Wykorzystanie e-learningu w naukach społecznych: praktyczne doświadczenia z Wolnego Uniwersytetu w Berlinie Katharina Schiederig

Transkrypt

1 Nº 3 Marzec 2007 elearning Papers Od redakcji Kształcenie mieszane Roberto Carneiro i Lluís Tarín Artykuły Udane projekty kształcenia mieszanego w roku 2006: Doświadczenia z różnych środowisk nauczania: formalnego, aformalnego i nieformalnego. Tim Scholze i Sabine Wiemann Wykorzystanie e-learningu w naukach społecznych: praktyczne doświadczenia z Wolnego Uniwersytetu w Berlinie Katharina Schiederig Kształcenie mieszane jako propozycja dla europejskiej spójności nauczania nauk przyrodniczych Antonia Andrade Olalla CAAD i e-learning: metoda mieszana Pedro Leão Neto i Margarida Amaral Propozycja benchmarkingu obiektów uczenia się Rita Falcão de Berredo i Alfredo Soeiro elearning Papers elearning Papers jest publikacją portalu Komisji Europejskiej elearningeuropa.info, promującego wykorzystanie technologii komunikacyjno-informacyjnych w ustawicznym kształceniu. Redakcja: P.A.U. Education, S.L. editorial@elearningeuropa.info ISSN: Teksty publikowane w elearningpapers, o ile nie wskazano inaczej, podlegają licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-bez utworów zależnych 2.5. Mogą one być kopiowane, rozpowszechniane, odtwarzane i wykonywane pod warunkiem, że wskazany zostanie autor i czasopismo elektroniczne publikujące je, czyli elearning Papers. Wykorzystanie komercyjne i prace zależne są niedozwolone. licencji jest dostępny na stronie

2 Od redakcji: Kształcenie mieszane Kształcenie mieszane, zwane także hybrydowym, jest stale i trwale rozwijającym się podejściem w dziedzinie edukacji. Nie jest to bynajmniej pojęcie nowe, ani nowa metodologia. Uczenie się i nauczanie w sposób mieszany było i jest inteligentnym sposobem przystosowywania się do różnorodnych potrzeb edukacyjnych. Jednak kiedy analizujemy kształcenie mieszane poprzez porównywanie i kontrastowanie go z e-learningiem, dochodzimy do wniosków i ocen, które ułatwiają zrozumienie możliwości i ograniczeń mieszanego sposobu nauczania. Kluczową sprawą jest wybór. Umiejętność wyboru najbardziej odpowiednich metod, w zależności od ustalonych potrzeb jest podstawą funkcjonowania kształcenia mieszanego. Niemniej, porównywanie kształcenia mieszanego i e-learningu może wzbudzać kontrowersje w niektórych przypadkach, co utrudnia precyzyjne określenie rzeczywistych potrzeb osób biorących udział w kształceniu. Na koniec dodajmy że, nie to, czy dany model jest oszczędny jest najważniejsze, choć i to ma swoje znaczenie. To co naprawdę jest ważne, to określenie takiego sposobu uczenia się, który będzie przekonujący i pozwoli na zdobywanie najbardziej potrzebnych umiejętności. W tym numerze elearning Papers możesz przeczytać kilka artykułów, zawierających praktyczne przykłady wykorzystania kształcenia mieszanego w różnych kontekstach i w różnych organizacjach w całej Europie. Artykuł z blinc (Blended Learning Institutions Cooperative) przedstawia doświadczenia i nauki płynące z trzech różnych projektów kształcenia mieszanego, z których wynika, iż metodologia kształcenia mieszanego pozwala na dostosowanie oferty edukacyjnej do różnych stylów nauki i do specyficznych potrzeb kształcenia. Opracowanie przygotowane przez Pedro Leão Neto i Margaridę Amaral pokazuje, w jaki sposób wykorzystano metodę kształcenia mieszanego na Wydziale Architektury Uniwersytetu w Porto i jak w wyniku zastosowania tej metody, technologia stała się katalizatorem nowej formy interakcji pomiędzy nauczycielami i studentami. Antonia Andrade Olalla z Uniwersytetu w Alcalá przedstawia propozycję przystosowania nauczania nauk przyrodniczych do wymogów Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego poprzez zastosowanie metodologii kształcenia mieszanego. Artykuł Kathariny Schiederig przedstawia wyniki pilotażowego kursu przeprowadzonego w celu oceny możliwości zastosowania kształcenia mieszanego w dziedzinie nauk politycznych na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, gdzie w wyniku tego projektu pilotażowego, kształcenie wirtualne stało się stałą częścią programu nauczania. Na koniec, artykuł Rity Falcão de Berredo i Alfreda Soeiro przedstawia propozycję benchmarkingu obiektów uczenia się. Roberto Carneiro i Lluís Tarín elearning Papers ISSN

3 Tim Scholze blinc Udane projekty kształcenia mieszanego w roku 2006: Doświadczenia z różnych środowisk nauczania: formalnego, aformalnego i nieformalnego Sabine Wiemann BUPNET GmbH Oba projekty są przykładem, w jaki sposób innowacyjne i ukierunkowane na technologie informacyjne podejście do nauczania może być zastosowane w różnego rodzaju formalnych i nieformalnych środowiskach nauczania, w różnych grupach uczniów, z wykorzystaniem różnych treści i celów. Mieszany, opracowanie, wielokulturowy, projekty nfo/files/media/media Partnerzy europejscy z 11 krajów współpracujący w ramach Blended Learning Institutions Cooperative (blinc) zastosowali metodologie kształcenia mieszanego opartego na wykorzystaniu stron internetowych dla różnych grup edukacyjnych i różnych kontekstów w trzech różnych projektach. Projekt INTEGRATION zajmuje się międzykulturowym szkoleniem personelu dla organizacji pracujących z wieloetnicznymi klientami i beneficjentami. Dziewięciu partnerów sześciu narodowości pracowało nad audiowizualnymi materiałami szkoleniowymi i edukacyjnymi. Wykorzystano przy tym podejście wideo-graficzne w szkoleniu międzykulturowym, analizując przykładowe sytuacje spotkań międzykulturowych o krytycznym znaczeniu i przygotowując na ich podstawie Międzykulturowe mikro-spotkania, będące swego rodzaju krótkimi filmami on-line. W ramach projektu Joint Environmental Management (JEM!) finansowanego przez program Socrates, partnerzy programu wspólnych działań (Joint Actions Programme) z pięciu różnych krajów zastosowali ecoaching System w celu wprowadzenia zarządzania środowiskiem w szkołach europejskich. Niniejszy system obejmuje w pełni opracowane kursy, materiały szkoleniowe oraz towarzyszące im instrukcje dla nauczycieli, personelu szkoleniowego i konsultantów. System zastosowany w JEM! został opracowany w ramach projektu zatytułowanego IEM in hospitals, który został uznany za jeden z pięciu najlepszych spośród projektów od roku W ramach JEM!, opracowana metoda została przeniesiona do europejskich szkół. Szkolenie i doradztwo odbywają się przy wykorzystaniu metod kształcenia mieszanego, a cały system jest dostępny na interaktywnej witrynie internetowej projektu. Oba projekty są przykładem, w jaki sposób innowacyjne i ukierunkowane na technologie informacyjne podejście do nauczania może być zastosowane w różnego rodzaju formalnych i nieformalnych środowiskach nauczania, w różnych grupach uczniów, z wykorzystaniem różnych treści i celów. Projekty pokazują, że w dużym stopniu, powodzenie kształcenia mieszanego zależy od jakości zastosowanych opracowań instruktażowych. Dlatego projekt Advanced Blended Learning and Didactics (A-B-C-D) (Grundtvig 1.1, ) ma na celu przygotowywanie szerokozakresowych kursów szkoleniowych dla autorów projektów kształcenia mieszanego. W maju i wrześniu 2007 r. zostaną zorganizowane kursy w Atenach i w Bordeaux, poprzedzone wstępna fazą e-learningową. Kursy dają także możliwość stworzenia własnego projektu dla kształcenia mieszanego przy wykorzystaniu narzędzi Web 2.0 takich jak, blogi, WIKI, e-portfolia i narzędzi komunikacji synchronicznej on-line, łącznie z wirtualnymi konferencjami i wykorzystaniem Skypa. elearning Papers ISSN

4 Katharina Schiederig Instytut Nauk Politycznych Otto-Suhr, Wolny Uniwersytet w Berlinie W ten sposób nauczanie wirtualne i korzystanie z technologii informacyjnokomunikacyjnych stało się częścią programu nauczania. Kluczowymi czynnikami sukcesu było wykorzystanie e-learningu w celu poprawy ogólnych metod nauczania, systemu e-tutoringu oraz polityki stałego informowania i szkolenia. Opracowanie, mieszany, wdrażanie, dobre praktyki, uniwersytet nfo/files/media/media Wykorzystanie e-learningu w naukach społecznych: praktyczne doświadczenia z Wolnego Uniwersytetu w Berlinie Możemy wyciągnąć praktyczne wnioski z pilotażowego projektu e- learningowego przeprowadzonego z powodzeniem na Wydziale Nauk Politycznych w Free University of Berlin, Niemcy, w latach W ramach uniwersyteckiej strategii zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych, stworzono platformę Blackboard, mającą na celu badanie możliwości wykorzystania kształcenia mieszanego w dziedzinie nauk społecznych i politycznych. Projekt pilotażowy rozpoczął się we wrześniu 2004 r. i był kontynuowany przez kolejny projekt w okresie od kwietnia 2005 do lutego 2006 r. Finansowany był wspólnie przez uniwersytet i Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych Niemiec. W trakcie trwania projektu e-tutorzy byli szkoleni w zakresie zarządzania treścią i wspierania. Opracowano moduły cyfrowe i przetestowano serię środków szkoleniowych, informacyjnych i pomocniczych skierowanych na nauczycieli i uczniów. Projekt był stale monitorowany i oceniany po każdym etapie realizacji. Dotychczas wzięło w nim udział 300 kursów i wprowadzono e- learning na całym Wydziale Nauk Społecznych i Politycznych. W ten sposób nauczanie wirtualne i korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych stało się częścią programu nauczania. Kluczowymi czynnikami sukcesu było wykorzystanie e- learningu w celu poprawy ogólnych metod nauczania, systemu e- tutoringu oraz polityki stałego informowania i szkolenia. Innymi ważnymi czynnikami były wsparcie ze strony kierownictwa Uniwersytetu oraz ogólnouniwersytecki program e-learningowy CeDiS, jak również wymiana pomiędzy projektami z innych departamentów. Poza tym, projekt był stale przystosowywany podczas powolnego startu projektu pilotażowego i rozwijał się konsekwentnie poprzez stałe monitorowanie i ocenę. Reasumując, chcielibyśmy podkreślić znaczenie szkolenia, współpracy w sieci, infrastruktur technologii informacyjnych oraz wymiany opinii ze studentami w sukcesie wdrażania e-learningu w dowolnym departamencie. Obecnie Wydział przygotowuje propozycję projektów na rok akademicki 2007, aby wspierać rozwój treści i szkolenie nauczycieli, w celu opracowania w pełni zintegrowanej metody kształcenia mieszanego. elearning Papers ISSN

5 Antonia Andrade Olalla Uniwersytet w Alcalá, Hiszpania W związku z tym, nauczyciele muszą zaktualizować swoją wiedzę na temat systemów nauczania, nie zapominając o wartości tradycyjnych metod, natomiast studenci muszą być przygotowani na nowe sposoby uczenia się. Edukacja, hypermedia, opracowanie, mieszany, nauki przyrodnicze, uniwersytet nfo/files/media/media Kształcenie mieszane jako propozycja dla europejskiej spójności nauczania nauk przyrodniczych Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego wymaga stworzenia nowych środowisk kształcenia, które sprostają nowym potrzebom tego ogromnego wspólnego obszaru. Głównym celem tego artykułu jest przedstawienie propozycji edukacyjnej dostosowanej do wymogów europejskich w dziedzinie nauk przyrodniczych i mogącej rozwiązać w dużej części aktualne problemy związane z nauczaniem bezpośrednim. Przyjmując za punkt wyjścia krajowy system punktów kredytowych, przeanalizujemy jego adaptację do europejskiego systemu ECTS. W tym celu wybraliśmy przedmiot, odpowiadający punktowi kredytowemu w systemie europejskim, do którego zastosowano metodologię kształcenia mieszanego, wykorzystującą system oparty na technologiach stron internetowych, jako uzupełnienie nauczania bezpośredniego i indywidualnych godzin nauki studentów. W tej propozycji nauczyciel musi połączyć swoje umiejętności szkoleniowe, ze znajomością synchronicznych i asynchoronicznych aplikacji internetowych wykorzystywanych jako narzędzia nauczania, a także musi posiadać odpowiednie zdolności w zakresie tutoringu, ponieważ przewiduje się częściowe przejście z bezpośredniej formy nauczania do kształcenia na odległość, starając się wykorzystać najlepsze cechy obu form nauczania. Należy także wziąć pod uwagę fakt, że dla osiągnięcia celu nauczania studenci nie tylko będą musieli przyswoić wiedzę, ale będą musieli również przyswoić serię postaw i umiejętności, które przygotują ich do przyszłej działalności zawodowej. Oznacza to, iż przedmioty nauczania nie będą już określane w terminach wiedzy, która musi zostać przekazana i ilości godzin, w czasie których nauczyciel musi tę wiedzę przekazać. Będą raczej określane w oparciu o umiejętności i zdolności, jakie studenci muszą zdobyć w każdym przypadku. W związku z tym, nauczyciele muszą zaktualizować swoją wiedzę na temat systemów nauczania, nie zapominając o wartości tradycyjnych metod, natomiast studenci muszą być przygotowani na nowe sposoby uczenia się. elearning Papers ISSN

6 Portugalia Pedro Leão Neto Wydział Architektury Uniwersytetu w Porto (FAUP), CAAD i e-learning: metoda mieszana To opracowanie zostało przygotowane pod kierownictwem adiunkta prowadzącego kurs Computer Architectural Aided Design (CAAD), przy współpracy i udziale Instytutu Zasobów i Inicjatyw Wspólnych Uniwersytetu w Porto (IRICUP). CAAD jest przedmiotem dodatkowym dla studentów piątego roku Wydziału Architektury Uniwersytetu w Porto (FAUP). Margarida Amaral Instituto de Recursos e Iniciativas Comuns da Universidade do Porto (IRICUP), Portugalia Wyniki tego badania podkreślają między innymi fakt, że proces kształcenia powstający na bazie kreatywnego wykorzystania platform e-learningowych wzmacnia zdolność nauczycieli do pracy w zespole. CAAD, e-learning, mieszany, komunikacja nfo/files/media/media Kurs prowadzony jest w środowisku opartym na współpracy (nauczyciel/student i student/student) w celu ułatwienia wymiany pomysłów i komunikacji na temat projektów oraz stworzenia skutecznego kontekstu nauczania. Teoretyczne i empiryczne podstawy kursu zwracają szczególną uwagę na fakt, iż potencjał komputerów w przedstawianiu projektów urbanistycznych powinien być wykorzystywany w sposób krytyczny i świadomy. Dlatego też, kurs ma na celu zwrócić uwagę studentom na specyficzne cechy poszczególnych metod reprezentacji i uzmysłowić im, dlaczego korzystają z różnych reprezentacji i technik komputerowych przy przedstawianiu swoich projektów. W tym kontekście przyjęcie określonego zestawu metod nauczania, technik komunikacyjnych i specyficznych programów komputerowych było bardzo ważne, aby ten kurs różnił się od tradycyjnych metod nauczania: wykłady demonstracyjne i studenci przyjmujący bardziej lub mniej pasywna rolę w procesie nauczania. Oprócz innowacji w zakresie doboru narzędzi wykorzystywanych w procesie nauczania/uczenia się, należy nie zapominać o metodologiach, które zachęcają studentów do brania czynnego udziału w dyskusjach i przyjmowania aktywnej roli w procesie kształcenia. Z mojego punktu widzenia, to właśnie powinno być głównym celem. Nasz cel został osiągnięty poprzez wykorzystanie kilku rodzajów usług programowych i informacyjnych, nie tylko z perspektywy kształcenia na odległość, ale także przy bezpośredniej interakcji w aulach, gdzie zastosowano podejście skierowane na rozwiązywanie problemów w każdej grupie, w czasie pracy nad projektami komunikacyjnymi studentów. Wyniki tego badania podkreślają między innymi fakt, że proces kształcenia powstający na bazie kreatywnego wykorzystania platform e-learningowych wzmacnia zdolność nauczycieli do pracy w zespole. Oznacza to, że technologia ta działa jak prawdziwy katalizator nowej interakcji na linii nauczyciel/student, ułatwiając w znacznym stopniu komunikację i pozwalając studentom na odgrywanie dużo aktywniejszej roli w procesie kształcenia. elearning Papers ISSN

7 Rita Falcão de Berredo Universidad de Oporto, Portugal Alfredo Soeiro Universidad de Oporto, Portugal Benchmarking obiektów uczenia się został zastosowany w dwóch różnych kontekstach. W celu sprawdzenia możliwości zastosowania tej metody wykorzystano trzy moduły kursu budownictwa typu Master. Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzonego testu były przydatne do udoskonalenia narzędzi, w szczególności systemu wskaźników. Ewaluacja, obiekty uczenia się, wielokrotne wykorzystanie, jakość info/files/media/media Propozycja benchmarkingu obiektów uczenia się Niniejszy artykuł proponuje metodologię dla przeprowadzania oceny porównawczej (ang. benchmarking) obiektów uczenia się (ang. Learning objects). Artykuł ma na celu przedstawienie dwóch problemów związanych z e-learningiem: walidacja uczenia się w tej metodzie oraz zwrot inwestycji w procesie rozwoju i wykorzystania: wydajność i skuteczność. Artykuł opisuje propozycję ewaluacji obiektów uczenia się (LOs) poprzez bechmarking oparty na standardowych metadanych obiektów uczenia się (Learning Object Metadata Standard) oraz na przyjęciu podstawowych narzędzi projektu BENVIC. Metoda benchmarkingu obiektów uczenia się (blo) ma na celu analizę właściwości obiektów uczenia się, ich zastosowań i interesariuszy, i proponuje procedury i narzędzia do oceny tych obiektów. Metoda ta nie jest ostatecznym, ani też zamkniętym systemem. Określa pole robocze dla ewaluacji obiektów uczenia się, pierwszy krok na drodze do stworzenia bardziej kompleksowego i niezawodnego systemu, który będzie stale ulepszany. Niniejsza praca wprowadza główne zasady benchmarkingu obiektów uczenia się, które zawierają wskazówki do opracowywania narzędzi. System zawiera trzy główne narzędzia, z których dwa są już w pełni opracowane, oraz narzędzie komplementarne umożliwiające zwiększenie możliwości zastosowania metody. Zawiera ono narzędzie do tworzenia profili (profiling tool) oparte na systemie metadanych obiektów uczenia się (LOM), będącym systemem wskaźników benchmarkingu i proponuje mapę kompetencji jako mechanizm umożliwiający stałe doskonalenie. Dodatkowo opracowano system oceny wydajności i skuteczności jako uzupełnienie matrycy wskaźników. Benchmarking obiektów uczenia się został zastosowany w dwóch różnych kontekstach. W celu sprawdzenia możliwości zastosowania tej metody wykorzystano trzy moduły kursu budownictwa typu Master. Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzonego testu były przydatne do udoskonalenia narzędzi, w szczególności systemu wskaźników. Następnie metoda benchmarkingu obiektów uczenia się została zastosowana jako narzędzie ewaluacji niektórych rezultatów europejskiego projektu zatytułowanego: E3: Nauczanie inżynierii wspierane elektronicznie. Projekt ten miał za zadanie opracowanie obiektów uczenia się, które były wymieniane i oceniane przez partnerów międzynarodowych. Na zakończenie, artykuł proponuje kilka tematów do opracowania w przyszłości, co pomoże w udoskonaleniu systemu i jego integracji z innymi systemami. elearning Papers ISSN