Jak doskonalić percepcję wzrokową na starcie szkolnym?
|
|
- Czesław Rosiński
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jak doskonalić percepcję wzrokową na starcie szkolnym? Dziecko sześcioletnie rozpoczyna naukę czytania i pisania. W tym okresie po raz pierwszy podejmuje również wiele innych zadań, w wykonywaniu których ogromną rolę odgrywa prawidłowe funkcjonowanie analizatora wzrokowego. mgr Ka ta rzy na Nad row ska Uni wer sy tet Ja na Ko cha now skie go w Kiel cach Per cep cja wzro ko wa jest zdol no ścią do roz po zna wa nia i roz ró żnia nia bodź - ców wzro ko wych, a ta kże do ich in ter pre - to wa nia przez od nie sie nie do po przed - nich do świad czeń. Per cep cja wzro ko wa nie jest wy łącz nie zdol no ścią do do kład - ne go spo strze ga nia. In ter pre ta cja bodź - ców wzro ko wych do ko nu je się nie na siat ków ce, lecz w mó zgu. Wra że nie wzro ko we po wsta je na siat ków ce, ale roz - po zna nie te go, co się spo strze ga, do ko nu - je się w mó zgu 1. Na le ży więc za dać so bie py ta nie, co wa run ku je pra wi dło wy prze - bieg spo strze ga nia wzro ko we go, a co za tym idzie roz wi nię cie in nych umie jęt - no ści wy ma ga nych od sze ścio lat ka w trak cie na uki szkol nej. Ana li za tor wzro ko wy zbu do wa ny jest z czę ści re cep - to rycz nej ana li za to ra wzro ko we go (od- bie ra ją cej bodź ce wzro ko we i prze kła da - ją cej je na po bu dze nia ner wo we), ner wu do pro wa dza ją ce go po bu dze nia do mó zgu oraz ko ro wej czę ści ana li za to ra znaj du ją - ce go się w mó zgu. I to wła śnie w ko ro wej czę ści ana li za to ra do ko nu je się in ter pre - ta cja bodź ców wzro ko wych. We wcze snym dzie ciń stwie spo strze ga - nie przed mio tów ma cha rak ter po li sen so - rycz ny, stop nio wo prze kształ ca się w spo - strze ga nie mo no sen so rycz ne, głów nie wzro ko we. Po cząt ko wo ma cha rak ter glo - bal ny, to zna czy, że dziec ko uj mu je przed - miot ja ko ca łość, nie wy od ręb nia jąc je go po szcze gól nych czę ści, a z ko lei za czy na spo strze gać nie tyl ko naj bar dziej cha rak - te ry stycz ne ce chy przed mio tu, jak wiel - kość, ogól ny za rys kształ tu lub bar wę, ale i po zo sta łe ele men ty 2. Per cep cja wzro ko - wa u więk szo ści dzie ci osią ga nie zbęd ną w na uce szkol nej doj rza łość w wie ku oko ło sze ściu lat. Roz wi ja się pod wpły - wem na ra sta ją cej ostro ści wzro ku, do sko - na le nia się pro ce sów ana li zy i syn te zy po - przez do świad cze nia zdo by wa ne w śro - do wi sku i ucze nie się. Dla pra wi dło we go prze bie gu pro ce su spo strze ga nia wzro ko - we go ko niecz ne jest, aby dziec ko sze ścio - let nie cha rak te ry zo wa ło się: 1 M. Fro stig, D. Hor ne, Wzo ry i ob raz ki. Pro gram roz wi ja ją cy per cep cję wzro ko wą. Po ziom pod sta wo wy (pod- ręcz nik), War sza wa 1989, s H. Nar tow ska, Opóź nie nia i dys har mo nie roz wo ju dziec ka, War sza wa 1980, s
2 l spraw nym pod wzglę dem ana to micz - nym i funk cjo nal nie spraw nym ana li - za to rem wzro ko wym i je go współ dzia - ła niem z in ny mi ana li za to ra mi, l szyb kim prze pro wa dza niem ana li zy i syn te zy bo dźców wzro ko wych, l umie jęt no ścią spo strze ga nia i ró żni co - wa nia kształ tów, ich za pa mię ty wa nia i od twa rza nia, l umie jęt no ścią re je stra cji po ło że nia prze - strzen ne go li ter wo bec sie bie oraz usy tu - owa nia ele men tów we wnątrz li te ry 3. Jak wy ni ka z ba dań wielu au to rów, wy - ró żnia się pięć aspek tów per cep cji wzro - ko wej, któ re ma ją naj więk sze zna cze nie dla roz wo ju zdol no ści ucze nia się u dzie - ci. Są to: ko or dy na cja wzro ko wo -ru cho - wa, spo strze ga nie fi gu ry i tła, sta łość spo - strze ga nia, spo strze ga nie po ło że nia przed mio tów w prze strze ni, spo strze ga nie sto sun ków prze strzen ny ch 4. Ja kie są prze ja wy za bur zeń per cep cji wzro ko wej? Pra wi dło wy prze bieg spo strze ga nia wzro ko we go za kłó ca uszko dze nie re cep to - rycz nej czę ści ana li za to ra wzro ko we go. Wa dli wa bu do wa gał ki ocznej po wo du je wa dy wi dze nia, ta kie jak m.in. krót ko - wzrocz ność, da le ko wzrocz ność, astyg ma - tyzm. Przy te go ro dza ju wa dach ro la na - uczy cie la ogra ni cza się do zwró ce nia ro dzi com uwa gi na ko niecz ność zba da nia wzro ku naj póź niej przed roz po czę ciem na uki szkol nej. Zda rza się bo wiem, iż do - pie ro w pierw szej kla sie, kie dy to dziec ko za sia da w ław ce szkol nej, od kry wa, że nie wi dzi te go, co jest na pi sa ne na ta bli cy. Wsta je więc i pod cho dzi bli żej, aby móc prze pi sać to, o co pro si na uczy ciel. Trud no ściom i nie po wo dze niom szkol - nym wy ni ka ją cym z uszko dze nia re cep to - ra mo żna za po biec po przez do bór od po - wied nie go ro dza ju so cze wek. Ko niecz na jest tu in ge ren cja oku li sty. Na le ży rów nież zwró cić uwa gę na fakt, że wśród dzie ci, u któ rych przez dłu gi cza s nie wy kry to wad wzro ku, za uwa ża się wy so ki pro cent osób z za bu rze nia mi ana li zy i syn te zy wzro ko wej. Złe wie dze nie utrud nia bo - wiem do sko na le nie pro ce sów ana li tycz no - -syn te tycz ny ch 5. Jak wie my z wcze śniej - szych roz wa żań, in ter pre ta cja bodź ców wzro ko wych do ko nu je się nie na siat ków - ce, lecz w mó zgu. Wra że nie wzro ko we po - wsta je na siat ków ce, ale roz po zna nie te go, co się spo strze ga, do ko nu je się w mó zgu. Dla te go też wśród dzie ci, któ re nie wy ka - zu ją uszko dzeń re cep to rycz nej czę ści ana - li za to ra wzro ko we go, spo ty ka my ta kie, u któ rych wy stę pu je ob ni że nie po zio mu spo strze ga nia wzro ko we go lub prze ja wy znie kształ ceń od bie ra ne go ob ra zu. Prze ja wy ob ni że nia roz wo ju funk cji wzro - ko wych u dzie ci w wie ku sze ściu lat, któ re mo że my za ob ser wo wać pod czas pi sa nia, czy ta nia, ry so wa nia, jak rów nież w in nych przed mio tach szkol nych, są na stę pu ją ce 6 : l trud no ści w od wzo ro wy wa niu z kloc - ków we dług wzo ru, bu dow le pry mi - tyw ne ogra ni cza ją ce się do ste reo ty po - wych ukła dów, l trud no ści z ró żni co wa niem wzro ko wym ob raz ków oraz z ich za pa mię ty wa niem, l nie chęć do hi sto ry jek ob raz ko wych, ukła da nek i lo te ry jek wy ma ga ją cych kla sy fi ka cji opar tej na po do bień stwie ob raz ków, l trud no ści ro zu mie nia i wnio sko wa nia na ma te ria le ob ra zo wym, 3 Po rów naj: H. Ski biń ska, Pra ca ko rek cyj no -kom pen sa cyj na z dzieć mi z trud no ścia mi w czy ta niu i pi sa niu, Byd goszcz 1996, s Po szcze gól ne aspek ty per cep cji wzro ko wej zo sta ły zde fi nio wa ne w pod ręcz ni ku M. Fro stig, D. Hor ne, Wzo ry i ob raz ki. Pro gram roz wi ja ją cy per cep cję wzro ko wą. Po ziom wy ższy, War sza wa Po rów naj: H. Nar tow ska, Opóź nie nia i dys har mo nie w roz wo ju dziec ka, War sza wa Po rów naj: E. M. Sko rek (red.), Te ra pia pe da go gicz na, t. I, Kra ków 2007, s
3 l ni ski po ziom ry sun ku do wol ne go ry - sun ki ubo gie w szcze gó ły, w któ rych na pierw szy plan wy su wa ją się za kłó - co ne pro por cje i sto sun ki prze strzen ne, pro ble my z wy obra że niem ry so wa ne go przed mio tu, ścią ga nie po my słów od ko le gów, sto so wa nie roz wią zań naj - prost szych gra ficz nie, mo zol ne wy ko - ny wa nie ry sun ków, l kło po ty w ró żni co wa niu, za pa mię ty - wa niu i od twa rza niu fi gur geo me trycz - nych i li ter, trud no ści w od wzo ro wy - wa niu ukła dów fi gur geo me trycz nych, l wa dli we od zwier cie dla nie kształ tu li ter prze ja wia ją ce się my le niem po dob - nych li ter, ró żnią cych się drob ny mi ele - men ta mi gra ficz ny mi np. m n, l t, e c, l brak umie jęt no ści ukie run ko wa nia czę ści skła do wych li ter wzglę dem po - zio mu i pio nu, wza jem ne go po ło że nia tych czę ści, łu ków i okrę gów wy ni ka ją - cych z te go po ło że nia, l gu bie nie drob nych ele men tów i opusz - cza nie li ter lub czą stek wy ra zów, l za bu rze nia kie run ko we go aspek tu spo - strze ga nia prze ja wia ją ce się w my le niu li ter i cyfr asy me trycz nych, ró żnią cych się po ło że niem wzglę dem osi pio no wej np. p g, czy tez po zio mej np. d g, l złe roz pla no wa nie pi sa ne go tek stu lub dzia łań aryt me tycz nych w li nia tu rze i na stro nie ze szy tu, l sła ba pa mięć wzro ko wa, l zbyt dłu ga kon cen tra cja nad roz po zna - wa niem li ter i syn te zą wy ra zów unie - mo żli wia ją ca opa no wa nie tech ni ki czy ta nia i pi sa nia w prze wi dzia nym cza sie, roz wią zy wa nie za dań tek sto - wych z ma te ma ty ki, l trud no ści w kształ to wa niu się po ję cia licz by i aryt me tycz ne go my śle nia. Ja kie są me to dy ba da nia per cep cji wzro ko wej? Orien ta cyj ny po ziom roz wo ju per cep cji wzro ko wej po zwa la ją okre ślić me to dy, ta - kie jak: wy wiad, ana li za wy two rów, wy - wiad z ro dzi ca mi, pró by eks pe ry men tal ne czy te sty doj rza ło ści szkol nej. Dzię ki in for - ma cjom uzy ska nym w wy ni ku za sto so wa - nia me tod słu żą cych po zna wa niu dziec ka na uczy ciel jest w sta nie re gu lo wać wy ma ga - nia oraz za kres udzie la nej po mo cy. W przy - pad ku za uwa żo nych u sze ścio lat ków opóź - nień roz wo ju w oma wia nej sfe rze dziec ko po win no być skie ro wa ne na spe cja li stycz ne ba da nia psy cho lo gicz ne ce lem zwe ry fi ko - wa nia spo strze żeń na uczy cie la. Do oce ny per cep cji wzro ko wej słu żą na stę pu ją ce me to dy: l Wy wiad z opie ku na mi dziec ka, któ ry po wi nien do star czyć in for ma cji o chę - ci dziec ka do ry so wa nia, wie ku, w któ - rym dziec ko umia ło od two rzyć ko ło, kwa drat, umie jęt no ści ukła da nia we - dług wzo ru ukła dan ki, mo zai ki, orien - ta cji w sche ma cie cia ła i prze strze ni. l Ob ser wa cja dziec ka oce nia jąc błę dy, spo sób pra cy i trud no ści dziec ka pod - czas wy ko ny wa nia po le ceń, za baw kon struk cyj nych, dy dak tycz nych wy - ma ga ją cych re pro du ko wa nia go to wych wzo rów ma my mo żli wość wy kry cia symp to mów wska zu ją cych na ist nie nie opóź nień per cep cji wzro ko wej, mo że - my po znać dziec ko w to ku je go dzia - łal no ści w na tu ral nych sy tu acjach. Ja - sny ob raz pra wi dło wo roz wi nię te go 6-lat ka sta no wi tło, na któ rym ła two do strzec opóź nie nia roz wo jo we. l Ana li za wy two rów cen nych da nych do star cza ana li za ry sun ków, bu dow li z kloc ków za rów no we dług wzo ru, jak i do wol nych struk tur prze strzen nych. l Ba da nia te sto we i eks pe ry men ty: Od twa rza nie pro stych fi gur geo me - trycz nych sze ścio la tek po wi nien wy - ka zać się umie jęt no ścią na ry so wa nia krzy ża, szyn, re gu lar nie za okrą glo ne - go ko ła, kwa dra tu, trój ką ta, rom bu. Od wzo ro wy wa nie zło żo nych fi gur asy me trycz nych oraz cią gów ta kich sa mych fi gur, lecz ró żnie uło żo nych w prze strze ni oce na uj mo wa nia 58
4 sto sun ków prze strzen nych mie dzy spo strze ga ny mi ele men ta mi. Wy ko ny wa nie po le ceń ty pu: po każ pra we oko, wskaż ścia nę na le wo, prze - kreśl na ry sun ku pra wy gór ny róg, wskaz na ry sun ku przed mio ty znaj du - ją ce się nad sto łem, obok lam py it p. 7 Oce na roz wo ju orien ta cji w sche ma - cie wła sne go cia ła i prze strze ni. Za da nia ba da ją ce ana li zę i syn te zę wzro ko wą oraz orien ta cję w prze - strze ni z te stu B. Wil goc kiej-oko ń 8. Pró by od wzo ro wy wa nia fi gur geo - me trycz nych H. Spio ne k 9. Test L. Ben der E. Kop pitz i L. Ben - der H. San tuc ci 10. Test per cep cji wzro ko wej M. Fro sti g 11. Test ma tryc J. C. Ra ve na 12. Test ukła dan ko wy Koh sa 13. Jak wspo ma gać ana li zę i syn te zę wzro ko wą dziec ka sze ścio let nie go? Do sko na le nie per cep cji wzro ko wej sze - ścio lat ka ma na ce lu za po bie ga nie trud no - ściom w na uce czy ta nia i pi sa nia i uspraw - nia nie ty chże umie jęt no ści. W do bo rze ćwi czeń uwzględ nia my po ziom ogól ne go roz wo ju dziec ka, roz wój sfe ry emo cjo nal - no -uczu cio wej, mo ty wa cję, kon cen tra cję uwa gi, męcz li wość, po ziom zdo by tych przez dziec ko umie jęt no ści, jak rów nież sto pień ewen tu al ne go za bu rze nia funk cji wzro ko wej. Roz po czy na my od ćwi czeń ła - twiej szych (na ma te ria le ob raz ko wym), prze cho dząc stop nio wo do co raz trud niej - szych za dań (na ma te ria le geo me trycz nym, li te ro wym). Roz wój pro ce su spo strze ga nia prze bie ga od glo bal ne go i po li sen so rycz ne - go uj mo wa nia przed mio tów do spo strze ga - nia ana li tycz ne go. Okre sy przej ścio we cha - rak te ry zu ją się tym, że glo bal ne uję cie przed mio tu współ ist nie je z po ja wia ją cym się spo strze ga niem ana li tycz ny m 14. H. Nar - tow ska uwa ża, iż sty mu lu jąc roz wój pro ce - sów ana li zy i syn te zy bodź ców wzro ko - wych, dzie ci po win ny wy ko ny wać za da nia po le ga ją ce na po rów ny wa niu i od twa rza - niu zło żo nych ukła dów prze strzen nych o cha rak te rze abs trak cyj nym bądź kon kret - nych przed mio tów po wią za nych tre ścio wo. Pro po nu ję więc za ba wy i ćwi cze nia ja ko par tie re ali zo wa ne w na stę pu ją cych po so - bie eta pa ch 15 : l ca ło ścio we spo strze ga nie eks po no wa - ne go ma te ria łu kon kret ne go (ob raz ki, przed mio ty); l wy biór cze po strze ga nie ma te ria łu kon - kret ne go; l ca ło ścio we spo strze ga nie pre zen to wa - ne go ma te ria łu abs trak cyj ne go (sym - bo le gra ficz ne, fi gu ry geo me trycz ne); l ana li za i syn te za (zda nio wo -wy ra zo - wa, sy la bo wo -li te ro wa). Za ba wy i ćwi cze nia na ma te ria le ob raz ko wym: l kie ro wa nie spo strze że nia mi wzro ko - wy mi dziec ka pod czas do kład nej ob - ser wa cji bli ższe go i dal sze go oto cze nia, l roz po zna wa nie ob raz ków i ich ele men - tów (we dług pro po zy cji E. Wasz kie - wi cz 16 ) (rys. 1, 2), 7 Po rów naj: M. Bog da no wicz, Psy cho lo gia kli nicz na dziec ka w wie ku przed szkol nym, War sza wa 1985, s B. Wil goc ka -Okoń, Go to wość szkol na dzie ci sze ścio let nich, War sza wa 2003, za da nia Spio nek H., Za bu rze nia psy cho ru cho we go roz wo ju dziec ka, War sza wa 1965, ta bli ca XXI. 10 R. Zaz zo, Me to dy psy cho lo gicz ne go ba da nia dziec ka, War sza wa M. Fro stig, Test per cep cji wzro ko wej, War sza wa J. C. Ra ven, Test ma tryc. Wer sja ko lo ro wa. 13 R. Zaz zo, Me to dy psy cho lo gicz ne go ba da nia dziec ka, War sza wa E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem. Po rad nik dla na uczy cie li i ro dzi ców, War sza wa 1996, s Po rów naj: A. Fran czyk, K. Kra jew ska, Pro gram psy cho sty mu la cji dzie ci w wie ku przed szkol nym z de fi cy ta - mi i za bu rze nia mi roz wo ju, Kra ków 2002, s E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem..., op.cit., s. 29,
5 l do bie ra nie ta kich sa mych ob raz ków pa ra mi, do bie ra nie ob raz ków ró żnią - cych się, ale pa su ją cych pod ja kimś wzglę dem do sie bie (we dług pro po zy - cji E. Wasz kie wi cz 17 ) (rys. 3, 4), l od naj dy wa nie ta kich sa mych i tych sa - mych przed mio tów na ob raz kach, l po rów ny wa nie ob raz ków, od naj dy wa nie szcze gó łów ró żnią cych ob raz ki (we dług pro po zy cji E. Wasz kie wi cz 18 ) (rys. 5, 6), Rys. 1. Roz po zna wa nie ta kie go sa me go kształ tu Rys. 4. Spo strze ga nie sto sun ków prze strzen nych Rys. 2. Spo strze ga nie fi gu ry i tła Rys. 5. Znaj do wa nie ob raz ka po ło żo ne go tak sa mo jak fi gu ra wzor co wa Rys. 3. Do bie ra nie pa su ją cych do sie bie par ob raz ków Rys. 6. Do sko na le nie spo strze ga nia po ło że nia przed - mio tów w prze strze ni 17 E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem..., op.cit., s. 34, E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem..., op.cit., s. 40,
6 l wy od ręb nia nie z gru py przed mio tów te - go, któ ry nie pa su je do po zo sta łych (we - dług pro po zy cji J. Cie szyń skie j 19 ) (rys. 7), l bu do wa nie ka te go rii te ma tycz nych, (we dług pro po zy cji J. Cie szyń skie j 20 ) (rys. 8), l wska zy wa nie bra ków na ob raz ku, l roz po zna wa nie na ob raz ku miej sca, w któ rym na ry so wa ne jest to sa mo, co na po ło żo nym obok frag men cie ob raz - ka (we dług pro po zy cji E. Wasz kie - wicz) 21 (rys. 9, 10), l uzu peł nia nie se kwen cji te ma tycz nej, (we dług pro po zy cji J. Cie szyń skie j 22 ) (rys. 11), l kon ty nu owa nie se kwen cji te ma tycz nej, (we dług pro po zy cji J. Cie szyń skie j 23 ) (rys. 12), Rys. 7. Co nie pa su je do po zo sta łych przed mio tów? Rys. 9. Gdzie jest wska za ny przed miot? Rys. 10. Od szu kaj ta kie sa me czę ści Rys. 11. Wstaw bra ku ją cy ob ra zek Rys. 8. Któ re przed mio ty pa su ją do sie bie? Rys. 12. Po ukła daj ob raz ki we wska za nej ko lej no ści 19 J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja te ra peu tycz na. Sty mu la cja roz wo ju dziec ka od no wo rod ka do szó ste go ro ku ży cia, Kra ków 2007, s J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja..., op.cit., s E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem..., op.cit., s. 7, J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja..., op.cit., s J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja..., op.cit., s
7 l ukła dan ki ob raz ko we (rys. 13) po - cząt ko wo do syć du że ry sun ko we ob - raz ki o wy raź nym kon tu rze, na stęp nie bo gat sze w szcze gó ły i wy ko na ne tech ni ką fo to gra ficz ną, jak rów nież przed sta wia ją ce kra jo bra zy oraz kom - po zy cje kwia to we, sto pień trud no ści uza le żnia my rów nież od licz by czę ści i ich kształ tu, l ukła dan ki z kloc ków prze strzen nych, l hi sto ryj ki ob raz ko we (rys. 14) po - cząt ko wo dzie ci ukła da ją we wła ści wej ko lej no ści 2 ob raz ki, na stęp nie zwięk - sza my licz bę ob raz ków do 5, a zmia ny w sy tu acji przed sta wia ne są w co raz mniej wy raź ny spo sób, pro si my o opo - wie dze nie uło żo nej hi sto ryj ki i uza sad - nie nie ta kiej, a nie in nej ko lej no ści uło żo nych ob raz ków. Za ba wy i ćwi cze nia na ma te ria le geo me trycz nym: l ukła dan ki mo zai ko we po cząt ko wo bę dą to ukła dy pro ste li nio we, na stęp - nie ukła dy li ne ar ne z fi gur geo me trycz - nych jed no barw nych, gdzie wpro wa - dza my rów nież zmien ność kie run ków po ło że nia w sto sun ku do osi pio no wej bądź po zio mej. Mo że my rów nież za - pro po no wać dzie ciom od two rze nie wzo ru li nio we go dwu rzę do we go oraz ukła du kon cen trycz ne go, l ukła dan ki i bu dow le z kloc ków roz po - czy na my od wzo ru uło żo ne go przez na - uczy ciel kę, na stęp nie prze cho dzi my do wzo rów ry sun ko wych. Pro po nu je my dzieciom kloc ki ró żnią ce się kształ tem, wiel - ko ścią, stop nio wo wpro wa dza jąc kloc ki co raz bar dziej zró żni co wa ne oraz za stę pu - jąc go to wy wzór in struk cją słow ną, l roz po zna wa nie ta kie go sa me go kształ tu, (we dług pro po zy cji E. Wasz kie wi cz 24 ) (rys. 15, 16), l do bie ra nie jed na ko wych par fi gur, Rys. 13. Ułóż po ko lei ob raz ki Źródło: E. Waszkiewicz, Pracuję z sześciolatkiem, Warszawa 1996, s. 75. Rys. 14. Opo wiedz hi sto ryj kę Źródło: J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja te - ra peu tycz na. Sty mu la cja roz wo ju dziec ka od no wo rod ka do szó ste go ro ku ży cia, Kra ków 2007, s. 115 l bu do wa nie, uzu peł nia nie zbio rów pod wzglę dem kształ tu, wiel ko ści, ko lo ru, gru bo ści), l wy klu cza nie ele men tu ze zbio ru ate - ma tycz ne go, l uzu peł nia ne ele men tu w sze re gu ate - ma tycz nym (wg pro po zy cji J. Cie szyń - skie j 25 ) (rys. 17), 24 E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem..., op.cit., s. 28, J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja..., op.cit., s
8 Rys. 15. Od naj dy wa nie na ob raz ku ma łych i du żych trój ką tów Rys. 16. Do sko na le nie spo strze ga nia po ło że nia przed - mio tów w prze strze ni l uzu peł nia nie, kon ty nu owa nie se kwen - cji ate ma tycz nej (wg pro po zy cji J. Cie - szyń skie j 26 ) (rys. 18), l za pa mię ty wa nie cią gów wzo rów (we dług pro po zy cji E. Wasz kie wi cz 27 ) (rys. 19). Za ba wy i ćwi cze nia na ma te ria le li te ro wym: l roz po zna wa nie, ró żni co wa nie i na zy - wa nie pra wi dło wo na pi sa nych li ter, sy - lab, wy ra zów, do bie ran ki ob ra zo wo - -wy ra zo we, l od czy ty wa nie ze sta wów sy lab, wy ra - zów i pro stych zdań, l wy szu ki wa nie wy ra zów, sy lab, li ter se gre go wa nie ich, pod kre śle nie, za - kre śla nie w pę tel kę, ukła da nie wg po - le ceń na uczy cie la, l za pa mię ty wa nie cią gów sy lab, li ter. Za sa dy, któ rych na le ży prze strze gać pod czas pro po no wa nia dzie ciom sze ścio - let nim ćwi czeń w za kre sie wspo ma ga nia per cep cji wzro ko wej: l Wy bie ra jąc no we ćwi cze nia, trze ba pa - mię tać o funk cjach, ja kie na le ży za an - ga żo wać w wy ko ny wa nie za da nia i o trud no ściach, ja kie mo że spo tkać sze ścio la tek. Rys. 17. Uzu peł nij bra ku ją ce frag men ty Rys. 18. Wstaw bra ku ją cy ele ment Rys. 19. Na ry suj fi gu ry, któ re wi dzia łeś na kart ce l Upew nia my się, czy dziec ko zro zu mia ło in struk cję do ćwi cze nia. W przy pad ku źle wy ko na ne go za da nia nie kry ty ku je - my, sta ra my się na pro wa dzić dziec ko 26 J. Cie szyń ska, M. Ko ren do, Wcze sna in ter wen cja..., op.cit., s E. Wasz kie wicz, Pra cu ję z sze ścio lat kiem..., op.cit., s
9 Rys. 20. Ró żni co wa nie sa mo gło se k Źródło: T. Da nie le wicz, E. Han ter, A. Ko źmiń ska, J. Ma gnu - ska, Te ra pia uspo ka ja ją ca i roz wi ja ją ca dla dzie ci. Po mo ce dy - dak tycz ne do na uki czy ta nia i pi sa nia, Kiel ce 2010, s. 54 Rys. 21 Po rów ny wa nie i se gre go wa nie li te r Źródło: T. Da nie le wicz, E. Han ter, A. Ko źmiń ska, J. Ma gnu - ska, Te ra pia uspo ka ja ją ca i roz wi ja ją ca dla dzie ci. Po mo ce dy - dak tycz ne do na uki czy ta nia i pi sa nia, Kiel ce 2010, s. 108 na wła ści wą dro gę po stę po wa nia. Nie wy ko nu je my za dziec ko żad nych czyn - no ści, któ re sa mo mo że wy ko nać. l Uroz ma ica my za da nia dla dzie ci, bio - rąc pod uwa gę sto pień trud no ści, jak i struk tu rę dzia ła nia. l Je że li za da nie prze kra cza in dy wi du al ne mo żli wo ści dziec ka, na le ży roz ło żyć je na kil ka spo tkań, zmniej szyć tem po. l Sta raj my się, aby spo strze że niom wzro - ko wym to wa rzy szy ło dzia ła nie oraz mo wa. l Pa mię taj my o stwo rze niu mi łej, ser - decz nej at mos fe ry. W przy pad ku bra ku chę ci dziec ka do wy ko ny wa ne go za da - nia, nie kon cen tro wa nia się na wy ko - ny wa nym ćwi cze niu czy bra ku mo ty - wa cji su ge ru je my odło że nie pra cy na czas póź niej szy. l Ni gdy nie zo sta wia my dziec ka sa me go przy wy ko ny wa niu za dań, wpro wa - dza my ko rek tę i ukie run ko wu je my je - go dzia ła nia, nie do pusz cza jąc do utrwale nia się nie pra wi dło wych na wy ków, za wsze do pro wa dza my do wy ko na nia za da nia. Bio rąc pod uwa gę ró żno rod ność błę - dów po peł nia nych przez dzie ci w po cząt - ko wym eta pie na uki czy ta nia i pi sa nia w na stęp stwie za bu rzeń per cep cji wzro - ko wej, nie ule ga wąt pli wo ści, że ka żdy sze ścio la tek po wi nien być oto czo ny szcze gól ną opie ką w za kre sie sty mu lo wa - nia ana li za to ra wzro ko we go. Pa mię taj my, że do świad cze nia spo strze że nio we dziec - ka wpły wa ją na do sko na le nie pro ce sów ana li tycz no -syn te tycz nych w ob rę bie ko - ry mó zgo wej. W li te ra tu rze do stęp nych jest wie le ma te ria łów, któ re z pew no ścią przy czy nią się do uatrak cyj nie nia za jęć z sze ścio lat ka mi. n 64
Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!
Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B
Bardziej szczegółowoKluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!
Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B
Bardziej szczegółowoRozwiązywanie umów o pracę
Ryszard Sadlik Rozwiązywanie umów o pracę instruktaż, wzory, przykłady Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Wstęp...7 Rozdział I Wy po wie dze nie umo wy o pra cę za war tej na
Bardziej szczegółowoPRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU
PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE... Część 6, rozdział 1, punkt 4.1, str. 1 6.1.4. PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU 6.1.4.1. Usta no wie nie od ręb nej wła sno ści Z człon kiem spół dziel ni ubie ga ją
Bardziej szczegółowoPOLA ELEKTROMAGNETYCZNE
5. Pro mie nio wa nie elek tro ma gne tycz ne (PEM) nie jo ni - zu ją ce wy stę pu je w po sta ci na tu ral nej (źró dła mi są Zie - mia, Słoń ce, zja wi ska at mos fe rycz ne) oraz sztucz nej (zwią za
Bardziej szczegółowoW I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key
Master Key Zalety i korzyści Ochro na praw na klu cze sys te mo we pro du ko wa ne są wy łącz nie w fir mie WIL KA. Ponad to WIL KA chro ni je przed nie upraw nio ną pro duk cją, umiesz - cza jąc na nich
Bardziej szczegółowoRewolucja dziewczyn na informatyce
Rewolucja dziewczyn na informatyce Wro ku aka de mic kim 2017/18 od no to wa no w Pol sce naj więk szy w hi sto rii przy rost licz by stu den tek kie run ków in for ma tycz nych o 1179 w ska li kra ju
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11
SPIS TRE ŚCI WSTĘP.....................................................9 ROZ DZIAŁ I ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI.......................11 1. TEO RIE OR GA NI ZA CJI A NA UKI O ZAR ZĄ
Bardziej szczegółowoI. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE:
44 Scenariusz 10 I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: Te ma ty ka lek cji do ty czy pod r cz ni ka Wie dza o spo e czeƒ stwie, cz Êç I. Pod
Bardziej szczegółowoObcinanie gałęzi i ścinanie drzewa
Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Zasady bezpieczeństwa WAŻNE Przed użyciem piły należy uważnie przeczytać instrukcję obsługi, dołączoną do urządzenia. 1. Pi łę na le ży moc no trzy mać obiema rę ka mi.
Bardziej szczegółowoJak działa mikroskop? Konspekt lekcji
Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Zajęcia zgodne z niniejszym konspektem przeprowadzono z uczniami klasy I gimnazjum podczas Klubu Młodego Odkrywcy DawBas, działającego przy Zespole Szkół w Górsku.
Bardziej szczegółowoKonstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych
Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych BE ATA DZIE WIĘC KA Głów nym za da niem wy cho waw czo dy - dak tycz nym re ali zo wa nym przez pla - ców ki przed szkol ne jest stwo rze
Bardziej szczegółowoMontaż okna połaciowego
Montaż okna połaciowego L Okna do pod da szy do star czają na pod da sze pra wie 40% świa tła wię cej niż okna o tej sa mej po wierzch ni za mon to wa ne pio no wo. Wy bór okna za le ży od: po wierzch
Bardziej szczegółowoprzekrój prostokàtny
Szcze gól ne miej sce w wen ty la cji me cha nicz nej znaj du je wen ty - la cja o prze kro ju pro sto kąt nym. Co raz czę ściej sto so wa na i co raz czę ściej po szu ki wa na przez wy ko naw ców. Naj
Bardziej szczegółowoWpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku
DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Europejski Dzień Wiosny Eu ro pej ski Dzień Wio sny w Szko le Pod sta wo wej nr 59 im. Ja na Ma tej ki w kla sach na ucza nia zin te gro wa ne go za ini cjo wa li na uczy cie
Bardziej szczegółowo1. Zdecydowane masowanie wzdłuż ramienia: 2. Zdecydowane uciskanie całego ramienia: od nad garst ka w kie run ku ra mie nia
masazyk_layout 1 10/9/13 2:29 PM Page 1 Ćwi cze nie Spo sób wy ko na nia Ma su je te ra peu ta lub sa mo dziec ko ko lej no każ dą rę kę od od ra mie nia w kie run ku dło ni po stro nie ze wnętrz nej ra
Bardziej szczegółowoFASADY FOTOWOLTAICZNE
JANUSZ MARCHWIŃSKI FASADY FOTOWOLTAICZNE TECHNOLOGIA PV W ARCHITEKTURZE WARSZAWA 2012 SPIS TREŚCI WSTĘP...........................................................7 1. Przedmiot, uzasadnienie i cel pracy....................................7
Bardziej szczegółowoKonstrukcja szkieletowa
Obudowa wanny Obudowę wanny mocuje się na konstrukcji szkieletowej zbudowanej z listewek o grubości 40 x 40 mm, rozstawionej wzdłuż boków wanny i przymocowanej do ściany. NARZĘDZIA poziomnica wyrzynarka
Bardziej szczegółowoOpis tech nicz ny. Prze zna cze nie
Nie jed no krot nie chęć po sia da nia ko min ka w dom ku let ni sko wym wy mu sza zna le zie nie ta kie go roz wią za nia, aby by ło spraw ne i bez piecz - ne, a jak to uczy nić je śli w samym dom ku
Bardziej szczegółowodr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem
dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem War sza wa 2010 Pro jekt okład ki Do ro ta Za jąc Zdję cie na okład ce Wojciech Sternak Opra co wa nie re dak cyj ne Iza bel la Skrzecz Re dak cja
Bardziej szczegółowoNa jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni?
2 Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? biuletyn informacyjny dotyczący ochrony praw pracowników USTA WA z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze
Bardziej szczegółowoFotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej
aparatura i technika Dr n. farm. Sławomir Wilczyński Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego z OML w Sosnowcu, SUM w Katowicach Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. fiz. Barbara Pilawa
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA
Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Instrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut 1. Spraw dê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (zadania
Bardziej szczegółowoOpakowania na materiały niebezpieczne
Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Opakowania na materiały 208 GGVS Opakowania na materiały 209 Opakowania na materiały Cer ty fi ko wa ne po jem ni ki Utz jest pro du cen tem sze ro kiej ga my opa ko
Bardziej szczegółowoLiturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ
Msza święta Liturgia eucharystyczna # Modlitwa nad darami " # # K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. lub... Któ
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z PERNEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież uznać od po wie dzi
Bardziej szczegółowoLiturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ
Msza święta Liturgia eucharystyczna K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. Modlitwa nad darami... Któ - ry ży - e
Bardziej szczegółowoNa uczy ciel jest oso bą wspo ma ga ją cą,
DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Ratujmy kasztanowce Metoda projektu Istota metody projektów polega na tym, że grupa osób uczących się samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, a następnie
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI
Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I LISTOPAD 2010 Instrukcja dla zdającego Czas pracy 120 minut 1. Sprawdź, czy ar kusz eg za mi
Bardziej szczegółowoJak wspierać sprawność manualną na starcie szkolnym?
Jak wspierać sprawność manualną na starcie szkolnym? Sprawność manualna sześciolatka to zagadnienie, któremu należy poświęcić wiele miejsca i uwagi, ponieważ odgrywa ogromną rolę w procesie nauki pisania.
Bardziej szczegółowow umowach dotyczących
Niezbędne postanowienia w umowach dotyczących utworów audiowizualnych Produkcja utworu audiowizualnego wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych i organizacyjnych, ale również współpracy wielu podmiotów
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do
Bardziej szczegółowoŚcianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym
Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym szpachelka (15 cm) NARZĘDZIA piła długa linijka drobnoziarnisty papier ścierny nóż z wymiennym ostrzem kuweta na zaprawę kuweta na klej
Bardziej szczegółowoMetoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so -
Metoda projekt w badawczych Me to da pro jek t w jest spo so bem wspie ra nia ak tyw ne go za an ga o wa nia i ce lo we go ucze nia siê oraz roz wo ju in te lek tu al ne go, a dla nie kt rych na uczy cie
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od.
Bardziej szczegółowoGwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia
Gwarantowana Renta Kapitałowa Ogólne warunki ubezpieczenia OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA GWARANTOWANEJ RENTY KAPITAŁOWEJ GRK/R/4/2007 1. DE FI NI CJE Ile kroć w ni niej szych ogól nych wa run kach
Bardziej szczegółowoDoskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach
BAR BA RA WOY NA ROW SKA, MA RIA SO KO OW SKA, MAG DA LE NA WOY NA ROW SKA -SO DAN Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach W nowej podstawie programowej kszta³cenia
Bardziej szczegółowo250 pytań rekrutacyjnych
250 pytań rekrutacyjnych które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi 250 pytań rekrutacyjnych, które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi Autorzy Katarzyna Chudzińska dyrektor zarządzający zasobami ludzkimi
Bardziej szczegółowoUkładanie wykładzin podłogowych
Układanie wykładzin podłogowych Sposoby układania Sposób układania Układanie swobodne Zastosowanie Zalety Wady W małych pomieszczeniach, tam gdzie wystarcza jeden arkusz lub rzadko odwiedzanych Szybkie
Bardziej szczegółowoWy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny
Ogól ne za sa dy za miesz cza nia ogło szeń wy mia ro wych i re klam w Par kie cie i je go do dat kach oraz wkład ko wa nia I. PO STA NO WIE NIA OGÓL NE 1 Ile kroć w ni niej szych za sa dach ogól nych
Bardziej szczegółowoOgólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki
Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych Ubezpieczenie Składki OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA SKŁAD KI US/J/3/2007 Ni niej sze ogól ne wa run ki ubez pie cze nia sto su je się wy
Bardziej szczegółowoRozdział 4. Blokada nadgarstka PODSTAWY WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
Rozdział Blokada nadgarstka PODSTAWY Blo ka da nad garst ka po le ga na znie czu le niu trzech ner wów: pro mie nio we go, po środ ko we go oraz łok cio we go. 1. Nerw łok cio wy ma ga łąz kę czu cio wą
Bardziej szczegółowoPierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku
Mi chał Gra bia, Grze gorz So ko łow ski, Piotr Ho łu bo wicz In sty tut Lo gi sty ki i Ma ga zy no wa nia GS1 Polska Pierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku Śle dząc
Bardziej szczegółowoIzabela Mańkowska Małgorzata Rożyńska. Ortograffiti Z BRATKIEM PROGRAM. G d y n i a
Izabela Mańkowska Małgorzata Rożyńska Ortograffiti Z BRATKIEM PROGRAM G d y n i a 2 0 1 1 Spis tre ści Wstęp... 3 I. Za ło że nia i ce le pro gra mu ORTOGRAFFITI z Brat kiem kla sa dru ga... 4 II. Or ga
Bardziej szczegółowoNowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów
Wojciech Świątek Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Praktyczne wskazówki dla specjalistów ds. ochrony środowiska Ochrona środowiska VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp.
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych
Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Śmierci lub Kalectwa
Bardziej szczegółowoDość powszechnym staje się określenie, iż kłopoty z koncentracją
2 Doświadczenia i projekty Aneta Ratajek Dolnośląska Szkoła Wyższa Wrocław Zaburzenia w koncentracji a ryzyko dysleksji Dość powszechnym staje się określenie, iż kłopoty z koncentracją uwagi u dzieci są
Bardziej szczegółowoAspek ty or ga ni za cyj no -tech no lo gicz ne wy bra nych sys te mów kom ple ta cji
Mi ro sław No wak, Ja cek Za jąc In sty tut Lo gi sty ki i Ma ga zy no wa nia Aspek ty or ga ni za cyj no -tech no lo gicz ne wy bra nych sys te mów kom ple ta cji Wy daj ność sys te mów dys try bu cji
Bardziej szczegółowoJUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe
JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania
Bardziej szczegółowo3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej
3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej Te mat: Pod sta wo we ćwiczenia gimnastyczne Zbiór ka, przy wi ta nie, po da nie te ma tu i celów zajęć. Za po znanie dzieci z za sa da mi bez
Bardziej szczegółowoSze ścio la tek w szko le
TEORETYCZNE PODSTAWY EDUKACJI Sze ścio la tek w szko le Kon cep cja wdra Ŝa nej re for my pro gra mo wej trak tu je kształ ce nie ogól ne ja ko fun da ment do dal sze go wszechstronnego roz wo ju dziec
Bardziej szczegółowoo przetargach nieograniczonych na sprzedaż zespołów składników majątku Stoczni Gdynia SA
w po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w STOCZ NI GDYNIA S.A., pro wa dzo nym na pod sta wie prze pi sów usta wy z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze gól
Bardziej szczegółowoSztuka i komputer. Fotografia opracowana w kom pu te ro wym pro gra mie gra ficz nym.
Sztuka i komputer Jak już wie cie, za po mo cą kom pu te ro wych pro gra mów gra ficz nych moż na wy ko ny wać róż ne dzie ła pla stycz ne, czy li two rzyć gra fi kę kom pu te ro wą. Ta ki ob raz moż na
Bardziej szczegółowoNie pod le głość Li twy w 1990 r. sta ła się
ZE ŚWIATA Wspieranie rozwoju dziecka na Litwie Na świe cie za uwa ża się wy raź ną ten den cję do wspie ra nia roz wo ju dziec ka. Uza leż nio ne jest to jed nak od tra dy cji edu ka cyj nych, kul tu ro
Bardziej szczegółowoRe no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry
Tomasz LATAWIEC członek SIDiR Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry pod ziem nej miesz czą się w sze ro ko ro zu mia nej dzie - dzi nie in ży nie rii sa ni tar nej i ochro nie śro
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież
Bardziej szczegółowoJaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim
Jaki podatek zapłaci twórca? Zbliża się czas rozliczenia z fiskusem. Wielu twórcom rozliczenia podatkowe mogą nastręczać trudności, zwłaszcza, gdy prowadzą kilka rodzajów działalności, albo osiągają przychody
Bardziej szczegółowoTypowe błędy popełnione na maturze z chemii w roku 2006
Typowe błędy popełnione na maturze z chemii w roku 2006 Po dob nie jak w ro ku po przed nim, tak i w tym pra gnę przed sta wić ty po we błę dy ma tu rzy stów po peł nio ne pod czas roz wią zy wa nia za
Bardziej szczegółowoUczeƒ z dysleksjà w domu
Marta Bogdanowicz Anna Adryjanek Ma gorzata Ro yƒska Uczeƒ z dysleksjà w domu Poradnik nie tylko dla rodziców G d y n i a 2 0 1 0 Re cenzja merytoryczna: dr hab. Gra yna Krasowicz-Kupis, prof. UMCS Re
Bardziej szczegółowoJak wspomagać rozwój motoryczny dziecka sześcioletniego?
Jak wspomagać rozwój motoryczny dziecka sześcioletniego? O rozwoju motorycznym decydują czynniki wrodzone i środowiskowe. Opóźnienia w rozwoju motorycznym bardzo często wskazują na opóźnienia rozwoju poznawczego,
Bardziej szczegółowoMarek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM. G d y n i a 2 0 0 9
Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM G d y n i a 2 0 0 9 Program nauczania do nowej podstawy programowej (Rozporzàdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23.2.2008 r.) skonsultowany
Bardziej szczegółowoul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011: :34 Strona 1
ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 1 ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 2 Przydatne pojęcia Czas pra cy to czas, w któ rym po zo sta jesz w dys - pozycji
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Geografia Poziom rozszerzony
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne
Bardziej szczegółowoKoncepcje i strategie logistyczne
Ewa Ku liń ska 1 Agniesz ka Do rn fel d 2 Za rzą dza nie ry zy kiem pro ce sów lo gi stycz nych - studium przypadku 3 Przed mio tem pu bli ka cji jest oce na ry - zy ka to wa rzy szą ce go re ali za cji
Bardziej szczegółowoUkładanie paneli z PCV
Układanie paneli z PCV Wybór paneli 1. Panele z PVC są produktem gotowym do użytku. Można kłaść je we wszystkich rodzajach pomieszczeń. Szczególnie dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach wilgotnych (łazienki,
Bardziej szczegółowoElżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki
Elżbieta Judasz Prawo pra cy pierwsze kroki War sza wa 2012 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki www.jsphoto.eu Opra co wa nie re dak cyj ne Izabella Skrzecz Opra co wa nie ty po gra ficz ne
Bardziej szczegółowoTerminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Ogólne warunki dodatkowego ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego i całkowitego inwalidztwa w wyniku nieszczęśliwego wypadku Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego
Bardziej szczegółowoSTA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE
Statut Zwi zku Kynologicznego w Polsce 2/ 1 STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Roz dzia³ I Po sta no wie nia og l ne 1 Sto wa rzy sze nie no si na zw Zwi zek Ky no lo gicz ny w Pol sceµ zwa ny
Bardziej szczegółowo3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej
3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej Te mat: Ćwi cze nia na to rze prze szkód wrot ki, ro we ry, kół ka hu la - ho op, słup ki, ła wecz ki, rów no waż nia Zbiór ka na
Bardziej szczegółowoŚrod ka mi ochro ny indywidualnej wska za ny mi w oce nie ry zy ka za wo do we go przy ob słu dze LPG są także: oku
BHP NA STACJACH LPG Pra cow nik, przy stę pu jąc do pra cy na sta no wi sku ope ra to ra LPG po wi nien za po znać się z oce ną ry zy - ka za wo do we go dla je go sta no wi ska oraz sto so wać odzież
Bardziej szczegółowoWilno: magia historii
Wilno: magia historii Są miejsca magiczne na ziemi, ale drugiego takiego jak Wilno nie ma JAROSŁAW DUMANOWSKI Wil no by ło i jest mia stem ma gicz - nym, nie zwy kle waż nym dla wszyst kich za miesz ku
Bardziej szczegółowoSPIS TREЊCI ZIELONE ЊWIATЈO DLA SZEЊCIOLATKA. 35 Urszula Nadolna Ile nуg ma stonoga? 38 Anna Pawіowska-Niedbaіa. 44 Beata Szurowska Ptaszki na topoli
82010300905005 SPIS TREЊCI PEDAGOGIKA l PSYCHOLOGIA l ORGANIZACJA 5 Iwona Samborska Komercjalizacja dzieciсstwa ZIELONE ЊWIATЈO DLA SZEЊCIOLATKA 35 Urszula Nadolna Ile nуg ma stonoga? KSZTAЈCENIE I DOSKONALENIE
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież
Bardziej szczegółowoBudowa i zasada działania. Budowa. instrukcja obsługi grupy pompowej. powrót GW 1/2. zasilanie GW 1/2
instrukcja obsługi grupy pompowej Rys. 1. Budowa grupy pompowej powrót 2 3 GW 1/2 6 7 1 zasilanie 4 GW 1/2 1. zawór termostatyczny ZT 2. zawór regulacyjny ZR 3. zawór odcinający G1" belki zasilającej 4.
Bardziej szczegółowoZa sto so wa nie ana li zy ABC/XYZ w przed się bior stwie prze twór stwa mle ka stu dium przy pad ku
Jo an na Ba ra n 1 Szko ła Głów na Go spo dar stwa Wiej skie go w War sza wie To masz Cho mic ki 2 Za sto so wa nie ana li zy ABC/XYZ w przed się bior stwie prze twór stwa mle ka stu dium przy pad ku Po
Bardziej szczegółowoOtwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia:
20 Wspólny Język 2010 Wspólny J zyk 2010 Standard Otwar cie Zna cze nie Otwar cie ma na stę pu ją ce zna cze nia: A) 5 kar w si le 12 17, B) układ 4441 z czwór ką ka ro w si le 12 17, C) układ 4 ka ra,
Bardziej szczegółowoza ba wy i gry te re no we w edu ka cji wcze snosz kol nej
za ba wy i gry te re no we w edu ka cji wcze snosz kol nej Kształcenie na etapie edukacji wczesnoszkolnej ma charakter edukacji zintegrowanej. Jest łagodnym przejściem od wychowania przedszkolnego do edukacji
Bardziej szczegółowoOgólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych
Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Szanowni Państwo, Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zamieściliśmy
Bardziej szczegółowoMedyczny laser CO2. C jaki aparat jest optymalny dla lekarza medycyny estetycznej/dermatologa?
1 3aparatura i technika Dr n. farm. S 0 0awomir Wilczy Ґski Katedra i Zak 0 0ad Podstawowych Nauk Biomedycznych, Wydzia 0 0 Farmaceutyczny z OML w Sosnowcu 0 1l 0 2skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Bardziej szczegółowoOkre ślić cel ho dow la ny dla wła sne go sta da
postęp hodowlany Ka mil Siat ka Ma zo wiec kie Cen trum Ho dow li i Roz ro du Zwie rząt Sp. z o.o. w Ło wi czu Okre ślić cel ho dow la ny dla wła sne go sta da Ho dow la to skom pli ko wa ny, dłu go trwa
Bardziej szczegółowowww.nie bo na zie mi.pl
Nie bo Na Zie mi www.nie bo na zie mi.pl Kon rad Mi lew ski Wszel kie pra wa za strze żo ne. Nie au to ry zo wa ne roz po wszech nia nie ca ło ści lub frag men tu ni niej szej pu bli ka cji w ja kiej kol
Bardziej szczegółowoRo la trans por tu ko le jo we go w ryn ku prze wo zu sa mo cho dów
Mi ro sław An to no wicz, Hen ryk Zie la skie wicz Ro la trans por tu ko le jo we go w ryn ku prze wo zu sa mo cho dów Bran ża au to mo ti ve wy ko rzy stu je no wo cze sne roz wią za nia lo gi stycz ne,
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej. Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010
Rada Unii Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010 1 Autorzy: Aleksander Parzych, Aureliusz Wlaź Projekt graficzny serii: Techna Studio www.techna.pl Zdjęcia na okładce i w tekście: The Audiovisual
Bardziej szczegółowo1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele
1 3Przyj 0 1cie W E S E L N E 58 magazyn wesele 1 3 Tortowy zawr t g 0 0owy C o fantazjach w 0 2wiecie s 0 0odko 0 2ci C u kier ni czy 0 2wiat roz wi ja si 0 1 w b 0 0y ska wicz - nym tem pie, ofe ru j
Bardziej szczegółowoSkąd się bie rze si ła drę czy cie li?
Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Drę czy ciel nie jest ani ta ki zły, ani ta ki sil ny, na ja kie go wy glą da. Sam, bez po mo cy dzie ci, drę czy ciel jest ni kim. q Si ła drę czy cie la bie rze
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 43 Metody nauczania języka obcego. * Izabela Kabzińska. 50 Maski karnawałowe. * Joanna Syndoman. 52 Wyprawa naukowa, od której boli głowa
82020300901001 SPIS TREŚCI 4 Od Re dak cji TEORETYCZNE PODSTAWY EDUKACJI 5 Wychowanie estetyczne w szkole * Agnieszka Konarczak-Stachowiak 10 Dziecko a edukacja muzyczna * Katarzyna Wojciechowska 43 Metody
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.
Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................
Bardziej szczegółowoOpis techniczny Przeznaczenie Instrukcja montażu
Sys tem ko mi no wy HY BRY DA IZO to re wo lu cyj ne roz wią za nie w tech ni ce ko mi no wej i ab so lut nie no wy pro dukt fir my Spi ro flex. Wie lo let nie do świad cze nie po zwo li ło nam na stwo
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.
Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................
Bardziej szczegółowoLublin moje miasto. (hi sto ria, kul tu ra, go spo dar ka i spo łe czeń stwo) Pro po zy cja pro jek tu in ter dy scy pli nar ne go
Lublin moje miasto Forum edukacyjne (hi sto ria, kul tu ra, go spo dar ka i spo łe czeń stwo) Pro po zy cja pro jek tu in ter dy scy pli nar ne go Ome to dzie pro jek tu sły szał chy ba każ dy z nas. Wie
Bardziej szczegółowoKontrola inbredu. hodowla NEGATYWNE SKUTKI INBREDU DEPRESJA INBREDOWA
hodowla Ka mil Siat ka Ma zo wiec kie Cen trum Ho dow li i Roz ro du Zwie rząt Sp. z o.o. w Ło wi czu Kontrola inbredu Terminem inbred, chów wsobny albo kojarzenie krewniacze określa się kojarzenia spokrewnionych
Bardziej szczegółowoŚwiat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon -
1 Plan wy ni ko wy Pol ska we współ - cze snym świe cie NA TO od zim nej woj ny do współ - ist nie nia In te gra cja eu ro - pej ska Pol ska w sys te - mie po li tycz nym i go spo dar czym Świat współczesny
Bardziej szczegółowoPostępowanie z bielizną i odpadami w gabinetach medycyny estetycznej oraz obiektach sektora beauty
higiena pracy mgr inż. Dominika Gacka, mgr Dorota Wodzisławska-Czapla Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach Postępowanie z bielizną i odpadami w gabinetach medycyny estetycznej oraz
Bardziej szczegółowopotrzebna jest wiedza o umyśle?
Dlaczego przedszkolakom potrzebna jest wiedza o umyśle? MAR TA BIA ŁEC KA -PI KUL, AR KA DIUSZ BIA ŁEK Gdy na zy wa my dziec ko ma łym psy cho lo - giem i mó wi my, że ma na iw ną wie dzę o umy śle, czy
Bardziej szczegółowoOGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w
OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w I. DEKLARACJA WYDAWCY II. OKREعLENIA Ago ra SA, wy daw ca Ga ze ty Wy bor czej wiad czy kom plek so wà usùu gو Ne kro lo gi, po le ga jà cà na za miesz cza niu ne
Bardziej szczegółowoUmowy o pracę
www.pip.gov.pl Kilka słów o umowie o pracę Przez za war cie umo wy o pra cę pra cow nik zo bo wią - zu je się do wy ko ny wa nia pra cy okre ślo ne go ro dza ju na rzecz pra co daw cy i pod je go kie row
Bardziej szczegółowoDostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy
Stanisław Staszewski Dostosuj swój zakład do obowiązującego prawa pracy Lista kontrolna z komentarzem, materiał pomocniczy dla pracodawców Warszawa 2010 Lista kontrolna z komentarzem Sta ni sław Sta szew
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 46 Wybrane problemy dojrzałości szkolnej. * Wojciech Brejnak. 52 Atmosfera w klasie czynnik ważny czy też nie * Ewa Zagórska
82020300905005 SPIS TREŚCI 4 Od Re dak cji TEORETYCZNE PODSTAWY EDUKACJI 5 Optymalizacja systemu edukacji wczesnoszkolnej (część II) * Gabriela Kapica 10 Szkoła wiejska w środowisku * Jolanta Junkiert
Bardziej szczegółowo