Definicja Słowo Spasm pochodzi z greki, spasmos oznacza ciągn gnąć lub opór. Zaburzenie równowagi r między układem hamującym i pobudzającym skutkuje r

Transkrypt

1 Spastyczność Metody oceny spastyczności ci mgr Ewa Żak Physiotherapy & Medicine 1

2 Definicja Słowo Spasm pochodzi z greki, spasmos oznacza ciągn gnąć lub opór. Zaburzenie równowagi r między układem hamującym i pobudzającym skutkuje rozwojem spastyczności. ci. Klasyczna definicja spastyczności ci opracowana przez Lance a opisuje to zjawisko jako : motoryczne zaburzenie charakteryzujące ce się szybkim wzrostem napięcia tonicznego mięś ęśnia ze wzmożeniem odruchów ścięgnistych, wynikające z nadpobudliwości odruchu rozciągowego, jako jeden z komponentów zespołu u górnego g motoneuronu 2

3 Spastyczność a Sztywność Typową cechą spastyczności ci jest wzrost oporu mięś ęśni przy szybszym rozciąganiu. W sztywności opór r mięś ęśniowy jest stały niezależnie od szybkości rozciągania. W sztywności często współistnieje tzw. objaw koła a zębatego z (np( np.. w chorobie Parkinsona) Dla spastyczności ci typowe jest ponadto większe zajęcie zginaczy kończyn górnych g i prostowników w kończyn dolnych. W spastyczności ci wyróżniamy 3 poziomy wg zmodyfikowanej skali Ashworta,, w sztywności nie występuje podział 3

4 Definicja cd Obecnie brakuje dowodów w doświadczalnych podtrzymujących tąt teorię. Patomechanizm spastyczności ci jest procesem bardziej złożonym onym i nie do końca dobrze poznanym. Spastyczność trudno tłumaczyt umaczyć zaburzeniem jednego odruchu lub neuroprzekaźnika nika. Uszkodzenie półkul p (dróg g regulujących), pnia mózgu m lub rdzenia kręgowego może e być źródłem wzmożonego onego napięcia. Dlatego obraz spastyczności ci w większym stopniu zależy y od lokalizacji i rozległości uszkodzenia niż od przyczyny. 4

5 Definicja cd Cechą charakterystyczną spastyczności ci jest występowanie tzw. objawu scyzorykowego. Polega on na wzroście napięcia mięś ęśniowego w zajętej kończynie, które narasta i nagle ustępuje, podczas jej biernego rozciągania. Opór r narasta proporcjonalnie do amplitudy i szybkości ruchu. Na ten opór r składaj adają się różne czynniki takie jak : Właściwości elastyczne aparatu ruchowego Brak świadomej kontroli ruchu przez pacjenta Zaburzenia poznawcze 5

6 Objawy kliniczne spastyczności ci Objawy dodatnie Objawy ujemne wygórowane odruchy ścięgniste wzmożony ony opór r podczas szybkiego, biernego ruchu skurcze kloniczne mięś ęśni obniżenie siły mięś ęśniowej ograniczenie mobilności brak możliwo liwości wykonania ruchu zamierzonego 6

7 Metody oceny spastyczności ci Dzielimy na : Obiektywne i subiektywne Ilościowe i jakościowe Kliniczna i instrumentalne Bezpośrednie i pośrednie Biomechaniczne Elektrofizjologiczne 7

8 Metody kliniczne Metody kliniczne oceniają i analizują objawy dodatnie i ujemne związane zane ze wzmożonym onym napięciem mięś ęśniowym. Badanie napięcia mięś ęśniowego Badanie odruchów ścięgnistych Badanie konusów w i spazmów w mięś ęśniowych Badanie siły y mięś ęśniowej Badanie zakresu ruchu w stawach Badanie wykonania ruchu zamierzonego Badanie reakcji stowarzyszonych Badanie kliniczne chodu Znajomość metod oceny wzmożonego napięcia jest bardzo istotna. Pozwala ona na dobór odpowiednich metod dla danego pacjenta i na najdokładniejszą ocenę możliwości funkcjonalnych. 8

9 Skale stosowane do oceny wzmożonego onego napięcia Skala Ashwortha Zmodyfikowana Skala Ashwortha Skala Tardieu Adduktor Tone Rating Scale w obrębie bie m.przywodzicieli 9

10 Skale Ashwortha Skala Ashwortha 0 Bez zwiększonego napięcia mięś ęśniowego 1 Niewielkie zwiększenie napięcia powodujące przytrzymanie podczas poruszania kończyn czyną w kierunku zgięcia lub wyprostu 2 Bardziej zaznaczone zwiększenie napięcia, ale kończyna zgina się lub prostuje z łatwością 3 Znaczne zwiększenie napięcia, ruch bierny trudny do wykonania 4 Kończyna usztywniona w zgięciu lub wyproście Zmodyfikowana skala Ashwortha 0 Napięcie prawidłowe lub obniżone one 1 Nieznaczny wzrost napięcia objawiający się oporem i uwolnieniem lub minimalnym wzrostem napięcia mięś ęśni w końcowej fazie ruchu zginania lub prostowania + 1 Nieznaczny wzrost w stanie napięcia mięś ęśnia objawiający się oporem i uwolnieniem oraz występuj pujący w drugiej połowie owie zakresu ruchu w stawie 2 Bardziej zaznaczony wzrost napięcia mięś ęśnia przez większ kszą część zakresu ruchu w stawie, ale dotknięta ta część kończyny daje się łatwo poruszać 3 Wyraźny wzrost napięcia mięś ęśnia, ruch bierny trudny do wykonania 4 Dotknięta ta część sztywna w zgięciu i wyproście 10

11 Skala Tardieu Metoda określa ograniczenie zakresu przy ruchu biernym prowadzonym : - wolno - szybko Pierwszy pomiar interpretowany jest jako ograniczenie spowodowane zwiększon kszoną wtórnie sztywności cią mięś ęśni i tkanki łącznej. Drugi pomiar interpretowany jest jako spastyczność ść. Podstawę pomiaru spastyczności ci stanowi kąt k t zatrzymania ruchu i szybkość ść,, przy której uzyskano zatrzymanie. Napięcie mięś ęśniowe oceniane jest na podstawie oceny odpowiedzi mięś ęśniowej na różne r prędko dkości rozciągania. Ocenie zostaje poddana jakość reakcji mięś ęśniowej podczas ruchu kończyn czyną z określon loną prędko dkością oraz kąt, k przy którym pojawia się reakcja mięś ęśniowa. 11

12 Adduktor Tone Rating Scale w obrębie bie m.przywodzicieli 0 brak wzmożonego onego napięcia 1 napięcie nieznacznie wzmożone, one, łatwe odwiedzenie do kąta k 45 stopni 2 odwiedzenie do kąta k 45 stopni wymaga lekkiego wysiłku 3 odwiedzenie do kąta k 45 stopni wymaga umiarkowanego wysiłku 4 odwiedzenie do kąta k 45 stopni wymaga współpracy pracy dwóch osób 12

13 Metody instrumentalne Metody instrumentalne w sposób b obiektywny oceniają spastyczność ść,, ale sąs czasochłonne onne i wymagają specjalistycznego sprzętu oraz personelu. Do metod instrumentalnych możemy zaliczyć : Trójwymiarow jwymiarową analizę chodu Metody elektrofizjologiczne Ocenę utrzymania równowagi r i postawy ciała Skale instrumentalne czynności ci dnia codziennego (ang.adl( ang.adl) Goniometryczny test wahadła 13

14 Trójwymiarowa analiza chodu Trójwymiarowa analiza chodu to najnowocześniejsza niejsza bezinwazyjna metoda, która jako jedyna pozwala na obserwację wzajemnych relacji poszczególnych segmentów w ciała a w dynamicznych wzorcach ruchu. Obecnie istnieje wiele systemów służących do analizy ruchu. 14

15 System do analizy chodu 15

16 System analizy chodu - Służy y do kompleksowej diagnostyki układu ruchu pacjenta. - Może e ułatwiu atwić pracę fizjoterapeutom poprzez dostarczenie informacji o biomechanicznych oraz patologicznych parametrach i dzięki temu stać się narzędziem ułatwiaju atwiającym dobór r odpowiedniej terapii dostosowanej do potrzeb pacjenta. - Pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmów patologicznych i kompensacyjnych. - Metoda ta jest uzupełnieniem badania klinicznego i pozwala na weryfikację efektów w leczenia 16

17 Ocena Parametry które oceniane sąs w tej metodzie to : Parametry elektromiograficzne (rejestracja czynności ci pracy mięś ęśni) Parametry kinematyczne (położenie miednicy, kąty w stawach) Parametry kinetyczne (pomiar reakcji sił podłoża a podczas chodu) 17

18 Badanie Do badania wykorzystuje się markery, które umieszcza się na powierzchni ciała a w odpowiednich punktach anatomicznych. Ruch markerów w jest analizowany przez system kamer rozmieszczonych w pomieszczeniu i podłą łączonych do komputera. Zadaniem komputera jest zbieranie danych oraz dostarczenie raportu. 18

19 Przebieg badania Część pierwsza Pomiar antropometryczny: szerokości i głęg łębokości miednicy, szerokości stawów w kolanowych i skokowych oraz długod ugości kończyn dolnych. Otrzymane wartości wprowadzone zostaną do programu komputerowego, który wykorzysta je w analizie. 19

20 Przebieg badania Druga część Polega na rejestracji jednego cyklu statycznego. Pacjent przybiera swobodną pozycję ciała a z odwiedzionymi kończynami górnymi g do 90 stopni. Czas trwania statycznego pomiaru 10 sekund. 20

21 Przebieg badania Część trzecia Ocena wzorca dynamicznego. Pacjent chodzi boso w tempie dostosowanym do swoich możliwo liwości. Zapis parametrów w chodu dotyczy od cykli chodu. 21

22 Obróbka bka danych i otrzymanie raportu Po badaniu tworzy się w komputerze model statyczny i dynamiczny pacjenta, a następnie na wykresie cyklu chodu zaznaczał się fazę podporu i wymachu dla każdej kończyny dolnej, oddzielnie. Do analizy wybieramy ok.. 5 przejść ść,, w celu uzyskania średniej wartości parametrów. Taka procedura jest konieczna do uzyskania raportu opracowanego przez komputer 22

23 Obróbka bka danych 23

24 Raport 24

25 Oceniane parametry Parametry elektromiograficzne (rejestracja czynności ci pracy mięś ęśni) Parametry kinematyczne (położenie miednicy, kąty k w stawach) Parametry kinetyczne (pomiar reakcji sił podłoża a podczas chodu) 25

26 Wady i zalety ZALETY kompleksowe badanie układu ruchu nie inwazyjność dokładno adność pomiarów badanie ukazuje interakcje segmentów w ciała WADY uczestniczyć mogą osoby w dobrym kontakcie psychicznym i wykonujące polecenia warunkiem uczestnictwa jest chód d samodzielny długi czas analizowania raportów w które dostarcza urządzenie 26

27 Bibliografia : Jarosław aw Sławek S Spastyczność od patofizjologii do leczenia Janusz Nowotny Podstawy Fizjoterapii Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty praktyczne Dziękuj kuję za uwage. 27