POLSKA 1 PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU EMERYTALNO-RENTOWEGO
|
|
- Wiktor Nowicki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 POLSKA 1 PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU EMERYTALNO-RENTOWEGO Polska rozpoczęła zasadnicze reformy swojego systemu emerytalno-rentowego w roku Ustawowy system emerytalno-rentowy, w pełni wdrożony w roku 1999, składa się z dwóch elementów, przy czym obydwa mają charakter obowiązkowy i powszechny (istnieją specjalne systemy dla rolników oraz niektórych pracowników sfery budżetowej, jak np. wojskowych, policjantów, sędziów i prokuratorów): system repartycyjny oparty na zasadzie umownej zdefiniowanej składki, administrowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), oraz w pełni kapitałowy system zarządzany przez prywatne instytucje inwestycyjne, nadzorowane przez państwo. Wiek emerytalny wynosi 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Emerytura ustawowa opiera się na zasadzie zdefiniowanej składki, a jej wysokość jest zależna od kapitału zgromadzonego w ZUS i otwartych funduszach emerytalnych (OFE) oraz od średniego dalszego trwania życia dla obu płci w momencie przejścia ma emeryturę. (W poprzednim systemie gromadzenie środków na emeryturę opierało się na zasadzie określonej kwoty świadczenia). Składki pobierane są przez ZUS, a następnie przekazywane do OFE (wybranego przez osobę ubezpieczoną w roku 2005 można było wybierać spośród 15 OFE). Zgodnie z założeniami programu reform świadczenia z filara kapitałowego powinny przybrać postać renty dożywotniej (nie przyjęto dotychczas jednak ustawy o rentach dożywotnich). System ustawowy finansowany jest ze składek na ubezpieczenie emerytalne (19,52 % wynagrodzenia brutto), finansowanych po połowie przez pracodawcę i pracownika (12,22 % tej kwoty przekazywane jest do systemu opartego na umownej zdefiniowanej składce, a 7,3 % jest przekazywane do obowiązkowego filaru kapitałowego). Dodatkowa składka w wysokości 13 % wynagrodzenia przekazywana jest na ubezpieczenie rentowe 1. W roku 1999 wprowadzono maksymalny pułap dochodów, od których odprowadzane są składki (250 % średniej płacy krajowej). W roku 2002 utworzono Fundusz Rezerwy Demograficznej w celu gromadzenia środków na finansowanie przyszłych deficytów systemu emerytalno-rentowego. Jest on finansowany z części składek na ubezpieczenie emerytalne (0,2 % wynagrodzeń w 2005 r. i planowany wzrost do 0,4 % w 2009 r.). W przyszłości Fundusz będzie również gromadził ewentualne przyszłe nadwyżki z ustawowego programu emerytalnego. Minimalna gwarantowana emerytura wypłacana jest wtedy, gdy całkowita kwota emerytury w systemie ustawowym jest niższa niż ustawowo określona emerytura minimalna, pod warunkiem spełnienia wymogu długości okresu składkowego 25 lat stażu ubezpieczeniowego dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet. Minimalne gwarantowane emerytury wypłacane są ze środków publicznych. Niedawne reformy wprowadziły także możliwość dobrowolnego zabezpieczenia emerytalnego, oferując możliwość tworzenia dodatkowych pracowniczych planów emerytalnych. Mogą one przybierać formę ubezpieczeń grupowych, ubezpieczeń kapitałowych lub na życie, funduszy pracowniczych lub otwartych funduszy inwestycyjnych. Poziom uczestnictwa jest bardzo niski (tylko 100 tys. w roku 2004), 1 Istnieje także odrębna składka na ubezpieczenie chorobowe i macierzyńskie (2,45 % wynagrodzenia) oraz składka na ubezpieczenie wypadkowe, której wysokość zależy od ryzyka doznania urazu w miejscu pracy w danej branży przemysłu i przedsiębiorstwie.
2 natomiast w 2004 r. wprowadzono nowy instrument oferujący ulgi podatkowe dobrowolne indywidualne konta emerytalne (IKE). Można wybierać spośród czterech typów instytucji uczestniczących w programie IKE (fundusze inwestycyjne, domy maklerskie, towarzystwa ubezpieczeniowe i banki) i przenosić IKE pomiędzy nimi. 2 SYTUACJA I PERSPEKTYWY W ŚWIETLE WSPÓLNYCH CELÓW 2.1 Sytuacja obecna Odpowiedniość: Stosunek wysokości przeciętnej emerytury i renty ustawowej do przeciętnego wynagrodzenia (po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne) w roku 2004 wyniósł 58 % (64 % dla emerytur, 47 % dla rent inwalidzkich i 55 % dla rent rodzinnych). Ryzyko ubóstwa dla osób w wieku 65 i więcej lat wynosiło 6 % w 2002 r. (4 % dla mężczyzn i 7 % dla kobiet) i było niższe niż ryzyko dla grupy wiekowej 0-64 lat charakteryzującej się wskaźnikiem ubóstwa wynoszącym 18 %. Różnica w wysokości wskaźników ubóstwa odzwierciedla wysokie wskaźniki bezrobocia wśród ludności aktywnej zawodowo i przekłada się na ich relatywnie niższe dochody. Ze względów oszczędnościowych coroczna indeksacja wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych została w 2004 r. zastąpiona zasadą korygowania świadczeń w odstępach trzyletnich (lub wcześniej, jeśli skumulowany wskaźnik inflacji osiągnie poziom 5 %), co może jednak narazić starszych emerytów na ryzyko niższego niż ogólnie standardu życia. W roku 2003 wskaźnik bezrobocia osiągnął 19 %, a jego wartość była wyższa wśród osób młodych, starszych pracowników oraz kobiet. Niski poziom zatrudnienia zagraża przyszłej odpowiedniości i trwałości świadczeń emerytalno-rentowych. Wprawdzie niektóre osoby niepłacące składek są zatrudnione nieformalnie, lecz i tak nie gromadzą środków na emeryturę związaną ze stażem pracy, a tym samym rośnie prawdopodobieństwo, że będzie im przysługiwała jedynie gwarantowana emerytura minimalna. Ponadto, mimo iż reforma z 1999 roku miała na celu wycofanie przywilejów przyznanych określonym grupom zawodowym, zauważyć można tendencję do kontynuowania tych programów, co może mieć szersze skutki dla rynku pracy. Stabilność finansowa: Liczba osób płacących składki do systemu emerytalno-rentowego malała na przestrzeni czasu ze względu na spadający poziom zatrudnienia. W roku 2004 wskaźnik zatrudnienia w grupie wiekowej lat wyniósł zaledwie 26 %, czyli znacznie poniżej docelowego poziomu lizbońskiego. Z drugiej strony zwiększył się efektywny wiek odejścia z rynku pracy z 56,6 w roku 2001 do 57,7 w 2004 r. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. duża liczba osób skorzystała z wcześniejszych emerytur, co było skutkiem ubocznym zwolnień. Przyczyniło się to do bardzo dużego wzrostu wydatków na emerytury i renty z 6,5 % PKB w 1989 r. do 15,6 % w 1995 r. Według danych ESSPROS (europejskiego systemu zintegrowanych statystyk na temat zabezpieczenia społecznego), w roku 2003 całkowite wydatki na emerytury i renty wyniosły 14,3 % (nieco powyżej średniej dla UE wynoszącej 12,6 %). Ponieważ możliwość wcześniejszego przechodzenia na emeryturę została w 1997 r. ograniczona, więcej osób zgłosiło się do programów przedemerytalnych. Świadczenia przedemerytalne mogły być wypłacane osobom, które zostały zwolnione z pracy i spełniały kryteria uprawniające je do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. W latach świadczenia takie otrzymało ponad 500 tys. osób.
3 Około 9 % obywateli polskich w wieku lat (ok. 2,4 mln osób) otrzymuje świadczenia inwalidzkie. Tylko ok. 20 % osób je otrzymujących przekroczyło wiek emerytalny (na styczeń 2005 r. zaplanowano przeniesienie tych osób do systemu emerytalnego). Jednakże po wprowadzeniu ograniczeń i zmniejszeniu liczby osób pobierających renty inwalidzkie wydatki na renty inwalidzkie oraz renty rodzinne maleją (z 4,9 % PKB w 2002 r. do 4,2 % PKB w 2004 r.). Należy zauważyć, że 7,3 punktów procentowych ze składki na ubezpieczenie emerytalne wynoszącej 19,52 % kierowane jest do obowiązkowego filaru kapitałowego. Finansowanie bieżących emerytur w systemie repartycyjnym znajdzie się w nadchodzących dekadach pod silną presją ze względu na koszty przejścia na nowy system, a także koszty świadczeń inwalidzkich i pozostałe koszty wcześniejszych emerytur. Zgodnie z prognozami ZUS na rok 2003 opisanymi w raporcie dotyczącym Krajowej Strategii Emerytalnej przewiduje się, że w ustawowym systemie repartycyjnym deficyt utrzyma się mniej więcej do połowy lat trzydziestych XXI w. Jednakże wyeliminowanie wcześniejszych emerytur od roku 2008 oraz nowa forma indeksacji świadczeń emerytalno-rentowych może złagodzić prognozowane deficyty (szacuje się, że zmiana zasad indeksacji przyniesie oszczędności wynoszące 0,3 % skumulowanego PKB w latach ). Od roku 1999 ZUS zaciąga także kredyty komercyjne na pokrycie kosztów, lecz obsługa tych kredytów jest kosztowna. Ponadto państwo w ponad 90 % dotuje program emerytur i rent rolniczych, co stanowi ok. 1,8 % PKB. Składki płacone przez rolników oraz otrzymywane świadczenia mają stałą stawkę (odpowiadającą mniej więcej połowie przeciętnych świadczeń emerytalno-rentowych w systemie repartycyjnym). System zapewnia bardzo szerokie zabezpieczenie dla osób deklarujących pracę w gospodarstwach rolnych. Modernizacja: Problemem jest kwestia przechodzenia między trzema różnymi systemami emerytalno-rentowymi: systemem pracowniczym, systemem rolniczym oraz systemem zaopatrzeniowym (dla wojska, policji itp.). Przejście z jednego programu do innego jest trudne i skomplikowane. Ponadto należy opracować rzetelne informacje dotyczące perspektyw długoterminowych nowego systemu, zarówno kapitałowego, jak i repartycyjnego, co w szczególności przygotowałoby grunt pod szerokie porozumienie w sprawie dalszych reform. Tabele długości życia nie uwzględniające kryterium płci w systemie opartym na umownej zdefiniowanej składce sprzyjają równości płci, aczkolwiek ustawowy wiek emerytalny dla kobiet, wynoszący 60 lat, jest niższy niż ustawowy wiek dla mężczyzn (65 lat). Wysiłkom zmierzającym do zniesienia tej różnicy w projekcie ustawy z roku 2004 sprzeciwiły się związki zawodowe i niektóre partie polityczne. Mimo że system dopuszcza elastyczność w przechodzeniu na emeryturę, wskaźnik zatrudnienia wśród kobiet pozostaje niski, szczególnie w grupie wiekowej lat, co przekłada się na niższą wartość nabywanych praw emerytalnych. ZUS porządkuje zaległości w przekazywaniu środków do funduszy z sektora prywatnego, wynikające z wysokiej początkowo liczby błędów w deklaracjach 2. Ponadto nie uzgodniono jeszcze kwestii przeliczenia zgromadzonych składek na świadczenia. Sytuacja utrzymuje się mimo tego, że pierwsze świadczenia w ramach nowego systemu będą musiały być wypłacone w 2009 r. 2 Uporządkowano już zaległości za rok 2001 i kolejne. Obecnie ZUS prowadzi prace nad porządkowaniem zaległości z lat 2000 i Wszystkie konta powinny zostać uporządkowane do końca roku 2006.
4 2.2. Perspektywy, działania podejmowane w ramach reform oraz debata polityczna Według prognoz Eurostatu profil demograficzny Polski będzie się zbliżał do średniej dla UE. Wskaźnik obciążenia demograficznego wzrośnie z obecnego poziomu 19 % do 33 % do roku 2025 oraz do 51 % do roku Ogólnie rzecz biorąc przewiduje się, że wskaźnik stosunku przeciętnej emerytury/renty netto do przeciętnego wynagrodzenia netto w ramach ustawowych systemów emerytalnych zmaleje (z 58 % w 2004 r.), natomiast oczekiwany okres emerytury wzrośnie ze względu na wydłużenie się dalszego trwania życia. Dla pracownika przechodzącego na emeryturę w wieku 65 lat po 40 latach otrzymywania przeciętnego wynagrodzenia, obliczenia ISG (Podgrupy ds. Wskaźników) dotyczące teoretycznej stopy zastąpienia wykazują jej stopniowy spadek między rokiem 2005 a 2050 z poziomu netto 78 % (brutto 63 %) do 44 % (brutto 36 %), chyba że utrzymają się proporcje między długością okresu zatrudnienia i okresu emerytury (spadek jest niższy dla osób przechodzących na emeryturę w wieku 67 lat po 42 latach płacenia składek). Obliczenia te opierają się na założeniu wzrostu wynagrodzeń równolegle ze stosunkowo dużym wzrostem wydajności przy jednolitej stopie procentowej dla UE, a odejście od tych założeń może przełożyć się na mniej wyraźny spadek stopy zastąpienia 3. Ponadto obliczenia ISG wskazują, że poziom stopy zastąpienia dla pracownika przechodzącego na emeryturę w roku 2005 spadnie z obecnego poziomu 78 % (netto) do 53 % w roku 2015 w relacji do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce w odnośnych latach, odzwierciedlając indeksację świadczeń według dynamiki cen w okresach trzyletnich 4. Ponadto niskie wskaźniki aktywności mogą zagrozić odpowiedniości emerytur, szczególnie w przypadku kobiet ze względu na krótsze u nich okresy składkowe i niższe przeciętne zarobki. Jednocześnie ściślejsze powiązanie składek ze świadczeniami wynikające z wprowadzenia systemu opartego na umownej zdefiniowanej składce oraz komponentu kapitałowego powinno przyczynić się do zwiększenia zakresu pracy zgłoszonej, a tym samym zwiększenia składek na programy emerytalno-rentowe, co być może poprawi także poziom odpowiedniości. Istnieje wysoki potencjał podniesienia wskaźników zatrudnienia wśród pracowników starszego pokolenia; Polska posiada już plany podjęcia dodatkowych działań w tym zakresie. Obecnie istnieją dwa główne mechanizmy wpływające na zachowania osób starszych na rynku pracy: po pierwsze, są to próby ograniczenia przypadków wcześniejszego przechodzenia na emeryturę (świadczenia w ramach wcześniejszych emerytur zostaną zredukowane lub zawieszone) a po drugie faworyzowanie stopniowego lub późniejszego przechodzenia na emeryturę (przy naliczaniu świadczeń emerytalno-rentowych brane są pod uwagę dalej płacone składki). Większym bodźcom sprzyjającym dłuższej aktywności zawodowej może towarzyszyć wzmacnianie rehabilitacji zawodowej. Ponadto należy zwrócić uwagę, aby nie oferować 3 Przykładowo wzrost realnych stóp zwrotu na kontach indywidualnych o 1 punkt procentowy przekłada się na 4-punktowy wzrost teoretycznej stopy zastąpienia netto (3 % w przypadku stopy brutto). Ponadto wolniejszy o 1,5 punktu procentowego wzrost wynagrodzeń przełożyłby się na znacząco słabszą dynamikę ostatecznych wynagrodzeń i świadczeń emerytalno-rentowych oraz wzrost stopy zastąpienia o dwa punkty procentowe. 4 Indeksacja rent i emerytur w Polsce może być wyższa, biorąc pod uwagę oczekiwaną dynamikę wynagrodzeń oraz stan finansów publicznych.
5 specjalnych korzystnych uprawnień emerytalno-rentowych dla niektórych grup zawodowych. Prognozy AWG (Grupy Roboczej ds. starzenia się społeczeństw) z 2005 r. przewidują znaczny spadek publicznych wydatków na emerytury i renty z poziomu 13,9 % do 8,0 % PKB w latach (wydatki na emerytury i renty zmaleją do 9,3 % PKB w 2050 r. po uwzględnieniu obowiązkowego filaru kapitałowego). Niemniej jednak obliczenia wskazują, że filar repartycyjny pozostanie deficytowy aż do połowy lat trzydziestych XXI w. ze względu na koszty przejścia na nowy system. Ponadto poważne obawy budzi wysoki poziom wydatków z budżetu państwa pomimo częściowego przejścia na programy kapitałowe, w tym znaczący poziom wydatków na renty inwalidzkie i wysokie dotacje dla systemu emerytur i rent rolniczych, podczas gdy minimalne gwarantowane emerytury oraz deficyt systemu ubezpieczeń społecznych są pokrywane z ogólnych środków budżetu państwa. Oprócz całkowitych składek wynoszących 32,52 % wynagrodzenia finansowanie wszystkich emerytur i rent wymaga dotacji z ogólnych środków budżetu państwa w wysokości ponad 3 % PKB. W celu zwiększenia zaufania należy propagować większą przejrzystość i odpowiedniość systemów emerytalnych. Ponadto zmiany w systemie zabezpieczenia społecznego rolników postrzegane są jako możliwość ograniczenia emerytur i rent rolniczych do osób, które są zatrudnione w pełnym wymiarze w rolnictwie. Można również powiązać wysokość składek emerytalno-rentowych z dochodami rolnika w celu zmniejszenia zapotrzebowania na dotację budżetową. W dłuższym okresie można natomiast pomyśleć o połączeniu systemu emerytalno-rentowego rolników z ustawowym systemem emerytalno-rentowym. 3 WNIOSKI Polska znacząco zreformowała swój system emerytalny; nowy system istnieje od roku Ponadto w roku 2002 utworzono Fundusz Rezerwy Demograficznej w celu gromadzenia środków na przyszłe potrzeby finansowe. Jednakże tylko część składki na ubezpieczenie emerytalne przekazywana jest do Funduszu Rezerwy, a jednocześnie składki na ubezpieczenie emerytalne nie wystarczają na pokrycie zobowiązań emerytalno-rentowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Poważnym wyzwaniem jest podniesienie niskiego obecnie poziomu zatrudnienia (częściowo związanego z istnieniem pracy niezgłoszonej i z wysokim poziomem bezrobocia). Ponieważ reforma z roku 1999 nie zmieniła zasad wypłacania emerytur dla osób w wieku powyżej 49 lat, wcześniejsze emerytury nadal stanowią problem, który jednak powinien zostać wyeliminowany w 2008 r. Nadal jednak istnieją programy świadczeń przedemerytalnych i należy zadbać o to, aby nie były wykorzystywane w zastępstwie możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Ścisłe wdrażanie zaostrzonych przepisów o świadczeniach inwalidzkich może przyczynić się do uniknięcia podobnego wykorzystywania tego systemu. W celu zachowania spójnego podejścia należy unikać przyznawania specjalnych uprawnień emerytalnorentowych niektórym grupom zawodowym. W następstwie oczekiwanego spadku wskaźnika stosunku przeciętnej emerytury/renty do przeciętnego wynagrodzenia w ramach ustawowego systemu emerytalno-rentowego problemem w przyszłości może stać się kwestia odpowiedniości rent i emerytur, szczególnie w powiązaniu z krótszymi okresami składkowymi i niższymi przeciętnymi zarobkami (ze względu na wysoki poziom bezrobocia, zwłaszcza wśród kobiet). Wyrównanie ustawowego wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet pomogłoby w zni-
6 welowaniu różnicy między płciami w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych i przyczyniłoby się do zwiększenia wskaźnika zatrudnienia wśród pracowników w starszym wieku. Krajowe prognozy budżetowe przewidują znaczny spadek wydatków publicznych na emerytury z 7,1 % do 4,5 % PKB w latach Pomimo spadku wydatków Polska stoi w obliczu wysokich kosztów przejścia na nowy system ze względu na gwałtowne wprowadzenie systemu kapitałowego o dość znacznej skali, którego finansowanie będzie wymagało dużego wysiłku w następnych dziesięcioleciach. Innym wyzwaniem dla trwałości całego systemu jest system emerytur i rent rolniczych, który co prawda zapewnia niskie emerytury i renty, ale jest niemal całkowicie finansowany z budżetu państwa. System ten wymaga reform, zarówno pod względem mobilności pracowników (co pozwoliłoby im na przenoszenie uprawnień emerytalno-rentowych z jednego programu do innego), jak i pod względem uprawnień do korzystania z systemu (ograniczenie wypłat świadczeń do osób pracujących w pełnym wymiarze w gospodarstwach rolnych). Można także rozważyć w dłuższym okresie włączenie tego systemu do systemu działającego na zasadach ogólnych.
7 4. DANE STATYSTYCZNE PL UE-25 Odpowiedniość Sytuacja obecna Ogółem Mężczyźni Kobiety Ogółem Mężczyźni Kobiety Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lata i więcej lat i więcej lat bd bd bd Nierówność dochodów lat 5,2 65 i więcej lat 3,3 Dochody ludności w wieku 65 i więcej lat w stosunku do dochodów ludności w wieku 0-64 lat 1 1,13 1,22 1,07 Mediana emerytur/rent w stosunku 2 bd bd bd do mediany zarobków Prognozy długofalowe Teoretyczne stopy zastąpienia Stopa zastąpienia netto ogółem Stopa zastąpienia brutto ogółem Stopa zastąpienia brutto I filar Stopa zastąpienia brutto II/III filar * * * Wydatki na emerytury i renty wg ESSPROS 4, % PKB Stabilność finansowa Sytuacja obecna ,0 14,3 12,5 12,6 Zatrudnienie (2004) 5 Ogółem Mężczyźni Kobiety Ogółem Mężczyźni Kobiety Wskaźnik zatrudnienia (25-54 lat) 68,2 73,9 62,6 76,8 85,2 68,5 Wskaźnik zatrudnienia (55-64 lat) 26,2 34,1 19,4 41,0 50,7 31,7 Efektywny wiek odejścia z rynku 6 pracy (2004) 57,7 60,7p Finanse publiczne (2003) 7 Dług publiczny, % PKB 45,4 63,3 Saldo budżetowe, % PKB -3,9-2,8 Prognozy długoterminowe (Komitet Polityki Gospodarczej 2006) Poziom Wzrost Poziom Wzrost Wskaźnik obciążenia 8 demograficznego 18,6 37, % % Wydatki na publiczne systemy 9 emerytalne, % PKB 13,9 9,4 9,3-4,6 10,6 11,9 12,8 +2,2 Czynniki determinujące zmiany wydatków publicznych na emerytury i renty ( ) 10 Zmiana składki w punktach procentowych PKB Zmiana składki w punktach procentowych PKB Zależność demograficzna 10,4 8,6 Zatrudnienie -3,2-1,1 Uprawnienia do świadczeń -4,5-2,1 Poziom świadczeń -7,5-2,7 Ogółem (w tym wartość rezydualna) -5,7 2,2
8 Uwagi: 1. Źródło: Zbiór danych Eurostat Granica ubóstwa: 60 % mediany ekwiwalentnych dochodów; miara nierówności: wskaźnik kwintylowego zróżnicowania dochodów S80/S20. W okresie przechodzenia na EU-SILC (europejski zharmonizowany system statystyki dochodów i warunków życia) uzgodniono stosowanie wskaźników pochodzących ze źródeł krajowych zgodnie ze wspólnie uzgodnioną metodologią. Mimo, iż wskaźników takich nie można uważać za w pełni porównywalne ze względu na stosowanie odmiennych badań sondażowych lub lat odniesienia dla dochodów, podjęto wszelkie możliwe starania celem zapewnienia maksymalnej możliwej porównywalności. Można odnotować, że 12 państw członkowskich już stosuje sondaże UE-SILC (BE, DK, EL, ES, FR, IE, IT, LU, AT, PT, FI, SE; SILC 2004, Dane o dochodach 2003), natomiast pozostałe państwa członkowskie bazują na źródłach krajowych (Dane o dochodach 2003), z wyjątkiem MT (2000), CZ, DE i SK (2002). 2. Źródło: Eurostat. Mediana indywidualnych dochodów emerytalnych emerytów w wieku lat w stosunku do mediany zarobków osób zatrudnionych w wieku lat, z wyłączeniem świadczeń społecznych innych niż renty i emerytury. 3. Źródło: obliczenia krajowe zgodnie z metodą określoną przez Podgrupę ds. Wskaźników Komitetu Ochrony Socjalnej. Teoretyczna stopa zastąpienia dla pracownika płci męskiej o stażu pracy 40 lat w pełnym wymiarze czasu pracy przy przeciętnych zarobkach i składkach do pierwszego i drugiego filaru systemu emerytalnego, przechodzącego na emeryturę w wieku 65 lat w roku Źródło: ESSPROS, EUROSTAT. W tym wydatki w niektórych prywatnych planach ochrony socjalnej. 5. Źródło: Badanie ankietowe europejskiej siły roboczej, Źródło: Badanie ankietowe europejskiej siły roboczej, Źródło: Komisja Europejska, DG ECFIN. 8. Źródło: EUROSTAT (2005), prognozy demograficzne. Liczba osób w wieku 65 i więcej lat jako procent osób w wieku lat. 9. Źródło: Komitet Polityki Gospodarczej Wydatki na publiczne systemy emerytalne (w tym większość świadczeń publicznych zapewniających dochód zastępczy dla osób w wieku 55 lub więcej lat, w tym wydatki emerytalno-rentowe z filaru kapitałowego ustawowych systemów emerytalno-rentowych), przed opodatkowaniem. 10. Źródło: Komitet Polityki Gospodarczej Wydatki na publiczne systemy emerytalne (w tym większość świadczeń publicznych zapewniających dochód zastępczy dla osób w wieku 55 lub więcej lat, lecz z wyłączeniem wydatków emerytalno-rentowych z filaru kapitałowego ustawowych systemów emerytalno-rentowych), przed opodatkowaniem. * udział nieistotny
Spis treści Wstęp ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego ROZDZIAŁ 2. Struktura systemu ubezpieczeń społecznych
Spis treści Wstęp....................................... 11 ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego........................... 13 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego.............
Bardziej szczegółowoEmerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.
Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny
Bardziej szczegółowoEmerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek
Emerytura (zwana dawniej rentą starczą) świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej (jako
Bardziej szczegółowoREFORMA SYSTEMU EMERYTALNEGO Z ROKU 2013
REFORMA SYSTEMU EMERYTALNEGO Z ROKU 2013 Dnia 14 lutego 2014 weszła w życie ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych
Bardziej szczegółowoJak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach?
Jak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach? Jarosław Oczki Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Skutki reformy z 1999 r. Celem
Bardziej szczegółowoTallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) euro (2014 r.)
Jak ubezpieczają się w Unii (Estonia) Powierzchnia: 45,3 tys. km2 Stolica: Tallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: 1 312 tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) Przyrost naturalny: -1,47
Bardziej szczegółowoJAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ?
JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? MATERIAŁ INFORMACYJNY DLA STUDENTÓW I MŁODYCH PRACOWNIKÓW OPRACOWANY PRZEZ IZBĘ GOSPODARCZĄ TOWARZYSTW EMERYTALNYCH, WWW.IGTE.PL POLSKA EMERYTURA 2015 1960 1970
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 13. Wstęp 17
System ubezpieczeń społecznych : zagadnienia podstawowe / redakcja naukowa Grażyna Szpor ; Zofia Kluszczyńska, Wiesław Koczur, Katarzyna Roszewska, Katarzyna Rubel, Grażyna Szpor, Tadeusz Szumlicz. 8.
Bardziej szczegółowoIII filar ubezpieczenia emerytalnego
III filar ubezpieczenia emerytalnego 1 Przesłanki reformy emerytalnej 2 Wskaźniki zgonów i urodzeń w tys. 600 550 Zgony Urodzenia 500 450 400 350 300 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Bardziej szczegółowoFundusze inwestycyjne i emerytalne
Fundusze inwestycyjne i emerytalne WYKŁAD 8 FUNDUSZE EMERYTALNE W SYSTEMIE EMERALNYMY CEL I STRUKTURA SYSTEMU EMERYTALNEGO (1) Pojęcie ogólne: ogół planów (programów) wypłacających świadczenia emerytalne.
Bardziej szczegółowoU z a s a d n i e n i e
U z a s a d n i e n i e Projekt nowelizacji ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001,
Bardziej szczegółowoKULA ŚNIEGOWA W POLSKICH FINANSACH PUBLICZNYCH JJ CONSULTING JANUSZ JANKOWIAK
KULA ŚNIEGOWA W POLSKICH FINANSACH PUBLICZNYCH JJ CONSULTING JANUSZ JANKOWIAK KULA ŚNIEGOWA DEFICYTU I DŁUGU ŹRÓDŁO GUS, KWIECIEŃ 2011 2007 2008 2009 2010 PKB 1 176 737 1 275 432 1 343 657 1 415 514 DEFICYT
Bardziej szczegółowoUkryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek
Ukryty dług na liczniku długu publicznego Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego 1. Dlaczego dług ukryty jest ważny? 2. Zakres ukrytego długu, różne metodologie 3. Metodologia ESA
Bardziej szczegółowoReforma emerytalna. Co zrobimy? ul. Świętokrzyska 12 00-916 Warszawa. www.mf.gov.pl
Reforma emerytalna Co zrobimy? Grudzień, 2013 Kilka podstawowych pojęć.. ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych to państwowa instytucja ubezpieczeniowa. Gromadzi składki na ubezpieczenia społeczne obywateli
Bardziej szczegółowo21 marca 2013 r. Główne zalety rozwiązania:
21 marca 2013 r. Stanowisko Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych w kwestii wypłat świadczeń z kapitałowego systemu emerytalnego Rozwiązanie wypłat z korzyścią dla gospodarki i klientów Główne zalety
Bardziej szczegółowoZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI. WAŻNIEJSZE INFORMACJE Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych)
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI WAŻNIEJSZE INFORMACJE Z ZAKRESU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych) 2005 r. WARSZAWA Maj 2006 r. Spis treści Uwagi wstępne...
Bardziej szczegółowoSystem emerytalny w Polsce
Warszawa, marzec 2017 r. System emerytalny w Polsce Dariusz Noszczak System emerytalny to część systemu ubezpieczeń społecznych System ubezpieczeń społecznych System emerytalny System ubezpieczeń społecznych
Bardziej szczegółowoInformacja. Nr 396 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ STUDIÓW BUDŻETOWYCH
KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ STUDIÓW BUDŻETOWYCH Wstępna ocena wykonania budżetu państwa w 1995 r. w zakresie wydatków na finansowanie bezrobocia i ubezpieczeń społecznych na tle
Bardziej szczegółowoMINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Warszawa, dnia 10 września 2015 r. DUS-0700.245.2015.AS dot. K7INT34097 Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu RP Szanowna Pani Marszałek, W odpowiedzi na przekazaną
Bardziej szczegółowoEmerytury: } Część I: Finansowanie. } Część II: Świadczenia
Część I finasowanie Emerytury: } Część I: Finansowanie } Część II: Świadczenia I. Wprowadzenie. Fundusz społeczny- pojęcie funduszu społecznego, udział w tworzeniu funduszu i prawie do świadczeń z niego
Bardziej szczegółowozwanym dalej osobami uprawnionymi, jeżeli wysokość tych świadczeń nie przekracza, na dzień 30 czerwca 2017 r., kwoty 2000,00 zł miesięcznie.
Projekt USTAWA z dnia.. 2017 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia społeczne niezbędne w prowadzeniu firmy i codziennym życiu każdego człowieka
Ubezpieczenia społeczne niezbędne w prowadzeniu firmy i codziennym życiu każdego człowieka system ubezpieczeń społecznych ryzyko starości ryzyko niezdolności do pracy macierzyństwo i ryzyko choroby ryzyko
Bardziej szczegółowoKRUS i ZUS a finanse publiczne. Prof. dr hab. Marian Podstawka Dr inż. Joanna Pawłowska-Tyszko
KRUS i ZUS a finanse publiczne Prof. dr hab. Marian Podstawka Dr inż. Joanna Pawłowska-Tyszko Dlaczego zagadnienie jest ważne Kryzys finansowy, wzrost długu publicznego i konieczność zmniejszenia wydatków
Bardziej szczegółowoPracownicze Plany Kapitałowe z perspektywy pracownika i pracodawcy. Założenia, szacowane koszty i korzyści. Kongres Consumer Finance
Pracownicze Plany Kapitałowe z perspektywy pracownika i pracodawcy. Założenia, szacowane koszty i korzyści. Warszawa, 8 grudnia 2017r. Kongres Consumer Finance Obecny system emerytalny formalnie opiera
Bardziej szczegółowoReformy systemów emerytalnych astabilność finansów publicznych KINGA KACZOR, MAGDALENA SIERADZAN
Reformy systemów emerytalnych astabilność finansów publicznych KINGA KACZOR, MAGDALENA SIERADZAN Słowo wstępu Zabezpieczenie emerytalne obywateli to obowiązek konstytucyjny państwa Bezpieczeństwo systemu
Bardziej szczegółowoUkryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek
Ukryty dług na liczniku długu publicznego Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego 1. Dlaczego dług ukryty jest ważny? 2. Zakres ukrytego długu, różne metodologie 3. Metodologia ESA
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia. 2018r. EMERYTURA BEZ PODATKU oraz o zmianie niektórych innych ustaw
Ustawa z dnia. 2018r. EMERYTURA BEZ PODATKU oraz o zmianie niektórych innych ustaw Projekt W poczuciu sprawiedliwości społecznej, mając na celu poprawę sytuacji finansowej emerytów i rencistów za konieczne
Bardziej szczegółowo2015-12-16. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych do tych panujących przed 1.01.1999 r. Emerytura. Do kiedy stare emerytury?
Emerytura Zasady wyliczania wysokości emerytury to suma pieniędzy, którą będzie comiesięcznie otrzymywał ubezpieczony z ZUS w momencie, gdy nabędzie status emeryta. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych
Bardziej szczegółowoEmerytury: } Część I: Finansowanie. } Część II: Świadczenia
Część II świadczenia Emerytury: } Część I: Finansowanie } Część II: Świadczenia Filarowa konstrukcja ubezpieczeń społecznych model klasyczny : I filar - z budżetu państwa II filar ze składki pracodawców
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia. 2018r. EMERYTURA BEZ PODATKU oraz o zmianie niektórych innych ustaw
Projekt Ustawa z dnia. 2018r. EMERYTURA BEZ PODATKU oraz o zmianie niektórych innych ustaw W poczuciu sprawiedliwości społecznej, mając na celu poprawę sytuacji finansowej emerytów i rencistów za konieczne
Bardziej szczegółowoPolityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne)
prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz Polityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne) Zakres przedmiotowy systemu zabezpieczenia społecznego wyznacza katalog ryzyk społecznych: choroby macierzyństwa
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie emerytalne. dr Ariel Przybyłowicz
Ubezpieczenie emerytalne dr Ariel Przybyłowicz Ryzyko emerytalne Ochrona sytuacji ochrony zarobków z powodu zrealizowania prawa do zaprzestania działalności zarobkowej w związku z biologicznym (naturalnym)
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH NA LATA 2017 2021 WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2015 SPIS TREŚCI Spis treści...2
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH NA LATA 2015 2019 WARSZAWA, MAJ 2013 SPIS TREŚCI Spis treści...2
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE I. II. III.
UZASADNIENIE I. W związku z wątpliwościami, czy Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma prawo przyznawać świadczenie honorowe osobom, które ukończyły 100 lat życia, w projekcie proponuje się wprowadzenie
Bardziej szczegółowoFunkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne
Funkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne Dr Sebastian Jakubowski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 11 stycznia 2011 r. MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ PODSEKRETARZ STANU Marek Bucior DUS MJ/10
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ PODSEKRETARZ STANU Marek Bucior DUS-0210-8-MJ/10 Warszawa, dnia 11 stycznia 2011 r. Pani Irena Wójcicka Podsekretarz Stanu Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoSYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH W POLSCE. dr Elżbieta Malinowska-Misiąg, Instytut Finansów
SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH W POLSCE dr Elżbieta Malinowska-Misiąg, Instytut Finansów CEL FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Zapewnienie środków do życia osobom, które ze względu na:
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim
Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych. Reformy systemów emerytalnych :
Bardziej szczegółowo12352/15 nj/dh/mm 1 DG B 3A
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 28 września 2015 r. (OR. en) 12352/15 NOTA Od: Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) Do: Rada (EPSCO) SOC 538 EM 353 PENS 11 ECOFIN 728 Nr poprz. dok.: 12086/15 SOC
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH NA LATA 2016 2020 WARSZAWA, LISTOPAD 2014 SPIS TREŚCI Spis treści...2
Bardziej szczegółowoOcena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1
Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Piotr Lewandowski (red.), Kamil Wierus Warszawa, marzec 2012 1
Bardziej szczegółowoSYSTEM EMERYTALNY W POLSCE
SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma systemu emerytalnego. Od tego momentu w Polsce funkcjonują równolegle dwa systemy emerytalne: stary system emerytalny dla osób urodzonych
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 1 ZUS zajmuje się: przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych, dodatków kombatanckich
Bardziej szczegółowoJesienne prognozy gospodarcze na lata : stabilny wzrost, spadek bezrobocia i deficytów
IP/06/1508 Bruksela, dnia 6 listopada 2006 r. Jesienne prognozy gospodarcze na lata 2006-2008: stabilny wzrost, spadek bezrobocia i deficytów Według jesiennych prognoz gospodarczych Komisji tempo wzrostu
Bardziej szczegółowoInformacja. o sytuacji finansowej FUS w 2018 r.
Informacja o sytuacji finansowej FUS w 2018 r. Rok 2018 był pod wieloma względami rekordowy dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pozytywne zjawiska w gospodarce oraz działania ZUS ące na celu uszczelnienie
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTUR POMOSTOWYCH NA LATA 2018 2022 WARSZAWA, MARZEC 2017 SPIS TREŚCI Spis treści...2
Bardziej szczegółowoDr Ewa Cichowicz. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Wpływ zmian demograficznych na stan finansów publicznych, Warszawa r.
Dr Ewa Cichowicz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Wpływ zmian demograficznych na stan finansów publicznych, Warszawa 14.05.2018 r. Zmiany demograficzne: wydłużenie średniej długości życia oraz spadek
Bardziej szczegółowoUzasadnienie. 27 kwietnia 2007 r.
27 kwietnia 2007 r. Uzasadnienie W wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z deklaracjami zawartymi w przepisach uchwalonych w 1998 r., ulega stopniowej likwidacji możliwość wcześniejszego
Bardziej szczegółowoPROJEKT WSPÓLNEGO SPRAWOZDANIA O ZATRUDNIENIU KOMISJI I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.11.201 r. COM(201) 906 final ANNEXES 1 to ZAŁĄCZNIKI do PROJEKT WSPÓLNEGO SPRAWOZDANIA O ZATRUDNIENIU KOMISJI I RADY do komunikatu Komisji w sprawie rocznej analizy
Bardziej szczegółowoEmerytury w Polsce i na świecie
Emerytury w Polsce i na świecie 1 60 Emerytura ma zabezpieczyć byt na starość, gdy z powodu wieku nie będziesz już mógł pracować. 2 61 Umowa międzypokoleniowa (solidaryzm) Składki wpłacane teraz przez
Bardziej szczegółowoUzasadnienie. 27 kwietnia 2007 r.
27 kwietnia 2007 r. Uzasadnienie W wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z deklaracjami zawartymi w przepisach uchwalonych w 1998 r., ulega stopniowej likwidacji możliwość wcześniejszego
Bardziej szczegółowoPolityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar
Polityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar Literatura I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, LexisNexis, Warszawa, 2007, s.266-275. 2 Składki
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 191, poz. 1954) wprowadziła zasadę,
Bardziej szczegółowoInformacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r.
Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Zgodnie z komunikatem Prezesa KRUS z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie kwoty emerytury podstawowej (M.P. z 2018 r.
Bardziej szczegółowoPrognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się
Bardziej szczegółowoINDYWIDUALNE EMERYTALNE
INDYWIDUALNE KONTO EMERYTALNE DLACZEGO WARTO MIEĆ IKE? Rok Źródło Wysokość emertury stopa zastąpienia 1997 Bezpieczeństwo dzięki różnorodności opracowanie Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia
Bardziej szczegółowoStolica: Helsinki tys. mieszkańców (dane Eurostat, 2015 r.) tys. mieszkańców (2016 Statistics Finland) euro (2014 r.
Jak ubezpieczają się w Unii (Finlandia) Powierzchnia: 338,42 km² Stolica: Helsinki 1 603 tys. mieszkańców (dane Eurostat, 2015 r.) Ludność: Przyrost naturalny: 5 487 tys. mieszkańców (2016 Statistics Finland)
Bardziej szczegółowoWydział Prawa, Administracji i Ekonomii EMERYTURY Z FUS
EMERYTURY Z FUS CO TO JEST EMERYTURA? Art. 67 ust. 1. Konstytucji RP. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU WARSZAWA, MAJ 2013 SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3 Najważniejsze
Bardziej szczegółowoEMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października
EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października Prawdziwa historia: Drodzy Czytelnicy, 39,90 brutto Napisz cok@wip.pl 22 518 28 28 www.fabrykawiedzy.com Wstęp Emerytury 2017 1 Emerytury 2017 z
Bardziej szczegółowoSystem Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie
System Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie ORGANIZACJA POLSKIEGO SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. nr 65, poz. 437
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W POLSCE WOBEC ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH
SYSTEM ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W POLSCE WOBEC ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH ZBIGNIEW DERDZIUK Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych System zabezpieczenia społecznego w Polsce Powszechny system ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoInformacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r.
Informacja o wysokości emerytur i rent rolniczych przyznawanych od dnia 1 marca 2018 r. Zgodnie z komunikatem Prezesa KRUS z dnia 13 lutego 2018 r. w sprawie kwoty emerytury podstawowej (M.P. z 2018 r.
Bardziej szczegółowoMłodzi Przedsiębiorczy program nauczania Ekonomii w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej O rozliczeniach z ZUS
w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej O rozliczeniach z ZUS ZUS zajmuje się przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych,
Bardziej szczegółowoMATERIAŁY. uzyskane przez Zarząd. NSZZ PRC w temacie. emerytur - emerytur. pomostowych.
Poznań, dnia 20-05-2013 r. MATERIAŁY uzyskane przez Zarząd NSZZ PRC w temacie emerytur - emerytur pomostowych. Pytania w sprawie emerytur pomostowych i wcześniejszych: 1. Pytanie czy takie warunki uprawniają
Bardziej szczegółowoJesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia
Bardziej szczegółowoNa podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu, niżej podpisani posłowie wnoszą projekt ustawy:
Warszawa, 1 kwietnia 2015 r. Grupa posłów KP SLD Szanowny Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu RP Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu,
Bardziej szczegółowoInformacja o sytuacji finansowej FUS. w pierwszym kwartale 2019 r.
Informacja o sytuacji finansowej FUS w pierwszym kwartale r. I kw 2014 II kw 2014 III kw 2014 IV kw 2014 I kw 2015 II kw 2015 III kw 2015 IV kw 2015 I kw 2016 II kw 2016 III kw 2016 IV kw 2016 I kw 2017
Bardziej szczegółowoPRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY
PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY Pracowniczy Program Emerytalny Jest to system oszczędzania dla osób, które chcą powiększyć swoją emeryturę oraz stworzyć sobie możliwość uzyskania satysfakcjonującego poziomu
Bardziej szczegółowoPrognoza wpływów i wydatków Funduszu Emerytur Pomostowych na lata
Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Emerytur Pomostowych na lata 2019-2023 D DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH Warszawa, wrzesień 2018 r. Akceptowała: Hanna Zalewska, Dyrektor Departamentu
Bardziej szczegółowoINWESTUJ W SWOJĄ EMERYTURĘ I SKORZYSTAJ Z ULGI PODATKOWEJ
PKO INDYWIDUALNE KONTO ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO INWESTUJ W SWOJĄ EMERYTURĘ I SKORZYSTAJ Z ULGI PODATKOWEJ PKO INDYWIDUALNE KONTO ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO ULGA PODATKOWA ZA INWESTOWANIE PKO Indywidualne
Bardziej szczegółowoŚwiadczenia dla nauczycieli
Świadczenia dla nauczycieli Nauczyciele mają kilka możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę. Mogą skorzystać z przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub z Karty
Bardziej szczegółowoZmiany w zasadach gromadzenia środków emerytalnych
Zmiany w zasadach gromadzenia środków emerytalnych Z dniem 1 maja 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych
Bardziej szczegółowoEmerytura. Wyliczanie emerytury. Do kiedy stare emerytury? 2014-04-03. Zasady wyliczania wysokości emerytury
Emerytura Zasady wyliczania wysokości emerytury to suma pieniędzy, którą będzie comiesięcznie otrzymywał ubezpieczony z ZUS w momencie, gdy nabędzie status emeryta. Reforma ubezpieczeń społecznych podzieliła
Bardziej szczegółowoPrzeciwdziałanie ubóstwu pracowników z perspektywy MPiPS
Przeciwdziałanie ubóstwu pracowników z perspektywy MPiPS Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz Warszawa, 13 marca 2014r. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU WARSZAWA, MARZEC 2010 SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3 Najważniejsze zmiany w porównaniu
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia. 2017r. o pomocy państwa dla seniorów, o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
Projekt Ustawa z dnia. 2017r. o pomocy państwa dla seniorów, o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Art. 1. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o
Bardziej szczegółowoEMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października
EMERYTURY 2017 z uwzględnieniem zmian od 1 października Prawdziwa historia: Drodzy Czytelnicy, 39,90 brutto Napisz cok@wip.pl 22 518 28 28 www.fabrykawiedzy.com Wstęp Emerytury 2017 1 Emerytury 2017 z
Bardziej szczegółowoTytuł pretytuł prezentacji Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek
Tytuł pretytuł prezentacji Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek Obowiązki pracodawcy związane z tworzeniem PPK Prowadzący: Jan Kowalski Prezes zarządu Instytutu Emerytalnego
Bardziej szczegółowoEmerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.
dr I. A. Wieleba Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym,
Bardziej szczegółowoSystem Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie
System Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie ORGANIZACJA POLSKIEGO SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. nr 65, poz. 437
Bardziej szczegółowoEMERYTURY KAPITAŁOWE WYPŁATY Z II FILARA
EMERYTURY KAPITAŁOWE WYPŁATY Z II FILARA Emerytury indywidualne, renta rodzinna dla wdów i wdowców, waloryzacja według zysków takie emerytury kapitałowe proponuje rząd. Dlaczego? Dlatego, że taki system
Bardziej szczegółowoOBJAŚNIENIA DO WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ GMINY STRZYŻEWICE NA LATA 2013-2018.
OBJAŚNIENIA DO WIELOLETNIEJ PROGNOZY FINANSOWEJ GMINY STRZYŻEWICE NA LATA 2013-2018. Obowiązek opracowania Wieloletniej Prognozy Finansowej w skrócie WPF wynika z art. 230 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009
Bardziej szczegółowoDOSTĘP CUDZOZIEMCÓW DO ŚWIADCZEO ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W POLSCE
DOSTĘP CUDZOZIEMCÓW DO ŚWIADCZEO ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO W POLSCE KAROLINA ŁUKASZCZYK Definicja zabezpieczenia społecznego przyjęta na potrzeby raportu: Szeroka definicja obejmującą wszystkie świadczenia
Bardziej szczegółowoSytuacja społeczno-ekonomiczna Unii Europejskiej i Strategia Lizbońska
Sytuacja społeczno-ekonomiczna Unii Europejskiej i Strategia Lizbońska Anna Ruzik CASE Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Instytut Pracy i Spraw Społecznych Plan prezentacji Wyzwania demograficzne
Bardziej szczegółowoWyliczenie poziomu składek do ZUS, KRUS. Agata Tomczyk
Wyliczenie poziomu składek do ZUS, KRUS. Agata Tomczyk Składki ZUS w zależności od rodzaju umowy i osiąganego dochodu (umowa o pracę, zlecenie, umowa o dzieło). Dla wszystkich ubezpieczonych wysokość składek
Bardziej szczegółowoPrzegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych
Kraków, 7 marca 2018 Przegląd badań dotyczących wiedzy i postaw Polaków wobec ubezpieczeń społecznych Robert Marczak Świadomość ryzyka emerytalnego DOTYCHCZASOWE BADANIA Diagnoza społeczna badania z okresu
Bardziej szczegółowoZałącznik 4. Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym. Dezaktywizacja emerytalna i sytuacja osób w wieku okołoemerytalnym na rynku pracy
Załącznik 4 do raportu z badań: Dezaktywizacja osób w u okołoemerytalnym Dezaktywizacja emerytalna i sytuacja osób w u okołoemerytalnym na rynku pracy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoOmówienie regulacji wynikających z ustawy obniżającej wiek emerytalny
Gdańsk, 2 października 2017 r. Omówienie regulacji wynikających z ustawy obniżającej wiek emerytalny Agnieszka Kurczewska-Stanisławowicz Naczelnik Wydziału Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku
Bardziej szczegółowoInformacja o sytuacji finansowej FUS za okres styczeń wrzesień 2018 r.
Informacja o sytuacji finansowej FUS za okres r. Zestawienie przychodów i kosztów FUS (w tys. zł) upływ czasu: 75,0% Wyszczególnienie Plan r. Wykonanie r. % wykonania planu Stan Funduszu na początek okresu
Bardziej szczegółowoPROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU WARSZAWA, MARZEC 2016 SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3
Bardziej szczegółowoCzy długoterminowe prognozy emerytalne mogą się gwałtownie zmieniać? Paweł Strzelecki Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Narodowy Bank Polski
Czy długoterminowe prognozy emerytalne mogą się gwałtownie zmieniać? Analiza przyczyn zmian projekcji emerytalnych AWG w latach 2006-2015 Paweł Strzelecki Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Narodowy Bank
Bardziej szczegółowoJakub Sarbiński. Wzrost dochodów emerytów i rencistów na tle wzrostu wynagrodzeń
Jakub Sarbiński Wzrost dochodów emerytów i rencistów na tle wzrostu wynagrodzeń w Polsce 1 W marcu bieżącego roku zostały zwaloryzowane świadczenia wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych blisko
Bardziej szczegółowoRADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 31 maja 2012 r. (05.06) (OR. en) 10488/12 SOC 426 ECOFIN 445
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 31 maja 2012 r. (05.06) (OR. en) 10488/12 SOC 426 ECOFIN 445 PISMO PRZEWODNIE Od: Komitet Ochrony Socjalnej Do: Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) / Rada EPSCO Dotyczy:
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW
KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO INFORMACJA O ŚWIADCZENIACH PIENIĘŻNYCH Z UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO ROLNIKÓW (Dane wstępne) MAJ 2013 CZĘŚĆ I opisowa CZĘŚĆ II tabelaryczna WARSZAWA CZERWIEC 2013
Bardziej szczegółowoPropozycja reformy systemu emerytalnego: wprowadzenie PPK i przekształcenie OFE Europejski Kongres Finansowy 7 czerwca 2017 r.
Propozycja reformy systemu emerytalnego: wprowadzenie PPK i przekształcenie OFE Europejski Kongres Finansowy 7 czerwca 2017 r. Mateusz Walewski Reforma systemu emerytalnego jest ważnym elementem Programu
Bardziej szczegółowoEMERYTURA Obowiązkowy Dobrowolny Dobrowolny
ZUS OFE Zabezpieczenie indywidualne 2015-01-12 Reforma ubezpieczeń społecznych podzieliła społeczeństwo na trzy grupy Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Ubezpieczenia społeczne I Filar czyli zreformowany ZUS Urodzeni
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 228 poz z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych. Rozdział 1. Przepisy ogólne
Kancelaria Sejmu s. 1/14 Dz.U. 2008 Nr 228 poz. 1507 U S T AWA z dnia 21 listopada 2008 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1097, z 2017 r. poz. 38. o emeryturach kapitałowych Rozdział
Bardziej szczegółowoZmiany w niemieckim systemie emerytalnym od 2017r.
Podniesienie granicy wieku emerytalnego, podniesienie limitu wieku przejścia na wcześniejszą emeryturę i wzrost progu dochodowego dla emerytów to najważniejsze zmiany w niemieckich przepisach emerytalnych
Bardziej szczegółowo