INŻYNIERIA REHABILITACYJNA Materiały dydaktyczne 3

Transkrypt

1 INŻYNIERIA REHABILITACYJNA Materiały dydaktyczne 3

2 ZAOPATRZENIE ORTOTYCZNE Ortozą nazywamy każde urządzenie kompensujące dysfunkcję układu senso-motorycznego (Wooldrige 1972) Ortoza jest urządzeniem techniczny, którego zadaniem jest wspomaganie niedowładnej kończyny poprzez mechaniczne oddziaływanie na określone strefy kończyny lub tułowia w celu uzyskania pożądanego efektu kompensacyjnego. Podstawowe zadania ortoz: bierna kontrola ruchów w stawach w celu poprawy stabilizacji lub uzyskania korekcji; podparcia masy ciała i odciążenia określonych struktur anatomicznych;

3 ZAOPATRZENIE ORTOTYCZNE KOŃCZYN DOLNYCH

4 ORTOZY KOŃCZYNY DOLNEJ Pod względem funkcjonalnym aparaty ortotyczne kończyny dolnej dzielimy na: ortozy stabilizująco-wspomagające, ortozy korekcyjne, ortozy profilaktyczne, ortozy czynne (funkcjonalne).

5 ORTOZY KOŃCZYNY DOLNEJ Ortozy stabilizująco-wspomagające cel - stworzenie warunków prawidłowego ustawienia kończyny oraz stabilnego podparcia masy ciała w przypadku porażenia kończyn lub niestabilności stawów. zadanie poprawa efektywności wykonywania ruchów użytkowych upośledzonej kończyny (zablokowanie ruchów nieefektywnych); zabezpieczenie przed przeciążeniem siłowym lub nadmiernym zakresem ruchu w stawach. Ortozy korekcyjne cel poprawa ustawienia elementów kostnych w zniekształceniach statycznych. zadanie oddziaływanie na struktury mięśniowo-stawowe w celu zmniejszenia lub całkowitej eliminacji wrodzonych lub nabytych deformacji kończyn dolnych.

6 ORTOZY KOŃCZYNY DOLNEJ Ortozy profilaktyczne cel zapewnienie odpowiedniego ustawienia elementów kończyn w stanach pooperacyjnych lub patologicznych. ortozy odciążające stosowane są wyłącznie w razie konieczności zmniejszenia lub likwidacji obciążenia niewydolnych struktur podpórczych, jak również zmniejszenia nacisków wywieranych na te struktury przez masę ciała. Ortozy czynne cel wywołanie odpowiedniej funkcji kompensacyjnej kończyny, w konkretnej fazie ruchu, za pomocą sztucznego efektora (napęd elektromechaniczny, hydrauliczny, pneumatyczny lub mechaniczny)

7 ORTOZY KOŃCZYNY DOLNEJ Zaopatrzenie ortotyczne kończyn dolnych pod względem funkcjonalnym powinno umożliwić: utrzymanie przez pacjenta pozycji spionizowanej, ułatwić lokomocję, zapobiegając jednocześnie deformacjom niepełnosprawnych kończyn. Współczesną ortotykę aplikacyjną stanowią trzy zasadnicze typy zaopatrzenia ortotycznego: pasywne: obuwie ortopedyczne, stabilizatory stawu skokowego, ortozy stabilizujące kończynę w stawie kolanowym i skokowym, ortozy ćwiczebne, ortozy totalne kończyny dolnej, parapodia. aktywne: konstrukcje egzoszkieletowe oraz wykorzystujące funkcjonalną stymulację elektryczną. pomocnicze: stanowią je przyrządy lub urządzenia, które ułatwiają czynności pionizacyjne lub lokomocyjne poprzez

8 ORTOZY STOPY Ortotyczna kontrola ruchów w stawie skokowym: W przypadki porażeń i niedowładów wiotkich spełnia trzy podstawowe zadania: umożliwia prawidłowe oparcie stopy na podłożu, ułatwia jej przenoszenie w fazie wykroku, wpływa pośrednio na stabilizację stawu kolanowego.

9 ORTOZY STOPY

10 ORTOZY KOLANA Ortotyczna kontrola ruchów w stawie kolanowym: Służy jego ochronie przed działaniem niekorzystnych sił z wywołanymi przez nie przeciążeniami w warunkach patologicznych. Służyć ona może również poprawie stabilizacji całej kończyny i warunkować zdolność przyjęcia postawy pionowej oraz chodzenia w przypadku utraty czynnej kontroli ruchów w stawie skokowym i kolanowym.

11 ORTOZY KOLANA a) b) c) Przykłady zaopatrzenia stosowane przy przeproście kolana: a) tutor ograniczający przeprost, pozostawiający swobodę zgięcia kolana; b) aparat korekcyjny CAMP; c) aparat szynowo-opaskowy z zamkiem stawu kolanowego;

12 ORTOZY STAWU BIODROWEGO Ortotyczna kontrola ruchów w stawie biodrowym: Możliwości efektywnej kontroli ortotycznej ruchów w stawie biodrowym są znacznie ograniczone. Wynika to z dość dużych momentów siły ciężkości i sił mięśniowych wywierających działanie na staw biodrowy przy jednorazowym podparciu masy ciała, trwającym około połowę każdego z cyklów chodu.

13 ORTOZY KOŃCZYNY DOLNEJ Ortozy totalne kończyny dolnej aparat ćwiczebny typu KAFO

14 FUNKCJONALNA STYMULACJA ELEKTRYCZNA KOŃCZYN DOLNYCH (FES) Funkcjonalna stymulacja elektryczna (FES), której działanie polega na odtworzeniu utraconej czynności efektora poprzez pobudzanie impulsami elektrycznymi mięśni lub zaopatrujących je nerwów, które utraciły naturalną, fizjologiczną impulsację. Celem FES jest zastąpienie brakującej czynności bioelektrycznej odpowiednio uformowanym ciągiem impulsów elektrycznych.

15 FUNKCJONALNA STYMULACJA ELEKTRYCZNA (FES) W celu osiągnięcia funkcjonalnych efektów stymulacji należy spełnić pewne warunki: powinna być zachowana zdolności mięśni do skurczu, zachowana pobudliwość elektryczna dolnego motoneuronu i aferentnych włókien nerwowych oraz możliwość kontrolowania mechanizmów podstawowych odruchów motorycznych, których organizacja następuje na poziomie rdzenia kręgowego. Najczęstszymi zastosowaniami FES w zaburzeniach ruchowych są: uszkodzenia rdzenia kręgowego na różnym poziomie, porażenia połowiczne, mózgowe porażenia dziecięce oraz inne zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego (np. stwardnienie rozsiane).

16 FUNKCJONALNA STYMULACJA ELEKTRYCZNA (FES) Różne metody stosowania elektrod do FES

17 ZAOPATRZENIE ORTOTYCZNE KOŃCZYN GÓRNYCH

18 ORTOZY KOŃCZYNY GÓRNEJ Każda konstrukcja ortotyczna w obrębie kończyny górnej, niezależnie od spełnianych zadań, stanowi dodatkowe obciążenie i jest bardzo niekorzystnie odczuwane przez chorych. Większość zastosowań zaopatrzenia ortotycznego w obrębie kończyny górnej dotyczy ręki. Zaopatrzenie to: stanowi jeden z elementów wczesnego usprawniania ręki po urazach, zabiegach operacyjnych, w przebiegu choroby reumatycznej, poprawia upośledzoną czynność ręki, wspomaga zachowane przez nią elementy dysponujące ruchem czynnym, umożliwia wykorzystanie ręki porażennej pod warunkiem zachowania biernej opozycji i odwiedzenia kciuka oraz biernego ruchu w stawach śródręczno-paliczkowych.

19 ORTOZY KOŃCZYNY GÓRNEJ ortoza kciuka ortoza nadgarstka i kciuka ortoza nadgarstka

20 ORTOZY KOŃCZYNY GÓRNEJ Stopniowa bierna korekcja ustawienia ręki w stawie nadgrastkowym za pomocą ortozy Lamba

21 ORTOZY KOŃCZYNY GÓRNEJ Ortoza łokcia

22 ORTOZY KOŃCZYNY GÓRNEJ Ortoza totalna kończyny górnej