PODZIAŁ DWICZEO STOSOWANYCH NA ZAJĘCIACH KOMPENSACYJNO - KOREKCYJNYCH. Podział obejmuje dwie grupy dwiczeo:

Transkrypt

1 RODZAJE DWICZEO

2 PODZIAŁ DWICZEO STOSOWANYCH NA ZAJĘCIACH KOMPENSACYJNO - KOREKCYJNYCH Podział obejmuje dwie grupy dwiczeo: dwiczenia ogólnokształtujące, dwiczenia specjalne

3 I. DWICZENIA OGÓLNOKSZTAŁTUJĄCE Celem tych dwiczeo, podobnie jak na zajęciach wychowania fizycznego dzieci zdrowych, jest wszechstronne oddziaływanie na wszystkie układy ustroju. Ze względu na mniejszą sprawnośd i z reguły słabszy gorset mięśniowy u dzieci z wadami postawy podstawowym zadaniem, jakie spełniają te dwiczenia jest podnoszenie ogólnej wydolności i sprawności.

4 ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS STOSOWANIA DW. KSZTAŁTUJĄCYCH U DZIECKA Z WADĄ POSTAWY Ćwiczenia należy wykonywad w warunkach skorygowanej postawy, co z reguły warunkuje stopieo trudności i intensywności, W pierwszym etapie wyrównywania wady stosowad pozycje ułatwiające samorzutną korekcję postawy, w następnych etapach wzrastające jej utrudnienie, Eliminowad pozycje, dwiczenia i sytuacje stwarzające warunki do pogłębiania wady, Prowadząc dw. kształtujące stosowad kilkusekundowe wstawki w postaci dwiczeo autokorekcji postawy w różnych pozycjach np. żołnierz na warcie, lalki w pudełku czy test ścienny.

5 DWICZENIA ODDECHOWE OGÓLNE: W ramach tej grupy prowadzi się naukę prawidłowego oddychania, ponieważ znaczna częśd dzieci oddycha nieumiejętnie, nie wykorzystując oddychania torem dolnożebrowym (przeponowym). Podczas każdego dwiczenia należy skoordynowad ruchy poszczególnych segmentów ciała z fazami oddychania, np. wznos RR wdech, opust RR wydech, wyprost T wdech, skłon/opad T wydech itp.

6 Najlepszymi dw. oddechowymi są takie, które w naturalny sposób aktywizują funkcje narządów przez zwiększenie zapotrzebowania tlenowego. Zalicza się do nich np. bieg, chód, dw. dynamiczne o obszernych ruchach, angażujące liczne zespoły dużych jednostek mięśniowych. Nie należy stosowad dw. pogłębionego oddychania w sztucznym, narzuconym rytmie wspólnym dla całego zespołu. Ćw. oddechowe stosuje się również w celu zmniejszenia intensywności zajęd.

7 DW. ODDECHOWE SPECJALNE Aktywizują oddychanie w sposób wybiórczy, kierowany na akcentowanie jednej z faz procesu oddychania lub na określoną częśd narządu oddechowego. Zależnie od rodzaju zniekształcenia, jego lokalizacji lub stopnia usztywnienia stawów żebrowo kręgowych, dobiera się dwiczenia i pozycje wyjściowe. Wykorzystuje się je także w przypadku zniekształceo w obrębie klatki piersiowej. Stosuje się tu zasadę wypychania części wpuklonej żeber przez powietrze pochodzące z max wdechu z jednoczesnym unieruchomieniem pozostałych żeber.

8 DWICZENIA ROZLUŹNIAJĄCE Umiejętnośd rozluźnienia mm warunkuje prawidłowy przebieg procesów biochemicznych związanych z wysiłkiem i wypoczynkiem. Każdy mięsieo posiada określone napięcie spoczynkowe (tonus), które podczas wypoczynku ulega zmniejszeniu, zapewniając tym właściwe ukrwienie i dotlenienie. Dlatego dw. rozluźniające stosuje się zwłaszcza po wysiłkach typu statycznego. Jest to warunkiem wyrównania niekorzystnego wpływu skurczu izometrycznego polegającego na ucisku naczyo krwionośnych i okresowym zaburzeniu ukrwienia pracujących mięśni. Ćw. rozluźniające dzieli się na ogólne i miejscowe.

9 DW. ROZLUŹNIAJĄCE OGÓLNE Polegają na świadomym rozluźnieniu wszystkich mm ustroju. Jeżeli jest to połączone z dążeniem do pełnego odprężenia psychicznego, nosi nazwę dwiczeo relaksacyjnych. MIEJSCOWE Polegają na ułożeniu segmentów ciała w pozycji umożliwiającej rozluźnienie przy wykorzystaniu działania siły ciężkości, np. pozycja leżenie tyłem, kkd ugięte w stawach biodrowych i kolanowych rozluźnienie mm brzucha i kkd.

10 II. DWICZENIA SPECJALNE DWICZENIA ELONGACYJNE Elongacja (wydłużenie) w gimnastyce korekcyjnej dotyczy kręgosłupa. Zasadą w ich stosowaniu jest doprowadzenie do prawidłowej wielkości krzywizn fizjologicznych kręgosłupa. Wyróżnia się elongację bierną, czynną, w odciążeniu i z obciążeniem ciężarem ciała. Przykładem elongacji biernej w odciążeniu jest zwis na podudziach, jeśli dołączy się do tego czynne wyciąganie, to uzyska się elongację czynną w odciążeniu. Elongację czynną w obciążeniu ciężarem ciała uzyskuje się w pozycjach siadów i stojącej.

11 DWICZENIA ANTYGRAWITACYJNE (OBCIĄŻAJĄCE OSIOWO) Ich istotą jest obciążenie osiowe stymulujące mm antygrawitacyjne w warunkach pionizacji. Polegają na utrzymywaniu skorygowanego kręgosłupa i głowy w warunkach bezpośredniego lub pośredniego dodatkowego obciążenia osiowego. Zasady stosowania dw. antygrawitacyjnych: Można je stosowad, gdy dziecko swobodnie utrzymuje postawę skorygowaną przez dłuższą chwilę. Muszą byd poprzedzone dw. elongacyjnymi.

12 DW. ANTYGRAWITACYJNE c.d. Kryterium dawkowania (wielkośd obciążenia i długośd wytrzymania) jest wartośd elongująca, która doprowadza krzywizny kręgosłupa do wielkości prawidłowej. Wielkośd obciążenia stosowanego w korekcji = połowie max obciążenia, przy którym dziecko jest w stanie utrzymad skorygowaną postawę. W miarę upływu czasu pracy z dzieckiem długośd wytrzymania należy stopniowo zwiększad. Jeżeli obserwuje się osiadanie kręgosłupa (zmniejszanie elongacji) lub pogłębienie skrzywieo należy natychmiast przerwad dwiczenie i skrócid czas wytrzymania. Stosowanie nadmiernych obciążeo jest przeciwwskazane ze względu na możliwośd uszkodzenia chrząstek wzrostowych. Woreczki o ciężarze dkg stanowią za mały bodziec i nie wywołują odruchu wyprostnego.

13 PODZIAŁ DWICZEO SPECJALNYCH Przyczyną większości wad postawy jest dystonia mięśniowa (zaburzenia napięcia mięśniowego). W związku z tym dw. specjalne korygujące obejmują dwie grupy: Ćw. zwiększające ruchomośd odcinkową i rozciągające mm nadmiernie napięte i/lub przykurczone: - w obrębie kręgosłupa, - w stawach ramiennym i biodrowym (zależnie od wady), Ćw. wzmacniające wybiórczo zespoły mm osłabionych.

14 DW. ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚD ODCINKOWĄ KRĘGOSŁUPA Mają zastosowanie jedynie w przypadku odcinkowego zesztywnienia kręgosłupa. Najczęściej dotyczy to odcinka Th kręgosłupa (budowa). Podczas wykonywania tego typu dw. należy zwrócid uwagę na równomierne rozłożenie działania zwiększającego ruchomośd (poza miejscem największego usztywnienia, na które kierowany jest główny nacisk). Ćw. te przygotowują do prowadzenia reedukacji posturalnej i wzmacniania mm w skorygowanym układzie. W przypadku prawidłowej ruchomości nie stosuje się tych dwiczeo.

15 ZASADY WYKONYWANIA DW. ZWIĘKSZAJĄCYCH RUCHOMOŚD ODC. KRĘGOSŁUPA: przed przystąpieniem do uruchamiania należy unieruchomid sąsiednie odcinki, uruchamianie określonego odcinka osiąga się wychodząc z jednej z dwóch stref sąsiednich, druga pozostaje ustabilizowana, uruchomienia dokonuje się biernie i czynnie, korekcja bierna jest często konieczna, ale nie zawsze wystarczająca.

16 DW. ZWIĘKSZAJĄCE RUCHOMOŚD W STAWACH RAMIENNYM I BIODROWYM Oprócz kręgosłupa najczęściej dochodzi do ograniczenia ruchomości w stawach ramiennym i biodrowym ze względu na ścisły związek ukształtowania kręgosłupa w odcinkach powiązanych z kooczynami (przez obręcze). Hiperkifoza piersiowa (plecy okrągłe) najczęściej wiąże się z przykurczem mm piersiowych, Hiperlordoza lędźwiowa (plecy wklęsłe) z przykurczem mm biodrowo lędźwiowych.

17 ZASADY ROZCIĄGANIA MM W KOREKTYWIE Mięśnie rozciąga się: wzdłuż włókien mięśniowych, przy stabilizacji odcinkowej kręgosłupa, przy stabilizacji jednego z przyczepów, stosując dw. rozciągające biernie i czynnie.

18 DW. WZMACNIAJĄCE WYBIÓRCZO ZESPOŁY MM OSŁABIONYCH Ćw. reedukacji posturalnej, zwiększania ruchomości i wzmacnianie w korektywie odbywają się równolegle, w proporcjach uzależnionych od rodzaju wady i właściwości układu ruchowego dziecka. Celem tej grupy dw. jest rozwinięcie siły mięśniowej w powiązaniu z wytrzymałością. Polega to na zwiększeniu napięcia mm posturalnych (wcześniejszym zniesieniu ich dystonii) w takim stopniu, żeby wystarczało ono na długotrwałe, automatyczne utrzymywanie prawidłowej postawy w różnych warunkach życia. Siłę określa się jako zdolnośd do przeciwstawiania się lub pokonywania dużego oporu podczas ruchu, określoną za pomocą napięcia mięśniowego. W takim przypadku zabezpiecza to postawę ciała przed działaniem grawitacji.

19 DW. WZMACNIAJĄCE c.d. Im opór jest większy, tym większą siłę musi rozwinąd mięsieo. Zasada ta jest wykorzystywana w dw. mających na celu wyrabianie siły mięśniowej pod postacią odpowiednio dozowanego oporowania, zarówno w dw. dynamicznych (skurcze izotoniczne) jak i statycznych (skurcze izometryczne) oraz mieszanych (skurcze auksotoniczne). Dla stworzenia właściwego zabezpieczenia mięśniowego skorygowanej postawy większe znaczenie ma wytrzymałośd. Określa się ją zwykle jako max czas trwania skurczu izometrycznego mięśnia na poziomie jego 1/2 do 1/3 maksymalnej siły.

20 DW. WZMACNIAJĄCE c.d. W korektywie jedną z zalet dw. statycznych jest łatwiejsza kontrola nad utrzymywaniem skorygowanej pozycji. W praktyce, po każdych dw. z dominantą skurczu izometrycznego (statycznych) obowiązuje stosowanie dw. rozluźniających stwarzających warunki do wyrównania ukrwienia mięśnia i długu tlenowego. Stosuje się je także naprzemiennie z dwiczeniami dynamicznymi (skurcze izotoniczne). W ruchu korekcyjnym wielkośd oporu (obciążenia) i czasu jego trwania jest uwarunkowana zdolnością utrzymania uzyskanego wcześniej skorygowanego położenia ciała.

21 ZASADY WZMACNIANIA MM W KOREKTYWIE wzmacnianie odbywa się zawsze w pozycjach skorygowanych przy zbliżonych przyczepach, przy wzmacnianiu mm obowiązuje stabilizacja odcinkowa, obciążenie i czas trwania jest uzależnione od możliwości utrzymania przez dziecko pozycji skorygowanej w czasie dwiczenia, dwiczenia wzmacniające dzieli się na: - statyczne bez zmiany ustawienia przyczepów mięśni, - dynamiczne zmiana ustawienia przyczepów mięśni w czasie dwiczenia.