Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia i wstępna analiza własności psychometrycznych 1
|
|
- Kacper Wacław Sowa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nowiny Psychologiczne 4, 2005 Kamila Wojdyło* Erziehungs-, Familien- und Lebensberatungsstelle des Naemi-Wilke-Stiftes Guben Niemcy Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia i wstępna analiza własności psychometrycznych 1 Celem badań przedstawionych w niniejszym artykule była polska adaptacja kwestionariusza do pomiaru uzależnienia od pracy WART (Work Addiction Risk Test, Robinson, 1998; Robinson i Phillips, 1995) oraz analiza jego psychometrycznych własności. Kwestionariusz mierzy symptomy wzoru zachowania pracoholicznego. Polską wersję WART poddano psychometrycznej weryfikacji w badaniach z udziałem 218 respondentów: studentów i pracowników. Analizy obejmowały: oszacowanie rzetelności i trafności teoretycznej kwestionariusza oraz mocy dyskryminacyjnej pozycji. Współczynnik alfa Cronbacha (0,87) wskazuje na zadowalającą zgodność wewnętrzną kwestionariusza. Na podstawie wartości korelacji pozycji z wynikiem ogólnym inwentarza wnioskować można o ich wysokiej jednorodności. W celu weryfikacji teoretycznej struktury kwestionariusza przeprowadzono eksploracyjną analizę czynnikową. Wyłoniono pięć podstawowych wymiarów, które zgodnie z założeniami teoretycznymi konstytuują syndrom pracoholizmu: (1) Obsesja/Kompulsja, (2) Emocjonalne Pobudzenie/Perfekcjonizm, (3) Przeciążenie Pracą, (4) Orientacja na Wynik, (5) Poczucie Własnej Wartości. Czynniki wyjaśniały w sumie 50,61% wariancji wspólnej. Z badań wynika, że każda z 25 pozycji kwestionariusza WART wnosi znaczący wkład w różnicowanie osób badanych pod względem cechy pracoholizmu. Uzyskane wyniki dają podstawę do wnioskowania, że WART jest narzędziem pozwalającym na rzetelny i trafny pomiar pracoholizmu. * Adres do korespondencji: Erziehungs-, Familien- und Lebensberatungsstelle des Naemi- -Wilke-Stiftes, Dr. Ayrer Str. 1 4, Guben, Niemcy, kam.wo@ web.de 1 Badania częściowo finansowane przez KBN; w ramach projektu dysertacyjnego: Pracoholizm. Niektóre wyznaczniki uporczywości działania (nr 0110/H01/2003/24), realizowanego pod kierunkiem prof. dr. hab. Wiesława Łukaszewskiego.
2 72 Kamila Wojdyło Wprowadzenie Uzależnienie od pracy, znane także pod pojęciem pracoholizm (ang. work- -aholism lub niem. Arbeitssucht), jest obsesyjno-kompulsyjną postacią zaburzeń zachowania, która przejawia się w przymusie nieustannego zaangażowania w pracę lub inną aktywność o charakterze pracy. Pracoholizm może występować w dwóch formach: chronicznego uzależnienia (pracoholizm osobowościowy) lub mniej trwałego, przejściowego uzależnienia (pracoholizm sytuacyjny, tzw. pseudopracoholizm). Pracoholizm osobowościowy związany jest z obsesyjno-kompulsyjnym typem osobowości oraz charakteryzującymi ją właściwościami psychicznymi (m.in. uporem, ambicją, perfekcjonizmem, samokontrolą, sztywnością, drobiazgowością). Pseudopracoholizm natomiast uwarunkowany jest sytuacyjnie. Ma charakter reaktywny i strategiczny, oparty jest bowiem na mechanizmach radzenia sobie ze stresującymi wydarzeniami, które wystąpiły 2. Różne, często skrajnie przeciwstawne postaci pracoholicznego zachowania od nieustannego zapracowania ( niestrudzeni pracoholicy) po unikanie pracy ( bulimiczni pracoholicy) wskazują na wielowymiarowość i złożoność problemu. Różnorodność form pracoholizmu implikuje również, że diagnoza syndromu obejmować powinna szerokie spektrum symptomów i koncentrować się przede wszystkim na specyfice stylu (a nie ilości) pracy. Pracoholiczny styl pracy charakteryzują specyficzne o charakterze przymusu ustosunkowanie jednostki do wykonywanego zajęcia i związana z nim niemożność psychicznego wyłączenia się. Należy zauważyć, że w Polsce nie podejmowano do tej pory badań nad zjawiskiem pracoholizmu. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy wydaje się być brak odpowiedniego narzędzia. Prezentowane w niniejszym artykule wyniki badań służą polskiej adaptacji do badań grupowych o charakterze selekcyjnym amerykańskiego kwestionariusza do pomiaru pracoholizmu (Work Addiction Risk Test WART), opracowanego przez Robinsona i Phillipsa (1995; Robinson, 1998). U podstaw konstrukcji narzędzia leży definicja pracoholizmu rozumianego jako uzależnienie od pracy, obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie. Polską wersję WART opracowano z zastosowaniem procedury translacji (Drwal, 1995) jak najwierniejszego tłumaczenia z dopuszczeniem modyfikacji tam, gdzie dosłowny przekład nie był możliwy. Narzędzie składa się z 25 pozycji, mierzących reakcje behawioralne, poznawcze i emocjonalne, które uważa się za konstytuujące syndrom pracoholizmu (zob. Tabela 6). Dwadzieścia pięć stwierdzeń ocenianych jest na czteropunktowej skali częstości występowania symptomów uzależnienia od pracy: A = prawie nigdy, B = czasami, C = często, D = prawie zawsze. Arkusz kwestionariusza wymiaru A-4 opatrzony jest 2 Charakterystykę syndromu pracoholizmu wraz z kryteriami diagnozy przedstawiono w odrębnych artykułach (Wojdyło, 2003; Wojdyło, 2004), w niniejszej pracy problem ten nie będzie zatem szerzej omawiany.
3 Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia tytułem Kwestionariusz WART i zawiera instrukcję z wyjaśnieniem tego, czego badanie dotyczy i jak należy udzielać odpowiedzi. Podana jest także informacja o sposobie wykorzystania wyników. Zadaniem osoby badanej jest wskazanie (poprzez zaznaczenie jednej z czterech skategoryzowanych odpowiedzi), w jakim stopniu każde ze stwierdzeń odnosi się do niej samej. Oznaczenia poszczególnych kategorii podane są raz u góry arkusza kwestionariusza, natomiast przy danej pozycji wypisane są ich literowe symbole: A, B, C, D, odpowiadające wartościom liczbowym: 1, 2, 3, 4. Rozpiętość skali wynosi od 25 do 100 punktów. Kwestionariusz mierzy w pełni ukształtowany syndrom pracoholizmu lub ryzyko uzależnienia od pracy, w zależności od wysokości wyniku. Na ukształtowany przymus pracy wskazuje wynik powyżej 56 punktów: wynik wysoki ( pkt.) jest wskaźnikiem uzależnienia w stopniu wysokim, wynik średni (57 66 pkt.) uzależnienia w stopniu umiarkowanym. Wskaźnikiem braku uzależnienia oraz stopnia ryzyka uzależnienia od pracy jest wynik niski z przedziału punktów (im wyższy wynik, tym większe prawdopodobieństwo rozwoju pracoholizmu). Prezentację i analizę wyników badań własnych poprzedzono charakterystyką parametrów psychometrycznych kwestionariusza WART w badaniach amerykańskich. Psychometryczna charakterystyka amerykańskiej wersji kwestionariusza WART Rzetelność retestowa WART w badaniach amerykańskich mierzona z dwutygodniową przerwą między kolejnymi pomiarami (N = 151 studentów college u) wynosiła 0,83 (p < 0,01; M I = 59,4; SD I = 8,28; M II = 59,5; SD II = 8,54), współczynnik zgodności wewnętrznej alfa Cronbacha wynosił 0,85 (Robinson, Post i Khakee, 1992). Rzetelność szacowana metodą połówkową (split-half method) w kolejnych badaniach także okazała się zadowalająca (współczynnik Spearmana- -Browna: 0,85) (N = 442, w badaniach uczestniczyli studenci oraz członkowie grupy Anonimowych Pracoholików Workaholics Anonymous; Robinson i Post, 1995). Względnie niska średnia wartość korelacji między pozycjami (0,26) wskazywała, że reprezentują one wyraźnie różne aspekty syndromu uzależnienia od pracy. Wykazano (Robinson i Post, 1994) ogólnie wysoką trafność fasadową (face validity) kwestionariusza w zakresie adekwatności pomiaru (zgodnie z założeniami teoretycznymi) pięciu głównych symptomów uzależnienia od pracy: Przeciążenia Pracą (Overdoing); Poczucia Własnej Wartości (Self-Worth); Kontroli/Perfekcjonizmu (Control-Perfectionism); Zaniedbywania Bliskich Związ-
4 74 Kamila Wojdyło ków (Intimacy); Umysłowego Zaabsorbowania/Odniesienia do Przyszłości (Mental Preoccupation/Future Reference) (zob. Tabela 5) 3. Kwestionariusz cechuje ogólnie wysoka trafność treściowa, którą stwierdzono metodą badania zgodności opinii ekspertów (Robinson i Phillips, 1995). Dwudziestu psychoterapeutów poprawnie zidentyfikowało średnio 89,4% symptomów pracoholizmu z listy 35 pozycji (z których 25 dotyczyło objawów pracoholizmu). Większość respondentów (90%) rozpoznała poprawnie co najmniej 72% pozycji. Pozycje 6, 7, 8, 11, 15 i 19 (zob. Tabela 6) prawidłowo zidentyfikowali wszyscy eksperci. Uzyskano również dane na temat trafności teoretycznej kwestionariusza (N = 363 studentów). Wyniki WART (M = 55,5; SD = 10,6) korelowały istotnie statystycznie z wynikami Inwentarza Stanu i Cechy Lęku (State-Trait Anxiety Inventory, STAI X-2) (r = 0,40; p < 0,05: M = 41,4; SD = 10,0) oraz Inwentarza pomiaru Wzoru zachowania A (Type A Self-Report Inventory) (r = 0,37; p < 0,05; M = 115,8; SD = 18,1) (Robinson, 1996). Znaczące korelacje odnotowano również z wynikami czterech skal aktywności Jenkinsa (Jenkins Activity Survey) (Robinson, tamże). Wartości korelacji wynosiły: r = 0,50 ze skalą do pomiaru Wzoru zachowania A (Type A scale, M = 229,2; SD = 72,7); r = 0,50 ze skalą do pomiaru cech przyspieszenia aktywności i zniecierpliwienia (the Speed and Impatience scale, M = 172,8; SD = 61,8); r = 0,39 ze skalą mierzącą cechę rywalizacyjności (Hard-driving and Competitive scale, M = 115,9; SD = 29,9) oraz r = 0,20 ze skalą mierzącą poziom zaangażowania w pracę (Job Involvement scale, M = 206,0; SD = 46,2). Wyniki badań amerykańskich pozwalają uznać WART za rzetelne i trafne narzędzie do pomiaru wzoru pracoholicznego zachowania. Rzetelność i trafność (teoretyczna) polskiej wersji WART, jak również moc dyskryminacyjna pozycji były przedmiotem weryfikacji w badaniach własnych. Psychometryczne własności kwestionariusza WART w badaniach własnych Metoda Psychometryczne opracowanie polskiej wersji kwestionariusza WART do badań grupowych obejmowało: (a) oszacowanie rzetelności inwentarza, (b) analizę jego struktury wewnętrznej, (c) oszacowanie struktury czynnikowej kwestionariusza, (d) analizę mocy dyskryminacyjnej pozycji. Badania przeprowadzono w czerwcu 2003 roku. Udział w badaniach był dobrowolny i anonimowy. Obliczenia statystyczne wykonano przy użyciu pakietu STATISTICA Osoby badane (N = 50) kategoryzowały 25 pozycji inwentarza według przynależności do pięciu głównych symptomów uzależnienia od pracy. Poprawne kategoryzacje dla poszczególnych pozycji zawierały się w przedziale od 40% do 96%.
5 Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia Osoby badane Badania przeprowadzono na grupie 218 osób: studentów (Uniwersytetu Opolskiego: Instytutu Prawa i Administracji; Politechniki Opolskiej: Wydziału Zarządzania i Inżynierii Produkcji; Uniwersytetu Zielonogórskiego: Instytutu Politologii, Instytutu Filologii Germańskiej) oraz pracowników Zakładów Energetycznych Opole. Z uwagi na niekompletne dane w analizach statystycznych wykorzystano wyniki 211 badanych: 75 studentów i 136 pracowników, w tym 147 kobiet i 62 mężczyzn (dwie osoby nie podały informacji na temat płci), w wieku lat (M = 27,63; SD = 8,39, jedna osoba nie podała informacji na temat wieku). W celu zapewnienia jak największej rzetelności wyników, respondentów nie informowano o rzeczywistym celu badania. Wyniki Rzetelność Rzetelność kwestionariusza WART oszacowano metodą zgodności wewnętrznej (braki danych usuwano przypadkami, N ważnych = 187). Wartość wpółczynnika alfa Cronbacha wyniosła 0,87 (M = 57,72; SD = 10,62; średnia korelacja między pozycjami: 0,21). Współczynnik rzetelności oraz wartości statystyk opisowych były bardzo zbliżone do tych, które otrzymano w badaniach amerykańskich (Robinson i in., 1992; Robinson i Post, 1995) (zob. Tabela 1). Wyniki dotyczące rzetelności wskazują, że polską wersję kwestionariusza WART cechuje wysoka rzetelność pomiaru i nie odbiega on pod tym względem od amerykańskiego pierwowzoru. Tabela 1 Zestawienie porównawcze parametrów statystycznych kwestionariusza WART w badaniach polskich i amerykańskich Parametry statystyczne Badania amerykańskie (dane pochodzące z różnych źródeł) Badania własne M 59,4 1 / 59,5 2 57,72 3 SD 8,28 1 / 8, ,62 α Cronbacha 0,85 4 0,87 Średnia korelacja między pozycjami 0,26 5 0,21 1, 2 Wartości otrzymane w badaniu techniką rzetelności testu-retestu w I i II pomiarze, N = 151 (źródło: Robinson i in.,1992). 3 Wartość uzyskana metodą badania zgodności wewnętrznej (α Cronbacha), N = N = 151 (źródło: Robinson i in., 1992). 5 Źródło: Robinson i Post, 1995.
6 76 Kamila Wojdyło Analiza struktury wewnętrznej kwestionariusza Wyniki analizy struktury wewnętrznej kwestionariusza wskazują na jego zadowalającą zgodność wewnętrzną ze względu na pomiar zmiennej pracoholizmu. Wartości korelacji poszczególnych pozycji WART z wynikiem ogólnym inwentarza (bez pozycji) wahały się w granicach od + 0,19 do + 0,62 (dla większości pozycji przekraczały wartość 0,39). Najniższy współczynnik korelacji jednej z pozycji (1) z wynikiem ogólnym (0,19) sugerował zasadność jej usunięcia. Ponieważ jednak pozycja ta była użyteczna w projekcie skali rzetelnej (wyeliminowanie jej nie wpływało na podwyższenie rzetelności testu: alfa Cronbacha po wyeliminowaniu pozycji wynosiło 0,87), została zachowana w skali. Analiza czynnikowa W celu weryfikacji teoretycznej struktury polskiej wersji WART zastosowano metodę eksploracyjnej analizy czynnikowej (EFA). Oczekiwano ujawnienia się pięciu czynników, które odpowiadałyby wymiarom teoretycznym pięciu głównym symptomom pracoholizmu, będących podstawą konstrukcji narzędzia (Robinson i Post, 1994; zob. wyżej: trafność fasadowa wersji amerykańskiej WART). Czynniki do rotacji wyodrębniano zredukowaną metodą składowych głównych, następnie rotowano ukośnie z zastosowaniem modułu analizy hierarchicznej czynników ukośnych w programie STATISTICA 6.0 (por. Zakrzewska, 1994). Decyzję o liczbie czynników (składowych) do rotacji podjęto, posługując się testem scree Cattella (N ważnych = 187, do wyznaczenia liczby czynników przyjęto maksymalną możliwą ich liczbę 25 wyznaczoną przez liczbę pozycji kwestionariusza). Wyodrębniono pięć składowych o wartościach własnych powyżej linii testu osypiska. Liczba uzyskanych techniką osypiska czynników była zgodna z leżącą u podstaw konstrukcji WART koncepcją pięciu głównych wymiarów pracoholizmu (Robinson i Post, 1994). Założono, że czynniki (które reprezentowałyby pięć swoistych wymiarów pracoholizmu) powinny być skorelowane i tworzyć superczynnik czynnik wspólny (pracoholizm), w związku z czym osie czynników rotowano do prostej struktury ukośnie, techniką hierarchicznej analizy czynnikowej. Rotację skośną zastosowano również ze względu na to, że nie wymusza ortogonalności skupień zmiennych, tj. dopuszcza możliwość skorelowania czynników, nie wykluczając otrzymania struktury prostej. Rezultaty hierarchicznej analizy czynnikowej przedstawiono w tabelach 2 4. Z analizy macierzy korelacji czynników wynikało, że są one ze sobą powiązane (nieortogonalne) i może istnieć latentny czynnik wspólny (Tabela 3).
7 Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia Skupienia ładunków, określające czynniki skośne dla analizy hierarchicznej Tabela 2 Pozycje WART Czynnik 1 Czynnik 2 Czynnik 3 Czynnik 4 Czynnik 5 1 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,383 Wartość własna 6,275 2,321 1,508 1,372 1,177 % ogółu wariancji 25,099 9,282 6,034 5,490 4,709 Zakres wyjaśnionej wariancji wynosi 50,615%. Korelacje między czynnikami skośnymi Czynniki , ,528 0, ,099 0,142 0, ,640 0,494 0,482 0,051 Tabela 3
8 78 Kamila Wojdyło Czynnik ogólny (wtórny) i czynniki swoiste (pierwotne) WART Tabela 4 Pozycje WART Czynnik ogólny Czynnik 1 Czynnik 2 Czynnik 3 Czynnik 4 Czynnik 5 1 0, ,360 0, ,515 0, ,362 0, ,435 0, ,383 0, ,575 0, , , , ,418 0, ,467 0, , ,327 0, , ,428 0, ,525 0, , ,536 0, ,497 0, ,355 0, ,641 0, ,569 0, ,500 0, ,399 0,392 Uwaga: Kursywą oznaczono pozycje, które nie weszły w obszar czynników swoistych lub do obszaru czynnika ogólnego z uwagi na wartości ładunków czynnikowych < 0,30. Wyłoniono jeden ogólny czynnik pracoholizmu, który agregował większość z 25 pozycji WART (zob. Tabela 4). Zgodnie z przyjętym kryterium wartości ładunków czynnikowych wynoszących 0,30 i mniej jako zbyt słabo reprezentujących dany czynnik (por. Frankfort-Nachmias i Nachmias, 2001) można stwierdzić, że pięć pozycji WART (1, 9, 10, 13, 15) uzyskało niski poziom nasycenia na czynniku ogólnym. Ponadto dwie pozycje (8, 18) były nieznacząco nasycone czynnikiem swoistym. Rezultat ten można tłumaczyć efektem przesunięcia w wyniku rotacji ukośnej do struktury hierarchicznej wartości ładunków czynnikowych tych pozycji ze swoistego obszaru pracoholizmu do obszaru ogólnego czynnika pracoholizmu. Generalnie, relatywnie słabsze ładunki pięcioczynnikowej struktury modelu hierarchicznego WART (Tabela 4) w porównaniu ze strukturą ukośną (Tabela 2) wskazywały, że ortogonalność struktury hierarchicznej jest bardziej wymuszona. W związku z niejasnością co do natury
9 Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia zestawu czynników modelu hierarchicznego, w interpretacji posłużono się modelem ukośnym, w którym czynniki agregowały wszystkie pozycje i przez to lepiej wyjaśniały jego strukturę, poddając się jednoznacznej interpretacji (Tabela 2). Poza tym skośną strukturę charakteryzował wysoki stopień nasycenia pozycji danym czynnikiem dla większości pozycji przekraczał wartość 0,5. Wyodrębniono pięć wymiarów pracoholizmu, które najlepiej daje się opisać jako: Czynnik 1: Obsesja Pracy/Kompulsja (obsesyjno-kompulsyjne zaangażowanie w pracę); Czynnik 2: Emocjonalne Pobudzenie/Perfekcjonizm; Czynnik 3: Przeciążenie Pracą; Czynnik 4: Orientacja na Wynik (efekty pracy); Czynnik 5: Poczucie Własnej Wartości (znaczenie pracy dla poczucia własnej wartości). Czynniki te wyjaśniały w sumie 50,61% wariancji wspólnej (zob. Tabela 2). Zdecydowanie dominujący siedmiopozycyjny czynnik pierwszy (o wartości własnej 6,27) wyjaśniał bilsko połowę (25,10%) wariancji wspólnej. Wynik ten można traktować jako empiryczne potwierdzenie założenia o decydującym znaczeniu właściwości obsesji-kompulsji w syndromie uzależnienia od pracy. Drugi, również siedmiopozycyjny czynnik Emocjonalne Pobudzenie/ /Perfekcjonizm (o wartości własnej 2,32) wyjaśniał 9,28% wariancji. Trzy pozostałe czynniki miały znacznie słabsze wartości własne (zawierające się w przedziale od 1,18 do 1,51) i wyjaśniały stosunkowo mniej wariancji. Czynniki skorelowane były ze sobą na poziomie przeciętnym i wysokim, wartości korelacji zawierały się w przedziale od 0,42 do 0,64 (z wyjątkiem czynnika czwartego) (Tabela 3) 4. Względnie niskie korelacje wymiaru Orientacja na Wynik z pozostałymi czynnikami wskazywały na jego niezależność. Można przypuszczać, że cecha orientacji na wynik nie jest specyficzna dla wzoru zachowania pracoholicznego, lecz charakterystyczna również dla niego. Innymi słowy, cecha ta nie różnicuje pracoholików od innych osób jest także związana, na przykład, ze Wzorem zachowania A. Powyższe rozumowanie potwierdzają wyniki hierarchicznej analizy czynnikowej oraz analizy struktury wewnętrznej inwentarza. Pozycje 9 i 10 (wchodzące w skład czynnika czwartego) w najniższym stopniu nasycone były ogólnym czynnikiem pracoholizmu (wartości ładunków odpowiednio: 0,21; 0,20) oraz korelowały relatywnie nisko z ogólnym wynikiem kwestionariusza (odpowiednio: 0,24; 0,26). To wskazuje, że orientacja na wynik ma przypuszczalnie niewiele wspólnego z syndromem uzależnienia od pracy. Pięcioczynnikowa struktura WART uzyskana w próbie polskiej nie replikowała całkowicie wyników badań amerykańskich (Robinson i Post, 1994) zarówno pod względem nazw symptomów pracoholizmu (wymiarów), jak i ich struktury (pozycji). Poszczególne wymiary w badaniach amerykańskich i ich składowe przedstawiały się następująco: (1) Przeciążenie Pracą (pozycje: 3, 5, 6, 7, 4 Interpretacji wartości korelacji dokonano na podstawie zaproponowanej przez Stanisza (1998, s. 205) skali, wyznaczającej poziom przeciętny korelacji w zakresie 0,3 r xy < 0,5, natomiast poziom wysoki korelacji w zakresie: 0,5 r xy < 0,7.
10 80 Kamila Wojdyło 15); (2) Poczucie Własnej Wartości (8, 9, 10, 19, 20); (3) Kontrola/Perfekcjonizm (1, 2, 4, 11, 12, 16, 17, 18, 21, 22, 25); (4) Zaniedbywanie Bliskich Związków (23, 24); (5) Umysłowe Zaabsorbowanie/Odniesienie do Przyszłości (13, 14). W tabeli 5 przedstawiono porównawcze zestawienie wymiarów kwestionariusza WART i ich składowych w badaniach polskich i amerykańskich. Tabela 5 Strukturalna charakterystyka porównawcza wymiarów WART w badaniach własnych i amerykańskich Pozycje Badania własne Badania amerykańskie O/K EP/P PP OW PWW PP PWW K/P ZBZ UZ Objaśnienia skrótów: O/K Obsesja/Kompulsja; EP/P Emocjonalne Pobudzenie/Perfekcjonizm; PP Przeciążenie Pracą; OW Orientacja na Wynik; PWW Poczucie Własnej Wartości, K/P Kontrola/ /Perfekcjonizm; ZBZ Zaniedbywanie Bliskich Związków; UZ Umysłowe Zaabsorbowanie. Kolorem szarym oznaczono pozycje składowe wchodzące w skład wymiarów tożsamych w obu badaniach. Dziesięć pozycji wyjaśniało tożsame wymiary w badaniach polskich i amerykańskich (Robinson i Post, 1994). Pięć pozycji (2, 4, 12, 16 i 17) określono zgodnie jako symptomy perfekcjonizmu (w badaniach polskich był to czynnik Emocjonalne Pobudzenie/Perfekcjonizm; w badaniach amerykańskich Kontrola/Perfekcjonizm). Cztery inne pozycje weszły w skład czynnika Przeciążenie Pracą (3, 5, 6, 7). Pozycja 8 określała (zarówno w badaniach amerykańskich, jak i polskich) wymiar Poczucie Własnej Wartości.
11 Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia Moc dyskryminacyjna Do oszacowania mocy dyskryminacyjnej pozycji kwestionariusza WART wykorzystano metodę analizy różnic między grupami skrajnymi (Hornowska, 2001, s. 182). Wskaźnikiem mocy dyskryminacyjnej danej pozycji WART była istotność statystycznej różnicy między średnim wynikiem dla danej pozycji, jaki uzyskały osoby w grupie górnej, i średnim wynikiem dla pozycji, uzyskanym przez osoby w grupie dolnej. Grupy skrajne wyróżniono na podstawie wartości kwartylowych (rozstęp obserwowany wyników zawierał się w przedziale 35 86, M = 57,41; SD = 10,44, N ważnych 211; wartości kwartyla dolnego i górnego wynosiły odpowiednio: 50 i 64). Górna grupa obejmowała 25% osób z najwyższymi wynikami w kwestionariuszu, zawierającymi się w przedziale od 64 do 86 (N = 54; M = 71,41; SD = 6,13). Grupę dolną tworzyło 25% osób z wynikami najniższymi, zawierającymi się w przedziale od 35 do 50 (N = 58; M = 45,59; SD = 3,94). Do grupy środkowej (drugi i trzeci kwartyl) weszło 99 osób z wynikami z przedziału (M = 56,70 i SD = 3,59). Do analizy różnic międzygrupowych zastosowano jednoczynnikową analizę wariancji ANOVA 5. Rezultaty analizy wariancji wraz ze wskaźnikami siły związku między daną pozycją kwestionariusza a cechą pracoholizmu dla próby h 2 oraz populacji (ω 2 ) przedstawiono w Tabeli 6. Dla oszacowania wartości omega kwadrat korzystano ze wzoru: ω 2 = (SS EFEKT (p 1) MS BŁĄD SS CAŁA + MS BŁĄD wartość eta kwadrat obliczono ze wzoru: 100% h 2 = SS EFEKT 100% SS CAŁAMMMMM Z analizy wskaźników zróżnicowania międzygrupowego (ω 2 ) wynika, że więcej niż połowa (56%) pozycji kwestionariusza WART wyjaśnia zróżnicowanie ze względu na cechę pracoholizmu w około 30% i wyżej (8 pozycji różnicowało na poziomie około 40% i więcej; 6 pozycji nieco mniej lub nieco więcej niż 30%). Takie rezultaty pozwalają wnioskować o zadowalającej mocy dyskryminacyjnej pozycji WART. 5 Współczynniki W testu Shapiro-Wilka wskazywały, że rozkład wyników dla wszystkich pozycji WART w porównywanych grupach istotnie statystycznie (p < 0,001) odbiegał od rozkładu normalnego, w przypadku 12 (z 25 pozycji) stwierdzono również brak jednorodności wariancji (wartości testu F [1,95] Levene a wahały się w granicach od 4,97 do 38,65; p < 0,03). Przyjmuje się, że statystyka F jest w znacznym stopniu odporna na odchylenia rozkładów od normalności oraz naruszenie założenia o jednorodności wariancji w próbie, z wyjątkiem sytuacji, w której wartości średnich i wariancji (lub odchyleń standardowych) w obrębie grup byłyby ze sobą skorelowane (im wyższa średnia, tym większa wariancja) (Ferguson i Takane, 2003; Lindman, 1974). Analiza relacji odchyleń wyników do średnich w obrębie grup dla 12 pozycji WART, które nie spełniały założeń o równości wariancji wykazała brak odstających obserwacji (wartość r = 0 dla wszystkich pozycji, obliczenia wykonano pakietem STATISTICA 5.1, wersja 97).
12 82 Kamila Wojdyło Tabela 6 Rezultaty jednoczynnikowej analizy wariancji wraz ze wskaźnikami całkowitej wariancji zmiennej pracoholizmu (eta (η) 2 dla próby i omega (ω) 2 dla populacji) wyjaśnianej przez 25 pozycji kwestionariusza WART Treść pozycji kwestionariusza F (1,110) 1. Wolę większość rzeczy wykonywać samodzielnie, niż prosić o pomoc. 10,67 8,84 7,94 2. Niecierpliwię się, gdy muszę czekać na kogoś innego lub na coś, co trwa zbyt długo. η 2 (%) ω 2 (%) 39,69 26,51 25,67 3. Wydaje się, że spieszę się i ścigam z czasem. 71,85 b 40,17 39,39 4. Irytuję się, gdy ktoś przerywa mi w chwili, kiedy jestem czymś zajęta/y. 61,03 a 36,54 35,72 5. Jestem stale zajęta/y i zbyt wiele rzeczy wykonuję natychmiast. 78,30 d 41,80 41,05 6. Równocześnie robię dwie lub trzy rzeczy, np. jem i zapisuję sprawy istotne w chwili, gdy rozmawiam przez telefon. 7. Zbytnio angażuję się, biorąc na swoje barki więcej, niż jestem w stanie udźwignąć 55,04 d 33,55 32,74 74,26 d 40,52 39,76 8. Mam poczucie winy, gdy nie jestem czymś zajęta/y. 29,53 21,17 20,30 9. Ważnym jest dla mnie, abym widziała/widział konkretne rezultaty mojej pracy. 10,79 8,94 8, Bardziej interesuje mnie wynik mojej pracy niż sam proces. 27,74 20,14 19, Jak dla mnie, wszystko porusza się i dzieje zbyt wolno. 33,91 d 23,73 22, Tracę panowanie nad sobą, jeśli sprawy nie idą po mojej myśli. 102,41 48,21 47, Nie zdając sobie z tego sprawy, zadaję ponownie to samo pytanie, chociaż już dawno otrzymałam/em na nie odpowiedź. 14. Wiele czasu spędzam planując i myśląc o przyszłych zdarzeniach, ignorując to, co dzieje się tu i teraz. 32,74 22,94 22,08 35,07 24,17 23, Kontynuuję pracę nawet wtedy, gdy współpracownicy ogłosili jej koniec. 17,25 d 13,66 12, Złoszczę się, gdy ludzie nie są w stanie sprostać moim wymaganiom. 49,95 c 31,62 30, Denerwuję się, gdy jestem w sytuacji, której nie mogę kontrolować. 88,90 c 45,15 44, Wywieram na siebie nacisk, narzucając sobie nieprzekraczalne terminy pracy. 115,11 c 51,59 50, Trudno jest mi odprężyć się, gdy nie pracuję. 43,87 c 28,89 28, Poświęcam więcej czasu na pracę niż na spotkania z przyjaciółmi, zainteresowania czy też inne formy spędzania czasu wolnego. 21. Zagłębiam się w projekcie przed zakończeniem poszczególnych faz jedynie po to, aby zacząć jako pierwsza/y. 47,39 30,11 29,29 32,35 d 22,89 22, Denerwuję się na siebie, gdy popełniam nawet najmniejszy błąd. 110,36 50,08 49, Poświęcam więcej myśli, czasu i energii pracy niż związkom z przyjaciółmi czy osobami, które kocham. 24. Zapominam, ignoruję lub lekceważę urodziny, zjazdy, rocznice czy wakacje. 25. Podejmuję ważne decyzje, zanim poznam wszystkie fakty i dokładnie je przemyślę. p < 0,001 (dla pozycji 1 i 9 p < 0,002) Objaśnienia: a (1,106); b (1,107); c (1,108); d (1,109). 75,32 40,64 39,89 28,48 20,57 19,70 42,73 27,98 27,14
13 Kwestionariusz Pracoholizmu (WART) adaptacja narzędzia Wnioski Podsumowując: badanie kwestionariuszem WART wykazało zadowalającą (porównywalną do wersji amerykańskiej) rzetelność i trafność teoretyczną pomiaru oraz moc dyskryminacyjną pozycji narzędzia. Na podstawie współczynników korelacji pozycji z ogólnym wynikiem inwentarza wnioskować można, że polska wersja WART jest narzędziem jednorodnym. Pięcioczynnikowa struktura kwestionariusza jest zgodna z teoretyczną wiedzą o pracoholizmie. Wszystkie pozycje istotnie statystycznie różnicowały badane osoby. Uzyskane rezultaty pozwalają przyjąć, że polska wersja kwestionariusza WART jest rzetelnym i trafnym narzędziem i może być wykorzystywana w badaniach naukowych do różnicowania osób pod względem cechy pracoholizmu. W odniesieniu do trafności inwentarza należy jednak zauważyć, że uzyskane dane mają charakter wstępny i wymagają uzupełnienia wynikami badań dotyczącymi związku konstruktu z innymi zmiennymi, jak również skuteczności narzędzia w diagnozowaniu i prognozowaniu uzależnienia od pracy. Poza tym niezbędne jest także opracowanie norm dla populacji polskiej, umożliwiających dokonywanie indywidualnej diagnozy poziomu uzależnienia od pracy. Bibliografia Drwal, R. Ł. (1995). Adaptacja kwestionariuszy osobowości. Wybrane zagadnienia i techniki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Ferguson, G. A., Takane, Y. (2003). Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. Hornowska, E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Lindman, H. R. (1974). Analysis of variance in complex experimental designs. San Francisco: W. H. Freeman and Co. Robinson, B. E. (1996). Concurrent validity of the Work Addiction Risk Test as a measure of workaholism. Psychological Reports, 79, Robinson, B. E. (1998). Chained to the desk. New York and London: New York University Press. Robinson, B. E., Phillips, B. (1995). Measuring workaholism: Content validity of the work addiction risk test. Psychological Reports, 77, Robinson, B. E., Post, P. (1994). Validity of the work addiction risk test. Perceptual and Motor Skills, 78, Robinson, B. E., Post, P. (1995). Split-half reliability of the Work Addiction Risk Test: Development of a measure of workaholism. Psychological Reports, 76, Robinson, B. E., Post, P., Khakee, J. (1992). Test-retest reliability of the work addiction risk test. Perceptual and Motor Skills, 74, 926. Stanisz, A. (1998). Przystępny kurs statystyki w oparciu o program STATISTICA PL na przykładach z medycyny. Kraków: Statsoft Polska.
14 84 Kamila Wojdyło Wojdyło, K. (2003). Charakterystyka problemu uzależnienia od pracy w świetle dotychczasowych badań. Nowiny Psychologiczne, 3, Wojdyło, K. (2004). Pracoholizm rozważania nad osobowościowymi wyznacznikami obsesji pracy. Nowiny Psychologiczne, 2, Zakrzewska, M. (1994). Analiza czynnikowa w budowaniu i sprawdzaniu modeli psychologicznych. Seria Psychologia i Pedagogika Nr 95. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. Kamila Wojdyło Erziehungs-, Familien- und Lebensberatungsstelle des Naemi-Wilke-Stiftes Guben Germany The Work Addiction Risk Test (WART) Polish adaptation and preliminary analysis of its psychometric properties The aim of the presented study was the Polish adaptation of the Work Addiction Risk Test (WART, Robinson, 1998; Robinson and Phillips, 1995) and investigating its psychometric characteristics. The questionnaire measures addictive work patterns. The psychometric properties of the Polish version of the inventory were verified in a study with students and workers (N = 218). Statistical analyses of the questionnaire included assessment of the inventory s reliability, construct validity and discriminative power. The Cronbach alpha coefficient (0.87) indicated satisfactory internal consistency. Correlations between the items and the global score on the Work Addiction Risk Test indicated satisfactory homogeneity. Exploratory factor analysis was applied to verify the theoretical structure of the questionnaire. Five basic dimensions were identified which, according to the theory, constitute the workaholism construct: (1) Obsession/Compulsion (2) Emotional Arousal/Perfectionism (3) Overdoing (4) Outcome Orientation and (5) Self-Worth. The factors accounted for 50.61% of the total variance. Each of the 25 items discriminated significantly between respondents with regard to addictive work patterns. These findings support the conclusion, that the WART is a valid and reliable questionnaire of addictive work patterns.
5. WNIOSKOWANIE PSYCHOMETRYCZNE
5. WNIOSKOWANIE PSYCHOMETRYCZNE Model klasyczny Gulliksena Wynik otrzymany i prawdziwy Błąd pomiaru Rzetelność pomiaru testem Standardowy błąd pomiaru Błąd estymacji wyniku prawdziwego Teoria Odpowiadania
Bardziej szczegółowoPsychometria PLAN NAJBLIŻSZYCH WYKŁADÓW. Co wyniki testu mówią nam o samym teście? A. Rzetelność pomiaru testem. TEN SLAJD JUŻ ZNAMY
definicja rzetelności błąd pomiaru: systematyczny i losowy Psychometria Co wyniki testu mówią nam o samym teście? A. Rzetelność pomiaru testem. rozkład X + błąd losowy rozkład X rozkład X + błąd systematyczny
Bardziej szczegółowoZadanie 1. Za pomocą analizy rzetelności skali i wspólczynnika Alfa- Cronbacha ustalić, czy pytania ankiety stanowią jednorodny zbiór.
L a b o r a t o r i u m S P S S S t r o n a 1 W zbiorze Pytania zamieszczono odpowiedzi 25 opiekunów dzieci w wieku 8. lat na następujące pytania 1 : P1. Dziecko nie reaguje na bieżące uwagi opiekuna gdy
Bardziej szczegółowoćwiczenia 30 zaliczenie z oceną
Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Krzysztof Fronczyk Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów: Stacjonarne
Bardziej szczegółowoTrafność czyli określanie obszaru zastosowania testu
Trafność czyli określanie obszaru zastosowania testu Trafność jest to dokładność z jaką test mierzy to, co ma mierzyć Trafność jest to stopień, w jakim test jest w stanie osiągnąć stawiane mu cele Trafność
Bardziej szczegółowo7. Trafność pomiaru testowego
7. Trafność pomiaru testowego v Pojęcie trafności testu v Rodzaje trafności v Metody szacowania trafności treściowej i kryterialnej v Metody szacowania trafności teoretycznej Przesunięcie akcentu z pojęcia
Bardziej szczegółowo1. TESTY PSYCHOLOGICZNE
1. TESTY PSYCHOLOGICZNE 1. pojęcie testu psychologicznego 2. zastosowanie 3. podstawowe wymogi (standaryzacja, obiektywność, rzetelność, trafność, normalizacja) 4. cecha psychologiczna w ujęciu psychologicznym
Bardziej szczegółowoSzczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)
Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć) 1. Populacja generalna a losowa próba, parametr rozkładu cechy a jego ocena z losowej próby, miary opisu statystycznego
Bardziej szczegółowoSzczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)
Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć) 1. Populacja generalna a losowa próba, parametr rozkładu cechy a jego ocena z losowej próby, miary opisu statystycznego
Bardziej szczegółowoMetodologia badań psychologicznych. Wykład 4 Testy
Metodologia badań psychologicznych Lucyna Golińska SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK Wykład 4 Testy Definicja testu Pierwszy test- James McKeen Cattell w 1890r. (mental test and measurements) test do badania zdolności
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez. Marcin Zajenkowski. Marcin Zajenkowski () Testowanie hipotez 1 / 25
Testowanie hipotez Marcin Zajenkowski Marcin Zajenkowski () Testowanie hipotez 1 / 25 Testowanie hipotez Aby porównać ze sobą dwie statystyki z próby stosuje się testy istotności. Mówią one o tym czy uzyskane
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ STOSOWANIA TESTÓW W BIZNESIE. dr Victor Wekselberg Dyrektor Działu Doradztwa Organizacyjnego w Instytucie Rozwoju Biznesu
EFEKTYWNOŚĆ STOSOWANIA TESTÓW W BIZNESIE dr Victor Wekselberg Dyrektor Działu Doradztwa Organizacyjnego w Instytucie Rozwoju Biznesu ZAWARTOŚĆ PREZENTACJI 1. Kilka wyników z badania ankietowego Instytutu
Bardziej szczegółowoPomiar gotowości szkolnej uczniów za pomocą skali quasi-obserwacyjnej
Centralna Komisja Egzaminacyjna Pomiar gotowości szkolnej uczniów za pomocą skali quasi-obserwacyjnej Aleksandra Jasioska Zespół badawczy EWD, Centralna Komisja Egzaminacyjna Instytut Badao Edukacyjnych
Bardziej szczegółowoAnalizy wariancji ANOVA (analysis of variance)
ANOVA Analizy wariancji ANOVA (analysis of variance) jest to metoda równoczesnego badania istotności różnic między wieloma średnimi z prób pochodzących z wielu populacji (grup). Model jednoczynnikowy analiza
Bardziej szczegółowoPsychometria. klasyczna teoria rzetelności testu. trafność. Co wyniki testu mówią nam o samym teście? B. Trafność pomiaru testem.
Psychometria Co wyniki testu mówią nam o samym teście? B. Trafność pomiaru testem. klasyczna teoria rzetelności testu W6 dr Łukasz Michalczyk Trafność czy udało się zmierzyć to, co zamierzaliśmy zmierzyć
Bardziej szczegółowoStatystyka i Analiza Danych
Warsztaty Statystyka i Analiza Danych Gdańsk, 20-22 lutego 2014 Zastosowania analizy wariancji w opracowywaniu wyników badań empirycznych Janusz Wątroba StatSoft Polska Centrum Zastosowań Matematyki -
Bardziej szczegółowoWykorzystanie testu Levene a i testu Browna-Forsythe a w badaniach jednorodności wariancji
Wydawnictwo UR 2016 ISSN 2080-9069 ISSN 2450-9221 online Edukacja Technika Informatyka nr 4/18/2016 www.eti.rzeszow.pl DOI: 10.15584/eti.2016.4.48 WIESŁAWA MALSKA Wykorzystanie testu Levene a i testu Browna-Forsythe
Bardziej szczegółowo10. Podstawowe wskaźniki psychometryczne
10. Podstawowe wskaźniki psychometryczne q analiza własności pozycji testowych q metody szacowania mocy dyskryminacyjnej q stronniczość pozycji testowych q własności pozycji testowych a kształt rozkładu
Bardziej szczegółowo15. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ
15. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ Efekty kształcenia: wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne Przedmiotowe efekty kształcenia Pytania i zagadnienia egzaminacyjne EFEKTY KSZTAŁCENIA WIEDZA Wykazuje się gruntowną
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych. Wnioskowanie statystyczne
Testowanie hipotez statystycznych Wnioskowanie statystyczne Hipoteza statystyczna to dowolne przypuszczenie co do rozkładu populacji generalnej (jego postaci funkcyjnej lub wartości parametrów). Hipotezy
Bardziej szczegółowoPrzykład 1. (A. Łomnicki)
Plan wykładu: 1. Wariancje wewnątrz grup i między grupami do czego prowadzi ich ocena 2. Rozkład F 3. Analiza wariancji jako metoda badań założenia, etapy postępowania 4. Dwie klasyfikacje a dwa modele
Bardziej szczegółowoW kolejnym kroku należy ustalić liczbę przedziałów k. W tym celu należy wykorzystać jeden ze wzorów:
Na dzisiejszym wykładzie omówimy najważniejsze charakterystyki liczbowe występujące w statystyce opisowej. Poszczególne wzory będziemy podawać w miarę potrzeby w trzech postaciach: dla szeregu szczegółowego,
Bardziej szczegółowoWALIDACJA SKALI OCENY NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z SIECI SPOŁECZNOŚCIOWYCH (SONKSS)
WALIDACJA SKALI OCENY NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z SIECI SPOŁECZNOŚCIOWYCH (SONKSS) dr hab. Paweł Izdebski prof. nadzw. mgr Martyna Kotyśko Instytut Psychologii Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Grant: Osobowościowe
Bardziej szczegółowoSylabus. Zaawansowana analiza danych eksperymentalnych (Advanced statistical analysis of experimental data)
Sylabus Nazwa przedmiotu (w j. polskim i angielskim) Nazwisko i imię prowadzącego (stopień i tytuł naukowy) Rok i semestr studiów Zaawansowana analiza danych eksperymentalnych (Advanced statistical analysis
Bardziej szczegółowoStatystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl
Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Statystyczna teoria korelacji i regresji (1) Jest to dział statystyki zajmujący
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Zastosowanie średnich w statystyce i matematyce. Podstawowe pojęcia statystyczne. Streszczenie.
SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza:
Bardziej szczegółowoZad. 4 Należy określić rodzaj testu (jedno czy dwustronny) oraz wartości krytyczne z lub t dla określonych hipotez i ich poziomów istotności:
Zadania ze statystyki cz. 7. Zad.1 Z populacji wyłoniono próbę wielkości 64 jednostek. Średnia arytmetyczna wartość cechy wyniosła 110, zaś odchylenie standardowe 16. Należy wyznaczyć przedział ufności
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE
STATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE 1 W trakcie badania obliczono wartości średniej (15,4), mediany (13,6) oraz dominanty (10,0). Określ typ asymetrii rozkładu. 2 Wymień 3 cechy rozkładu Gauss
Bardziej szczegółowoXXII Konferencja Psychologii Rozwojowej Uniwersytet Gdański, 27-29 V 2013. Polska adaptacja
XXII Konferencja Psychologii Rozwojowej Uniwersytet Gdański, 27-29 V 2013 Polska adaptacja Reasons Kwestionariusza behind motivation Motywów Rodzicielskich to have a child: Is a second child wanted Warrena
Bardziej szczegółowoSzukanie struktury skali mierzącej problematyczne zachowania finansowe.
Szukanie struktury skali mierzącej problematyczne zachowania finansowe. Celem poniższej analizy było stworzenie skali mierzącej problematyczne zachowania finansowej. Takie zachowania zdefiniowano jako
Bardziej szczegółowoPopulacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część
Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część populacji, którą podaje się badaniu statystycznemu
Bardziej szczegółowoZmienne zależne i niezależne
Analiza kanoniczna Motywacja (1) 2 Często w badaniach spotykamy problemy badawcze, w których szukamy zakresu i kierunku zależności pomiędzy zbiorami zmiennych: { X i Jak oceniać takie 1, X 2,..., X p }
Bardziej szczegółowoTrafność egzaminów w kontekście metody EWD
Trafność egzaminów w kontekście metody EWD Aleksandra Jasińska (a.jasinska@ibe.edu.pl) Tomasz Żółtak (t.zoltak@ibe.edu.pl) Instytut Badań Edukacyjnych ul. Górczewska 8 01-180 Warszawa JESIENNA SZKOŁA EWD
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM 3. Jeśli p α, to hipotezę zerową odrzucamy Jeśli p > α, to nie mamy podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej
LABORATORIUM 3 Przygotowanie pliku (nazwy zmiennych, export plików.xlsx, selekcja przypadków); Graficzna prezentacja danych: Histogramy (skategoryzowane) i 3-wymiarowe; Wykresy ramka wąsy; Wykresy powierzchniowe;
Bardziej szczegółowoCz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. (do zastosowania w roku akademickim 2015/16) Kod Punktacja ECTS* 3. Dr hab. Tadeusz Sozański
KARTA KURSU (do zastosowania w roku akademickim 2015/16) Nazwa Statystyka 2 Nazwa w j. ang. Statistics 2 Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator Dr hab. Tadeusz Sozański (koordynator, konwersatorium) Zespół
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 014/015 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoStandardowe techniki diagnostyczne
Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Standardowe techniki diagnostyczne Zajęcia nr 13: Pomiar stylów radzenia sobie ze stresem Mgr Karolina Stala Co powinno znaleźć się w raporcie zbiorczym?
Bardziej szczegółowoRodzaje testów. Testy. istnieje odpowiedź prawidłowa. autoekspresja brak odpowiedzi prawidłowej ZGADYWANIE TRAFNOŚĆ SAMOOPISU
Rodzaje testów Testy wiedza umiejętności zdolności właściwości poznawcze właściwości afektywne uczucia postawy osobowość emocje wierzenia istnieje odpowiedź prawidłowa autoekspresja brak odpowiedzi prawidłowej
Bardziej szczegółowoKognitywistyka II r. Terminy wykładów. Literatura - psychometria. Teorie inteligencji i sposoby jej pomiaru (1)
Kognitywistyka II r Teorie inteligencji i sposoby jej pomiaru (1) Terminy wykładów 13. 03. 2008 27. 03. 2008 03. 04. 2008 17. 04. 2008 24. 04. 2008 08. 05. 2008 15. 05. 2008 29. 05. 2008 05. 06. 2008 12.
Bardziej szczegółowoAnaliza wariancji - ANOVA
Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji jest metodą pozwalającą na podział zmienności zaobserwowanej wśród wyników eksperymentalnych na oddzielne części. Każdą z tych części możemy przypisać oddzielnemu
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE. Wydział Nauk o Zdrowiu. Mariola Kicia
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Mariola Kicia OCENA POZIOMU LĘKU I STRESU W GRUPIE KOBIET HOSPITALIZOWANYCH Z POWODU PORONIENIA Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
Bardziej szczegółowoWIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI. Test zgodności i analiza wariancji Analiza wariancji
WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI Test zgodności i analiza wariancji Analiza wariancji Test zgodności Chi-kwadrat Sprawdza się za jego pomocą ZGODNOŚĆ ROZKŁADU EMPIRYCZNEGO Z PRÓBY Z ROZKŁADEM HIPOTETYCZNYM
Bardziej szczegółowow pierwszym okresie nauki w gimnazjum
Wojdedh Walczak Ośrodek Pedagogiczno-Wydawniczy CHEJRON w Łodzi Związek pomiędzy dwoma typami oceniania w podstawowej a wynikami osiąganymi przez uczniów w pierwszym okresie nauki w gimnazjum Wstęp Niniejsze
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Statystyka matematyczna (STA230) 2. KIERUNEK: MATEMATYKA. 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Statystyka matematyczna (STA230) 2. KIERUNEK: MATEMATYKA 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 6 6. LICZBA GODZIN: 30
Bardziej szczegółowoPsychological reports: Employment Psychology and Marketing, 2015, 117 (1), resources model, JD-R) :
Psychological reports: Employment Psychology and Marketing, 2015, 117 (1), 103-115 Badanie dotyczyło związku pomiędzy studenckim cynizmem (student cynicism) a studenckim wypaleniem (burnout burnout). Postawa
Bardziej szczegółowoPobieranie prób i rozkład z próby
Pobieranie prób i rozkład z próby Marcin Zajenkowski Marcin Zajenkowski () Pobieranie prób i rozkład z próby 1 / 15 Populacja i próba Populacja dowolnie określony zespół przedmiotów, obserwacji, osób itp.
Bardziej szczegółowoKlasyczny model rzetelności H. Gulliksen (1950) X = T +E
Klasyczny model rzetelności H. Gulliksen (1950) gdzie: X = wynik obserwowany T = wynik prawdziwy E = błąd pomiaru X = T +E Założenia: (1) M E = 0 (założenie o nieobciążoności narzędzia pomiarowego) ()
Bardziej szczegółowoMETODOLOGIA BADAŃ HUMANISTYCZNYCH METODYKA NAUCZANIA JĘZYKA OBCEGO CZ.II
METODOLOGIA BADAŃ HUMANISTYCZNYCH METODYKA NAUCZANIA JĘZYKA OBCEGO CZ.II Podział zmiennych Zmienne zależne zmienne, które są przedmiotem badania, których związki z innymi zmiennymi chcemy określić Zmienne
Bardziej szczegółowoZadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii. Zadanie 1.
Zadania ze statystyki cz. 8 I rok socjologii Zadanie 1. W potocznej opinii pokutuje przekonanie, że lepsi z matematyki są chłopcy niż dziewczęta. Chcąc zweryfikować tę opinię, przeprowadzono badanie w
Bardziej szczegółowoAnaliza regresji - weryfikacja założeń
Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy Analiza regresji - weryfikacja założeń mgr Andrzej Stanisz z Zakładu Biostatystyki i Informatyki Medycznej Collegium Medicum UJ w Krakowie (Kierownik Zakładu: prof.
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS
Załącznik nr 5b do Uchwały nr 21/2013 Senatu KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS Wydział Nauk o Zdrowiu Kierunek Profil kształcenia Nazwa jednostki realizującej moduł/przedmiot: Kontakt (tel./email): Osoba odpowiedzialna
Bardziej szczegółowo(narzędzie do pomiaru cech zachowania oprac. dr hab. Zbigniew Spendel)
TEST PSYCHOLOGICZNY/ PEDAGOGICZNY (narzędzie do pomiaru cech zachowania oprac. dr hab. Zbigniew Spendel) 1. Jest narzędziem diagnostycznym posługiwanie się nim musi być uzasadnione celem postępowania diagnostycznego
Bardziej szczegółowoPsychometria. Psychologia potoczna. Psychometria (z gr. psyche dusza, metria miara) Plan wykładów. Plan wykładów. Wprowadzenie w problematykę zajęć
Psychometria Wprowadzenie w problematykę zajęć W 1 Psychologia potoczna potoczne przekonanie dotyczące natury ludzkiego zachowania wyrażające się w zdroworozsądkowych, intuicyjnych twierdzeniach. dr Łukasz
Bardziej szczegółowoRAPORT ZBIORCZY z diagnozy Matematyka PP
RAPORT ZBIORCZY z diagnozy Matematyka PP przeprowadzonej w klasach drugich szkół ponadgimnazjalnych Analiza statystyczna Wskaźnik Wartość wskaźnika Wyjaśnienie Liczba uczniów Liczba uczniów, którzy przystąpili
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do analizy korelacji i regresji
Statystyka dla jakości produktów i usług Six sigma i inne strategie Wprowadzenie do analizy korelacji i regresji StatSoft Polska Wybrane zagadnienia analizy korelacji Przy analizie zjawisk i procesów stanowiących
Bardziej szczegółowoRozkłady statystyk z próby
Rozkłady statystyk z próby Rozkłady statystyk z próby Przypuśćmy, że wykonujemy serię doświadczeń polegających na 4 krotnym rzucie symetryczną kostką do gry, obserwując liczbę wyrzuconych oczek Nr kolejny
Bardziej szczegółowoStatystyka matematyczna dla leśników
Statystyka matematyczna dla leśników Wydział Leśny Kierunek leśnictwo Studia Stacjonarne I Stopnia Rok akademicki 03/04 Wykład 5 Testy statystyczne Ogólne zasady testowania hipotez statystycznych, rodzaje
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 19 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca / 33
Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 19 marca 2018 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca 2018 1 / 33 Analiza struktury zbiorowości miary położenia ( miary średnie) miary zmienności (rozproszenia,
Bardziej szczegółowoWNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE
STATYSTYKA WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE ESTYMACJA oszacowanie z pewną dokładnością wartości opisującej rozkład badanej cechy statystycznej. WERYFIKACJA HIPOTEZ sprawdzanie słuszności przypuszczeń dotyczących
Bardziej szczegółowoKorelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego
Korelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego Współczynnik korelacji opisuje siłę i kierunek związku. Jest miarą symetryczną. Im wyższa korelacja tym lepiej potrafimy
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa. Literatura STATYSTYKA OPISOWA. Wprowadzenie. Wprowadzenie. Wprowadzenie. Plan. Tomasz Łukaszewski
Literatura STATYSTYKA OPISOWA A. Aczel, Statystyka w Zarządzaniu, PWN, 2000 A. Obecny, Statystyka opisowa w Excelu dla szkół. Ćwiczenia praktyczne, Helion, 2002. A. Obecny, Statystyka matematyczna w Excelu
Bardziej szczegółowodr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:
Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie
Bardziej szczegółowoStatystyka i opracowanie danych Podstawy wnioskowania statystycznego. Prawo wielkich liczb. Centralne twierdzenie graniczne. Estymacja i estymatory
Statystyka i opracowanie danych Podstawy wnioskowania statystycznego. Prawo wielkich liczb. Centralne twierdzenie graniczne. Estymacja i estymatory Dr Anna ADRIAN Paw B5, pok 407 adrian@tempus.metal.agh.edu.pl
Bardziej szczegółowoZajęcia 1. Rzetelność
Wzory Psychometria Zajęcia 1. Rzetelność 1950 Guliksen, za Spearmanem (1910) przyjmuje, że: t = T + e t wynik otrzymany T wynik prawdziwy pozycja danej osoby na kontinuum cechy (zdolności); przysługuje
Bardziej szczegółowoW2. Zmienne losowe i ich rozkłady. Wnioskowanie statystyczne.
W2. Zmienne losowe i ich rozkłady. Wnioskowanie statystyczne. dr hab. Jerzy Nakielski Katedra Biofizyki i Morfogenezy Roślin Plan wykładu: 1. Etapy wnioskowania statystycznego 2. Hipotezy statystyczne,
Bardziej szczegółowoEfekt główny Efekt interakcyjny efekt jednego czynnika zależy od poziomu drugiego czynnika Efekt prosty
ANOVA DWUCZYNNIKOWA testuje różnice między średnimi w grupach wyznaczonych przez dwa czynniki i ich kombinacje. Analiza pozwala ustalić wpływ dwóch czynników na wartości zmiennej zależnej (ilościowej!)
Bardziej szczegółowoMODELE LINIOWE. Dr Wioleta Drobik
MODELE LINIOWE Dr Wioleta Drobik MODELE LINIOWE Jedna z najstarszych i najpopularniejszych metod modelowania Zależność między zbiorem zmiennych objaśniających, a zmienną ilościową nazywaną zmienną objaśnianą
Bardziej szczegółowoRAPORT z diagnozy Matematyka na starcie
RAPORT z diagnozy Matematyka na starcie przeprowadzonej w klasach czwartych szkoły podstawowej Analiza statystyczna Wyjaśnienie Wartość wskaźnika Liczba uczniów Liczba uczniów, którzy przystąpili do sprawdzianu
Bardziej szczegółowoMetody komputerowe statystyki Computer Methods in Statistics. Matematyka. Poziom kwalifikacji: II stopnia. Liczba godzin/tydzień: 2W, 3L
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Metody komputerowe statystyki Computer Methods in Statistics Matematyka Rodzaj przedmiotu: przedmiot obowiązkowy dla specjalności matematyka przemysłowa Rodzaj zajęć: wykład,
Bardziej szczegółowoWykład 5: Statystyki opisowe (część 2)
Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2) Wprowadzenie Na poprzednim wykładzie wprowadzone zostały statystyki opisowe nazywane miarami położenia (średnia, mediana, kwartyle, minimum i maksimum, modalna oraz
Bardziej szczegółowoweryfikacja hipotez dotyczących parametrów populacji (średnia, wariancja)
PODSTAWY STATYSTYKI. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5. Testy parametryczne (na
Bardziej szczegółowo1. Jednoczynnikowa analiza wariancji 2. Porównania szczegółowe
Zjazd 7. SGGW, dn. 28.11.10 r. Matematyka i statystyka matematyczna Tematy 1. Jednoczynnikowa analiza wariancji 2. Porównania szczegółowe nna Rajfura 1 Zagadnienia Przykład porównania wielu obiektów w
Bardziej szczegółowoOBLICZENIE PRZEPŁYWÓW MAKSYMALNYCH ROCZNYCH O OKREŚLONYM PRAWDOPODOBIEŃSTWIE PRZEWYŻSZENIA. z wykorzystaniem programu obliczeniowego Q maxp
tel.: +48 662 635 712 Liczba stron: 15 Data: 20.07.2010r OBLICZENIE PRZEPŁYWÓW MAKSYMALNYCH ROCZNYCH O OKREŚLONYM PRAWDOPODOBIEŃSTWIE PRZEWYŻSZENIA z wykorzystaniem programu obliczeniowego Q maxp DŁUGIE
Bardziej szczegółowoKolejna z analiz wielozmiennowych Jej celem jest eksploracja danych, poszukiwanie pewnych struktur, które mogą utworzyć wskaźniki
Analiza czynnikowa Kolejna z analiz wielozmiennowych Jej celem jest eksploracja danych, poszukiwanie pewnych struktur, które mogą utworzyć wskaźniki Budowa wskaźnika Indeks był banalny I miał wady: o Czy
Bardziej szczegółowoKierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Metody statystyczne w naukach przyrodniczych
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Metody statystyczne w naukach przyrodniczych kod modułu: 2BL_02 1. Informacje ogólne koordynator
Bardziej szczegółowoW1. Wprowadzenie. Statystyka opisowa
W1. Wprowadzenie. Statystyka opisowa dr hab. Jerzy Nakielski Zakład Biofizyki i Morfogenezy Roślin Plan wykładu: 1. O co chodzi w statystyce 2. Etapy badania statystycznego 3. Zmienna losowa, rozkład
Bardziej szczegółowo12. Problemy kulturowej adaptacji testów
12. Problemy kulturowej adaptacji testów v rodzaje adaptacji v adaptacja demograficzna v kryteria oceny adaptacji testów v kryteria równoważności testów Kulturowa adaptacja testów -przystosowanie wersji
Bardziej szczegółowoĆwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji.
Ćwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji. W statystyce stopień zależności między cechami można wyrazić wg następującej skali: Skala Guillforda Przedział Zależność Współczynnik [0,00±0,20)
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 30 zaliczenie z oceną. laboratoria 30 zaliczenie z oceną
Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Andrzej Tarłowski Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów: Stacjonarne
Bardziej szczegółowoJak sprawdzić normalność rozkładu w teście dla prób zależnych?
Jak sprawdzić normalność rozkładu w teście dla prób zależnych? W pliku zalezne_10.sta znajdują się dwie zmienne: czasu biegu przed rozpoczęciem cyklu treningowego (zmienna 1) oraz czasu biegu po zakończeniu
Bardziej szczegółowoZadania ze statystyki, cz.6
Zadania ze statystyki, cz.6 Zad.1 Proszę wskazać, jaką część pola pod krzywą normalną wyznaczają wartości Z rozkładu dystrybuanty rozkładu normalnego: - Z > 1,25 - Z > 2,23 - Z < -1,23 - Z > -1,16 - Z
Bardziej szczegółowoPorównanie wyników grupy w odniesieniu do norm Test t dla jednej próby
Porównanie wyników grupy w odniesieniu do norm Test t dla jednej próby 1. Wstęp teoretyczny Prezentowane badanie dotyczy analizy wyników uzyskanych podczas badania grupy rodziców pod kątem wpływu ich przekonań
Bardziej szczegółowoŻródło:
Testy t-studenta są testami różnic pomiędzy średnimi czyli służą do porównania ze sobą dwóch średnich Zmienne muszą być zmiennymi ilościowym (liczymy i porównujemy średnie!) Są to testy parametryczne Test
Bardziej szczegółowoCharakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej)
Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej) 1 Podział ze względu na zakres danych użytych do wyznaczenia miary Miary opisujące
Bardziej szczegółowolaboratoria 24 zaliczenie z oceną
Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Andrzej Tarłowski Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Magdalena Śmieja, Jarosław Orzechowski (red.) - Inteligencja emocjonalna. Spis treści
Księgarnia PWN: Magdalena Śmieja, Jarosław Orzechowski (red.) - Inteligencja emocjonalna Spis treści Wprowadzenie (Magdalena Śmieja, Jarosław Orzechowski)....... 11 Część I. Teoria 1. Inteligencja emocjonalna:
Bardziej szczegółowoK wartość kapitału zaangażowanego w proces produkcji, w tys. jp.
Sprawdzian 2. Zadanie 1. Za pomocą KMNK oszacowano następującą funkcję produkcji: Gdzie: P wartość produkcji, w tys. jp (jednostek pieniężnych) K wartość kapitału zaangażowanego w proces produkcji, w tys.
Bardziej szczegółowoRAPORT ZBIORCZY z diagnozy umiejętności matematycznych
RAPORT ZBIORCZY z diagnozy umiejętności matematycznych przeprowadzonej w klasach szóstych szkół podstawowych Analiza statystyczna Wskaźnik Wartość wskaźnika Wyjaśnienie Liczba uczniów Liczba uczniów, którzy
Bardziej szczegółowoweryfikacja hipotez dotyczących parametrów populacji (średnia, wariancja) założenie: znany rozkład populacji (wykorzystuje się dystrybuantę)
PODSTAWY STATYSTYKI 1. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5. Testy parametryczne (na
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. (do zastosowania w roku ak. 2015/16) Kod Punktacja ECTS* 4
KARTA KURSU (do zastosowania w roku ak. 2015/16) Nazwa Statystyka 1 Nazwa w j. ang. Statistics 1 Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator Dr hab. Tadeusz Sozański (koordynator, wykłady) Dr Paweł Walawender (ćwiczenia)
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA OPOLSKA
POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji Laboratorium Podstaw Inżynierii Jakości Ćwiczenie nr 4 Temat: Analiza korelacji i regresji dwóch zmiennych
Bardziej szczegółowoElementy statystyki wielowymiarowej
Wnioskowanie_Statystyczne_-_wykład Spis treści 1 Elementy statystyki wielowymiarowej 1.1 Kowariancja i współczynnik korelacji 1.2 Macierz kowariancji 1.3 Dwumianowy rozkład normalny 1.4 Analiza składowych
Bardziej szczegółowoDwuczynnikowa ANOVA dla prób niezależnych w schemacie 2x2
Dwuczynnikowa ANOVA dla prób niezależnych w schemacie 2x2 Poniżej prezentujemy przykładowe pytania z rozwiązaniami dotyczącymi dwuczynnikowej analizy wariancji w schemacie 2x2. Wszystkie rozwiązania są
Bardziej szczegółowoStatystyka w pracy badawczej nauczyciela
Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 1: Terminologia badań statystycznych dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Statystyka (1) Statystyka to nauka zajmująca się zbieraniem, badaniem
Bardziej szczegółowoMiary zmienności STATYSTYKA OPISOWA. Dr Alina Gleska. Instytut Matematyki WE PP. 6 marca 2018
STATYSTYKA OPISOWA Dr Alina Gleska Instytut Matematyki WE PP 6 marca 2018 1 MIARY ZMIENNOŚCI (inaczej: rozproszenia, rozrzutu, zróżnicowania, dyspersji) informuja o zróżnicowaniu jednostek zbiorowości
Bardziej szczegółowoSpis treści 3 SPIS TREŚCI
Spis treści 3 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 1. WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE JAKO DYSCYPLINA MATEMATYCZNA... Metody statystyczne w analizie i prognozowaniu zjawisk ekonomicznych... Badania statystyczne podstawowe
Bardziej szczegółowoZjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny
Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej Patrycja Świeczkowska Michał Woźny 0.0.0 pomiar nastroju Przeprowadzone badania miały na celu ustalenie, w jaki sposób rozmówcy dopasowują się do siebie nawzajem.
Bardziej szczegółowoZJAZD 4. gdzie E(x) jest wartością oczekiwaną x
ZJAZD 4 KORELACJA, BADANIE NIEZALEŻNOŚCI, ANALIZA REGRESJI Analiza korelacji i regresji jest działem statystyki zajmującym się badaniem zależności i związków pomiędzy rozkładami dwu lub więcej badanych
Bardziej szczegółowoDefinicja testu psychologicznego
Definicja testu psychologicznego Badanie testowe to taka sytuacja, w której osoba badana uczestniczy dobrowolnie, świadoma celu jakim jest jej ocena. Jest to sytuacja tworzona specjalnie dla celów diagnostycznych,
Bardziej szczegółowo