Neuralne korelaty stanu psychedelicznego określone badaniami fmri z psilocybiną.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Neuralne korelaty stanu psychedelicznego określone badaniami fmri z psilocybiną."

Transkrypt

1 Neuralne korelaty stanu psychedelicznego określone badaniami fmri z psilocybiną. by Robin L. Carhart-Harrisa,b, David Erritzoea,c, Tim Williamsb, James M. Stonea, Laurence J. reeda, Alessandro Colasantia, Robin J. Tyackea, Robert Leechd, Andrea L. Maliziab, Kevin Murphye, Peter Hobdene, John Evanse, Amanda Feildingf, Richard G. Wisee, oraz David J. Nutta,b,1 a Jednostka neuropsychofarmakologii; dimperialny Koledż Londyński, Londyn W12 0NN, Królestwo Zjednoczone; aakademicka Jednostka Psychiatrii, Uniwersytet Bristolski, Bristol BS8 2BN, Królestwo Zjednoczone; ecentrum Badań Obrazowania Mózgu, Uniwersytet Cardiffski, Cardiff CF10 3AT, Królestwo Zjednoczone; ffundacja Beckley, Beckley Park, Oksford OX4 9SY, Królestwo Zjednoczone; oraz cjedostka Badań Neurolobiologicznych, Rigshospitalet, oraz Centrum Molekularnie Zintegrowanego Obrazowania Mózgu, Uniwersytet Kopenhaski, DK-2100 Kopenhaga, Dania Przedagowane przez Leslie Lars Iversen, Uniwersytet Oksfordzki, Królestwo Zjednoczone, i zatwierdzone 20 Grudnia 2011 (do przeglądu otrzymano 3 Grudnia, 2011) original report: backup source: [ tłumaczenie: cjuchu ] Udział autorów: Opracowanie badania - R.L.C.-H., J.E., R.G.W., D.J.N. Przeprowadzenie badania - R.L.C.-H., D.E., T.W., J.M.S., L.J.R., A.C., R.J.T., R.L., A.L.M., K.M., P.H., J.E., A.F., R.G.W. Analiza danych - R.L.C.-H., K.M., R.G.W. Spisanie pracy - R.L.C.-H., K.M., R.G.W., D.J.N. Autorzy zadeklarowali brak konfliktu interesów. Artykuł ten jest Bezpośrednim Przedłożeniem PNAS. Korespondencja powinna być adresowana na d.nutt[at]imperial.ac.uk. Spis Tresci: Wyniki Omówienie Materiały i metody Leki psychedeliczne mają długą historię stosowania w ceremoniach leczniczych, lecz mimo odnowionego zainteresowania ich terapeutycznym potencjałem, wciąż wiemy bardzo mało o tym jak działają w mózgu. Zastosowaliśmy tu psilocybinę, klasyczny psychedelik znajdujący się w magicznych grzybach, oraz bezzadaniowy protokół czynnościowy MRI (fmri) (task-free functional MRI protocol), opracowany do uchwycenia przejścia od normalnej świadomości do stanu psychedelicznego. Zastosowano perfuzję znakowania spinów krwi tętniczej (Arterial Spin Labeled Perfusion) oraz obrazowanie poziomu utlenionej krwi fmri (bloodoxygen level-dependent [BOLD] fmri) do mapowania mózgowego przepływu krwi i zmian w natlenieniu krwi żylnej przed i po dożylnych wstrzyknięciach placebo i psilocybiny. Piętnastu zdrowych ochotników przetomografowano znakowaniem spinów krwi a kolejnych 15 przy pomocy BOLD. Jak przewidziano, po psilocybinie zaobserwowano gruntowne zmiany świadomości, lecz co zaskakujące, zaobserwowano jedynie spadki w mózgowym przepływie krwi i sygnale BOLD, i były one maksymalne w rejonach centr, takich jak wzgórze (thalamus) i kora przedniego i tylnego zakrętu (ACC i PCC anterior and posterior cingulate cortex). Spójnym odkryciem była zmniejszona aktywność w ACC/środkowa kora przedczołowa (mpfc - medial prefrontal cortex) a rozmiar tego spadku przewidział intensywność efektów subiektywnych. Bazując na tych wynikach, została przeprowadzona analiza seed-based farmakofizjologicznej interakcji/czynnościowości (seedbased pharmaco-physiological interaction/functional connectivity analysis) wykorzystując obszar (seed) 1

2 przyśrodkowo przedczołowy. Psilocybina spowodowała znaczne zmniejszenie dodatniego połączenia między mpfc i PCC. Wyniki te wskazują wyraźnie, że subiektywne efekty leków psychedelicznych spowodowane są przez obniżoną aktywność i przyłączeniowość w kluczowych ośrodkach czynnościowych mózgu, umożliwiając stan nieograniczonego (unconstrained) poznawania. Słowa kluczowe: sieć trybu domyślnego, halucynogeny, serotonina, depresja, receptor 5-HT2A Psilocybina jest prolekiem psylocyny (4-hydroksy-dimetylotryptaminy), głównego związku halucynogennego magicznych grzybów, oraz klasycznego dragu psychedelicznego ("objawiającego umysł"). Psilocybina była przez wieki stosowana w ceremoniach uzdrawiających 1, a od niedawna w psychoterapii 2 ; jest w stanie stymulować przemożne doznania egzystencjalne3, które mogą pozostawić trwałe wrażenie psychologiczne4. Jednakże, mimo bogatej literatury o jej zjawiskowości, bardzo mało wiemy obecnie o tym, jak w mózgu wytwarzane są jej efekty. Niniejsze badanie starało się odnieść do tej kwestii stosując techniki komplementarnie czynnościowego MRI (fmri) oraz protokół opracowany do obrazowania przejścia od normalnej świadomości stanu czuwania do stanu psychedelicznego. Dwie grupy zdrowych badanych zostało podczas dożylnego zastrzyku psilocybiny przetomografowanych perfuzyjnym znakowaniem spinów krwi tętniczej (ASL) oraz obrazowaniem poziomu utlenionej krwi (BOLD) fmri. Subiektywne efekty psilocybiny, wstrzykiwanej ponad 60 s (2 mg w 10 ml soli fizjologicznej), rozpoczęły się w ciągu kilku sekund5, pozwalając uchwycić odpowiadającą im zmianę w stanie mózgu. Wyniki Perfuzja ASL fmri. Piętnastu zdrowych, halucynogennie obytych badanych (pięć kobiet), średnia wieku 34,1 (SD 8,2) zostało przeskanowanych ASL. Badani przeszli skanowanie anatomiczne a następnie dwa bezzadaniowe skany czynnościowe, każde trwające 18 min. Badanych poinstruowano by się zrelaksowali oraz wyświetlono krzyżyk fiksacyjny. Roztwory wstrzykiwano ręcznie przez ponad 60 s, rozpoczynając 6 min po rozpoczęciu każdego skanu czynnościowego. Badani otrzymali placebo (10 ml soli fizjologicznej) przy pierwszym skanowaniu oraz psilocybinę (2 mg w 10 ml soli fizjologicznej) przy drugim. Intensywność efektów subiektywnych została oceniona przez naciśnięcie przycisku na wizualnej skali analogowej 0-10 (10 = efekty ekstremalnie intensywne) na początku każdego skanu czynnościowego, tuż przed zastrzykiem, 5 minut po zastrzyku oraz 12 minut po zastrzyku. Średnia ocena 5 minut po zastrzyku wynosiła 6,7 (±1,9), oraz 5,2 (±2,3) 12 minut po zastrzyku. Wcześniejsza praca ukazała, że efekty 2 mg psilocybiny dożylnie są porównywalne z ~15 mg psilocybiny podanej doustnie, co uważane jest za dawkę umiarkowaną6. Dziewiętnaście dodatkowych pozycji oceniono bezpośrednio po każdym skanie ASL. Ryc. 1 pokazuje 10 najbardziej ocenianych pozycji z dwóch badań. Oceny dla wszystkich pozycji użytych w badaniach ASL i BOLD można znaleźć w Tabeli S1. Ryc. 1. Oceny subiektywne (n=30). Przedstawiono średnie wartości +SE. Oceny zostały podane krótko po skanowaniach. Badani zostali poinstruowani, że "nie bardziej niż zwykle" odnosi się do normalnej świadomości stanu czuwania. Wszystkie 10 pozycji zostało opunktowanych znacznie wyżej po psilocybinie niż po placebo P<0,01. 2

3 Tabela S1 - Wszystkie pozycje ocenione po każdym skanie. Pozycja ASL placebo ASL psilo Widziałem geometryczne wzory Widziałem jak me otoczenie zmienia się w niezwykły sposób 7,1 BOLD placebo BOLD psilo Połączenie: psilo placebo (SD) 0,3 73,5 73,2 (16,9) 75,3 Czułem niezwykłe wrażenia cielesne 68,2 (21,3) 6,5 67,3 60,9 (23,1) Rzeczy wyglądały dziwnie 8,1 69,9 2,2 59,3 59,5 (22) Moje poczucie rozmiaru lub przestrzeni było odmienione 3,9 64,1 0,9 53,0 56,2 (23,2) 2,4 57,5 55,1 (21,7) 6,5 64,7 54,7 (23,9) Moje postrzeganie czasu było zniekształcone 5,2 58,2 53 (20,2) Moje poczucie rozmiaru lub przestrzeni było zniekształcone 0,9 53,0 52,1 (16,3) Dźwięk wpływał na rzeczy, które widziałem Moja wyobraźnia była niezwykle jaskrawa 3,5 54,7 Moje poczucie czasu było odmienione 6,3 55,4 5,2 58,2 51 (24,3) Doznanie miało jakość oniryczną 8,9 53,3 6,2 57,5 47,8 (24,2) 3,7 51,1 47,5 (23,9) 10,5 56,7 46,4 (23,2) Czułem jakbym się unosił Moje myśli wędrowały swobodnie 11,0 57,7 Wszystko zdawało się "żywe" 1,5 47,1 Czułem jakbym zlewał się z otoczeniem Odczuwałem podziw 45,5 (21,6) 2,2 3,1 47,3 48,0 45,1 (21,9) 44,9 (21,5) Doznanie miało jakość nadnaturalną 0,7 44,5 43,7 (20,2) Doświadczyłem utraty oddzielenia od mego otoczenia 2,1 45,3 43,2 (18,7) Odczuwałem radość 5,1 45,9 40,8 (25,4) Me poczucie siebie było odmienione 2,6 43,3 40,7 (23,4) Doznanie posiadało jakość duchową lub mistyczną 1,8 40,3 38,5 (23,6) 1,4 41,5 37,5 (19) Czułem przemożny pokój wewnętrzny 7,0 41,3 34,3 (21,2) Utraciłem całe poczucie ego 3,2 34,6 31,4 (20,6) Moje myślenie było zagmatwane 5,9 40,9 Doświadczenie miało jakość mistyczną 1,9 31,5 29,5 (19,6) Doświadczenie miało jakość magiczną lub nadnaturalną 2,4 31,7 29,2 (20,2) Doświadczenie miało jakość duchową 2,7 28,2 25,5 (19) Myślałem o sobie i mej przeszłości 4,8 22,9 18,1 (17) Bałem się stracić kontrolę nad mym umysłem 3,3 18,0 3,1 14,6 13,1 (16,7) Czułem obawę 5,8 13,7 6,5 20,4 10,9 (17,3) Czułem się podejrzliwie lub paranoicznie 4,1 6,0 3,5 14,3 6,3 (12,8) Wszystkie te pozycje zostały ocenione pod koniec każdego skanowania w formacie wizualnej skali analogowej, z dolnym anchorem "nie bardziej niż zwykle" oraz górnym "znacznie bardziej niż zwykle". Punkty są wyrażone jako procent, gdzie 100% graniczy z górnym anchorem "znacznie bardziej niż zwykle". Wszystkie pozycje zostały ocenione znacznie wyżej po psilocybinie niż po placebo z wyjątkiem "Czułem obawę" oraz "Czułem się podejrzliwie lub paranoicznie" (testy t, P=0,05). Interakcja między mózgowym przepływem krwi (CBF) a zdarzeniem zastrzyku została odwzorowana, porównując CBF przed i po zastrzyku. Efekty subiektywne zaczęły się pod koniec stadium zastrzyku i osiągnęły długotrwały szczyt po ~4 min 5. Wyniki pierwszego poziomu zostały wprowadzone do analizy wyższego poziomu, porównującej CBF po psilocybinie z CBF po placebo dla wszystkich 15 badanych. Ryc. 2 ukazuje te wyniki. 3

4 Ryc. 2. Zmniejszony CBF po psilocybinie (perfuzja ASL fmri). Na niebiesko pokazano rejony, w których CBF było istotnie zmniejszone po psilocybinie kontra po placebo (z: 2,3-3,7). Analiza efektów mieszanych, z>2,3; P<0,05 całomózgowa skorygowana zespołowo, n=15. LH, lewa półkula; RH, prawa półkula. Zauważ, że w żadnym regionie nie zaobserwowaliśmy wzrostów CBF. Wyniki poziomu grupowego (Ryc. 2) ujawniły istotne spadki CBF w rejonach podkorowych (wzgórzu dwustronnym, skorupie, oraz podwzgórzu [kolejno ang. - bilateral thalamus, putamen, hypothalamus]) oraz w rejonach korowych (tylny zakręt obręczy [PCC], kora retrosplenialna, przedklinek, zakręt kątowy dwustronny, zakręt nadbrzeżny, przednia i grzbietowa kora zakrętu obręczy [ACC], zakręt przyobręczy, kora przyśrodkowa przedczołowa [mpfc], kora czołowo-wyspowa, kora boczna okołooczodołowa, wieczko czołowe, zakręt przedśrodkowy, oraz górny, środkowy i dolny zakręt czołowy [kolejno ang. - posterior cingulate cortex, retrosplenial cortex, precuneus, bilateral angular gyrus, supramarginal gyrus, rostral and dorsal anterior cingulate cortex, paracingulate gyrus, medial prefrontal cortex, frontoinsular cortex, lateral orbitofrontal cortex, frontal operculum, precentral gyrus, superior, middle and inferior frontal gyrus]) (Ryc. S1). Spadki były zlokalizowane w wysoko-poziomowych regionach asocjacyjnych (np. PCC oraz mpfc) oraz ważnych ośrodkach czynnościowych, takich jak wzgórze, PCC i ACC/mPFC. By ocenić dynamikę skroniową zmian CBF po zastrzyku, przygotowano maski wzgórzowe, ACC, oraz PCC; woksele wewnątrz nich były ograniczone do tych, które były istotnie zmniejszone po psilocybinie. Dla każdego regionu zainteresowania (ROI - region of interest), procentowa zmiana CBF po zastrzyku była wykreślana na tle czasu (Ryc. 3). Wszystkie ROI ukazały gwałtowne spadki CBF po psilocybinie, które utrzymywały się podczas skanowania. By sprawdzić związek między regionalnymi zmianami CBF a efektami subiektywnymi, wykreśliliśmy zmianę CBF każdego ROI badanego po psilocybinie na tle ich wskaźników intensywności efektów leku (Ryc. 3d). Dla każdego ROI, było widać, że im większe spadki CBF, tym intensywniejsze efekty subiektywne. 4

5 Ryc. S1. Przekroje dla wyniku znakowania spinów krwi tętniczej (ASL). Podświetlacz pokazuje wycinki ukazujące regiony, w których były istotne spadki mózgowego przepływu krwi (CBF) po psilocybinie kontra po placebo. Analiza mieszanych efektów, próg klastera = 2,3; P=0,05 całomózgowa skorygowana, n=15. Prawa półkula jest pokazana po lewej. 5

6 Ryc. 3. Grupowe zmiany CBF w czasie (z lewej) oraz CBF vs. efekty subiektywne (z prawej). Wykresy z lewej pokazują zmiany przepływu krwi we wzgórzu, ACC, oraz PCC, w skali czasu. Wykresy te sporządzono obliczając pozastrzykowe zmiany w CBF jako procentu CBF przedzastrzykowego. Proces ten wykonano dla każdego ROI każdego indywidualnego badanego a następnie wykreślono średnią grupową. Uwaga, wykresy te przedstawiono w celach pokazowych; nie zawierają belek błędu, ponieważ zawarcie błędu da się wywnioskować z parametrycznych map statystycznych ukazanych na Ryc. 2. Wykresy z prawej przedstawiają związek między zmianami CBF w ROI po zastrzyku psilocybiny dla każdego badanego a ich ocenami intensywności efektów subiektywnych podane 5 i 12 minut po zastrzyku (wykreślona jest średnia tych dwóch wskaźników). Między zmianą CBF w ACC po psilocybinie a intensywnymi efektami subiektywnymi wystąpiła istotna negatywna korelacja (Korelacja Pearsona r= -0,55; P=0,017, jedno-czynnikowa), a CBF vs. intensywność dla wzgórza i PCC osiągnęła istotność na poziomie trendu (P<0,01). BOLD fmri. Oddzielna próbka 15 badanych została przeskanowana BOLD fmri. Skany BOLD miały miejsce ~6 miesięcy po ASL. Próbka obejmowała dwie kobiety i miała średnią wieku 32 (SD 8,9). Badani przeszli skan anatomiczny, po którym mieli skanowanie BOLD bezzadaniowe przy zamkniętych oczach, które trwało 12 min. 6

7 Procedura ta odbyła się na dwóch wizytach, ~14 dni od siebie. W jednym przypadku podano placebo, a w następnym psilocybinę w kolejności równoważonej. Zastrzyki zaczęły się 6 minut po rozpoczęciu skanowania, postępując tą samą procedurą, co badanie ASL. Dane zostały odfiltrowane górnoprzepustowo z graniczną 300s, a do wymodelowania zmian w sygnale BOLD pokrywającym się z wydarzeniem zastrzyku zastosowano farmakodynamiki dożylnej psilocybiny5. Wyniki z pierwszego poziomu zostały wprowadzone do analizy wyższego poziomu, porównując zmiany sygnału BOLD przed i po psilocybinie, oraz przed i po psilocybinie vs. przed i po placebo (Ryc. 4, górne). Regionalne spadki w sygnale BOLD były podobne do regionalnych spadków w CBF zaobserwowanych przy ASL, ze stałymi spadkami w mpfc, brzusznej PCC, skorupie, jądrze niskowzgórzowym (Ryc. 4. dolne). Wystąpiły jednak dodatkowe spadki sygnału BOLD (np. w obszarach wzrokowych wyższego rzędu), które nie zostały zaobserwowane przy ASL (Ryc. 4. górne, oraz Ryc. S2). Ryc. 4. Deaktywacje mózgu po psilocybinie. (Górne) Regiony gdzie wystąpił istotny spadek w sygnale BOLD po psilocybinie vs. po placebo (z: 1,8-3). Analiza efektów mieszanych, z>1,8; P<0,05 skorygowana zespołowo całomózgowo, n=15. (Dolne) Regiony, w których wystąpił istotny spadek CBF i BOLD po psilocybinie. W celach pokazowych, istotne spadki BOLD obliczono wewnątrz maski opartej o wynik ASL (Ryc. 2) przy nieskorygowanym progu poziomu wokselu z P=0,05. Uwaga, w żadnym regionie nie zaobserwowaliśmy żadnych wzrostów sygnału CBF lub BOLD. Interakcja farmakofizjologiczna. Wyniki te wskazują na udział ACC/mPFC w mechanizmie działania psilocybiny. ACC/mPFC ukazało zmniejszone CBF (Ryc. 2) i sygnał BOLD (Ryc. 4) po psilocybinie oraz wielkość spadków CBF dodatnio skorelowanych z intensywnością subiektywnych efektów leku (Ryc. 3). Bazując na tych wynikach, dla analizy interakcji psychofizjologicznej (PPI) wybrano ROI brzuszno-przyśrodkowy przedczołowy (vmpfc) (ventromedial prefrontal) (Ryc. 5, czerwony). PPI bada zmiany sprzężenia liniowego przy udziale czynnika psychologicznego. W naszym przypadku, czynnikiem tym było podanie psilocybiny. Wniosek ten oznacza, że, ściśle mówiąc, mamy do czynienia z interakcją farmakofizjologiczną. Choć PPI określane są powszechnie jako analizy czynnościowości, mogą być również traktowane jako testy zmian połączeniowości efektywnej (effective connectivity vs. functional connectivity - czynnościowość) zgodnie z prostym modelem liniowym wpływu jednego regionu na drugi. 7

8 Ryc. S2. Przekroje dla wyniku obrazowania poziomu utlenionej krwi (BOLD): Podświetlacz pokazuje przekroje ukazujące regiony gdzie wystąpiły istotne spadki w BOLD po psilocybinie vs. po placebo. Analiza efektów mieszanych, próg klastera = 1,8; P<0,05 skorygowana całomózgowo, n=15. Prawa półkula jest ukazana po lewej. Dla każdego badanego, serie czasowe vmpfc wprowadzono w model, który obejmował niezależne serie czasowe materii szarej, materii białej, oraz płynu mózgowordzeniowego jako regresorów braku zainteresowania. Ryc. 5 przedstawia regiony gdzie, przez cały skan placebo, aktywność była sprzężona dodatnio (żółte/pomarańczowe) oraz ujemnie (niebieskie) z aktywnością w vmpfc. Jednakże, istotne obrazy ukazano następująco na Ryc. 5: środkowy rząd pokazuje regiony, gdzie aktywność stała się znacznie mniejsza (niebieskie) i bardziej (czerwone) sprzężona z aktywnością w vmpfc po zastrzyku psilocybiny, a dolny rząd przedstawia te skutki względem tych po placebo. 8

9 Ryc. 5. Zmiany wywołane psilocybiną w czynnościowości vmpfc (czerwony). (Górne) Regiony gdzie aktywność była pozytywnie sprzężona z tą z vmpfc pokazane są na pomarańczowo, a regiony gdzie aktywność była "ujemnie" sprzężona z aktywnością w vmpfc pokazane są na niebiesko (trzeba zauważyć jednakże, że wystąpienie ujemnej czynnościowości jest wymuszone przez regresję ogólnego sygnału). (Środkowe) Istotne wzrosty (pomarańczowy) i spadki (niebieskie) w czynnościowości po zastrzyku psilocybiny. (Dolne) Wzrosty i spadki czynnościowości po psilocybinie, które były znacznie większe niż jakiekolwiek zmiany czynnościowości po placebo. Wszystkie analizy były analizami efektów mieszanych, z>2,3; P<0,05 skorygowana zespołowo całomózgowo, n=15. Uwaga: Istotne interakcje psychofizjologiczne w korze tylnego zakrętu (PCC) oraz lewym bocznym regionie ciemieniowym sugerują, że dodatnie sprzężenie (po placebo) znacznie się zmniejszyło. Wniosek ten nie koniecznie powinien być interpretowany jako sprzężenie ujemne, to po prostu istotny spadek sprzężenia dodatniego. Korekta fizjologiczna i wstrzymanie oddechu. BOLD oraz ASL fmri mierzą zmiany sygnału naczyniowego, sprzężone ze zmianami aktywności nerwowej. Dlatego ważne, by zająć się czynnikami, które mogą modulować unaczynnienie mózgu bez wpływania na aktywność nerwową. Na przykład, wzrosty dwutlenku węgla we krwi, które pojawiają się ze zmianami w oddychaniu mogą prowadzić do wzrostów w CBF7. Tak więc, aby zająć się ewentualnością, iż zaobserwowane w tym badaniu efekty były spowodowane nieneuronalnymi zmianami fizjologicznymi, przed powtórzeniem opisanych powyżej analiz BOLD, z danych czynnościowych wycofano wariancję fizjologiczną (tj, rytm serca, rytm oddechu, i głębokość oddechu). Ten krok korygujący nie zmienił istotnie statystycznych map parametrycznych (Ryc. S3), sugerując, że zmiany parametrów fizjologicznych nie były odpowiedzialne za dodatnie wyniki. Ponadto, by zbadać ewentualność, iż psilocybina wpłynęła bezpośrednio na unaczynnienie mózgowe, dołączyliśmy na końcu każdego skanu BOLD, paradygmat zablokowanego wstrzymania powietrza. Wiadomo, że hiperkapnia istotnie zwiększa sygnał BOLD przez wazodylatację wywoływaną CO2 (zobacz odn. 7 i Ryc. S4); dowodzono tym samym, że bezpośredni wpływ psilocybiny na unaczynnienie mózgu mógł powodować zmianę reakcji BOLD na wstrzymanie oddechu. Jednakże, w reakcji BOLD na wstrzymanie oddechu po psilocybinie i placebo nie stwierdzono różnic, co sugeruje, że lek nie zadziałał bezpośrednio na układ naczyniowy. 9

10 Ryc. S3. Wyniki skorygowane fizjologicznie. (A) Wynik skorygowanej czynnościowości. Na początkowym obrazie wykorzystano próg klastera 2,3, efekty mieszane, P<0,05, całomózgowa skorygowana, a na obrazie skorygowanym wykorzystano próg klastera 1,8, efekty mieszane, P<0,05 całomózgowa skorygowana. Oba wyniki ukazują większe zmiany czynnościowości po psilocybinie, niż zmiany czynnościowości po placebo (pomarańczowy, wzrosty czynnościowości w vmpfc; niebieski, spadki). (B) Skorygowane wyniki BOLD. Obie mapy BOLD oparte były na analizach efektów mieszanych, próg klastera 1,8; P<0,05 skorygowana całomózgowo. Obie mapy ukazują większe spadki w BOLD po psilocybinie niż po placebo. Ryc. S4. Mapy reaktywności układu mózgowo naczyniowego (CVR - cerebrovascular reactivity). Mapy CVR średniej wskroś-badanego (across-subject) ukazane są zarówno dla warunku placebo i dla psilocybiny (górne i środkowe). Każda mapa jest progowana przy bardzo tolerancyjnym nieskorygowanym progu P<0,01 (testy t vs. 0). Mapy te demonstrują, jak oczekiwano, że wysokie wartości CVR zlokalizowane są w materii szarej. (Dolne) Wyniki ze sparowanego testu t między warunkami placebo a leku, ponownie progowane przy nieskorygowanym P<0,01. Niedostatek różnic przy tak tolerancyjnym progu demonstruje, że CVR pozostaje niezmieniona przez psilocybinę. 10

11 Omówienie Przedstawione tu badania fmri ujawniły istotne i spójne wyniki. Psilocybina znacząco zmniejszyła przepływ krwi w mózgu i natlenienie żylne w sposób, który korelował z jej subiektywnymi efektami, i znacznie zmniejszyła dodatnie sprzężenie dwóch kluczowych centr strukturalnych (mpfc i PCC). Zastosowanie przez nas fmri do zmierzenia aktywności stanu spoczynkowego mózgu po psychedeliku jest wyjątkowe, a ponieważ wyniki są nieoczekiwane, wymagają pewnego wyjaśnienia. Wpływ psilocybiny na aktywność spoczynkową mózgu został wcześniej zmierzony przy pomocy PET i metabolizmu glukozy8. Badanie to stwierdziło ogólny wzrost metabolizmu glukozy po doustnej psilocybinie, co jest niespójne z wynikami fmri. Jedno z możliwych wyjaśnień tej rozbieżności wiąże się z faktem, że znacznik stosowany do mierzenia metabolizmu glukozy (18F-fluorodeoksyglukoza) posiada długi okres połowicznego rozpadu (110 min). W ten sposób efekty psilocybiny, zmierzone przez PET, są znacznie większymi skalami czasowymi niż opracowane naszymi pomiarami fmri. Dlatego możliwe, że fazowe lub krótkoterminowe efekty psilocybiny ukazują pewien odskok, który jest wykrywany przez dłużej okresowe zmiany w metabolizmie glukozy. Hipotezę tę pomogą uświadomić bardziej bezpośrednie pomiary aktywności nerwowej, lecz na poparcie wnioskowania, że psilocybina zmniejsza aktywność nerwową, bezpośrednie zapisy korowych lokalnych potencjałów polowych (LFP) u szczurów stwierdziły szerokopasmowe spadki siły LFP w stanie spoczynkowym po zastrzyku psilocybiny - wliczając siłę γ 9 - zmiany, które wiadomo, że korelują ze zmianami w sygnale BOLD10. Powszechnie przyjmuje się, że psychedeliki działają poprzez zwiększenie aktywności nerwowej; jednak nasze wyniki poddają to w wątpliwość. Psylocyna jest zróżnicowanym agonistą receptora serotoninowego, ale istnieje ogólne porozumienie, iż charakterystyczne efekty subiektywne i zachowaniowe psychedelików inicjowane są przez stymulacje receptorów serotoninowych (5-hydroksytryptamina, 5-HT) 2A 11. Możliwe, że deaktywacje obserwowane w obecnym badaniu były spowodowane stymulowaniem receptorów 5-HT, innych niż 5-HT2A; wydaje się to jednak nieprawdopodobne, przyjmując, że powinowactwo psychedelików z receptorami 5-HT2A koreluje z ich potencją12, i że antagoniści 5-HT2A blokują subiektywne efekty psychedelików13. Istnieje znaczna część świadectw przedklinicznych, mówiących że stymulacja receptorów 5-HT2A zwiększa transmisję GABAergiczną i inhibicję komórki piramidowej14-21, co może wyjaśniać deaktywacje obserwowane tutaj (Ryc. 2 i 4). Badania fmri ze związkami serotonergicznymi, które stymulują inne receptory 5-HT, takie jak 5-HT2C22 lub (głównie) receptor 5-HT1A23, nie stwierdziły wyników porównywalnych do przedstawionych tutaj, a receptory 5-HT2A obecne są w wysokim skupieniu w regionach korowych, które zostały znacznie zdezaktywowane i odsprzęgnięte po psilocybinie (Tabela S2). Stymulacja receptora 5-HT2A zwiększa pobudzenie w komórce gospodarza poprzez redukcję wypływających prądów potasowych24. Tak więc, jeśli receptor 5-HT2A wpływa na zaobserwowane deaktywacje, wówczas mogło to być przez indukowane 5-HT2A pobudzenie szybko wyładowujących (ang. - fast spiking) interneuronów zakończonych na komórkach piramidowych (np. odn. 24) lub przez indukowane 5-HT2A pobudzenie komórek piramidowych wystrzeliwujących na interneurony25. Niezależnie od tego jak efekty te zostały zainicjowane na poziomie receptora, dla nas niezbędne jest zaproponowanie wyjaśnienia funkcjonalnego dla nich. Warto zauważyć, że regiony, które wykazały najbardziej spójne deaktywacje po psilocybinie (np. PCC i mpfc) są również tymi, które wykazały nieproporcjonalnie wysoką aktywność w normalnych warunkach 26. Na przykład, metabolizm w PCC jest ~20% wyższy niż większości pozostałych regionów mózgu 27, ale psilocybina zmniejszyła w nim przepływ krwi do 20% u niektórych badanych. Funkcja PCC owiana jest pewną tajemnicą; jej duży rozmiar, zabezpieczona lokalizacja, oraz bogate unaczynnienie oznacza, że jest dobrze chroniona przed uszkodzeniami. Wysoka aktywność metaboliczna PCC i sieci trybu domyślnego (DMN - default-mode network), z którą jest powiązana 26 doprowadziła niektórych do spekulacji o jej znaczeniu funkcjonalnym, postulując rolę w świadomości 28 oraz konstruktach wysokiego poziomu, takich jak jaźń29 lub "ego"30,31. W rzeczywistości wiadomo, że DMN jest aktywowana podczas odwoływania do siebie (self-referencing) 28 i innych funkcji wysokiego poziomu powiązanych z konstruktem jaźni (self-construct)27. Wiadomo ponadto, że regiony DMN hostują największą ilość połączeń kortyko-kortykalnych w mózgu, czyniąc je ważnymi "centrami komunikacyjnymi"32. Centra te mogą mieć decydujące znaczenie dla efektywnego przepływu informacji w mózgu umożliwiając komunikację między różnymi regionami poprzez najmniejszą ilość połączeń33. Jednakże, taka integracyjna funkcja mogłaby 11

12 nadawać tym regionom znaczną odpowiedzialność, co może wyjaśniać dlaczego ich deaktywacja ma taki przemożny wpływ na świadomość, jak tu pokazano. Tabela S2 - Potencjały wiązania regionalnego receptora 5-HT2A: potencjały wiązania 5-HT2A zostały ocenione dzięki 18F-altenserinowi PET u 136 zdrowych dorosłych badanych. BPp(av) SD Tylny zakręt obręczy (Posterior cingulate cortex) 1,64 0,51 Górna kora skroniowa (Superior temporal cortex) 1,59 0,53 Przyśrodkowa dolna kora skroniowa (Medial inferior temporal cortex) 1,57 0,52 Grzbietowo-boczna kora przedczołowa (DLPFC) (Dorsolateral prefrontal cortex) 1,51 0,52 Kora zakrętu obręczy (Anterior cingulate cortex) 1,49 0,54 Przyśrodkowy dolny zakręt czołowy (Medial inferior frontal gyrus) 1,49 0,50 Kora potyliczna (Occipital cortex) 1,47 0,47 Kora okołooczodołowa (Orbitofrontal cortex) 1,46 0,54 Kora przyobręcza (Paracingulate cortex) 1,45 0,48 Przeciętna kora czołowa (Average frontal cortex) 1,45 0,50 Przeciętna ogólna kora nowa (Average global neocortex) 1,44 0,48 Kora przedczołowa brzuszno boczna (VLPFC) (Ventrolateral prefrontal cortex) 1,44 0,50 Wyspa (Insula) 1,44 0,49 Górny zakręt czołowy (Superior frontal gyrus) 1,38 0,48 Kora sensoryczno motoryczna (Sensorimotor cortex) 1,09 0,39 Ciało migdałowate (Amygdala) 0,64 0,28 Skorupa/gałka blada (Putamen/pallidum) 0,51 0,16 Hipokamp (Hippocampus) 0,51 0,28 Kora śródwęchowa (Entorhinal cortex) 0,43 0,32 Wzgórze (Thalamus) 0,33 0,18 Jądro ogoniaste (Caudate nucleus) 0,25 0,17 Region mózgu Po szczegółowsze dane przedstawione w tabeli, zajrzyj proszę do Erritzoe, et al.1 po przykład badania i metody obrazowania, do Frokajer, et al.2 po delineację VLPFC i DLPFC, i do Svarer, et al.3 po delineację innych regionów mózgu. Zauważ proszę, że VLPFC i DLPFC są tak określone, że obie zachodzą na przyśrodkową i dolną korę czołową, w dodatku DLPFC zachodzi na górną korę czołową. Av, średnia; BPp, potencjał wiązania unormowany do plazmy; 5-HT, 5Hydroksytryptamina. Bibliografia: 1. Erritzoe D, et al. (2009) Brain serotonin 2A receptor binding: Relations to body mass index, tobacco and alcohol use. Neuroimage 46: Frokjaer VG, et al. (2009) High familial risk for mood disorder is associated with low dorsolateral pefrontal cortex serotonin transporter binding. Neuroimage 46: Svarer C, et al. (2005) MR-based automatic delineation of volumes of interest in human brain PET images using probability maps. Neuroimage 24: Wyniki te mogą mieć implikacje wychodzące poza wyjaśnienie jak działa psilocybina w mózgu sugerując, że w 12

13 normalnych warunkach DMN jest kluczowa dla utrzymywania integracji poznawczej i dla ograniczania. Wniosek ten jest spójny z metaforą "zaworu redukującego" Aldousa Huxleya36 oraz z "zasadą wolnej energii" Karla Friston'a35, które proponują, że umysł/mózg działa by ograniczać swe doświadczanie świata. Szczególnie intrygujące były wyniki interakcji farmakofizjologicznej, ukazujące istotne spadki dodatniego sprzężenia między PCC i mpfc po psilocybinie. Wynik ten można rozumieć pod względem regresji aktywności PCC na aktywność mpfc, w której spadek regresji maleje. Wniosek ten albo można interpretować jako spadek (wstecznej lub górno-dolnej) czynnościowości od regionów przedczołowych do ciemieniowych, albo równoznacznie, jako wzrost w dwustronnym (przednim lub spodnio-górnym) kierunku od regionów ciemieniowych do przedczołowych. Ta asymetryczna zmiana w sprzężeniu, wywołana psilocybiną, jest spójna ze zmniejszeniem wrażliwości powierzchniowych komórek piramidowych w regionie ciemieniowym ukierunkowanym przez aferenty przedczołowe, które mogą być powiązane lub nie, z kompensacyjnym wzrostem wpływu regionów ciemieniowych na aktywność przedczołową. Jakiekolwiek są zasadnicze mechanizmy synaptyczne, wyniki te dostarczają jasnego dowodu na perturbację w dwustronnym sprzężeniu między tymi dwoma obszarami asocjacji i mówią o zrównoważeniu aktywności hierarchicznej w rozsiedlonych trybach wysokiego poziomu. Wreszcie, zgodnie z historią ich stosowania jako pomocników w psychoterapii, ostatnio ponownie pojawił się pomysł, że psychedeliki mogą być użyteczne w leczeniu pewnych chorób psychicznych36. Dlatego wydaje się istotne, że wiadomo, iż aktywność37 i czynnościowość 38 mpfc są podwyższone przy depresji i znormalizowane po skutecznym leczeniu39. mpfc był stale deaktywowany psilocybiną (Ryc. 4) a rozmiar deaktywacji korelował z subiektywnymi efektami leku (Ryc. 3). Depresja została scharakteryzowana jako stan "nadstabilny", w którym poznawanie jest zdecydowanie pesymistyczne 39. Cecha pesymizmu została powiązana z niedostateczną stymulacją receptora 5-HT2A 40, 41, zwłaszcza w mpfc 40, a hiperaktywność mpfc została powiązana z patologicznym rozpamiętywaniem42. Niedawna praca ukazała, że psilocybina może zwiększać subiektywne dobre samopoczucie4 oraz cechę otwartości 43 kilka miesięcy po ostrym doznaniu, a punktacje depresji u pacjentów śmiertelnie chorych na raka były znacznie obniżone 6 miesięcy po leczeniu psilocybiną2. Nasze wyniki sugerują biologiczny mechanizm na to: zmniejszona aktywność mpfc przez stymulację receptora 5HT2A. Do przetestowania tej hipotezy i przypuszczalnej przydatności psilocybiny w depresji potrzeba dalszej pracy. Zaobserwowaliśmy również obniżone CBF w podwzgórzu po psilocybinie (Ryc. 2), co może wyjaśniać anegdotyczne raporty, iż psychedeliki zmniejszają objawy klasterowych bólów głowy 44. Zwiększone CBF podwzgórza zaobserwowano podczas ostrego bólu głowy u cierpiącego na klasterowy ból głowy 45, a wyhamowanie podwzgórza przez bezpośrednią stymulację elektryczną może zapewnić ulgę terapeutyczną przy tej chorobie46. Podsumowując, zastosowaliśmy tu zaawansowany i wszechstronny protokół fmri do zobrazowania mózgowych efektów psilocybiny. Badania te oferują najbardziej szczegółowe sprawozdanie do dnia dzisiejszego o tym jak w mózgu wytwarzany jest stan psychedeliczny. Wyniki wskazują na zmniejszenie aktywności i czynnościowości w centrach komunikacyjnych mózgu, zezwalając na nieograniczony rodzaj poznawania. Materiały i metody Wszyscy badani udzielili świadomej zgody na uczestnictwo w badaniu. Badanie zostało zatwierdzone przez komisję etyki badań National Health Service. Przeprowadzono badanie fizyczne, obejmujące elektrokardiogram (ECG), rutynowe testy krwi, oraz narkotykowe i ciążowe testy moczu. Przeprowadzono ocenę psychiatryczną i uczestnicy ujawniali swoje historie o braniu dragów. Kryterium wykluczającym było: wiek mniej niż 21 lat, ciąża, historie osobistych zaburzeń psychicznych lub najbliższej rodziny, uzależnienie, choroba układu sercowo-naczyniowego, klaustrofobia, lęk przed krwią lub igłami, lub znacznie niekorzystna reakcja na halucynogen. Wszyscy badani mieli wcześniejsze doświadczenie z lekiem halucynogennym lecz nie w ciągu 6 tygodni od badania. Skan anatomiczny MRI. Całe obrazowanie przeprowadzono na systemie 3T GE HDx. Dla każdego skanu czynnościowego, otrzymaliśmy wstępny skan 3D FSPGR w położeniu osiowym, o polu widzenia = 256 x 256 x 192 i macierzy = 256 x 256 x 192 dający rozdzielczość 1 mm woksela izotropowego (TR/TE=7,9/3,0 ms; czas 13

14 inwersji = 450 ms; kąt obrotu = 20 ). Metody MRI. Pomiar względnej perfuzji ASL. Całomózgowa perfuzja została zmierzona dzięki sekwencji single-shot pulsed ASL PICORE (proximal inversion with a control for off-resonance effects) [proksymalna inwersja z kontrolą efektów pozarezonansowych]) QUIPSSII (quantitative imaging of perfusion using a single subtraction [jakościowe obrazowanie perfuzji stosujące pojedyncze odejmowanie]) z odczytem GE-EPI. Uzyskano 240 oznacznikowanych par obrazów z 16 przekrojami osiowymi (rozdzielczość woksela 3 x 3 x 6 mm, macierz = 64 x 64, z 1mm szczeliną w kierunku osiowym) (TR/TE=2200/19,8 ms, czas pojedynczej inwersji przy TI1=700 a TI2=1,350 ms dla najbardziej proksymalnego przekroju). Do ocenienia powodowanej lekiem modulacji sygnału perfuzji zastosowano ogólne modele liniowe. W analizie pierwszego poziomu, różnica między znacznikowymi a kontrolnymi obrazami została wyraźnie odwzorowana jako jeden regresor przedstawiający średnią perfuzję wokselową (voxel-wise) na skan na woksel. Drugi regresor był ustalany z interakcji pierwszego regresora i ocenionego przebiegu czasu na podstawie farmakodynamiki leku5. Przedstawia to wewnątrz skanową modulację perfuzji przez lek. Wyniki dopasowania tego modelu na pierwszym poziomie zostały połączone w analizie wyższego poziomu w obrębie badanych by porównać modulację perfuzji podczas zastrzyku psilocybiny z tą przy zastrzyku z soli fizjologicznej. Przeprowadzono analizę efektów mieszanych. Statystyczne mapy parametryczne Z zostały oprogowane rozmiarem klastra z>2,3 a całomózgowa istotność P<0,05. Aby pomóc w tym procesie, dane perfuzji przeszły odkształcenie dla zniekształceń pola B0 i zostały dorejestrowane do T1-ważonego wysokorozdzielczościowego (1 x 1 x 1 mm) skanu strukturalnego, który sam został dorejestrowany do wzorca mózgu w rozdzielczości 1 mm, Montrealskiego Neurologicznego Instytutu (MNI), stosując rejestrowanie nieliniowe. Pomiary BOLD. Dane fmri ważone BOLD zostały uzyskane stosując sekwencję gradient echo EPI, TR/TE 3000/35 ms, pole widzenia = 192 mm, 64 x 64 macierz gromadzenia, współczynnik przyśpieszenia równoległego = 2,90 kąta obrotu. Uzyskano pięćdziesiąt trzy skośno osiowe przekroje w przeplatany sposób, każdy 3 mm grubości z zerową szczeliną międzyprzekrojową (woksele 3 x 3 x 3 mm). Całkowicie uzyskano 240 wolumenów. Na pierwszym poziomie, do wymodelowania zmian sygnału BOLD została zastosowana prosta funkcja kwadratowa sygnalizowana przebiegiem czasu dożylnych subiektywnych efektów psilocybiny 5. Analiza mieszanych efektów została przeprowadzona na poziomie grupy. Statystyczne mapy parametryczne Z zostały oprogowane stosując klastry określone przez z>2,3, a całomózgowy próg istotności klastra P<0,05. Wyniki zostały dorejestrowane do T1-ważonego wysokorozdzielczościowego (1 x 1 x 1 mm) skanu strukturalnego, który sam został nieliniowo dorejestrowany do 1 mm wzorca mózgu MNI. Analiza farmakofizjologicznej interakcji/czynnościowość. Środkowo przedczołowy ROI został wyrysowany na mapach spadków CBF i BOLD standardowego wzorca mózgu. Maska ta została następnie przekształcona w przestrzeń czynnościową pojedynczego badanego i dla każdego badanego otrzymane zostały serie czasowe. Materia szara, materia biała, oraz CSF zostały zsegmentowane w anatomicznym obrazie każdego badanego i maski te zostały oprogowane i przekształcone w przestrzeń czynnościową. Otrzymano ich serie czasowe i zastosowano je jako regresory braku zainteresowania w ogólnym modelu liniowym. Głównymi kontrastami zainteresowania na skanie każdego badanego była interakcja między czynnościowością vmpfc a wydarzeniem zastrzyku (tj. zostały wygenerowane mapy ukazujące regiony gdzie aktywność stała się istotnie bardziej lub mniej sprzężona z aktywnością w ROI vmpfc po zastrzyku vs. przed). Oddzielnie wygenerowano mapy dla wpływu zastrzyku psilocybiny (Ryc. 5, środkowe) i zastrzyku psilocybiny vs. zastrzyku placebo (Ryc. 5, dolne). Wszystkie mapy zostały wygenerowane poprzez analizy efektów mieszanych, oprogowane rozmiarem klastra wynoszącym 2,3, oraz skorygowane całomózgowo dla porównań wielokrotnych z wartością P wynoszącą 0,05. Fizjologiczna korekcja szumu. Po zastrzyku psilocybiny mogą wystąpić zmiany w rytmach fizjologicznych, takich jak cykl oddechowy i sercowy, prowadząc do zmian w stanie spoczynku fluktuacji sygnału BOLD, zniekształcając w ten sposób analizy czynnościowości. W celu dostrojenia do takich przekłamań, zastosowano układ korekcji fizjologicznej. Wykresy oddechu, serca oraz końcowo-wydechowego CO2 zostały zarejestrowane podczas uzyskiwania MR stosując odpowiednio miechy na klatkę piersiową, oksymetr pulsowy, oraz kaniulę nosową przyczepioną do kapnografu. Po uzyskaniu rytmów cyklu, z danych zostały usunięte składowe 14

15 oddychania i cyklu sercowego (dwa oddechowe, dwa sercowe i jeden okres interakcji) stosując RET-ROICOR47. Wariancja została usunięta ze względu na zmiany rytmu serca i oddychania48, 49 wraz z końcowo-wydechowymi fluktuacjami związanymi z CO250 stosując analizy ogólnego modelu liniowego. Reaktywność układu mózgowo naczyniowego. Psilocybina może zmienić reaktywność układu mózgowo naczyniowego (CVR), zdolność naczyń krwionośnych do reagowania na bodziec, wprowadzając w ten sposób błąd między warunkami. By określić czy wystąpiły zmiany w reaktywności, zostały uzyskane pomiary MR mierzące CVR stosując podejście Murphy et al.7. Pokrótce, podczas pozyskiwania danych MR o podobnym do powyższego gromadzeniu oraz wykresów końcowo-wydechowego CO 2 uczestnicy zostali poproszeni o wykonanie zadania wstrzymania oddechu (30 s dynamicznego oddychania, 10 s wstrzymania oddechu). Reakcje BOLD na wstrzymanie oddechu zostały znormalizowane do wzrostów CO2 konkretnego badanego (subject-specific) by podać procent BOLD/mmHg, miarę CVR. Mapy te zostały przekształcone w przestrzeń MNI, a między warunkiem psilocybinowym i placebo przeprowadzono wokselowe (voxel-wise) parowane testy t. Podziękowania. Autorzy dziękują Alison Diaper, Ann Rich, Sue Wilson, i Karl Friston. Badania te otrzymały wsparcie finansowe oraz intelektualne z Beckley Foundation, a także wsparcie finansowe z Neuropsychoanalysis Foundation, Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies, oraz Heffter Research Institute. Odnośniki 1. Wasson GR (1957) Seeking the magic mushroom. Life Magazine, May 15: Grob CS, et al. (2011) Pilot study of psilocybin treatment for anxiety in patients with advanced-stage cancer. Arch Gen Psychiatry 68: Griffiths RR, Richards WA, McCann U, Jesse R (2006) Psilocybin can occasion mystical-type experiences having substantial and sustained personal meaning and spiritual significance. Psychopharmacology (Berl) 187: , discussion Griffiths R, Richards W, Johnson M, McCann U, Jesse R (2008) Mystical-type experiences occasioned by psilocybin mediate the attribution of personal meaning and spiritual significance 14 months later. J Psychopharmacol 22: Carhart-Harris RL, et al. (2010) The administration of psilocybin to healthy, hallucinogen-experienced volunteers in a mockfunctional magnetic resonance imaging environment: A preliminary investigation of tolerability. J Psychopharmacol 25: Hasler F, Grimberg U, Benz MA, Huber T, Vollenweider FX (2004) Acute psychological and physiological effects of psilocybin in healthy humans: A double-blind, placebo-controlled dose-effect study. Psychopharmacology (Berl)172: Murphy K, Harris AD, Wise RG (2011) Robustly measuring vascular reactivity differences with breath-hold: normalising stimulus-evoked and resting state BOLD fmri data. Neuroimage 54: Vollenweider FX, et al. (1997) Positron emission tomography and fluorodeoxyglucose studies of metabolic hyperfrontality and psychopathology in the psilocybin model of psychosis. Neuropsychopharmacology 16: Pälenicek T, et al. (2011) Comparison of the effects of hallucinogens psilocin and mescaline on quantitative EEG and sensorimotor gating - an animal model of psychosis. Psychiatrie 15: Shmuel A, Leopold DA (2008) Neuronal correlates of spontaneous fluctuations in fmri signals in monkey visual cortex: Implications for functional connectivity at rest. Hum Brain Mapp 29: Nichols DE (2004) Hallucinogens. Pharmacol Ther 101: Glennon RA, Titeler M, McKenney JD (1984) Evidence for 5-HT2 involvement in the mechanism of action of hallucinogenic agents. Life Sci 35: Vollenweider FX, Vollenweider-Scherpenhuyzen MF, Bäbler A, Vogel H, Hell D (1998) Psilocybin induces schizophrenia-like psychosis in humans via a serotonin-2 agonist action. Neuroreport 9: Shen RY, Andrade R (1998) 5-Hydroxytryptamine2 receptor facilitates GABAergic neurotransmission in rat hippocampus. J Pharmacol Exp Ther 285: Scruggs JL, Schmidt D, Deutch AY (2003) The hallucinogen 1-[2,5-dimethoxy-4-iodo-phenyl]-2-aminopropane (DOI) increases cortical extracellular glutamate levels in rats. Neurosci Lett 346: Abi-Saab WM, Bubser M, Roth RH, Deutch AY (1999) 5-HT2 receptor regulation of extracellular GABA levels in the prefrontal cortex. Neuropsychopharmacology 20: Zhang QJ, et al. (2010) Unilateral lesion of the nigrostriatal pathway decreases the response of interneurons in medial prefrontal cortex to 5-HT 2A/2C receptor stimulation in the rat. Brain Res 1312: Ashby CR, Jr., Jiang LH, Kasser RJ, Wang RY (1990) Electrophysiological characterization of 5-hydroxytryptamine2 receptors in the rat medial prefrontal cortex. J Pharmacol Exp Ther 252: Marek GJ, Aghajanian GK (1996) LSD and the phenethylamine hallucinogen DOI are potent partial agonists at 5-HT2A receptors on interneurons in rat piriform cortex. J Pharmacol Exp Ther 278: el Mansari M, Blier P (1997) In vivo electrophysiological characterization of 5-HT receptors in the guinea pig head of caudate nucleus and orbitofrontal cortex. Neuropharmacology 36: Bergqvist PB, Dong J, Blier P (1999) Effect of atypical antipsychotic drugs on 5-HT2 receptors in the rat orbito-frontal cortex: An in vivo electrophysiological study. Psychopharmacology (Berl)143: Anderson IM, et al. (2002) 5-HT(2C) receptor activation by m-chlorophenylpiperazine detected in humans with fmri. 15

16 Neuroreport 13: McKieS, etal. (2005) Neuronal effects of acute citalopram detected by pharmacomri. Psychopharmacology (Berl)180: Andrade R (2011) Serotonergic regulation of neuronal excitability in the prefrontal cortex. Neuropharmacology 61: Alexander GM, et al. (2009) Remote control of neuronal activity in transgenic mice expressing evolved G protein-coupled receptors. Neuron 63: Raichle ME, etal. (2001)A default mode of brain function. Proc Natl Acad Sci USA 98: Buckner RL, Andrews-Hanna JR, Schacter DL (2008) The brain's default network: Anatomy, function, and relevance to disease. Ann N Y Acad Sci 1124: Raichle ME (1998) The neural correlates of consciousness: An analysis of cognitive skill learning. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 353: Gusnard DA, Akbudak E, Shulman GL, Raichle ME (2001) Medial prefrontal cortexand self-referential mental activity: Relation to a default mode of brain function. Proc Natl Acad Sci USA 98: Carhart-Harris RL, Mayberg HS, Malizia AL, Nutt D (2008) Mourning and melancholia revisited: Correspondences between principles of Freudian metapsychology and empirical findings in neuropsychiatry. Ann Gen Psychiatry 7: Carhart-Harris RL, Friston KJ (2010) The default-mode, ego-functions and free-energy: A neurobiological account of Freudian ideas. Brain 133: Hagmann P, et al. (2008) Mapping the structural core of human cerebral cortex. PLoS Biol 6:e Bullmore E, et al. (2009) Generic aspects of complexity in brain imaging data and other biological systems. Neuroimage 47: Huxley A (1954) The Doors of Perception and Heaven and Hell (Harper & Brothers, London). 35. Friston K (2010) The free-energy principle: A unified brain theory? Nat Rev Neurosci 11: Sessa B (2005) Can psychedelics have a role in psychiatry once again? Br J Psychiatry 186: Drevets WC, Price JL, Furey ML (2008) Brain structural and functional abnormalities in mood disorders: Implications for neurocircuitry models of depression. Brain Struct Funct 213: Sheline YI, Price JL, Yan Z, Mintun MA (2010) Resting-state functional MRI in depression unmasks increased connectivity between networks via the dorsal nexus. Proc Natl Acad Sci USA 107: Holtzheimer PE, Mayberg HS (2011) Stuck in a rut: Rethinking depression and its treatment. Trends Neurosci 34: Bhagwagar Z, et al. (2006) Increased 5-HT(2A) receptor binding in euthymic, medication-free patients recovered from depression: A positron emission study with [(11) C]MDL 100,907. Am J Psychiatry 163: Meyer JH, et al. (2003) Dysfunctional attitudes and 5-HT2 receptors during depression and self-harm. Am JPsychiatry 160: Farb NA, Anderson AK, Bloch RT, Segal ZV (2011) Mood-linked responses in medial prefrontal cortex predict relapse in patients with recurrent unipolar depression. Biol Psychiatry 70: Griffiths RR, et al. (2011) Mystical experiences occasioned by the hallucinogen psilocybin lead to increases in the personality domain of openness. J Psychopharmacol 25: Sewell RA, Halpern JH, Pope HG, Jr. (2006) Response of cluster headache to psilocybin and LSD. Neurology 66: May A, Bahra A, Büchel C, Frackowiak RS, Goadsby PJ (1998) Hypothalamic activation in cluster headache attacks. Lancet 352: Franzini A, Messina G, Cordella R, Marras C, Broggi G (2010) Deep brain stimulation of the posteromedial hypothalamus: Indications, long-term results, and neurophysiological considerations. Neurosurg Focus 29:E Glover GH, Li T-Q, Ress D (2000) Image-based method for retrospective correction of physiological motion effects in fmri: RETROICOR. Magn Reson Med 44: Shmueli K, et al. (2007) Low-frequency fluctuations in the cardiac rate as a source of variance in the resting-state fmri BOLD signal. Neuroimage 38: Birn RM, Diamond JB, Smith MA, Bandettini PA (2006) Separating respiratory-variation-related fluctuations from neuronalactivity-related fluctuations in fmri. Neuroimage 31: Wise RG, Ide K, Poulin MJ, Tracey I (2004) Resting fluctuations in arterial carbon dioxide induce significant low frequency variations in BOLD signal. Neuroimage 21: [ tłumaczenie: cjuchu ] 16

Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu)

Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu) Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu) NEUROESTETYKA PIOTR PRZYBYSZ Wykład monograficzny. UAM Poznań 2010 Rozumienie piękna na gruncie psychologii sztuki i w neuroestetyce

Bardziej szczegółowo

Podsieci rozległe: Sieć wzbudzeń podstawowych. Andrzej Rutkowski

Podsieci rozległe: Sieć wzbudzeń podstawowych. Andrzej Rutkowski Podsieci rozległe: Sieć wzbudzeń podstawowych Andrzej Rutkowski Default mode Mózg ciągle aktywny (wiadomo od czasu wynalezienia EEG) W trakcie spoczynku pochłania stosunkowo dużo energii Wiele regionów

Bardziej szczegółowo

functional Magnetic Resonance Imaging

functional Magnetic Resonance Imaging functional Magnetic Resonance Imaging (funkcjonalny) rezonans magnetyczny historia Roy i Sherrington wysunęli hipotezę, że lokalna aktywność neuronalna ma związek z lokalnymi zmianami przepływu krwi i

Bardziej szczegółowo

WSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.

WSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku. WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,

Bardziej szczegółowo

Wykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience)

Wykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Wykład X Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Historia badań nad mózgiem Joseph Gall, Johann Spurzheim (1810): frenologia 35 specyficznych funkcji mózgu anatomiczna personologia

Bardziej szczegółowo

Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8

Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE

Bardziej szczegółowo

Kresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz

Kresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz Kresomózgowie 2 Krzysztof Gociewicz krzysztof.gociewicz@doctoral.uj.edu.pl Czas na Ciebie! :-) Kora mózgowa funkcje percepcja kontrola ruchowa uwaga pamięć emocje myślenie główne struktury płaty:

Bardziej szczegółowo

Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w

Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w psychologii poznawczej Małgorzata Gut Katedra Psychologii Poznawczej WyŜsza Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie http://cogn.vizja.pl Wykład

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Pamięć operacyjna. Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok

Pamięć operacyjna. Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok Pamięć operacyjna Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok Pamięć operacyjna (WM) cześć pamięci krótkotrwałej Jest definiowana jako system, który aktywnie przechowuje informacje w umyśle aby wykonać werbalne

Bardziej szczegółowo

Zakręt czołowy środkowy (gyrus frontalis medius)

Zakręt czołowy środkowy (gyrus frontalis medius) Zakręt czołowy środkowy (gyrus frontalis medius) Glowa jądra ogoniastego (head of caudate nucleus) Nerwy wzrokowe (optic nerves) Tętnica środkowa mózgu (middle cerebral artery) Zbiornik skrzyżowania (chiasmatic

Bardziej szczegółowo

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU 442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje

Bardziej szczegółowo

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy

Bardziej szczegółowo

Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena. Renata Ziemińska

Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena. Renata Ziemińska Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena Renata Ziemińska Definicja empatii Empatia występuje wtedy, gdy zawieszamy jednoogniskową (singleminded) koncentrację uwagi i przyjmujemy perspektywę dwuogniskową

Bardziej szczegółowo

Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały

Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania Świadomość Michał Biały Aspekty świadomości: tło i doznania bieżące Tło poczucie odrębności jako osoby,

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji.

Ćwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji. Ćwiczenie: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji. W statystyce stopień zależności między cechami można wyrazić wg następującej skali: Skala Guillforda Przedział Zależność Współczynnik [0,00±0,20)

Bardziej szczegółowo

Zmienne zależne i niezależne

Zmienne zależne i niezależne Analiza kanoniczna Motywacja (1) 2 Często w badaniach spotykamy problemy badawcze, w których szukamy zakresu i kierunku zależności pomiędzy zbiorami zmiennych: { X i Jak oceniać takie 1, X 2,..., X p }

Bardziej szczegółowo

DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy)

DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy) Wykład 8 DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy) Dyfuzja migracja cząsteczek pod wpływem gradientu stężenia Pierwsze Prawo Ficka: przepływ cząsteczek jest proporcjonalny do gradientu stężenia: J przepływ

Bardziej szczegółowo

Neuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder

Neuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder Neuroanatomia anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny dr Marek Binder 4 móżdżek funkcje utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego dostrojenie precyzji ruchów (objawy uszkodzenia:

Bardziej szczegółowo

W statystyce stopień zależności między cechami można wyrazić wg następującej skali: n 1

W statystyce stopień zależności między cechami można wyrazić wg następującej skali: n 1 Temat: Wybrane zagadnienia z korelacji i regresji W statystyce stopień zależności między cechami można wyrazić wg następującej skali: Skala Guillforda Przedział Zależność Współczynnik [0,00 0,20) Słaba

Bardziej szczegółowo

Trening: Modyfikacja potencjału elektrycznego rejestrowanego na powierzchni skóry, a pochodzącego od aktywności neuronów kory mózgowej (protokół)

Trening: Modyfikacja potencjału elektrycznego rejestrowanego na powierzchni skóry, a pochodzącego od aktywności neuronów kory mózgowej (protokół) Neurofeedback-EEG Metoda terapeutyczna polegająca na podawaniu pacjentowi sygnałów zwrotnych o zmianach stanu aktywności elektrycznej mózgu, dzięki czemu może on nauczyć się świadomie modyfikować funkcje,

Bardziej szczegółowo

Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to:

Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Uwaga Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Orientowanie się organizmu ku bodźcom sensorycznym (szczególnie wzrokowym) Badanie elementów przestrzeni (zewnętrznej i wewnętrznej) Utrzymywanie organizmu

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Satała, Tomasz Lenda, Beata Duszyńska, Andrzej J. Bojarski. Instytut Farmakologii Polskiej Akademii Nauk, ul.

Grzegorz Satała, Tomasz Lenda, Beata Duszyńska, Andrzej J. Bojarski. Instytut Farmakologii Polskiej Akademii Nauk, ul. Grzegorz Satała, Tomasz Lenda, Beata Duszyńska, Andrzej J. Bojarski Instytut Farmakologii Polskiej Akademii Nauk, ul. Smętna 12, Kraków Plan prezentacji: Cel naukowy Podstawy teoretyczne Przyjęta metodyka

Bardziej szczegółowo

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,

Bardziej szczegółowo

Zajęcia wprowadzające W-1 termin I temat: Sposób zapisu wyników pomiarów

Zajęcia wprowadzające W-1 termin I temat: Sposób zapisu wyników pomiarów wielkość mierzona wartość wielkości jednostka miary pomiar wzorce miary wynik pomiaru niedokładność pomiaru Zajęcia wprowadzające W-1 termin I temat: Sposób zapisu wyników pomiarów 1. Pojęcia podstawowe

Bardziej szczegółowo

Testowanie hipotez statystycznych

Testowanie hipotez statystycznych 9 października 2008 ...czyli definicje na rozgrzewkę n-elementowa próba losowa - wektor n zmiennych losowych (X 1,..., X n ); intuicyjnie: wynik n eksperymentów realizacja próby (X 1,..., X n ) w ω Ω :

Bardziej szczegółowo

Rozdział 7. Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych

Rozdział 7. Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Czucie proprioceptywne (głębokie) to drugi, poza czuciem powierzchownym,

Bardziej szczegółowo

Wykład 12. kontrola poznawcza. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

Wykład 12. kontrola poznawcza. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Wykład 12 kontrola poznawcza dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Kontrola poznawcza funkcje zarządcze (wykonawcze) zarządzanie procesami poznawczymi, ręczne sterowanie (w opozycji do działania zautomatyzowanego)

Bardziej szczegółowo

Sterownik nagrzewnic elektrycznych HE module

Sterownik nagrzewnic elektrycznych HE module Sterownik nagrzewnic elektrycznych HE module Dokumentacja Techniczna 1 1. Dane techniczne Napięcie zasilania: 24 V~ (+/- 10%) Wejście napięciowe A/C: 0 10 V Wejścia cyfrowe DI 1 DI 3: 0 24 V~ Wyjście przekaźnikowe

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. metody badania mózgu II. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

Wykład 4. metody badania mózgu II. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Wykład 4 metody badania mózgu II dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Terminologia SAGITTAL SLICE Number of Slices e.g., 10 Slice Thickness e.g., 6 mm In-plane resolution e.g., 192 mm / 64 = 3 mm IN-PLANE

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy

Bardziej szczegółowo

Analiza składowych głównych

Analiza składowych głównych Analiza składowych głównych Wprowadzenie (1) W przypadku regresji naszym celem jest predykcja wartości zmiennej wyjściowej za pomocą zmiennych wejściowych, wykrycie związku między wielkościami wejściowymi

Bardziej szczegółowo

Korelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego

Korelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego Korelacja oznacza współwystępowanie, nie oznacza związku przyczynowo-skutkowego Współczynnik korelacji opisuje siłę i kierunek związku. Jest miarą symetryczną. Im wyższa korelacja tym lepiej potrafimy

Bardziej szczegółowo

PDF created with FinePrint pdffactory Pro trial version http://www.fineprint.com

PDF created with FinePrint pdffactory Pro trial version http://www.fineprint.com Analiza korelacji i regresji KORELACJA zależność liniowa Obserwujemy parę cech ilościowych (X,Y). Doświadczenie jest tak pomyślane, aby obserwowane pary cech X i Y (tzn i ta para x i i y i dla różnych

Bardziej szczegółowo

Moduł nagrzewnicy elektrycznej EL-HE

Moduł nagrzewnicy elektrycznej EL-HE 1. Dane techniczne: Moduł nagrzewnicy elektrycznej EL-HE Napięcie zasilania: 24 V~ (+/- 10%) Wymiary[mm] : 70 x 90 x 58 Możliwość sterowania binarnego Regulowane parametry pracy : 12 Wyświetlacz LED Port

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,

Bardziej szczegółowo

tel:

tel: Miękki model mózgu, 8 części Nr ref: MA00741 Informacja o produkcie: Miękki model mózgu, 8 części Wysokiej jakości, realistyczny model mózgu człowieka, wykonany z miękkiego materiału, przypominającego

Bardziej szczegółowo

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W

Bardziej szczegółowo

Modelowanie i symulacja zagadnień biomedycznych PROJEKT BARTŁOMIEJ GRZEBYTA, JAKUB OTWOROWSKI

Modelowanie i symulacja zagadnień biomedycznych PROJEKT BARTŁOMIEJ GRZEBYTA, JAKUB OTWOROWSKI Modelowanie i symulacja zagadnień biomedycznych PROJEKT BARTŁOMIEJ GRZEBYTA, JAKUB OTWOROWSKI Spis treści Wstęp... 2 Opis problemu... 3 Metoda... 3 Opis modelu... 4 Warunki brzegowe... 5 Wyniki symulacji...

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol

WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol CO TO JEST ŚWIADOMOŚĆ? Medyczna koncepcja świadomości: pacjent przytomny to pacjent świadomy pacjent w stanie wegetatywnym to pacjent nieświadomy

Bardziej szczegółowo

Analiza danych ilościowych i jakościowych

Analiza danych ilościowych i jakościowych Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego 8 kwietnia 2010 Plan prezentacji 1 Zbiory danych do analiz 2 3 4 5 6 Implementacja w R Badanie depresji Depression trial data Porównanie

Bardziej szczegółowo

KORELACJE I REGRESJA LINIOWA

KORELACJE I REGRESJA LINIOWA KORELACJE I REGRESJA LINIOWA Korelacje i regresja liniowa Analiza korelacji: Badanie, czy pomiędzy dwoma zmiennymi istnieje zależność Obie analizy się wzajemnie przeplatają Analiza regresji: Opisanie modelem

Bardziej szczegółowo

Wg W. Duch Jak działa mózg. UMK Toruń notatki z wprowadzenia do kognitywistyki. Dostępne na str. www.fizyka.umk.pl/~duch/wyklady/

Wg W. Duch Jak działa mózg. UMK Toruń notatki z wprowadzenia do kognitywistyki. Dostępne na str. www.fizyka.umk.pl/~duch/wyklady/ Analiza urazów powypadkowych. JuŜ Egipski papirus sprzed 3500 lat wymienia 28 uszkodzeń, dokonywano wtedy trepanacji czaszki by wyciąć guzy. Arystoteles uznał serce za siedlisko uczuć i rozumu. W -3 w.

Bardziej szczegółowo

Dlaczego potrzebne było badanie?

Dlaczego potrzebne było badanie? Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z łagodną postacią choroby Alzheimera oraz trudności z funkcjonowaniem psychicznym Jest to podsumowanie badania klinicznego

Bardziej szczegółowo

PILNE Informacje dotyczące bezpieczeństwa Korekta urządzenia medycznego

PILNE Informacje dotyczące bezpieczeństwa Korekta urządzenia medycznego Strona 1 z 7 Ważne Ostrzeżenie przed napromieniowaniem przez produkt elektroniczny Szanowni Państwo! W tomografach komputerowych Brilliance 64 i Ingenuity CT firmy Philips wykryto problem w oprogramowaniu

Bardziej szczegółowo

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja

Bardziej szczegółowo

Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA

Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA II Konferencja Zwierzęta w badaniach naukowych Warszawa, SGGW- 5-7-września 2011

Bardziej szczegółowo

Metodologia badań psychologicznych. Wykład 12. Korelacje

Metodologia badań psychologicznych. Wykład 12. Korelacje Metodologia badań psychologicznych Lucyna Golińska SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK Wykład 12. Korelacje Korelacja Korelacja występuje wtedy gdy dwie różne miary dotyczące tych samych osób, zdarzeń lub obiektów

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych

Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Kasper Czech Zakład Psychologii Klinicznej i Sądowej Uniwersytet Śląski Definicja metody Biofeedback Metoda umożliwiająca zmianę wybranych

Bardziej szczegółowo

Badanie widma fali akustycznej

Badanie widma fali akustycznej Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 00/009 sem.. grupa II Termin: 10 III 009 Nr. ćwiczenia: 1 Temat ćwiczenia: Badanie widma fali akustycznej Nr. studenta: 6 Nr. albumu: 15101

Bardziej szczegółowo

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych Instrukcja do ćwiczenia III Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia (Rys. ) jest to urządzenie

Bardziej szczegółowo

Porównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1

Porównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

STATYSTYKA MATEMATYCZNA STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny 2. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 3. Zmienne losowe 4. Populacje i próby danych 5. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 6. Test t 7. Test

Bardziej szczegółowo

Jakość danych pomiarowych. Michalina Bielawska, Michał Sarafin Szkoła Letnia Gdańsk

Jakość danych pomiarowych. Michalina Bielawska, Michał Sarafin Szkoła Letnia Gdańsk Jakość danych pomiarowych Michalina Bielawska, Michał Sarafin Szkoła Letnia 22.09.2011 Gdańsk Weryfikacja wyników pomiarowych Celem weryfikacji wyników jest potwierdzenie poprawności wyników pomiarów.

Bardziej szczegółowo

Kontekstowe wskaźniki efektywności nauczania - warsztaty

Kontekstowe wskaźniki efektywności nauczania - warsztaty Kontekstowe wskaźniki efektywności nauczania - warsztaty Przygotowała: Aleksandra Jasińska (a.jasinska@ibe.edu.pl) wykorzystując materiały Zespołu EWD Czy dobrze uczymy? Metody oceny efektywności nauczania

Bardziej szczegółowo

Analiza zależności liniowych

Analiza zależności liniowych Narzędzie do ustalenia, które zmienne są ważne dla Inwestora Analiza zależności liniowych Identyfikuje siłę i kierunek powiązania pomiędzy zmiennymi Umożliwia wybór zmiennych wpływających na giełdę Ustala

Bardziej szczegółowo

(L, S) I. Zagadnienia. 1. Potencjały czynnościowe komórek serca. 2. Pomiar EKG i jego interpretacja. 3. Fonokardiografia.

(L, S) I. Zagadnienia. 1. Potencjały czynnościowe komórek serca. 2. Pomiar EKG i jego interpretacja. 3. Fonokardiografia. (L, S) I. Zagadnienia 1. Potencjały czynnościowe komórek serca. 2. Pomiar EKG i jego interpretacja. 3. Fonokardiografia. II. Zadania 1. Badanie spoczynkowego EKG. 2. Komputerowa rejestracja krzywej EKG

Bardziej szczegółowo

Analiza wariancji - ANOVA

Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji jest metodą pozwalającą na podział zmienności zaobserwowanej wśród wyników eksperymentalnych na oddzielne części. Każdą z tych części możemy przypisać oddzielnemu

Bardziej szczegółowo

R-PEARSONA Zależność liniowa

R-PEARSONA Zależność liniowa R-PEARSONA Zależność liniowa Interpretacja wyników: wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej (np. zarobków) liniowo rosną wartości drugiej zmiennej (np. kwoty przeznaczanej na wakacje) czyli np. im wyższe

Bardziej szczegółowo

weryfikacja hipotez dotyczących parametrów populacji (średnia, wariancja)

weryfikacja hipotez dotyczących parametrów populacji (średnia, wariancja) PODSTAWY STATYSTYKI. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5. Testy parametryczne (na

Bardziej szczegółowo

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr

Bardziej szczegółowo

Jakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia.

Jakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia. Jakość życia w chorobie nowotworowej Krzysztof G. Jeziorski Warszawa Definicja jakości życia WHO (1993) Poczucie jednostki co do jej pozycji życiowej w ujęciu kulturowym oraz systemu wartości, w którym

Bardziej szczegółowo

Wykład 8: Testy istotności

Wykład 8: Testy istotności Wykład 8: Testy istotności Hipotezy Statystyki testowe P-wartości Istotność statystyczna Test dla średniej w populacji Dwustronny test a przedział ufności Używanie i nadużywanie testów Testy istotności

Bardziej szczegółowo

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego

Bardziej szczegółowo

1 Obsługa aplikacji sonary

1 Obsługa aplikacji sonary Instrukcja laboratoryjna do ćwiczenia: Badanie własności sonarów ultradźwiękowych Celem niniejszego ćwiczenia jest zapoznanie osób je wykonujących z podstawowymi cechami i możliwościami interpretacji pomiarów

Bardziej szczegółowo

UMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 6: Od percepcji twarzy do wspólnej uwagi

UMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 6: Od percepcji twarzy do wspólnej uwagi UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 6: Od percepcji twarzy do wspólnej uwagi Rozdział 9 Jak mózg spostrzega inne mózgi JAK CIĘ WIDZĘ TAK CIĘ PISZĘ, CZYLI BŁĘDY ATRYBUCJI (KOSSLYN & ROSENBERG, 2006)

Bardziej szczegółowo

Przygotowała: prof. Bożena Kostek

Przygotowała: prof. Bożena Kostek Przygotowała: prof. Bożena Kostek Ze względu na dużą rozpiętość mierzonych wartości ciśnienia (zakres ciśnień akustycznych obejmuje blisko siedem rzędów wartości: od 2x10 5 Pa do ponad 10 Pa) wygodniej

Bardziej szczegółowo

NEUROBIOLOGIA MOTYWACJI

NEUROBIOLOGIA MOTYWACJI NEUROBIOLOGIA MOTYWACJI O ASYMETRYCZNEJ NATURZE KAR I NAGRÓD Marek Kaczmarzyk, Pracownia Dydaktyki Biologii Uniwersytet Śląski marek.kaczmarzyk@us.edu.pl Materiały XIII Kongresu Zarządzania Oświatą www.oskko.edu.pl/kongres/materialy/

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Neherbecka. Zajęcia 13

Stanisław Cichocki. Natalia Neherbecka. Zajęcia 13 Stanisław Cichocki Natalia Neherbecka Zajęcia 13 1 1. Kryteria informacyjne 2. Testowanie autokorelacji 3. Modele dynamiczne: modele o rozłożonych opóźnieniach (DL) modele autoregresyjne o rozłożonych

Bardziej szczegółowo

Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne.

Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Prof. dr hab. med. Monika Puzianowska-Kuznicka Zakład Geriatrii i Gerontologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Zespół Kliniczno-Badawczy

Bardziej szczegółowo

Obszary strukturalne i funkcyjne mózgu

Obszary strukturalne i funkcyjne mózgu Spis treści 2010-03-16 Spis treści 1 Spis treści 2 Jak charakteryzować grafy? 3 4 Wielkości charakterystyczne Jak charakteryzować grafy? Średni stopień wierzchołków Rozkład stopni wierzchołków Graf jest

Bardziej szczegółowo

Testowanie hipotez dla dwóch zmiennych zależnych. Moc testu. Minimalna liczność próby; Regresja prosta; Korelacja Pearsona;

Testowanie hipotez dla dwóch zmiennych zależnych. Moc testu. Minimalna liczność próby; Regresja prosta; Korelacja Pearsona; LABORATORIUM 4 Testowanie hipotez dla dwóch zmiennych zależnych. Moc testu. Minimalna liczność próby; Regresja prosta; Korelacja Pearsona; dwie zmienne zależne mierzalne małe próby duże próby rozkład normalny

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

STATYSTYKA MATEMATYCZNA STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez statystycznych

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3,4. Analiza widmowa sygnałów czasowych: sinus, trójkąt, prostokąt, szum biały i szum różowy

Ćwiczenie 3,4. Analiza widmowa sygnałów czasowych: sinus, trójkąt, prostokąt, szum biały i szum różowy Ćwiczenie 3,4. Analiza widmowa sygnałów czasowych: sinus, trójkąt, prostokąt, szum biały i szum różowy Grupa: wtorek 18:3 Tomasz Niedziela I. CZĘŚĆ ĆWICZENIA 1. Cel i przebieg ćwiczenia. Celem ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Sterownik nagrzewnic elektrycznych ELP-HE24/6

Sterownik nagrzewnic elektrycznych ELP-HE24/6 Sterownik nagrzewnic elektrycznych ELP-HE24/6 Dokumentacja techniczna 1 1. OPIS ELEMENTÓW STERUJĄCYCH I KONTROLNYCH Wyjścia przekaźnika alarmowego Wejście analogowe 0-10V Wejścia cyfrowe +24V Wyjście 0,5A

Bardziej szczegółowo

Wykład 4 Związki i zależności

Wykład 4 Związki i zależności Wykład 4 Związki i zależności Rozważmy: Dane z dwiema lub więcej zmiennymi Zagadnienia do omówienia: Zmienne objaśniające i zmienne odpowiedzi Wykres punktowy Korelacja Prosta regresji Słownictwo: Zmienna

Bardziej szczegółowo

Analiza korelacji

Analiza korelacji Analiza korelacji Zakres szkolenia Wstęp Podstawowe pojęcia korelacji Współczynnik korelacji liniowej Pearsona Współczynnik korelacji rang Spearmana Test istotności Zadania 2 Wstęp Do czego służy korelacja:

Bardziej szczegółowo

OBLICZENIE PRZEPŁYWÓW MAKSYMALNYCH ROCZNYCH O OKREŚLONYM PRAWDOPODOBIEŃSTWIE PRZEWYŻSZENIA. z wykorzystaniem programu obliczeniowego Q maxp

OBLICZENIE PRZEPŁYWÓW MAKSYMALNYCH ROCZNYCH O OKREŚLONYM PRAWDOPODOBIEŃSTWIE PRZEWYŻSZENIA. z wykorzystaniem programu obliczeniowego Q maxp tel.: +48 662 635 712 Liczba stron: 15 Data: 20.07.2010r OBLICZENIE PRZEPŁYWÓW MAKSYMALNYCH ROCZNYCH O OKREŚLONYM PRAWDOPODOBIEŃSTWIE PRZEWYŻSZENIA z wykorzystaniem programu obliczeniowego Q maxp DŁUGIE

Bardziej szczegółowo

ACR PH-1 Test Phantom

ACR PH-1 Test Phantom MAGMEDIX IC. 160 AUTHORITY DRIVE FITCHBURG, MA 01420 USA STADARDOWY FATOM AKREDYTACYJY ACR DO SKAERÓW MRI ACR PH-1 Test Phantom Fantom akredytacyjny ACR do rezonansu magnetycznego (akredytacja ACR MRAP)

Bardziej szczegółowo

Świadomość. Paweł Borycki. Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski. 21 stycznia 2015

Świadomość. Paweł Borycki. Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski. 21 stycznia 2015 Świadomość Paweł Borycki Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski 21 stycznia 2015 Na podstawie: Paul Thagard, Consciousness, [in:] Mind. Introduction to Cognitive Science. Second

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

Ocena błędów systematycznych związanych ze strukturą CCD danych astrometrycznych prototypu Pi of the Sky

Ocena błędów systematycznych związanych ze strukturą CCD danych astrometrycznych prototypu Pi of the Sky Ocena błędów systematycznych związanych ze strukturą CCD danych astrometrycznych prototypu Pi of the Sky Maciej Zielenkiewicz 5 marca 2010 1 Wstęp 1.1 Projekt Pi of the Sky Celem projektu jest poszukiwanie

Bardziej szczegółowo

Temat: Skanowanie 3D obrazu w celu pomiaru odkształceń deski podobrazia

Temat: Skanowanie 3D obrazu w celu pomiaru odkształceń deski podobrazia Raport z przeprowadzonych badań Temat: Skanowanie 3D obrazu w celu pomiaru odkształceń deski podobrazia Spis treści Spis treści... 2 1.Cel badań... 3 2. Skanowanie 3D pozyskanie geometrii... 3 3. Praca

Bardziej szczegółowo

Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny

Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej Patrycja Świeczkowska Michał Woźny 0.0.0 pomiar nastroju Przeprowadzone badania miały na celu ustalenie, w jaki sposób rozmówcy dopasowują się do siebie nawzajem.

Bardziej szczegółowo

Etapy procesu badawczego. mgr Magdalena Szpunar

Etapy procesu badawczego. mgr Magdalena Szpunar Etapy procesu badawczego mgr Magdalena Szpunar Wiedza naukowa oparta jest na wnioskowaniu oparta jest na doświadczeniu (obserwacji) naukowcy stosują kryteria logiczne i empiryczne do weryfikacji twierdzeń

Bardziej szczegółowo

Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych

Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia

Bardziej szczegółowo

Implikacje dla psychoterapii wspomaganej psychedelicznie

Implikacje dla psychoterapii wspomaganej psychedelicznie Implikacje dla psychoterapii wspomaganej psychedelicznie funkcjonalny rezonans magnetyczny obrazujący badanie z psilocybiną by R. L. Carhart-Harris, R. Leech, T. M. Williams, D. Erritzoe, N. Abbasi, T.

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI PARAMETRY TECHNICZNE PILOTA ZDALNEGO STEROWANIA... 3 MOŻLIWOŚCI PRACY... 3 PRZYCISKI FUNKCYJNE NA PILOCIE ZDALNEGO STEROWANIA...

SPIS TREŚCI PARAMETRY TECHNICZNE PILOTA ZDALNEGO STEROWANIA... 3 MOŻLIWOŚCI PRACY... 3 PRZYCISKI FUNKCYJNE NA PILOCIE ZDALNEGO STEROWANIA... SPIS TREŚCI PARAMETRY TECHNICZNE PILOTA ZDALNEGO STEROWANIA... 3 MOŻLIWOŚCI PRACY... 3 PRZYCISKI FUNKCYJNE NA PILOCIE ZDALNEGO STEROWANIA... 3 NAZWY I FUNKCJE WSKAŹNIKÓW W PILOCIE ZDALNEGO STEROWANIA...

Bardziej szczegółowo

MODEL: UL400. Ultradźwiękowy detektor pomiaru odległości, metalu, napięcia i metalowych kołków INSTRUKCJA OBSŁUGI

MODEL: UL400. Ultradźwiękowy detektor pomiaru odległości, metalu, napięcia i metalowych kołków INSTRUKCJA OBSŁUGI MODEL: UL400 Ultradźwiękowy detektor pomiaru odległości, metalu, napięcia i metalowych kołków INSTRUKCJA OBSŁUGI Opis urządzenia: Specyfikacja techniczna Zalecane użytkowanie: wewnątrz Zakres pomiaru:

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki

Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki [1] WYŚCIG DO TYTUŁU ODKRYWCY. JĄDRO ATOMU W ZEWNĘTRZNYM POLU MAGNETYCZNYM. Porównanie do pola grawitacyjnego. CZYM JEST ZJAWISKO

Bardziej szczegółowo

Niepewności pomiarów

Niepewności pomiarów Niepewności pomiarów Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) w roku 1995 opublikowała normy dotyczące terminologii i sposobu określania niepewności pomiarów [1]. W roku 1999 normy zostały opublikowane

Bardziej szczegółowo

Elementy statystyki wielowymiarowej

Elementy statystyki wielowymiarowej Wnioskowanie_Statystyczne_-_wykład Spis treści 1 Elementy statystyki wielowymiarowej 1.1 Kowariancja i współczynnik korelacji 1.2 Macierz kowariancji 1.3 Dwumianowy rozkład normalny 1.4 Analiza składowych

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza Wstęp do kognitywistyki Wykład 6: Psychologia poznawcza Sześciokąt nauk kognitywnych I. Psychologia poznawcza Poznanie to zdolność człowieka do odbierania informacji z otoczenia i przetwarzania ich w celu

Bardziej szczegółowo

BIOMECHANICZNE PARAMETRY CHODU CZŁOWIEKA PO REKONSTRUKCJI WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO. Sławomir Winiarski

BIOMECHANICZNE PARAMETRY CHODU CZŁOWIEKA PO REKONSTRUKCJI WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO. Sławomir Winiarski Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Wydział Wychowania Fizycznego BIOMECHANICZNE PARAMETRY CHODU CZŁOWIEKA PO REKONSTRUKCJI WIĘZADŁA KRZYŻOWEGO PRZEDNIEGO Sławomir Winiarski promotor dr hab. Alicja

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 3. Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi

ĆWICZENIE 3. Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi ĆWICZENIE 3 Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi Celem ćwiczenia jest wyznaczenie podstawowych parametrów charakteryzujących kinetykę

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr X ANALIZA DRGAŃ SAMOWZBUDNYCH TYPU TARCIOWEGO

Ćwiczenie nr X ANALIZA DRGAŃ SAMOWZBUDNYCH TYPU TARCIOWEGO Ćwiczenie nr X ANALIZA DRGAŃ SAMOWZBUDNYCH TYPU TARCIOWEGO Celem ćwiczenia jest zbadanie zachowania układu oscylatora harmonicznego na taśmociągu w programie napisanym w środowisku Matlab, dla następujących

Bardziej szczegółowo

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007 W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów

Bardziej szczegółowo

Choroby układu krążenia. Dr n.med. Radosław Tomalski

Choroby układu krążenia. Dr n.med. Radosław Tomalski Choroby układu krążenia Dr n.med. Radosław Tomalski Choroba niedokrwienna serca choroba niedokrwienna serca, chns, (morbus ischaemicus cordis, mic; ischaemic heart disease, ihd) - jest to zespół objawów

Bardziej szczegółowo