta modelowe w badaniach rytmów biologicznych. Fotoperiod i zegar biologiczny Ruch Ziemi dookoła własnej

Bardziej szczegółowo

Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej. Pod redakcją naukową Andrzeja Eberhardta

Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej. Pod redakcją naukową Andrzeja Eberhardta Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej Z ELEMENTAMI FIZJOLOGII OGÓLNEJ CZŁOWIEKA Pod redakcją naukową Andrzeja Eberhardta Warszawa 2008 RECENZENCI Prof. zw. dr hab. med. Krzysztof Klukowski (całość)

Bardziej szczegółowo

Oświetlenie dostosowane naturalnego rytmu dobowego człowieka. Przygotowane przez ISR Uniwersytet w Coimbrze Czerwiec 2017

Oświetlenie dostosowane naturalnego rytmu dobowego człowieka. Przygotowane przez ISR Uniwersytet w Coimbrze Czerwiec 2017 Oświetlenie dostosowane naturalnego rytmu dobowego człowieka Przygotowane przez ISR Uniwersytet w Coimbrze Czerwiec 2017 Oświetlenie dostosowane naturalnego rytmu dobowego człowieka Konspekt: 1. Naturalny

Bardziej szczegółowo

Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu

Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Neuron jest podstawową jednostką przetwarzania informacji w mózgu. Sygnał biegnie w nim w kierunku od dendrytów, poprzez akson, do synaps. Neuron

Bardziej szczegółowo

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)

You created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com) Rytmy biologiczne Większość procesów w organizmach żywych podlega cyklicznej zmienności w postaci samopodtrzymujących się oscylacji zjawisk fizjologicznych, trwających od milisekund do fluktuacji rocznych

Bardziej szczegółowo

NZ.1.4. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU obligatoryjny Forma studiów

NZ.1.4. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU obligatoryjny Forma studiów Tabela 1. Metryka przedmiotu programowego- cele i efekty kształcenia POZIOM KSZTAŁCENIA POZIOM VI/ STUDIA I STOPNIA NR PRZEDMIOTU W PROGRAMIE NZ.1.4. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU obligatoryjny

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia snu klasyfikacja i diagnostyka

Zaburzenia snu klasyfikacja i diagnostyka Zaburzenia snu klasyfikacja i diagnostyka Dyssomnie bezsenność nadmierna senność Klasyfikacja zaburzenia rytmu snu i czuwania Parasomnie MARCIN GRABICKI KLINIKA PULMONOLOGII, ALERGOLOGII I ONKOLOGII PULMONOLOGICZNEJ

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU CECHA

KARTA PRZEDMIOTU CECHA KARTA PRZEDMIOTU CECHA OPIS PRZEDMIOTU INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu FIZJOLOGIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk

Bardziej szczegółowo

SYLABUS na rok 2013/2014 (1) Nazwa przedmiotu Fizjologia (2) Nazwa jednostki Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego

SYLABUS na rok 2013/2014 (1) Nazwa przedmiotu Fizjologia (2) Nazwa jednostki Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego SYLABUS na rok 2013/2014 (1) Nazwa przedmiotu Fizjologia (2) Nazwa jednostki Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego prowadzącej przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia Kierunek

Bardziej szczegółowo

Podział komórkowy u bakterii

Podział komórkowy u bakterii Mitoza Podział komórkowy u bakterii Najprostszy i najszybszy podział komórkowy występuje u bakterii, które nie mają jądra komórkowego, lecz jedynie pojedynczy chromosom tzw. chromosom bakteryjny. Podczas

Bardziej szczegółowo

jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz

jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz Światowy Dzień Nerek Światowy Dzień Nerek jest ogólnoświatową kampanią, której celem jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz informowanie o powszechności

Bardziej szczegółowo

Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD.

Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Słownik agregaty grudki białka tworzące się wewnątrz komórek, występują w chorobie

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Adrian Chabowski. Opis kierunkowych efektów kształcenia

Prof. dr hab. Adrian Chabowski. Opis kierunkowych efektów kształcenia Imię i nazwisko osoby prowadzącej przedmiot Imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za dydaktykę pracownicy naukowo-dydaktyczni i dydaktyczni zatrudnieni w Zakładzie Fizjologii Prof. dr hab. Adrian Chabowski

Bardziej szczegółowo

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany

Bardziej szczegółowo

Lewoskrętna witamina C o przedłużonym uwalnianiu 500 mg MSE matrix 90 tab. dr Enzmann

Lewoskrętna witamina C o przedłużonym uwalnianiu 500 mg MSE matrix 90 tab. dr Enzmann Dane aktualne na dzień: 08-01-2018 02:10 Link do produktu: https://taknaturalne.pl/lewoskretna-witamina-c-o-przedluzonym-uwalnianiu-500-mg-mse-matrix-90-tab-drenzmann-p-736.html Lewoskrętna witamina C

Bardziej szczegółowo

Okna na poddaszu: więcej naturalnego światła

Okna na poddaszu: więcej naturalnego światła Okna na poddaszu: więcej naturalnego światła Dobroczynny wpływ światła słonecznego na nasz organizm i samopoczucie jest udowodniony. Odżywia mózg, poprawia gospodarkę hormonalną, powoduje wytwarzanie serotoniny,

Bardziej szczegółowo

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

Nazwa przedmiotu. Kod przedmiotu

Nazwa przedmiotu. Kod przedmiotu PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne Nazwa przedmiotu

Bardziej szczegółowo

Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger)

Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger) Wysiłek fizyczny Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger) Rodzaje wysiłku fizycznego: ograniczony, uogólniony, krótkotrwały,

Bardziej szczegółowo

Wpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować.

Wpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować. Wpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować. Hałas, w szczególności lotniczy, jest szkodliwy dla zdrowia; stały i uciążliwy hałas męczy nas psychicznie i fizycznie, pogarsza

Bardziej szczegółowo

Plan zajęć. Sorpcyjne Systemy Energetyczne. Adsorpcyjne systemy chłodnicze. Klasyfikacja. Klasyfikacja adsorpcyjnych systemów chłodniczych

Plan zajęć. Sorpcyjne Systemy Energetyczne. Adsorpcyjne systemy chłodnicze. Klasyfikacja. Klasyfikacja adsorpcyjnych systemów chłodniczych Plan zajęć Sorpcyjne Systemy Energetyczne Adsorpcyjne systemy chłodnicze dr inż. Bartosz Zajączkowski Wydział Mechaniczno-Energetyczny Katedra Termodynamiki, Teorii Maszyn i Urządzeń Cieplnych kontakt:

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu

Bardziej szczegółowo

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy

Bardziej szczegółowo

STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE

STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE DIAGNOZA TRUDNOŚCI NOWATORSKIE NARZĘDZIA - neuromodulacja (EEG Biofeedback), - neuroobrazowanie (EEG/QEEG), - rehabilitacja funkcji poznawczych (FORBRAIN), - diagnostyka i

Bardziej szczegółowo

Opracowała: K. Komisarz

Opracowała: K. Komisarz Opracowała: K. Komisarz EEG ElektroEncefaloGraf - aparat do pomiaru fal mózgowych i oceny pracy mózgu. BIOFEEDBACK - z ang. biologiczne sprzężenie zwrotne (dostarczanie człowiekowi informacji zwrotnej

Bardziej szczegółowo

2 Porady w zakresie obrazu chorobowego

2 Porady w zakresie obrazu chorobowego Rozdział 2 2 Porady w zakresie obrazu chorobowego W niniejszym rozdziale przedstawiona jest choroba nadciśnieniowa, choroba wieńcowa serca i niewydolność mięśnia sercowego. Dodatkowe ryzyko wystąpienia

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019

Fizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019 Fizjologia człowieka Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr Stacjonarne studia I stopnia Rok akademicki 2018/2019 Tematyka ćwiczeń: 1. Podstawy elektrofizjologii komórek. Sprawy organizacyjne. Pojęcie pobudliwości

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

Rytmy biologiczne uniwersalny system odczytywania czasu

Rytmy biologiczne uniwersalny system odczytywania czasu NAUKA 4/2006 129-133 JOLANTA B. ZAWILSKA 1, JERZY Z. NOWAK 2 Rytmy biologiczne uniwersalny system odczytywania czasu Ruchy rotacyjne Ziemi obrót planety dokoła własnej osi oraz obieg Ziemi wokół Słońca

Bardziej szczegółowo

Sen, zaburzenia snu. Jak zadbad o zdrowy sen?

Sen, zaburzenia snu. Jak zadbad o zdrowy sen? Uniwersytet Jagiellooski Collegium Medicum Wydział Nauk o Zdrowiu Sen, zaburzenia snu. Jak zadbad o zdrowy sen? AŚwitoo Profilaktyka chorób cywilizacyjnych i zdrowy styl życia Kraków 2016 Rytm dobowy Sen

Bardziej szczegółowo

Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy

Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra

Bardziej szczegółowo

Kompartmenty wodne ustroju

Kompartmenty wodne ustroju Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia eksperymentalna i środowiskowa

KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia eksperymentalna i środowiskowa KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia eksperymentalna i środowiskowa.. (nazwa specjalności) Nazwa Nazwa w j. ang. Biomechanika Biomechanics Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr hab.

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży

Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży: pojedynczy epizod dużej depresji nawracająca duża depresja dystymia mania lub submania stan mieszany zaburzenia afektywne

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie. Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na

Bardziej szczegółowo

< timetorelax BETASONIC. brainwave stimulation system FOTEL MASUJĄCY

< timetorelax BETASONIC. brainwave stimulation system FOTEL MASUJĄCY < timetorelax BETASONIC brainwave FOTEL MASUJĄCY BETASONIC FOTEL MASUJĄCY UGNIATANIE SHIATSU OGRZEWANIE OSTUKIWANIE MASAŻ 2D OBSZAR MASAŻU KOMPRESYJNEGO ROZCIĄGANIE PLECÓW WAŁKOWANIE SZEROKOŚĆ WAŁKOWANIE

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA TĘCZÓWKA SOCZEWKI KOMORA TYLNA MIĘŚNIE SOCZEWKI

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA TĘCZÓWKA SOCZEWKI KOMORA TYLNA MIĘŚNIE SOCZEWKI BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY MIĘŚNIE SOCZEWKI TĘCZÓWKA ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA KOMORA TYLNA SOCZEWKA MIĘŚNIE SOCZEWKI NACZYNIÓWKA TWARDÓWKA CIAŁKO SZKLISTE

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 10. WYMAGANIA WSTĘPNE: zaliczenie z biologicznych podstaw człowieka

KARTA PRZEDMIOTU. 10. WYMAGANIA WSTĘPNE: zaliczenie z biologicznych podstaw człowieka Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia człowieka 2. KIERUNEK: Turystyka i rekreacja 3. POZIOM STUDIÓW: I 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/III 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 3 6. LICZBA GODZIN:

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biochemia Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa

Bardziej szczegółowo

Artur Moskała,Krzysztof Woźniak TANATOLOGIA

Artur Moskała,Krzysztof Woźniak TANATOLOGIA Artur Moskała,Krzysztof Woźniak TANATOLOGIA Definicje śmierci Definicja klasyczna nieodwracalne ustanie krążenia krwi oznacza śmierć człowieka jako całości. Definicja nowa nieodwracalne ustanie funkcji

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia snu. Fizjologia snu i rytmu sen-czuwanie. Michał Skalski

Zaburzenia snu. Fizjologia snu i rytmu sen-czuwanie. Michał Skalski (/wiedza/neurologia/front) Zaburzenia snu Michał Skalski Wstęp Medycyna snu jest jedną z najmłodszych dziedzin medycyny. Niemniej niektóre zaburzenia snu opisywano już wiele lat temu somnambulizm, narkolepsję,

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałLekarski i Nauk o Zdrowiu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/201 Kierunek studiów: Dietetyka

Bardziej szczegółowo