Ocena oddziaływania na środowisko w inwestycji budowlanej

Transkrypt

1 Mec. Magdalena Bar, dr Jerzy Jendrośka, dr Witold Lenart Ocena oddziaływania na środowisko w inwestycji budowlanej Procedura prawna i sporządzanie raportów w procesie inwestycyjnym Budownictwo

2 Copyright 2011 Dashöfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. Warszawa ISBN Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. al. Krakowska 271, Warszawa tel.: (22) , dzia³ obs³ugi klienta, fax: (22) , Redaktor odpowiedzialny: Agnieszka Szewczyk Korekta i edycja: Anna ukasik Sk³ad: NOVA Monika Stru kiewicz Wszelkie prawa zastrze one, prawo do tytu³u i licencji jest w³asnoœci¹ Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca³oœci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie na noœnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody wydawcy jest zabronione. Ze wzglêdu na sta³e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoœci za zamieszczone informacje.

3 Spis treœci Spis treœci Objaœnienia piktogramów Wykaz skrótów 1. Instytucja oceny oddzia³ywania na œrodowisko 2. Oceny oddzia³ywania przedsiêwziêæ w prawie miêdzynarodowym i wspólnotowym 2.1. Przegl¹d 2.2. Dyrektywa 85/337/EWG 2.3. Dyrektywa 92/43/EWG (dyrektywa habitatowa) 2.4. Konwencja z Espoo 3. Oceny oddzia³ywania przedsiêwziêcia w prawie polskim 3.1. Pojêcie oceny oddzia³ywania na œrodowisko 3.2. Miejsce oceny w systemie kontroli procesu inwestycyjnego 3.3. Pojêcie przedsiêwziêcia 3.4. Rodzaje przedsiêwziêæ wymagaj¹cych oceny 3.5. Podzia³ przedsiêwziêæ wed³ug procedury 4. Postêpowanie w przypadku przedsiêwziêæ mog¹cych zawsze znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (tzw. grupa) 4.1. Lista przedsiêwziêæ mog¹cych zawsze znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko 4.2. Organy w³aœciwe do wydania decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 4.3. Wniosek o wydanie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 4.4. Strony postêpowania o wydanie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 4.5. Zgodnoœæ z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jako warunek wydania decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 4.6. Ustalenie zakresu raportu (opcjonalne) 4.7. Udzia³ spo³eczeñstwa i uprawnienia organizacji ekologicznych Udzia³ spo³eczeñstwa Uprawnienia organizacji ekologicznych 4.8. Uzgodnienia i opinie przed wydaniem decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 4.9. Skutki prawne oceny 1

4 Spis treœci Treœæ decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach Uzasadnienie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach Czas obowi¹zywania i moc wi¹ ¹ca decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach Przeniesienie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 5. Postêpowanie w przypadku przedsiêwziêæ mog¹cych potencjalnie znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (tzw. II grupa) 5.1. Lista przedsiêwziêæ mog¹cych potencjalnie znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko 5.2. Organy w³aœciwe do wydania decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 5.3. Wniosek o wydanie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 5.4. Strony postêpowania o wydanie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 5.5. Zgodnoœæ z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jako warunek wydania decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 5.6. Kwalifikacja do wykonania oceny 5.7. Postêpowanie w przypadku stwierdzenia braku potrzeby przeprowadzenia oceny 5.8. Postêpowanie w przypadku stwierdzenia potrzeby przeprowadzenia oceny Ustalenie zakresu raportu Udzia³ spo³eczeñstwa i uprawnienia organizacji ekologicznych Uzgodnienia i opinie przed wydaniem decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach Skutki prawne oceny Treœæ decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 5.9. Uzasadnienie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach Czas obowi¹zywania i moc wi¹ ¹ca decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach

5 Spis treœci Przeniesienie decyzji o œrodowiskowych uwarunkowaniach 6. Postêpowanie w sprawie ponownej oceny 6.1. Decyzje, w ramach których mo e byæ wymagana ponowna ocena i stwierdzenie obowi¹zku przeprowadzenia tej oceny 6.2. Postêpowanie zmierzaj¹ce do uzyskania postanowienia regionalnego dyrektora ochrony œrodowiska w sprawie warunków realizacji przedsiêwziêcia 6.3. Strony postêpowania 6.4. Udzia³ spo³eczeñstwa i uprawnienia organizacji ekologicznych 6.5. Opinia w ramach ponownej oceny 6.6. Skutki prawne oceny 6.7. Treœæ i uzasadnienie postanowienia regionalnego dyrektora ochrony œrodowiska 6.8. Treœæ i uzasadnienie decyzji 6.9. Podanie do publicznej wiadomoœci o wydanej decyzji 7. Postêpowanie w przypadku przedsiêwziêæ mog¹cych potencjalnie znacz¹co oddzia³ywaæ na obszar Natura Decyzje w ramach których mo e byæ wymagana ocena oddzia³ywania przedsiêwziêcia na obszar Natura 2000 i stwierdzenie obowi¹zku uzyskania postanowienia regionalnego dyrektora ochrony œrodowiska w sprawie oceny 7.2. Kwalifikacja do wykonania oceny 7.3. Strony postêpowania 7.4. Postanowienie regionalnego dyrektora w przypadku stwierdzenia braku potrzeby przeprowadzenia oceny 7.5. Postêpowanie w przypadku stwierdzenia potrzeby przeprowadzenia oceny Ustalenie zakresu raportu Udzia³ spo³eczeñstwa i uprawnienia organizacji ekologicznych Opinia w ramach oceny habitatowej Skutki prawne oceny 3

6 Spis treœci Treœæ i uzasadnienie postanowienia Treœæ i uzasadnienie decyzji 8. Postêpowanie w przypadku transgranicznego oddzia³ywania przedsiêwziêcia na œrodowisko 9. Zakres raportów o oddzia³ywaniu przedsiêwziêcia na œrodowisko 9.1. Wprowadzenie Raport oceny oddzia³ywania na œrodowisko jako sta³y element zarz¹dzania œrodowiskiem w Polsce Cele raportu Zasady prezentowania ocen i zaleceñ Uwagi ogólne o zawartoœci raportu Zwi¹zek zawartoœci raportu z procedur¹ poprzedzaj¹c¹ Weryfikacja raportu, aneksy i uzupe³nienia Konsultacje raportu Zwi¹zki z procedur¹ nastêpuj¹c¹ 9.2. Zakres raportów o oddzia³ywaniu na œrodowisko Zmiany przepisów dotycz¹cych zakresu raportów Inwestycje mog¹ce znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko w kontekœcie krajowym Opis przedsiêwziêcia Opis uwarunkowañ œrodowiskowych Warianty Identyfikacja oddzia³ywañ Natura Dzia³ania mitygacyjne Monitoring Streszczenie Redakcja, za³¹czniki Specyfika raportów OOŒ przedsiêwziêæ drogowych 10. Najczêœciej pope³niane b³êdy w raportach oddzia³ywania na œrodowisko S³ownik podstawowych terminów 4

7 Objaœnienia piktogramów podstawa prawna uwaga wskazówka definicja termin orzecznictwo 5

8 Wykaz skrótów Wykaz skrótów BIP Biuletyn Informacji Publicznej Dz.U. Dziennik Ustaw EEA Europejska Agencja Œrodowiskowa EKG ONZ Europejska Komisja Gospodarcza Organizacji Narodów Zjednoczonych ETS Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci Kpa Kodeks postêpowania administracyjnego mpzp miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego NSA Naczelny S¹d Administracyjny OOŒ ocena oddzia³ywania na œrodowisko POŒ Prawo ochrony œrodowiska OSO Obszar Specjalnej Ochrony RDOŒ regionalny dyrektor ochrony œrodowiska rozporz¹dzenie Rady Ministrów z 2010 r. rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiêwziêæ mog¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397) SOO Specjalny Obszar Ochrony upzp ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ustawa z dnia 3 paÿdziernika 2008 r. o udostêpnianiu informacji o œrodowisku i jego ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz o ocenach oddzia³ywania na œrodowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) wzizt decyzja ustalaj¹ca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu 6

9 1. Instytucja oceny oddzia³ywania na œrodowisko Instytucja OOŒ powsta³a w USA w roku 1970 jako narzêdzie proceduralne realizacji celów okreœlonych w ustawie o narodowej polityce ochrony œrodowiska (National Environmental Policy Act NEPA). Zalecana przez organizacje miêdzynarodowe (np. w dokumentach Konferencji ONZ w Sztokholmie w 1972 r., w Deklaracji z Rio z 1992 r.) i wymagana przez wiele umów miêdzynarodowych (w tym zw³aszcza przez Konwencjê z Espoo) zosta³a rozpowszechniona na ca³ym œwiecie. Obecnie nie ma praktycznie kraju, który by nie mia³ w³asnego systemu OOŒ. geneza i znaczenie OOŒ w prawie ochrony œrodowiska W odró nieniu od pierwotnych, stosowanych w ochronie œrodowiska, rozwi¹zañ skoncentrowanych raczej na likwidowaniu istniej¹cych ju zanieczyszczeñ (czyli rozwi¹zañ koñca rury, takich jak obowi¹zek stosowania filtrów, budowy oczyszczalni itp.), ocena oddzia³ywania na œrodowisko jest instrumentem s³u ¹cym realizacji zasad prewencji i przezornoœci. Ma ona wiêc na celu zapobieganie zanieczyszczeniom i takie planowanie przysz³ej dzia³alnoœci, aby jej szkodliwy wp³yw na œrodowisko by³ po pierwsze uprzednio rozpoznany, a co za tym idzie aby by³ mo liwie ograniczony. W ró nych systemach prawnych wykonywanie OOŒ dotyczy: 1) podejmowania decyzji co do zatwierdzania przedsiêwziêæ inwestycyjnych; 2) przygotowywania planów, programów, wytycznych poli- rodzaje dzia³añ objêtych OOŒ 7

10 tyki, strategii, propozycji legislacyjnych itp. dokumentów strategicznych (tzw. strategiczna OOŒ); 3) podejmowania decyzji o dopuszczeniu na rynek produktów (w praktyce obecnie nie stosuje siê tu OOŒ, a raczej ocenê ryzyka ). Instytucja OOŒ stosowana jest w odniesieniu do planowanych dzia³añ (przedsiêwziêæ inwestycyjnych, planów, programów itp. dokumentów strategicznych oraz ich modyfikacji), natomiast w odniesieniu do przedsiêwziêæ ju istniej¹cych (np. obiektów) stosuje siê instytucjê tzw. przegl¹du ekologicznego. cel wykonywania OOŒ Celem wykonywania OOŒ jest dostarczenie organom podejmuj¹cym rozstrzygniêcie w danej sprawie (np. radzie gminy uchwalaj¹cej miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, sejmikowi uchwalaj¹cemu strategiê rozwoju regionalnego czy te staroœcie wydaj¹cemu pozwolenie na budowê), a tak e organom uzgadniaj¹cym rozstrzygniêcie, oraz wszystkim innym podmiotom w³¹czonym w proces decyzyjny, w tym zw³aszcza spo³eczeñstwu, niezbêdnych informacji na temat skutków planowanego planu, programu czy przedsiêwziêcia dla œrodowiska. Zadaniem oceny jest zebranie tych informacji, usystematyzowanie ich i przedstawienie w jasny i zrozumia³y sposób, tak aby wszystkie podmioty w³¹czone w proces decyzyjny mia³y pojêcie, jakie bêd¹ konsekwencje tej decyzji oraz mo liwych rozwi¹zañ alternatywnych. Dokumentacja oceny nie ma mieæ charakteru naukowego, jest informacj¹ od ekspertów dla niefachowców, st¹d te du ¹ rolê odgrywa wymóg streszczenia w jêzyku nietechnicznym. co podlega ocenie w ramach OOŒ W ramach OOŒ ocenie podlega oddzia³ywanie na: 1) œrodowisko przyrodnicze (naturalne i przetworzone przez cz³owieka); 8

11 2) œrodowisko materialne i dobra kultury; 3) krajobraz; a tak e coraz czêœciej: 4) zdrowie i warunki ycia ludzi; 5) zachowania spo³eczne. Rodzaje rozpatrywanych oddzia³ywañ: 1) bezpoœrednie, np. wyciêcie lasu przy budowie drogi; 2) poœrednie, np. zanieczyszczenie powietrza w wyniku ruchu samochodów na tej drodze; 3) lokalne i transgraniczne; 4) krótko-, œrednio- i d³ugookresowe; 5) sta³e i chwilowe; 6) skumulowane. Rozpatrywanie alternatyw (wariantów) jest elementem kluczowym i nieodzownym dla ka dej oceny mówi siê, e nie ma OOŒ bez rozpatrywania wariantów. rozpatrywanie wariantów Rodzaje wariantów (obok wariantu wskazanego przez wnioskodawcê) rozpatrywanych w ramach OOŒ: 1) alternatywne wobec danego zamierzenia (np. sieæ autostrad czy dróg kolejowych); 2) w ramach danego zamierzenia: lokalizacyjne (np. obwodnica pó³nocna czy po³udniowa), technologiczne (np. technologia X czy Y), dzia³ania ochronne (np. ograniczenie ruchu czy ekran ochronny przed ha³asem); a ponadto: 3) wariant zero (tzn. niepodejmowanie zamierzenia); 4) wariant ekologiczny (najkorzystniejszy dla œrodowiska). Na typow¹ procedurê OOŒ sk³ada siê piêæ elementów sta³ych i trzy ruchome : 1) elementy sta³e: selekcja (kwalifikacja, screening), elementy procedury OOŒ 9

12 ustalenie zakresu (scoping), przygotowanie dokumentacji OOŒ, wydanie rozstrzygniêcia w sprawie, analiza porealizacyjna; 2) elementy ruchome: konsultacje z organami ochrony œrodowiska (opinie lub/i uzgodnienia), konsultacje spo³eczne (udzia³ spo³eczeñstwa), kontrola jakoœci. UWAGA! Konsultacje (z organami i spo³eczeñstwem) w ró nych krajach wymagane s¹ na ró nych etapach procedury (niekiedy na wszystkich) ale ZAWSZE przynajmniej raz: przed wydaniem rozstrzygniêcia w sprawie (przed wydaniem decyzji, uchwaleniem planu czy programu itp.). selekcja (kwalifikacja, screening) Poszczególne pañstwa mog¹ stosowaæ ró ne rodzaje selekcji: 1) indywidualn¹ (w ka dym konkretnym przypadku organ ocenia, czy dana dzia³alnoœæ wymaga OOŒ); 2) kategoryczna (istnieje lista typów przedsiêwziêæ, które zawsze wymagaj¹ OOŒ); 3) mieszana (istnieje lista typów przedsiêwziêæ, które mog¹ w pewnych okolicznoœciach wymagaæ OOŒ). Selekcja (obojêtnie czy na poziomie generalnym, czy w odniesieniu do konkretnych przedsiêwziêæ) mo e byæ przeprowadzana w oparciu o kryteria takie jak np.: 1) lokalizacja zamierzenia (np. na obszarze chronionym); 2) charakter i wielkoœæ zamierzenia; 3) rodzaj i wielkoœæ oddzia³ywania; 4) wartoœæ finansowa zamierzenia (rzadko obecnie stosowana). 10

13 W rozwiniêtych systemach prawnych ustalenie zakresu OOŒ (w formie np. postanowienia organu) stanowi wyodrêbniony element procedury. W mniej rozwiniêtych systemach OOŒ ustalenie zakresu ma czêsto charakter kategoryczny: tzn. w sposób generalny okreœla siê zakres OOŒ w odniesieniu do pewnych kategorii przedsiêwziêæ lub te w odniesieniu do rodzaju rozstrzygniêcia, którego OOŒ dotyczy. ustalenie zakresu oceny (scoping) Podstaw¹ do ustalenia zakresu jest ogólna charakterystyka planowanego dzia³ania (karta informacyjna zawieraj¹ca najbardziej podstawowe dane). Tam, gdzie ustalenie zakresu jest wydzielonym etapem procedury, zwi¹zane jest to niekiedy z dyskusj¹ z wnioskodawc¹ (inwestorem), czêsto konsultacjami spo³ecznymi i prawie zawsze z konsultacjami z zainteresowanymi organami ochrony œrodowiska. W wiêkszoœci systemów OOŒ koszty przygotowania raportu OOŒ ponosi wnioskodawca, choæ w USA spoczywa to na organie administracji. W praktyce w obydwu przypadkach raporty OOŒ wykonywane s¹ przez konsultantów (ekspertów) OOŒ. W rozwiniêtych systemach OOŒ nie stosuje siê wymogu akredytacji takich konsultantów (jedynie w Belgijskiej Flandrii istnieje taki wymóg). Istniej¹ jednak dobrowolne oficjalnie aprobowane listy konsultantów OOŒ (np. w Wielkiej Brytanii) lub te dobrowolne takie listy prowadzone przez stowarzyszenia konsultantów. Tam, gdzie sam organ jest odpowiedzialny za raport OOŒ (np. w Kalifornii), zlecenie wykonania odbywa siê czêsto w drodze przetargu ograniczonego, w którym startowaæ mog¹ tylko konsultanci akredytowani przy danym organie. We wszystkich rozwiniêtych systemach OOŒ decyzja merytoryczna musi uwzglêdniaæ wyniki przeprowadzonej oceny oddzia³ywania na œrodowisko, a wiêc równie wyniki konsultacji, co nie oznacza jednak automatycznie, i wykazanie przygotowanie dokumentacji OOŒ decyzja koñcowa w sprawie przedsiêwziêcia 11

14 przez OOŒ znacznej ekologicznej szkodliwoœci oznacza przymus odmówienia zgody na tak¹ dzia³alnoœæ. Wydanie decyzji nie oznacza zakoñczenia procedury OOŒ. Podlega ona kontroli opinii publicznej poprzez wymóg opublikowania jej, wraz z uzasadnieniem oraz wszelkimi warunkami towarzysz¹cymi. Wymóg publikacji zwi¹zany jest z mo liwoœci¹ uruchomienia mechanizmu kontroli w sposób przewidziany w procedurach administracyjnych poszczególnych pañstw (odwo³anie do wy szej instancji, skarga do s¹du). analiza porealizacyjna W wiêkszoœci rozwiniêtych systemów OOŒ przewiduje siê (œladem doœwiadczeñ z Kalifornii) monitoring (analizê porealizacyjn¹) podjêtego dzia³ania (przyjêtego planu lub programu, czy te zrealizowanej inwestycji). Zgodnie z postanowieniami za³¹cznika V do Konwencji z Espoo cele analiz porealizacyjnych obejmuj¹: 1) zgodnoœæ pomiarów kontrolnych z warunkami okreœlonymi w decyzji oraz skutecznoœæ œrodków ³agodz¹cych; 2) przegl¹d oddzia³ywania w celu w³aœciwego zarz¹dzania i zaradzenia niedopatrzeniom; 3) weryfikacjê ustaleñ OOŒ dla przekazania doœwiadczenia przysz³ym realizatorom dzia³añ tego samego rodzaju. Analizy porealizacyjne podlegaæ powinny tym samym rygorom dotycz¹cym jawnoœci, co wy ej przedstawione mechanizmy. W tym ujêciu dopiero prawid³owo przeprowadzona analiza porealizacyjna koñczy procedurê OOŒ. konsultacje z organami ochrony œrodowiska Konsultacje z organami ochrony œrodowiska maj¹ na celu zapewnienie mo liwoœci uwzglêdnienia wszelkich aspektów œrodowiskowych danej sprawy. Najczêœciej, obok organów o ogólnej w³aœciwoœci w ochronie œrodowiska s¹ to organy w³aœciwe w sprawach ochrony przyrody, gospodarki wodnej oraz 12

15 zdrowia œrodowiskowego. Organy te wypowiadaj¹ siê w ramach swojej w³aœciwoœci. Od strony proceduralnej konsultacje te przebiegaj¹ w formie opinii lub uzgodnieñ. Udzia³ spo³eczeñstwa, rozumiany jako udzia³ wszystkich zainteresowanych organizacji, instytucji i osób stanowi nieodzown¹ i konstytutywn¹ cechê procedury OOŒ. Znajduje to potwierdzenie we wszystkich dojrza³ych systemach OOŒ oraz dokumentach miêdzynarodowych. W chwili obecnej powszechnie stosowanym standardem w tym zakresie s¹ wymagania zawarte w Konwencji z Aarhus, gdzie szczegó³owo okreœlone s¹ poszczególne elementy procedury udzia³u spo³eczeñstwa. udzia³ spo³eczeñstwa Wa n¹ spraw¹ jest traktowanie obywateli pañstw obcych. Obowi¹zuje tutaj zasada równego traktowania. W praktyce oznacza to mo liwoœæ bezpoœredniego udzia³u zainteresowanych osób w procedurach OOŒ bez poœrednictwa organów pañstwa realizuj¹cych wspó³pracê miêdzynarodow¹. Na œwiecie stosowane s¹ nastêpuj¹ce sposoby kontroli jakoœci dokumentacji przygotowywanej w ramach OOŒ: 1) wskazanie wykonawcy dokumentacji OOŒ (rozwi¹zanie kiedyœ stosowane w Polsce organ wskazywa³ inwestorowi kto ma w danym wypadku sporz¹dziæ dokumentacjê; na marginesie mo na zauwa yæ, e jest to rozwi¹zanie doœæ korupcjogenne); 2) obowi¹zek korzystania tylko z akredytowanych wykonawców dokumentacji OOŒ (stosowane w krajach rozwijaj¹cych siê i postkomunistycznych do niedawna równie w Polsce, gdzie istnia³a lista bieg³ych wy³¹cznie uprawnionych do sporz¹dzania dokumentacji); 3) niezale ny organ doradczy, do którego organ podejmuj¹cy rozstrzygniêcie mo e zwróciæ siê o pomoc w ocenie prawid³owoœci przedstawionej mu dokumentacji (np. Komisja ds. OOŒ w Holandii czy Polsce); kontrola jakoœci 13

16 4) organ ochrony œrodowiska (np. Agencja Ochrony Œrodowiska EPA w USA); a ponadto tak e: 5) udzia³ spo³eczeñstwa (w trakcie procedury udzia³u spo³eczeñstwa wszystkie zainteresowane osoby maj¹ okazjê zapoznaæ siê z dokumentacj¹ i wskazaæ jej ewentualne braki; œwiadomoœæ, e dokumentacja podlega ocenie spo³ecznej motywuje jej wykonawców do zapewnienia jej lepszej jakoœci). dokumentacja OOŒ Dokumentacja OOŒ okreœlana jest w ró ny sposób w ró nych krajach i dla ró nych celów (raport, prognoza, informacja od inwestora, environmental assessment, environmental statement itd.). Obowi¹zkowe wymagania pod adresem dokumentacji OOŒ s¹ podobne na ca³ym œwiecie. Na typow¹ dokumentacjê OOŒ sk³adaj¹ siê: 1) opis zamierzenia (przedsiêwziêcia lub planu, programu itp.) i jego celu; 2) opis œrodowiska objêtego potencjalnym oddzia³ywaniem; 3) analiza alternatyw (wariantów); 4) opis znacz¹cych skutków/oddzia³ywañ ekologicznych (szkodliwych i pozytywnych); 5) opis dzia³añ maj¹cych na celu zminimalizowanie szkodliwych oddzia³ywañ; 6) wskazanie luk w wiedzy (braku metodologii lub danych); 7) streszczenie w jêzyku nietechnicznym. W przypadku strategicznej OOŒ typowym wymaganiem jest te opis wp³ywu proponowanych rozwi¹zañ na osi¹gniêcie celów ekologicznych (np. redukcja gazów cieplarnianych) okreœlonych w ró nego rodzaju dokumentach (umowach miêdzynarodowych, narodowych politykach ochrony œrodowiska czy lokalnych programach gospodarki odpadami). Ponadto w ka dym kraju dla poszczególnych rodzajów ocen stosuje siê dodatkowe wymagania. 14

17 OOŒ jest instytucj¹ proceduraln¹ wymóg przeprowadzenia OOŒ jest niezbêdnym elementem procesu decyzyjnego, ale jej ustalenia, choæ musz¹ byæ wziête pod uwagê, nie maj¹ zazwyczaj znaczenia rozstrzygaj¹cego (jedynie w przypadku oceny oddzia³ywania na obszar Natura 2000 mo liwoœæ realizacji przedsiêwziêcia lub planu uzale niona jest zgodnie z dyrektyw¹ 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk (...) i implementuj¹cych j¹ przepisów krajowych od pozytywnego wyniku oceny zob. ni ej). Zapewniaj¹ jedynie, i aspekty ochrony œrodowiska bêd¹ traktowane równorzêdnie z aspektami spo³ecznymi, ekonomicznymi i innymi uwarunkowaniami, jakie organ podejmuj¹cy rozstrzygniêcie musi rozwa yæ. charakter prawny i rola OOŒ w procesie podejmowania decyzji Celem OOŒ jest zatem nie tyle podniesienie rangi ochrony œrodowiska i zapewnienie jej prymatu nad innymi celami i interesami (gospodarczymi czy te spo³ecznymi), ale przekszta³cenie procesów decyzyjnych tak, by wzglêdy ochrony œrodowiska i zrównowa onego rozwoju by³y rozwa ane na równych prawach z innymi. Tak wiêc miernikiem skutecznoœci oceny jest nie tyle stwierdzenie, w jakim stopniu wzglêdy ochrony œrodowiska przewa y³y nad innymi wzglêdami, co raczej stwierdzenie, czy na ka dym etapie procesu decyzyjnego by³y one wszechstronnie i rzetelnie rozwa ane. UWAGA! OOŒ to nie tylko dokumentacja oceny wykonana przez fachowców to jest ca³e postêpowanie z udzia³em wszystkich zainteresowanych. Kluczow¹ rolê w tym postêpowaniu odgrywaj¹ organy ochrony œrodowiska oraz spo³eczeñstwo. Udzia³ szeroko rozumianego spo³eczeñstwa jest wszêdzie na œwiecie traktowany jako nieodzowny i konstytutywny element OOŒ. Rola OOŒ w procesie decyzyjnym jest na tyle wa na, e wykonanie OOŒ prawo uznaje za nieodzowny warunek wydania rozstrzygniêcia w sprawie, tzn. np. uchwalenia planu czy te 15

18 wydania decyzji lub uzgodnienia. W przeciwieñstwie przy tym do innych ekspertyz i opinii, prawo wyraÿnie precyzuje jakiego rodzaju informacje s¹ niezbêdne dla podjêcia rozstrzygniêcia i powinny siê znaleÿæ w dokumentacji oceny. Nie mo na zatem wydaæ decyzji lub uzgodnienia bez zapoznania siê uprzednio z dokumentacj¹ OOŒ spe³niaj¹c¹ okreœlone prawem wymagania. S¹dy administracyjne w Polsce doœæ konsekwentnie tego przestrzegaj¹. Nieprzedstawienie takiej dokumentacji, lub przedstawienie jej w formie lub treœci nieodpowiadaj¹cym wymaganiom powinno skutkowaæ, zdaniem s¹du, wezwaniem do usuniêcia tych braków, zaœ w przypadku gdy inwestor (wnioskodawca) tego nie uczyni podanie powinno pozostaæ nierozpatrzone jako niespe³niaj¹ce wymagañ formalnych (zob. np. orzeczenie NSA z dnia 1 paÿdziernika 1997 r.; sygn.: IV SA 1088/97). Nieprawid³owoœci w zakresie raportu mog¹ te skutkowaæ uchyleniem decyzji przez s¹d ( zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 wrzeœnia 2008 r. (IV SA/Wa 1439/07); wyrok WSA w Warszawie z dnia 26 listopada 2009 r. (IV SA/Wa 1493/09). 16