NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach

Transkrypt

1 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach Katowice, dnia 23 czerwca 2010 r. LKA /2010/P/10/069 Pan Tomasz Kucharski Wójt Gminy Olsztyn WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach przeprowadziła kontrolę w Urzędzie Gminy Olsztyn (zwanym dalej Urzędem ) w zakresie zapewnienia warunków do realizacji wychowania przedszkolnego w latach szkolnych 2007/ /2010 (I semestr). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, podpisanym w dniu 1 czerwca 2010 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Wójtowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie realizację zadań w zakresie spraw objętych kontrolą, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości. PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące oceny cząstkowe i ustalenia kontroli: 1. Rada Gminy nie podjęła uchwały w sprawie ustalenia sieci prowadzonych publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, pomimo obowiązku wynikającego z art. 14 a ust.1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 2. 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz ze zm. 2 Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm. ul. Powstańców 29, Katowice tel.: (0-32) , fax: (0-32) , LKA@nik.gov.pl

2 W okresie objętym kontrolą, na terenie Gminy funkcjonowało jedno przedszkole, cztery oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych lub zespołach szkół i trzy inne formy wychowania przedszkolnego. Od 31 marca 2007 r. do 31 marca 2008 r. inne formy wychowania przedszkolnego funkcjonowały w ramach projektu realizowanego przez Fundację Ekologiczną Wychowanie i Sztuka Elementarz, na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Gminą, a ww. Fundacją. Uchwałami Rady Gminy z dnia 23 kwietnia 2008 r., z mocą obowiązującą od 1 kwietnia 2008 r. w miejsce form alternatywnych utworzono zespoły wychowania przedszkolnego (dalej zespoły ). Warunkiem utworzenia zespołu, zgodnie z przepisami 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej (MEN) z dnia 10 styczna 2008 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania 3 i 2 pkt 1 rozporządzenia MEN z dnia 27 maja 2009 r. w tej samej sprawie 4 (dalej rozporządzenie w sprawie innych form wychowania przedszkolnego ), jest uzyskanie przez organ prowadzący opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego i komendanta powiatowego Państwowej StraŜy PoŜarnej o zapewnieniu w lokalach, w których będą prowadzone zajęcia, bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu. Gmina nie uzyskała wymaganych opinii przed podjęciem uchwał o utworzeniu zespołów. NIK nie podziela stanowiska Wójta, Ŝe skoro zajęcia miały być prowadzone w budynkach szkół, w których odbywają się zajęcia szkolne, to nie było potrzeby występowania do tych instytucji o opinie. Według statutów ( 12 ust. 2 i 3), nadanych przez Radę Gminy utworzonym zespołom, zajęcia w tych placówkach miały się odbywać..przez cały rok z wyłączeniem przerw świątecznych, ferii zimowych i wakacji.. Natomiast zgodnie z 1 pkt 2 ww. rozporządzeń w sprawie innych form wychowania przedszkolnego, zajęcia w zespołach wychowania przedszkolnego prowadzi się w niektóre dni tygodnia, natomiast przez cały rok szkolny w punktach przedszkolnych. Rada Gminy faktycznie utworzyła zatem punkty przedszkolne, a nie zespoły, jak podano w uchwale. Pełnienie nadzoru pedagogicznego i merytorycznego nad działalnością utworzonych zespołów, Rada Gminy powierzyła dyrektorom szkół, przy których zespoły te utworzono. Postanowienia o przekazaniu nadzoru zawierały 1pkt 4 i 4 pkt 2 nadanych statutów. 3 Dz. U. Nr 7, poz. 38 ze zm. 4 Dz. U. Nr 83, poz

3 Tymczasem stosownie do przepisu art. 35 b ustawy o systemie oświaty, nadzór pedagogiczny nad zespołami wychowania przedszkolnego i punktami przedszkolnymi sprawuje kurator oświaty. NIK zwraca uwagę, Ŝe zgodnie z 2 rozporządzenia MEN w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego z 2008 r., organizację zespołu wychowania przedszkolnego lub punktu przedszkolnego ustalał organ prowadzący, a nie rada gminy. Wójt jako organ prowadzący nie dopełnił obowiązków określonych w 5 pkt 8 rozporządzenia MEN z 2009 r. w sprawie innych form wychowania przedszkolnego. Nie określił bowiem minimalnego dziennego wymiaru godzin zajęć, w czasie których realizowana jest podstawa programowa i minimalnego tygodniowego wymiaru godzin tych zajęć oraz warunków organizowania zajęć dodatkowych, wykraczających poza zakres podstawy programowej. W toku kontroli NIK przeprowadzonej w Szkole Podstawowej w Biskupicach oraz w Zespole Szkół w Kusiętach, ustalono, Ŝe nauczycieli prowadzących zajęcia w utworzonych zespołach byli zatrudnieni przez Wójta. Natomiast według art. 14 a ust. 6 ustawy o systemie oświaty, nauczyciela prowadzącego zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego prowadzonej przez gminę zatrudnia dyrektor przedszkola lub szkoły prowadzonej przez tę gminę. NIK nie podziela stanowiska Wójta, Ŝe tryb zatrudnienia ww. nauczycieli wynikał z realizacji projektu unijnego Edukacja przedszkolna dzieci na terenie gminy Olsztyn, a beneficjentem unijnych środków, w tym na wynagrodzenia nauczycieli, jest Gmina. Zgodnie z porozumieniem realizowanym do 31 marca 2008 r., nauczycieli zatrudniła fundacja uczestnicząca w projekcie Wieś przyjazna dzieciom. Natomiast środki unijne na dofinansowanie projektu Edukacja przedszkolna dzieci na terenie gminy Olsztyn, Gmina otrzymała na podstawie umowy zawartej 27 października 2008 r. czyli po wejściu w Ŝycie rozporządzenia MEN w sprawie innych form wychowania przedszkolnego, tj. po 24 stycznia 2008 r. Wspomniana umowa o dofinansowanie nie zawiera postanowień dotyczących zatrudniania nauczycieli prowadzących zajęcia w innych formach wychowania przedszkolnego. 2. Pomimo utworzenia 3 zespołów liczba miejsc, jakimi dysponowały placówki wychowania przedszkolnego w latach szkolnych 2007/ /2010, nie zapewniała wszystkim dzieciom w wieku 3 6 lat, zamieszkałym na terenie Gminy, moŝliwości korzystania z wychowania przedszkolnego. Liczba miejsc w stosunku do liczby dzieci ogółem w wieku 3

4 przedszkolnym stanowiła w badanych latach szkolnych odpowiednio: 61,1 % (182:298), 79,5 % (252:317) i 82,5 % (244:297). Spośród dzieci zamieszkałych na terenie Gminy, w skontrolowanym okresie wychowaniem przedszkolnym objęto 67,1 %, 70,0 % i 78,1 % dzieci. W wyniku kontroli przeprowadzonych przez NIK w 4 placówkach wychowania przedszkolnego na terenie Gminy ustalono, Ŝe przyjęto do tych placówek wszystkie dzieci, których rodzice ubiegali się o przyjęcie. Według statutów placówek przedszkolnych z - uwagi na realizację obowiązku szkolnego - priorytet w przyjęciu przysługiwał dzieciom w wieku 6 lat. W związku z powyŝszym, Gmina zapewniła dzieciom realizację rocznego obowiązku wychowania przedszkolnego. W roku szkolnym 2007/2008 i 2009/2010 (I semestr) wszystkie dzieci zamieszkałe na terenie Gminy realizowały ww. roczny obowiązek. Natomiast w roku 2008/2009, spośród 85 sześciolatków obowiązek ten realizowało 81 dzieci. Gmina nie posiadała rozeznania odnośnie realizacji obowiązku przez pozostałe 4 dzieci. Realizację ww. obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego umoŝliwiono równieŝ dzieciom pięcioletnim. W roku szkolnym 2009/2010 skorzystało z tej moŝliwości 11 dzieci. 3. W myśl art. 14 ust. 5 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, rada gminy ustala opłaty za świadczenia przedszkoli realizowane ponad podstawę programową. Zgodnie z przepisem 10 ust. 2 pkt 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół 5, czas przeznaczony na realizację podstawy programowej wynosi minimum 5 godzin dziennie. Rada Gminy podjęła w sierpniu 2006 r. uchwałę w sprawie opłat, w której podano, Ŝe:..ustala się stałe opłaty miesięczne za korzystanie z przedszkola ponad podstawę programową. Za pobyt dzieci w przedszkolu 5 godzin dziennie, a) 20 zł miesięcznie za dziecko sześcioletnie, b) 40 zł ( ) za dziecko młodsze oraz za pobyt w przedszkolu ponad ustalone wyŝej 5 godzin dziennie - 10 zł miesięcznie za kaŝdą dodatkową godzinę. NIK ocenia negatywnie fakt pobierania przywołanych wyŝej opłat bez bliŝszego sprecyzowania w uchwale za jakie konkretne świadczenia, wykraczające poza podstawę programową wychowania przedszkolnego opłata taka będzie pobierana. 4. W przypadku dzieci objętych realizacją obowiązku szkolnego, Gmina zwracała koszty dojazdu do placówek wychowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich i ich opiekunów, 5 Dz. U. Nr 61, poz. 624 ze zm. 4

5 jeŝeli droga dojazdu do najbliŝszej placówki przekraczała odległość 3 km (art. 14 a ust. 3 ustawy o systemie oświaty). W latach szkolnych 2007/ /2010 (I semestr) z dopłat tych skorzystało 2 dzieci i ich opiekunowie, z 12 (3 5 rocznie) którym taki zwrot kosztów przysługiwał. Jednak Gmina nie posiadała pełnego rozeznania w tej sprawie, albowiem jak stwierdzono - na podstawie informacji Dyrektora Szkoły Podstawowej w Turowie - rodzice pozostałych 10 dzieci nie skorzystali z przysługującego im w tym zakresie prawa, niezaleŝnie od faktu poinformowania ich o takiej moŝliwości. 5. W ocenie NIK, nadzór nad działalnością prowadzonych placówek wychowania przedszkolnego realizowano w ograniczonym zakresie. Stosownie do przepisów art. 34 a ustawy o systemie oświaty, nadzorem tym naleŝało objąć gospodarkę finansową i gospodarowanie mieniem oraz przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników i wychowanków, jak równieŝ organizację pracy. Nadzór (udokumentowany protokołami) w zakresie finansowym ograniczono do pięciu (2 w 2008 r. i 3 w 2009 r.) kontroli 5 % wydatków budŝetowych i ewidencji księgowej oraz analizy prawidłowości inwentaryzacji. W zakresie zapewnienia właściwych warunków bhp w 2008 r. dokonano przeglądu ksiąŝek obiektów budowlanych. Organizację pracy poszczególnych placówek kontrolowano tylko poprzez zatwierdzanie arkuszy organizacyjnych. Zaznaczyć naleŝy, Ŝe spośród 15 badanych arkuszy, w 5 nie podano daty ich zatwierdzenia, a w jednym przypadku brak było adnotacji o jego zatwierdzeniu. Nie sprawdzano natomiast m.in. prawidłowości prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz zasad organizacji placówek w zakresie zgodności z obowiązującym prawem. Kontrole przeprowadzone przez Kuratora Oświaty wykazały nieprawidłowości zarówno w zakresie prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, jak i niezgodności postanowień statutów z obowiązującymi przepisami. Odpowiedzialność za brak właściwego nadzoru ponosi Wójt Gminy jako organ prowadzący placówki wychowania przedszkolnego. NIK nie aprobuje wyjaśnień Wójta złoŝonych w czasie kontroli oraz w trybie art. 59 ust.2 ustawy o NIK, Ŝe przyczyną stwierdzonych nieprawidłowości było m.in. nienaleŝyte wykonywanie obowiązków przez Gminny Zespół Obsługi Oświaty (GZOO) będący jednostką budŝetową Gminy, nad którym - zgodnie ze statutem tej jednostki - nadzór sprawuje Wójt Gminy. 6. W okresie na działalność placówek wychowania przedszkolnego wydatkowano: 861 tys. zł, tys. zł i tys. zł, a w I kw r. wydatkowano 5

6 383 tys. zł, co stanowiło 16,2 % planowanej kwoty (2.367 tys. zł). Zwiększenie wydatków wiązało się m.in. z finansowaniem działalności utworzonych trzech zespołów wychowania przedszkolnego. W 2008 r. wydatkowano na ten cel 143 tys. zł, a 271 tys. zł w 2009 r. Wydatki majątkowe związane z działalnością przedszkolnych placówek oświatowych, sfinansowane z budŝetu Gminy wynosiły 20,0 tys. zł w 2007 r. i 25,0 tys. zł w 2008 r. W 2009 r. nie finansowano ze środków budŝetowych ww. wydatków. Ponadto wydatki majątkowe sfinansowano ze środków unijnych, w ramach realizowanego projektu. W 2008 r. ze środków tych wydatkowano odpowiednio 65,5 tys. zł i 9,9 tys. zł w 2009 r. 7. W budŝetach Gminy na poszczególne lata wyodrębniono środki na finansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli, zatrudnionych w prowadzonych placówkach oświatowych, w wysokości 1 % planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe nauczycieli, co odpowiadało przepisom art. 70 a ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela 6. W latach ze środków przyznanych placówkom oświatowym na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli, wydatkowano odpowiednio: 8,3 tys. zł, 6,4 tys. zł i 5,1 tys. zł. W roku 2007 r. i 2009 r. wykorzystano je w 100,0 %, zaś w roku 2008 r. w wysokości 5,7 tys. zł,tj. 89,7 %. Zgodnie z przepisami 6 ust. 2 rozporządzenia MEN z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli pomiędzy budŝety poszczególnych wojewodów, form doskonalenia zawodowego dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych w budŝetach organów prowadzących szkoły, wojewodów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania tych środków 7, organ prowadzący opracowuje na kaŝdy rok budŝetowy plan dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli, biorąc pod uwagę wnioski dyrektorów szkół i placówek przygotowane z uwzględnieniem planu wieloletniego, złoŝone do dnia 30 listopada danego roku. Sprawozdania ze sposobu wykorzystania przyznanych środków, w myśl 6 ust. 3 ww. rozporządzenia, dyrektorzy byli zobowiązani złoŝyć organowi prowadzącemu do dnia 31 marca następnego roku. Stwierdzono m.in., Ŝe dyrektorzy placówek prowadzących wychowanie przedszkolne nie złoŝyli ani wniosków o dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli ani sprawozdań z wykorzystania przyznanych środków. 6 Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm. 7 Dz. U. Nr 46, poz

7 NIK krytycznie ocenia niewyegzekwowanie od dyrektorów ww. placówek wychowania przedszkolnego realizacji obowiązków określonych w 6 wspomnianego rozporządzenia. 8. Stwierdzono, Ŝe wszyscy nauczyciele posiadali wymagane kwalifikacje, określone w 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. 8 oraz w 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. 9 ) w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których moŝna zatrudnić nauczycieli niemających wyŝszego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Podjęcie działań celem przygotowania projektów uchwał w sprawie ustalenia: - sieci prowadzonych placówek wychowania przedszkolnego, - opłat pobieranych za konkretne świadczenia wykraczające poza podstawę programową wychowania przedszkolnego. 2. Zapewnienie w pełnym wymaganym zakresie nadzoru nad działalnością prowadzonych placówek wychowania przedszkolnego, w tym rozliczania środków przyznanych na doskonalenie zawodowe nauczycieli. 3. Ustalenie organizacji utworzonych innych form wychowania przedszkolnego, z uwzględnieniem: - ilości dni, w których prowadzone są zajęcia, właściwej dla utworzonej formy, - wymiaru godzin przeznaczonych na realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Wójta, w terminie 15 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie 8 Dz. U. Nr 155, poz. 1288, ze zm. 9 Dz. U. Nr 50, poz

8 do Dyrektora Delegatury NIK w Katowicach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 8