3 seminarium specjalistyczne: Gender. Transpłciowość. Specjalistyczna Szkoła Facylitacji Społecznej poziom zaawansowany

Transkrypt

1 3 seminarium specjalistyczne: Gender. Transpłciowość. Specjalistyczna Szkoła Facylitacji Społecznej poziom zaawansowany 30 marca 2012, Warszawa Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 TRANSPŁCIOWOŚĆ LALKA PODOBIŃSKA FUNDACJA TRANS-FUZJA

3 PŁEĆ = KONSTRUKT WSPÓŁCZESNE BADANIA NAD PŁCIOWOŚCIĄ POZWOLIŁY PRZEDEFINIOWAĆ POJĘCIE PŁCI Płeć - wielopłaszczyznowy konstrukt składający się z co najmniej czterech wymiarów: cielesności roli społecznej i społecznego wizerunku seksualności tożsamości płciowej - poczucia własnego płciowego ja

4 PŁEĆ NIE JEST JEDNOZNACZNA PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ PŁEĆ CHROMOSOMALNA (genotypowa) GONADALNA GONADOFORYCZNA GENITALNA FENOTYPOWA HORMONALNA METABOLICZNA MÓZGOWA PSYCHICZNA SOCJALNA (metrykalna, prawna)

5 TOŻSAMOŚĆ PŁCIOWA WYRAŻA SIĘ POPRZEZ SPOSÓB OSOBISTEGO PRZEŻYWANIA, ODCZUWANIA I DOŚWIADCZANIA REALIZOWANEJ ROLI PŁCIOWEJ WYRAŻA SIĘ POPRZEZ EKSPRESJĘ PŁCIOWĄ

6 NIENORMATYWNOŚĆ PŁCIOWA TOŻSAMOŚĆ, ROLA BĄDŹ EKSPRESJA PŁCIOWA RÓŻNIĄCA SIĘ OD NORM KULTUROWYCH PRZYPISANYCH PRZEDSTAWICIELOM JEDNEJ Z PŁCI TRADYCYJNIE ROZPOZNAWANYCH W DANYM SPOŁECZEŃSTWIE

7 DYSFORIA PŁCIOWA ZESPÓŁ DEZAPROBATY PŁCI NIEZADOWOLENIE Z WŁASNEJ PŁCI BIOLOGICZNEJ. I METRYKALNEJ ORAZ PRAGNIENIE BYCIA OSOBĄ PŁCI PRZECIWNEJ NA STAŁE LUB CZASOWO

8 TO NIE TO SAMO NIENORMATYWNOŚĆ PŁCIOWA NIE JEST TYM SAMYM CO DYSFORIA PŁCIOWA ZALEDWIE CZĘŚĆ OSÓB PŁCIOWO NIENORMATYWNYCH DOŚWIADCZA DYSFORII PŁCIOWEJ W PEWNYM MOMENCIE SWOJEGO ŻYCIA

9 TRANSPŁCIOWOŚĆ INNA IDENTYFIKACJA PŁCIOWA NIŻ PRZYPISANA PRZEZ OTOCZENIE SPOŁECZNE LUB BRAK IDENTYFIKACJI Z JAKĄKOLWIEK PŁCIĄ ZABURZENIE IDENTYFIKACJI PŁCIOWEJ

10 BARWY TRANSPŁCIOWOŚCI RÓŻNE NASILENIE NIEAKCEPTACJI PŁCI ZMIENNOŚĆ W CZASIE

11 POD PARASOLEM TRANSPŁCIOWOŚCI OSOBY TRANSSEKSUALNE OSOBY TRANSGENDERYCZNE TRANSWESTYCI O TYPIE PODWÓJNEJ ROLI OSOBY CZUJĄCE PRZYNALEŻNOŚĆ DO OBU PŁCI LUB NIE CZUJĄCE PRZYNALEŻNOŚCI DO ŻADNEJ Z PŁCI

12 OFICJALNE DEFINICJE DEFINICJE FUNKCJONUJĄ NIE SZUFLADKUJ CHCESZ WIEDZIEĆ, KIM JEST OSOBA TRANSPŁCIOWA ZAPYTAJ JĄ!!! PŁYNNE GRANICE MIĘDZY RODZAJAMI ZJAWISKA TRANSPŁCIOWOŚCI

13 TRANSSEKSUALNOŚĆ ROZBIEŻNOŚĆ MIĘDZY PSYCHICZNYM POCZUCIEM PŁCI A BIOLOGICZNĄ BUDOWĄ CIAŁA NAJCZĘŚCIEJ POŁĄCZONA Z SILNYM PRAGNIENIEM KOREKTY CIAŁA, BY ODPOWIADAŁO ONO PŁCI ODCZUWANEJ DĄŻENIE - DO TRWAŁEJ ZMIANY POSTRZEGANIA PRZEZ OTOCZENIE, CZĘSTO ZA POMOCĄ LECZENIA HORMONALNEGO CZY OPERACYJNEGO

14 TRANSSEKSUALNOŚĆ WEDŁUG PROF. KAZIMIERZA IMIELIŃSKIEGO TRANSSEKSUALIZM OZNACZA ROZBIEŻNOŚĆ MIĘDZY POCZUCIEM PSYCHICZNYM PŁCI A BUDOWĄ MORFOLOGICZNO-BIOLOGICZNĄ ORAZ PŁCIĄ SOCJALNĄ (METRYKALNĄ), KTÓRE ODCZUWANE SĄ JAKO OBCE I NALEŻĄCE DO PŁCI PRZECIWNEJ

15 TRANSSEKSUALNOŚĆ WEDŁUG ICD-10 (F64.0) PACJENT PRAGNIE ŻYĆ I BYĆ AKCEPTOWANYM JAKO PRZEDSTAWICIEL PŁCI PRZECIWNEJ, CZEMU TOWARZYSZY ZAZWYCZAJ UCZUCIE DYSKOMFORTU Z POWODU NIEWŁAŚCIWOŚCI WŁASNYCH ANATOMICZNYCH CECH PŁCIOWYCH ORAZ CHĘĆ PODDANIA SIĘ LECZENIU HORMONALNEMU CZY OPERACYJNEMU, BY WŁASNE CIAŁO UCZYNIĆ MOŻLIWIE NAJBARDZIEJ PODOBNYM DO CIAŁA PŁCI PREFEROWANEJ.

16 TRANSGENDERYZM ROZBIEŻNOŚĆ POMIĘDZY PSYCHICZNYM POCZUCIEM PŁCI A BIOLOGICZNĄ BUDOWĄ CIAŁA, KTÓRA NIE WIĄŻE SIĘ JEDNAK Z CHĘCIĄ KOREKTY OPERACYJNEJ, ABY DOSTOSOWAĆ CIAŁO DO ODCZUWANEJ PŁCI PSYCHICZNEJ GYNEMIMEZA CZYLI TRANSGENDERYZM TYPU M/K ANDROMIMEZA CZYLI TRANSGENDERYZM TYPU K/M

17 TRANSGENDERYZM W SZERSZYM UJĘCIU TRANSGENDERYZM MOŻNA ROZUMIEĆ JAKO PRAKTYKĘ PRZEKRACZANIA NORM ZWIĄZANYCH Z PŁCIĄ W TAKIM UJĘCIU JEST TO OSOBA PREZENTUJĄCA SWOJĄ PŁCIOWOŚĆ ODMIENNIE OD OCZEKIWAŃ KULTUROWYCH

18 TRANSWESTYTYZM O TYPIE PODWÓJNEJ ROLI SKŁONNOŚĆ DO CZASOWEJ IDENTYFIKACJI Z PŁCIĄ PRZECIWNĄ, WYRAŻAJĄCA SIĘ CHĘCIĄ UPODOBNIENIA DO NIEJ PRZEZ ZAKŁADANIE JEJ UBRAŃ ORAZ NAŚLADOWANIE JEJ ZACHOWANIA W CELU OSIĄGNIĘCIA EMOCJONALNEJ, PSYCHICZNEJ PRZYJEMNOŚCI

19 TRANSWESTYTYZM O TYPIE PODWÓJNEJ ROLI WEDŁUG ICD-10 (F64.1) Przebieranie się w odzież płci przeciwnej w celu osiągnięcia przyjemności z chwilowego odczuwania przynależności do płci przeciwnej, jednak bez chęci bardziej trwałej zmiany płci i bez pragnienia operacyjnego potwierdzenia tej zmiany. Przebieraniu się nie towarzyszy podniecenie seksualne. Zaburzenia identyfikacji płciowej w okresie dojrzewania lub wieku dorosłym, typ nietransseksualny Nie obejmuje: transwestytyzmu fetyszystycznego (F65.1)

20 FETYSZYZM TRANSWESTYTYCZNY WEDŁUG ICD-10 (F65.1) Zaburzenie to polega na potrzebie noszenia ubrań płci przeciwnej głównie po to, by osiągnąć podniecenie seksualne i mieć wygląd osoby płci przeciwnej. Transwestytyzm fetyszystyczny odróżnia się od transwestytyzmu transseksualnego poprzez wyraźny związek z seksualnym pobudzeniem i silną potrzebą zdjęcia ubrania, kiedy pojawia się orgazm, a pobudzenie zanika. Zaburzenie to może być wyrazem wczesnej fazy w rozwoju transseksualizmu.

21 TRANS-KOBIETA OSOBA OZNACZONA PO URODZENIU JAKO MĘŻCZYZNA DECYDUJĄCA SIĘ NA PRZEJŚCIE NA ŻEŃSKĄ STRONĘ GENDERU AKT PRZEMIANY MOŻE DOTYCZYĆ: ZMIANY SAMEJ EKSPRESJI PŁCIOWEJ, ZMIANY CIAŁA ZA POMOCĄ RÓŻNYCH ZABIEGÓW ZMIAN PRAWNYCH ZWIĄZANYCH Z PŁCIĄ

22 TRANS-MĘŻCZYZNA OSOBA OZNACZONA PO URODZENIU JAKO KOBIETA DECYDUJĄCA SIĘ NA PRZEJŚCIE NA MĘSKĄ STRONĘ GENDERU AKT PRZEMIANY MOŻE DOTYCZYĆ: ZMIANY SAMEJ EKSPRESJI PŁCIOWEJ, ZMIANY CIAŁA ZA POMOCĄ RÓŻNYCH ZABIEGÓW ZMIAN PRAWNYCH ZWIĄZANYCH Z PŁCIĄ

23 ILE JEST OSÓB TRANSSEKSUALNYCH? BRAK PUBLICZNIE DOSTĘPNYCH WIARYGODNYCH DANYCH STATYSTYCZNYCH DOTYCZĄCYCH LICZBY OSÓB TS STATYSTKI ZACHODNIE: 1 NA DO MĘŻCZYZN 1 NA DO KOBIET STATYSTYKI WSCHODNIE (TAJLANDIA): 1 NA 100 OSÓB NIE CHCE OKREŚLAĆ PŁCI

24 ILE JEST OSÓB TRANSSEKSUALNYCH? SZACUNKI WAHAJĄ SIĘ OD OKOŁO 1: DO AŻ 1:20 W MĘSKIEJ POPULACJI (VAN KESTEREN, 1996). KRAJE ZACHODNIE: STOSUNEK K/M DO M/K 1:3 KRAJE EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ: PRZEWAGA 4-7 KROTNA K/M NAD M/K

25 KOREKTA PŁCI W POLSCE FORMALNA, PRAWNA KOREKTA PŁCI ZAPISANEJ W DOKUMENTACH URZĘDOWYCH KOREKTA CIAŁA DOSTOSOWUJĄCA ORGANIZM DO PŁCI ODCZUWANEJ W POLSCE DOPUSZCZA SIĘ KOREKTĘ PŁCI W PRZYPADKU DIAGNOZY TRANSSEKSUALIZMU BĄDŹ INTERSEKSUALIZMU KOREKTĘ PŁCI MOŻNA DOKONAĆ PO OSIĄGNIĘCIU PEŁNOLETNOŚCI

26 PROCES KOREKTY PŁCI TRANSMĘŻCZYZNY WIZYTA U SEKSUOLOGA BADANIE PSYCHOLOGICZNE BADANIE PSYCHIATRYCZNE ROZPOCZĘCIE TERAPII HORMONALNEJ POSTAWIENIE DIAGNOZY MASTEKTOMIA PROCES SĄDOWY I KOREKTA PŁCI PRAWNEJ ZMIANA DANYCH OSOBOWYCH ZMIANA DOKUMENTÓW HISTEREKTOMIA OPERACJA GENITALNA

27 PROCES KOREKTY PŁCI TRANSKOBIETY WIZYTA U SEKSUOLOGA BADANIE PSYCHOLOGICZNE BADANIE PSYCHIATRYCZNE ROZPOCZĘCIE TERAPII HORMONALNEJ POSTAWIENIE DIAGNOZY PROCES SĄDOWY I KOREKTA PŁCI PRAWNEJ ZMIANA DANYCH OSOBOWYCH ZMIANA DOKUMENTÓW ORCHIDEKTOMIA POWIĘKSZENIE PIERSI OPERACJA GENITALNA

28 INNY NIE OZNACZA... GORSZY KAŻDY CZŁOWIEK MIMO SWEJ ODMIENNOŚCI MA PRAWO DO RÓWNEGO TRAKTOWANIA NIEURAŻAJĄCEGO JEGO GODNOŚCI

29 PRAWA OSÓB TRANSPŁCIOWYCH TOŻSAMOŚĆ CZŁOWIEKA, W TYM JEGO TOŻSAMOŚĆ PŁCIOWA, JEST W ŚWIETLE PRAWA JEGO DOBREM OSOBISTYM (ART. 23 KC.) KAŻDY CZŁOWIEK BEZ NARUSZANIA PRAW INNYCH LUDZI MA PRAWO DOŚWIADCZAĆ SWEJ TOŻSAMOŚCI ORAZ KREOWAĆ SWÓJ WIZERUNEK W OTOCZENIU SPOŁECZNYM

30 PROBLEMY OSÓB TRANSPŁCIOWYCH PRZYMUSZANIE PRZEZ HETERONORMATYWNĄ WIĘKSZOŚĆ DO ŻYCIA W UKRYCIU. PRZEMOC MOTYWOWANA UPRZEDZENIAMI, KTÓRA WYNIKA Z NEGATYWNEJ OCENY, CZĘSTO ZWIĄZANEJ Z SILNYMI EMOCJAMI, NP. LĘKIEM, GNIEWEM, NIENAWIŚCIĄ. DYSKRYMINACJA WYNIKAJĄCA Z NIERÓWNOŚCI WOBEC PRAWA

31 SYTUACJA PRAWNA OSÓB TRANSPŁCIOWYCH W Polsce brak ustawowych regulacji prawnych dotyczących korekty płci metrykalnej Obecnie procedury prawne korekty płci określa tylko i wyłącznie orzecznictwo - od roku 1995 możliwość wystąpienia z powództwem z art. 189 k.p.c. o ustalenie płci. Na podstawie orzeczenia sądu - zmiany w akcie urodzenia. Na podstawie skróconego odpisu aktu urodzenia zmiana danych osobowych i oznaczenia płci w dokumentach.

32 SYTUACJA PRAWNA OSÓB TRANSPŁCIOWYCH Prawo do uzyskania dyplomu ukończenia szkoły wyższej zawierającego nowe dane osobowe, jeśli ich zmiana nastąpiła na podstawie orzeczenia sądu wydanego w sprawie zmiany płci ( 16 Rozp. MNiSW w sprawie dokumentacji przebiegu studiów z dnia 2 listopada 2006 r.). Brak uregulowań prawnych dotyczących wydawania zmienionych świadectw pracy ani świadectw ukończenia szkół i kursów. Społeczny system opieki zdrowotnej nie przewiduje refundacji zabiegów związanych z korektą płci cielesnej i hormonoterapii.

33 RYNEK PRACY OSÓB TRANSPŁCIOWYCH Zatrudnienie i wynagrodzenie otrzymywane z tego tytułu jest podstawą dla osób transpłciowych do dostępu do pomocy medycznej. Długotrwały proces korekty płci - konieczność prowadzenia podwójnego życia lub poinformowania pracodawcy oraz współpracowników o planowanej korekcie płci wcześniej niż jest to faktycznie niezbędne. Problemy w miejscu pracy: wyśmiewanie, obrażanie, nękanie przez współpracowników, odmowa korzystania z preferowanej toalety.

34 RYNEK PRACY OSÓB TRANSPŁCIOWYCH Brak regulacji prawnej dotyczącej procesu wymiany uzyskanych przed korektą prawną płci świadectw pracy, dyplomów i innych dokumentów dotyczących kwalifikacji i doświadczeń zawodowych. Łatwość dyskryminacji wynika z konieczności ujawnienia faktu zmiany płci, co stwarza ogromny dyskomfort psychiczny dla osoby transpłciowej. Dyskryminacja osoby transpłciowej na rynku pracy jest zarówno ukryta, jak równie często jawna.

35 POMOC MEDYCZNA DLA OSÓB TRANSPŁCIOWYCH BRAK JEDNOLITYCH PROCEDUR ORAZ KRYTERIÓW DIAGNOSTYCZNYCH DIAGNOZA SPECJALISTÓW SEKSUOLOGII PŁATNA BRAK REFUNDACJI HORMONOTERAPII PŁATNE ZABIEGI FEMINIZUJĄCE I MASKULINIZUJĄCE.

36 DEPATOLOGIZACJA TRANSPŁCIOWOŚCI BYCIE OSOBĄ TRANSPŁCIOWĄ LUB PŁCIOWO NIENORMATYWNĄ JEST KWESTIĄ RÓŻNORODNOŚCI, A NIE PATOLOGII STYGMATYZACJA, KTÓREJ OFIARAMI PADAJĄ OSOBY PŁCIOWO NIENORMATYWNE, JEST CZĘSTO PRZYCZYNĄ TZW. STRESU MNIEJSZOŚCI - WIĘKSZE NARAŻENIE NA PROBLEMY PSYCHOLOGICZNE DEPRESJĘ ORAZ LĘKI

37 NOWOCZESNE POJĘCIE TRANSPŁCIOWOŚĆ ROZBICIE DWUBIEGUNOWOŚCI TOŻSAMOŚCI PŁCIOWEJ I ORIENTACJI SEKSUALNEJ HARMONIA W RÓŻNORODNOŚCI PŁEĆ JAKO DOBRO OSOBISTE PODLEGAJĄCE WŁASNEJ INTERPRETACJI

38 ORGANIZACJE DLA OSÓB TRANSPŁCIOWYCH TRANS-FUZJA FUNDACJA NA RZECZ OSÓB TRANSPŁCIOWYCH KAMPANIA PRZECIW HOMOFOBII STOWARZYSZENIE LAMBDA STOWARZYSZENIE PRACOWNIA RÓŻNORODNOŚCI

39 POSTULATY FUNDACJI TRANS-FUZJA JASNE PRZEPISY DOTYCZĄCE KOREKTY PŁCI DEPATOLOGIZACJA TRANSSEKSUALNOŚCI REFUNDACJA HORMONOTERAPII PENALIZACJA MOWY I ZBRODNI Z NIENAWIŚCI REFUNDACJA FINALNEJ OPERACJI GENITALNEJ OSÓB TRANSEKSUALNYCH

40 TRANSPŁCIOWOŚĆ W SIECI

41 LEKTURY Imieliński K, Dulko S., Apokalipsa płci, Szczecin Imieliński K, Dulko S., Galernicy seksu, Kraków Imieliński K., Dulko S., Przekleństwo Androgyne. Transseksualizm: mity i rzeczywistość, Kraków Imieliński K, Dulko S., Zbłąkana płeć, Kraków Imieliński K., Dulko S., Filar M., Transpozycje Płci. Transseksualizm i inne zaburzenia identyfikacji płciowej, Kraków Jeglińska A., Jegliński W., W obcym ciele, Wiedza i Życie, 7, Fajkowska-Stanik M., Transseksualizm. Definicje, klasyfikacje i symptomatologia zjawiska, Psychiatria Polska, 33, 5, Fajkowska-Stanik M., Transseksualizm i rodzina. Przekaz pokoleniowy wzorów relacyjnych w rodzinach transseksualnych kobiet, Warszawa Prawa osób transseksualnych. Rozwiązania modelowe a sytuacja w Polsce - wyd. Wolters Kluwer Polska, 2010

42 POŚRÓD NAS ŻYJĄ OSOBY TRANSPŁCIOWE

43 TRANSPŁCIOWOŚĆ W POLITYCE ANNA GRODZKA GEORGINA BEYER VLADIMIRA LUXURIA

44 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ