NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DYREKTOR DEPARTAMENTU ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. Tadeusz Bachleda-Curuś

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 16 października 2007 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DYREKTOR DEPARTAMENTU ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Tadeusz Bachleda-Curuś KSR /07 Pan Ryszard Modzelewski Dyrektor Narwiańskiego Parku Narodowego WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli - Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego przeprowadziła w Narwiańskim Parku Narodowym, zwanym dalej NPN lub Parkiem, kontrolę wdraŝania ochrony na obszarach Natura W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 22 czerwca 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. Narwiański Park Narodowy, zajmujący obszar 6.810,23 ha, znajduje się w całości na obszarze Natura 2000 Bagienna Dolina Narwi, zwanym dalej OSO BDN (kod obszaru PLB ), wyznaczonym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura , stanowiąc 27,3 % jego powierzchni. Ww. obszar Natura 2000 wykracza nie tylko poza powierzchnię NPN, ale równieŝ jego otulinę. Teren Parku znajduje się takŝe w obrębie, zgłoszonego do Komisji Europejskiej w 2004 r., specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 pod nazwą Narwiańskie Bagna (kod obszaru PLH ), który wykracza poza granice NPN o 12,82 ha. Do czasu zakończenia kontroli Minister Środowiska nie powierzył Dyrektorowi NPN wykonywania zadań poza granicami Parku w zakresie związanym z funkcjonowaniem i ochroną 1 Dz. U. Nr 229, poz

2 OSO BDN. Zadania w zakresie ochrony przyrody wykonywane były jedynie na terenie Parku, na podstawie ustanowionych przez Ministra Środowiska zadań ochronnych dla Parku 2,3. Ich realizacja stanowiła jednocześnie realizację ochrony obszaru OSO BDN w jego części, znajdującej się w granicach Parku. Jak wykazała kontrola NIK, Dyrektor Parku nie posiada ustalonego z Wojewodą Podlaskim zakresu oraz formy współpracy dotyczących wykonywania zadań ochronnych na obszarach Natura 2000, których część znajduje się w granicach Parku. Opracowany w lipcu 2005 r. w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim projekt porozumienia w sprawie przekazania przez Wojewodę Podlaskiego nadzoru nad obszarami specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 dyrektorom parków narodowych, zlokalizowanych na obszarze województwa podlaskiego, w tym Dyrektorowi NPN w związku z OSO BDN, nie został sfinalizowany z powodu braku regulacji prawnych w sprawie finansowania zadań planowanych do powierzenia. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe Dyrektor NPN uczestniczył w procesie weryfikacji koncepcji sieci Natura 2000 w województwie podlaskim, przekazując Wojewodzie Podlaskiemu, w czerwcu 2002 r., informacje o typach siedlisk i gatunkach zwierząt (w tym ptaków) występujących na obszarze Parku. Nie miał jednak wpływu na ostateczne wyznaczenie granic i powierzchni obszarów Natura 2000, połoŝonych na terenie NPN i jego otuliny. Udział Dyrektora Parku w wyznaczaniu obszarów Natura 2000 ograniczył się do przekazania MŚ, w styczniu 2004 r., opisu granic dwóch obszarów, tj. OSO BDN i sąsiadującego z nim obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 pod nazwą Dolina Górnej Narwi, zwanego dalej OSO DGN (kod obszaru PLC ). Ponadto, jak ustalono w toku kontroli, Dyrektor NPN w styczniu 2004 r. przekazał do MŚ uwagi, dotyczące przebiegu granic OSO BDN na obszarach wykraczających poza otulinę Parku, które nie zostały uwzględnione przez MŚ. NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag do działań Dyrektora Narwiańskiego Parku Narodowego związanych z: pracami inwentaryzacyjnymi awifauny oraz prowadzeniem corocznego (od 2004 r.) monitoringu ptaków na obszarze Parku i częściowo na obszarze otuliny, działalnością edukacyjną, mającą na celu m.in. zwiększenie społecznej akceptacji ochrony na obszarach Natura 2000, znajdujących się w granicach Parku, przystąpieniem do realizacji przedsięwzięcia Renaturyzacja i ochrona siedlisk bagiennych w południowej części NPN, prowadzonego na podstawie trójstronnej 2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 listopada 2003 r. w sprawie rocznych zadań ochronnych dla Narwiańskiego Parku Narodowego (Dz. U. Nr 214, poz. 2103). 3 Zarządzenie Ministra Środowiska nr 69 z dnia 27 grudnia 2004 r. (Dz. Urz. MŚiGIOŚ z 2005 r. Nr 1, poz. 19); zarządzenie Ministra Środowiska nr 99 z dnia 28 grudnia 2005 r. (Dz. Urz. MŚiGIOŚ z 2006 r. Nr 2, poz. 56 z późn. zm.); zarządzenie Ministra Środowiska nr 85 z dnia 20 grudnia 2006 r. z późn. zm. (niepublikowane). 2

3 umowy, zawartej pomiędzy [...] 4, [...] 5 i NPN, polegającego m.in. na wykupie 90 ha gruntów. W toku kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości i uchybienia: 1. Dyrektor Parku nie podjął przez ponad 6 lat działań w celu zweryfikowania powierzchni Parku, określonej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 1996 r. w sprawie utworzenia NPN 6, pomimo iŝ na podstawie pomiarów geodezyjnych, wykonanych w latach , ustalono Ŝe powierzchnia Parku jest o 539,77 ha mniejsza niŝ podana w ww. rozporządzeniu. Dopiero w trakcie kontroli NIK, realizując zalecenia Ministra Środowiska, po kontroli przeprowadzonej przez MŚ na przełomie stycznia i lutego 2007 r., Dyrektor Parku podjął działania w przedmiotowej sprawie. 2. Wykonany w latach , kosztem 1.157,6 tys. zł, Projekt Planu Ochrony Narwiańskiego Parku Narodowego, zwany dalej PPO NPN, nie został zatwierdzony. Kontrola wykazała, iŝ Dyrektor Parku prowadził działania w celu uzgodnienia i zaopiniowania przez rady gmin, w trybie określonym w art. 19 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, zwanej dalej uop, Operatu Generalnego PPO i przygotowanego przez Park projektu rozporządzenia MŚ w sprawie planu ochrony NPN. Dyrektor Parku przekazał Ministerstwu Środowiska, we wrześniu 2004 r., projekt rozporządzenia w sprawie ustanowienia planu ochrony NPN, pomimo braku opinii rad gmin w zakresie kompletnej dokumentacji PPO NPN (operatów szczegółowych wraz z operatem generalnym) oraz braku wymaganych art. 19 ust. 2 pkt 2 uop uzgodnień dwóch rad gmin. Przekazany projekt nie uwzględniał wszystkich uwag i zastrzeŝeń zawartych w uchwałach tych gmin. Do czasu zakończenia kontroli nie podjęto teŝ skutecznych działań (m.in. ze względu na brak środków finansowych), w celu dostosowania posiadanej dokumentacji do warunków rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz zasad ochrony zasobów, tworów i składników przyrody 7. W ocenie NIK, w przedstawionej sytuacji istnieje zagroŝenie dla zatwierdzenia Planu Ochrony NPN z uwagi na dezaktualizację dotychczas sporządzonych operatów. 4 Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz ze zm.) odmowa udostępnienia z uwagi na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. 5 Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz ze zm.) odmowa udostępnienia z uwagi na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. 6 Dz. U. Nr 77 poz Dz. U. Nr 94, poz

4 3. Zadania ochronne dla Parku, ustalone przez Ministra Środowiska w rozporządzeniu na 2004 r. 2 i corocznych zarządzeniach na lata , nie były w pełni realizowane, i tak: nie wykonano dwóch progów stałych (jazów) na rzece Narwi, planowanych do realizacji w 2005 i 2006 r., nie wykupiono 72 ha gruntów prywatnych, połoŝonych w granicach NPN, co planowano w 2005 i 2006 r., w zakresie wykaszania trawy, trzciny i turzyc oraz odkrzaczania z wywozem biomasy: w 2004 r. w ogóle nie wykoszono trzciny z planowanej powierzchni 105 ha, trawy wykoszono zaś na 93% planowanej powierzchni, tj. 50,27 ha, w 2005 r. wykoszono trawy na 60,3 % planowanej powierzchni, tj. 50,61 ha, w 2006 r. wykoszono trawy na 55,37 % planowanej powierzchni, tj. 46,97 ha oraz w ogóle nie wykoszono i nie odkrzaczono powierzchni 433,04 ha (zadania wprowadzonego zmianą do zarządzenia MŚ w dniu 17 sierpnia 2006 r.). Kontrola wykazała, Ŝe NPN nie miał zapewnionych środków budŝetowych na realizację ww. zadań. Część zadań w zakresie wykaszania została wykonana w ramach umów z rolnikami, zawartych przez Gospodarstwo Pomocnicze przy NPN, zwane dalej GP NPN. 4. Niewystarczający, w ocenie NIK, był nadzór Dyrektora Parku nad GP NPN w zakresie wykorzystywania środków z dopłat z ARiMR, na realizację zadań ochronnych Parku, polegających ma wykaszaniu trawy, trzciny i turzyc, szczególnie w sytuacji braku innych źródeł finansowania tych zadań i przy niepełnej realizacji zadań ochronnych Parku w przedmiotowym zakresie. W okresie objętym kontrolą występowało niewielkie zainteresowanie potencjalnych wykonawców postępowaniami przetargowymi ogłaszanymi przez NPN na wykaszanie trzcin i turzyc (w 2005 r. i 2006 r. tylko jeden oferent, a w 2007 r. 1-2 oferentów w postępowaniach). 5. Wszystkie (81) prowadzone przez Park postępowania w zakresie uzgadniania projektów decyzji o warunkach zabudowy i projektów budowlanych, zakończone wydaniem postanowienia, obarczone były wadami prawnymi, jak: wskazanie w postanowieniu niewłaściwego organu II instancji (100% postępowań), podpisanie postanowienia przez osobę nieupowaŝnioną (83%), wskazanie w postanowieniu błędnej podstawy prawnej (53%), rozpatrywanie wniosków składanych przez osoby nieumocowane w sprawie (16%), wydanie postanowienia bez podstawy prawnej (15%). Oprócz wymienionych działań nielegalnych, kontrola wykazała równieŝ działania nierzetelne, polegające na braku rejestru wniosków, a takŝe braku wpisów w dzienniku korespondencji (63%), braku oryginałów 4

5 wydanych postanowień (10%), braku wniosków w aktach spraw zakończonych wydaniem postanowień (7%). Ponadto w toku kontroli stwierdzono, Ŝe Dyrektor NPN nie zatrudniał radcy prawnego zapewniającego obsługę prawną Parku, co było wymagane 4 ust. 2 pkt 3 lit. b statutu NPN 8. Przedstawiając Panu Dyrektorowi powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: podjęcie działań w celu zapewnienia pełnej realizacji zadań ochronnych Parku, ustanawianych przez Ministra Środowiska; doprowadzenie do dostosowania Projektu Planu Ochrony NPN do warunków rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. oraz podjęcie działań zmierzających do zatwierdzenia Planu Ochrony; rozwaŝenie, w ramach nadzoru nad Gospodarstwem Pomocniczym NPN, wprowadzenia zasady wykorzystywania środków z dopłat uzyskiwanych z ARiMR na realizację zadań ochronnych Parku w zakresie wykaszania trawy, trzciny i turzyc; zwiększenie nadzoru nad prowadzonymi postępowaniami administracyjnymi; zapewnienie, zgodnie ze statutem, obsługi prawnej Parku. NajwyŜsza Izba Kontroli Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Dyrektora, w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do Departamentu Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego NajwyŜszej Izby Kontroli umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 8 Dz. Urz. MŚiGIOŚ z 2006 r. Nr 1, poz