Warszawa, dnia października 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW. Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Transkrypt

1 Warszawa, dnia października 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW KS Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej W odpowiedzi na interpelację Pana Posła Jacka Żalka nr z dnia 7 października 2015 r. w sprawie unikania płacenia podatków przez zagraniczne spółki, przekazuję na ręce Pani Marszałek poniższe wyjaśnienia. Działania organów kontroli skarbowej, koncentrują się na obszarach szczególnie szkodliwych dla polskiej gospodarki, do których zaliczyć należy zwłaszcza nierzetelne rozliczanie podatku VAT oraz wyłudzenia nienależnego zwrotu tego podatku. Zasadność ustalenia takich priorytetów potwierdziła m.in. Najwyższa Izba Kontroli w 2014r. w Informacji o wynikach kontroli Zwalczanie oszustw w podatku od towarów i usług (KBF /2013) gdzie stwierdzono, że Minister Finansów prawidłowo ukierunkował działania urzędów skarbowych i urzędów kontroli skarbowej na przeciwdziałanie oszustwom podatkowym, weryfikację zasadności zwrotów VAT oraz kontrolowanie podmiotów w obszarach podwyższonego ryzyka wystąpienia nieprawidłowości oraz że konieczne są dalsze działania Ministerstwa Finansów w celu podniesienia skuteczności pracy organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej w zwalczaniu oszustw VAT. Działania te, skupiają się również na obszarach związanych bezpośrednio z podatkiem CIT a konkretnie na podmiotach powiązanych kapitałowo lub osobowo z międzynarodowymi koncernami, będącymi jednocześnie podatnikami CIT. Organy kontroli skarbowej od kilku lat dostrzegają niekorzystne zjawiska wpływające na realny poziom opodatkowania części tych podmiotów. Prowadząc analizy ryzyka w obszarze ul. Świętokrzyska 12, Warszawa tel.: kancelaria@mofnet.gov.pl

2 CIT kontrola skarbowa typuje do kontroli podmioty, w których stwierdzono podwyższone ryzyko możliwości przerzucania dochodu uzyskanego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej do rajów podatkowych bez względu na pochodzenie kapitału w tych podmiotach. W celu określenia ryzyka wystąpienia nieprawidłowości i błędów podatkowych w podmiotach istotnych z punktu widzenia generowanych przychodów podatkowych w bieżącym roku urzędy kontroli skarbowej przystąpiły do kompleksowej analizy wszystkich podmiotów o przychodach rocznych przekraczających 1 mld zł. Również bardzo duże podmioty (o przychodach pow.10 mld zł rocznie), z uwagi na rozległe stosunki gospodarcze i powiązania z innymi podmiotami, a także jako korzystający z gwarancji kredytowych i innych form pomocy Skarbu Państwa są częstymi obiektami zainteresowania organów kontroli skarbowej. Z uwagi na szacowaną skalę i skutki finansowe tych niekorzystnych zjawisk w 2014r. w kontroli skarbowej utworzono 4 centra kompetencyjne (ceny transferowe, przenoszenie dochodów-optymalizacja podatkowa, zakłady osób zagranicznych i sklepy wielkopowierzchniowe), do których zadań należy m.in. szczegółowa analiza branż/zagadnień oraz ryzyk z nimi związanych, koordynacja działań wykrywczych i typowanie podmiotów do kontroli. Ponadto, w celu zapewnienia wsparcia w sprawnym i skutecznym współdziałaniu podległych organów w zakresie kontroli podmiotów powiązanych, w Ministerstwie Finansów powołano w 2014 r. Zespół Zadaniowy do spraw Kontroli Podmiotów Powiązanych, do którego zadań należy m.in. określenie najistotniejszych obszarów wymagających ukierunkowanych działań kontrolnych oraz merytoryczne wspomaganie realizacji zadań kontrolnych związanych z unikaniem opodatkowania przez podmioty powiązane. Pragnę zauważyć, że przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U z 2014, poz. 851) oraz innych aktów regulujących kwestie opodatkowania tym podatkiem (dalej CIT), nie przewidują żadnych szczególnych zasad podatkowych, dotyczących podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Niezależnie zatem, czy są to podmioty posiadające siedzibę w Polsce, czy też nieposiadające w Polsce ani siedziby ani zarządu (traktowane jako nierezydenci"), lecz uzyskujące dochody z działalności prowadzonej na terytorium Polski, niezależnie od przyjętej formy oraz miejsca siedziby podmiotu dominującego, podlegają takim samym regulacjom podatkowym, jak pozostali podatnicy. Nie korzystają tym samym z żadnych ulg czy preferencji podatkowych w podatku dochodowym, z wyjątkiem tych ulg i odliczeń, które przysługują wszystkim podatnikom. Podstawą ich opodatkowania jest art. 3 ww. ustawy. 2

3 Konieczność jednolitego traktowania wynika w szczególności z prawa UE oraz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Pomimo tego można wyróżnić regulacje, których zasadniczym celem jest przeciwdziałanie unikania opodatkowania w sytuacjach transgranicznych. Instrumentami temu służącymi, skierowanymi do podatników, w tym podatników z udziałem kapitału zagranicznego, są m.in. przepisy art. 11 ustawy CIT dot. możliwości oszacowania przez organy podatkowe dochodu podatnika w wysokości wyższej niż zadeklarowana - w związku ze stosowaniem w transakcjach z podmiotami powiązanymi cen nierynkowych i art. 9a ustawy CIT dot. dokumentowania transakcji z podmiotami powiązanymi oraz transakcji z podatnikami z tzw. rajów podatkowych. Do tej kategorii zaliczamy także przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy CIT wyłączające z kosztów uzyskania przychodów odsetki od pożyczek udzielonych przez udziałowców w określonych w przepisie przypadkach. Ponadto obowiązuje wiele innych instytucji przewidzianych w ustawie CIT służących eliminacji zjawiska unikania opodatkowania, które dedykowane są do wszystkich podatników, nie zaś wyłącznie do podmiotów z kapitałem zagranicznym. Istotne jest również zawieranie z poszczególnymi państwami umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, w których zawarte są szczegółowe zapisy dotyczące przeciwdziałania unikania opodatkowania. Jednocześnie należy podkreślić, że na bieżąco prowadzone są analizy pozwalające na wykrywanie praktyk z zakresu międzynarodowego unikania opodatkowania i agresywnego planowania podatkowego. Przede wszystkim analizuje się obowiązującą bazę traktatową umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i przeciwdziałaniu uchylaniu się od opodatkowania identyfikując te przepisy, które mogą być wykorzystywane w agresywnym planowaniu podatkowym. Badaniu podlegają jednak nie tylko przepisy prawa krajowego. Dodatkowo identyfikuje się szkodliwe regulacje występujące w innych systemach podatkowych na świecie mogące potencjalnie sprzyjać tworzeniu struktur zmierzających do unikania lub uchylania się od opodatkowania. Odnosząc się do kwestii danych z raportu Komisji Europejskiej szacującego lukę podatkową w podatku CIT, należy przede wszystkim podkreślić, iż raport ten nie został dotychczas nigdzie opublikowany, nie są również znane dokładne dane ani też metodologia sporządzenia raportu, zatem nie można odnieść się do szacowanej kwoty. Jednocześnie należy stwierdzić, iż Ministerstwo Finansów na bieżąco prowadzi analizę wielu źródeł w celu wykrywania praktyk z zakresu międzynarodowego unikania opodatkowania i agresywnego planowania podatkowego. 3

4 W ramach prowadzonych analiz zidentyfikowano następujące zagrożenia i obszary związane z działaniami optymalizacyjnymi oraz unikaniem opodatkowania: 1. Możliwość wykorzystywania w schematach agresywnego planowania podatkowego zawartej w niektórych polskich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania tzw. klauzuli fikcyjnego zaliczenia (ang. tax sparing credit). W związku z powyższym planuje się usunięcie klauzul tax sparing z całej polskiej bazy traktatowej. W ciągu ostatnich 5 lat renegocjowano w tym zakresie umowy z Maltą, Czechami, Singapurem, Cyprem, Indiami, Malezją, Słowacją, oraz ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Planuje się w najbliższym czasie rozpoczęcie rozmów z pozostałymi partnerami, w których przypadku występują niekorzystne klauzule. 2. Zidentyfikowano w części polskich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania brak tzw. klauzuli nieruchomościowej. Jest to przepis antyabuzywny zapobiegający unikaniu opodatkowania dochodów ze zbycia nieruchomości w państwie jej położenia poprzez tworzenie spółek nieruchomościowych z udziałem zagranicznym i sprzedaż udziałów w tych spółkach nierezydentom. W związku z powyższym przy negocjacji nowych umów lub renegocjacji tych, które takiej klauzuli nie zawierają strona polska zawsze proponuje jej zamieszczenie. Z ostatnio negocjowanych umów klauzula nieruchomościowa znalazła się w umowach z Indiami, Luksemburgiem, Maltą, Singapurem, Słowacją i ZEA. 3. Podmioty i instrumenty tzw. hybrydowe. Są to podmioty traktowane w jednym państwie jako transparentne, których dochody opodatkowane są na poziomie wspólników/udziałowców (np. w Polsce niebędąca podatnikiem CIT spółka cywilna czy partnerska), a w drugim państwie traktowane nietransparentnie jako podatnik, którego dochody są opodatkowane na poziomie spółki. Finansowe instrumenty hybrydowe wykorzystują np. różnice w traktowaniu ich przez dwa państwa pod kątem kwalifikacji jako instrument dłużny (generujący odsetki) lub kapitałowy (będący podstawą go generowania zysku najczęściej w postaci dywidendy). Przy zastosowaniu umów podatkowych do podmiotów i instrumentów hybrydowych może dochodzić do konfliktu kwalifikacji lub interpretacji przepisów umów. Efektem tego może być podwójne nieopodatkowanie. Wyeliminowanie powyższych zagrożeń zmierza w dwóch kierunkach: eliminacji możliwości unikania opodatkowania (tj. przeciwdziałanie wykorzystywaniu przepisów podatkowych do niepłacenia podatków przy użyciu sztucznych struktur) oraz zapobiegania międzynarodowemu 4

5 uchylaniu się od opodatkowania czyli zwalczanie działań nielegalnych (chodzi głównie o transferowanie dochodów do rajów podatkowych). W celu wyeliminowania powyżej opisanych zagrożeń Ministerstwo Finansów podjęło następujące kroki: 1. Stosowanie w umowach podatkowych tzw. klauzul antyabuzywnych, takich jak tzw. principal purposes test lub ogólnych klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania np. opartych na koncepcji sztucznej struktury, 2. Prowadzenie efektywnej wymiany informacji podatkowych z innymi jurysdykcjami podatkowymi. Główne działania Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej, z zakresu efektywnej wymiany informacji podatkowych dotyczą: rozszerzania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania o pełną klauzulę wymiany informacji, wyłączającą możliwość stosowania tajemnicy bankowej. Dotychczas rozszerzono umowy w zakresie wymiany informacji, m.in. ze Szwajcarią, Danią, Maltą, Czechami, Finlandią, Norwegią, Islandią, Luksemburgiem, Cyprem, Malezją, Słowacją, Indiami oraz Republiką Korei. Funkcjonowanie pełnej klauzuli wymiany informacji w umowie podatkowej stało się obecnie minimalnym standardem międzynarodowym w zakresie współpracy podatkowej, bez którego Polska nie zawrze jakiejkolwiek nowej umowy podatkowej, zawierania umów o wymianie informacji w sprawach podatkowych z jurysdykcjami stosującymi dotychczas szkodliwe praktyki podatkowe i oferujące podatnikom pełną tajemnicę bankową (tzw. raje podatkowe). Dotychczas zawarto 14 takich umów, tj. z Wyspą Man, Jersey, Guernsey, San Marino, Andorą, Gibraltarem, Belize, Wspólnotą Dominiki, Grenadą, Wspólnotą Bahamów, Liberią, Bermudami, Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi oraz Kajmanami. Jednakże należy podkreślić, że coraz więcej krajów, z którymi Polska zamierzała zawrzeć umowę o wymianie informacji w sprawach podatkowych (np. Turks&Caicos, Montserrat, Lichtenstein, Seszele, Barbados, Anquilla) przystępuje lub planuje przystąpić do Wielostronnej Konwencji OECD o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych. Oznacza to, że w obecnej sytuacji nie istnieje dalsza potrzeba zawarcia bilateralnego instrumentu wymiany informacji podatkowych. Wspomniana Konwencja Wielostronna jest instrumentem w pełni ekwiwalentnym do takiej umowy, a w niektórych aspektach nawet 5

6 szerszym. Zatem nie ma potrzeby powielania podstaw prawnych do prowadzenia współpracy, stosowania i rozszerzania zakresu terytorialnego Konwencji o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych z 1988r. oraz Protokołu zmieniającego Konwencję z 27 maja 2010 r. Polska podpisała niniejszą Konwencję w dniu 19 marca 1996r. (ratyfikacja nastąpiła 25 czerwca 1997r.), natomiast 1 października 2011r. wszedł w życie Protokół zmieniający Konwencję. Obecnie stronami konwencji są państwa i jurysdykcje nie tylko z OECD ale także z grupy państw uważanych do tej pory za raje podatkowe. Warto również przypomnieć, iż w 2014 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta zawiera m.in. zmiany mające na celu uszczelnienie systemu podatków dochodowych, w szczególności poprzez nowe rozwiązanie przewidujące opodatkowanie dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC Controlled Foreign Corporation). Instytucja ta ma na celu zwalczanie szkodliwej konkurencji ze strony części państw, przede wszystkim tzw. rajów podatkowych poprzez przeciwdziałanie odraczaniu lub unikaniu opodatkowania przy wykorzystaniu mechanizmu przesuwania dochodów do spółek zależnych zlokalizowanych w krajach o preferencyjnych systemach podatkowych. Regulacja typu CFC jest powszechnie akceptowanym na arenie międzynarodowej mechanizmem zwalczania nadużyć podatkowych występujących w stosunkach między podmiotami powiązanymi, polegających na wykazywaniu dochodu generowanego z działalności prowadzonej w danym kraju, jako dochodu podmiotów podlegających jurysdykcji podatkowej państw stosujących preferencyjne zasady opodatkowania. Uznaje się również, że jest to jeden ze skuteczniejszych mechanizmów walki ze zjawiskiem unikania opodatkowania. Zapobieganie erozji podstawy opodatkowania w przypadku regulacji typu CFC odbywa się bowiem poprzez poddanie opodatkowaniu w danym państwie, jako dochodu przypisywanemu do podmiotu krajowego, dochodu ustalanego w odniesieniu do zysków, jakie osiągnął jego podmiot zależny będący rezydentem podatkowym innego państwa (tzw. spółka CFC). Istota tego rozwiązania sprowadza się zatem do obowiązku uwzględniania w podstawie opodatkowania rezydenta krajowego (osoby fizycznej lub podatnika podatku dochodowego od osób prawnych) dochodów kontrolowanych podmiotów zagranicznych mających siedzibę lub zarząd w kraju o niższym, niż obowiązujący w państwie rezydencji podmiotu dominującego, poziomie opodatkowania. 6

7 Ustosunkowując się natomiast do tematu - wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych, informuję, że według danych sporządzonych na podstawie zeznań o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych, wpływy z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za lata wynosiły odpowiednio: (w mld zł) Rok Kwota 17,9 14,1 16,0 15,0 18,0 20,8 25,3 32,2 34,6 30,8 Jednocześnie wyjaśniam, iż brak jest możliwości wyodrębnienia za lata wpływów z tytułu podatku dochodowego z podziałem na podmioty z udziałem kapitału zagranicznego i krajowego. Ministerstwo Finansów dysponuje tylko danymi dotyczącymi wpływów w podatku dochodowym od osób prawnych w podziale na podmioty zagraniczne (obejmujące spółki z udziałem kapitału zagranicznego, zagraniczne przedsiębiorstwa drobnej wytwórczości oraz przedstawicielstwa osób zagranicznych) i pozostałe za lata (w mln zł) Rok Podmioty 108,0 241,5 319,4 238,6 359,0 zagraniczne Pozostałe , , , , ,2 Razem , , , , Przedstawiając powyższe, wyrażam nadzieję, że zaprezentowane wyjaśnienia zostaną uznane za wyczerpujące. Do wiadomości: Sekretariat Prezesa Rady Ministrów w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów 7