DZIAŁ muzykowania zespołowego

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA DZIAŁ muzykowania zespołowego OPRACOWANIE: BARTOSZ PIEKARSKI KLARNET Nr 21/2013 zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu r.

2 Spis treści 1. Wstęp... str Ogólne cele edukacyjne... str Szczegółowe cele edukacyjne... str Materiał nauczania: 4.1. Treści nauczania... str Repertuar... str Proponowana literatura... str Formy sprawdzania osiągnięć ucznia... str Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego... str Komentarz do realizacji programu nauczania: 5.1. Ogólna koncepcja programu nauczania... str Wskazówki metodyczne... str Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania... str S trona

3 1. Wstęp Niniejszy program został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 70), a także Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 69) oraz Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 roku w sprawie dopuszczenia do użytku w szkołach artystycznych programów oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników dla szkół artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 52 poz. 268). Autor: Bartosz Piekarski Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Krzysztofa Komedy w Lubaczowie Etap edukacyjny: Szkoła Muzyczna I stopnia Przedmiot: Klarnet 2 S trona

4 2. Ogólne cele edukacyjne: Zainteresowanie ucznia i rozbudzanie zamiłowania do muzyki. Rozwijanie uzdolnień muzycznych w sposób dostosowany do jego wieku i predyspozycji. Kształtowanie osobowości ucznia. Rozwijanie muzykalności. Rozwijanie umiejętności muzykowanie zespołowego, współpracy z rówieśnikami. Rozwijanie umiejętności interpretacyjnych.. Rozwijanie umiejętności naturalnej potrzeby ekspresji twórczej ucznia i kształcenie wyobraźni artystycznej. Przygotowywanie ucznia do publicznych występów estradowych, zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w życiu muzycznym. Kształtowanie wrażliwości estetycznej i poczucia piękna. 3 S trona

5 3. Szczegółowe cele edukacyjne Znajomość podstawowych wiadomości z historii instrumentu i umiejętności nazywania poszczególnych części klarnetu, składania i rozkładania instrumentu oraz podstaw jego konserwacji, czyszczenia i użytkowania. Znajomość zasad higieny. Umiejętność samodzielnego strojenia instrumentu. Opanowanie prawidłowej postawy, właściwego trzymania klarnetu, ułożenia rąk i palców. Umiejętność prawidłowego zadęcia, swobodnego posługiwania się aparatem oddechowym z uwzględnieniem znaczenia artykulacyjnego narządów jamy ustnej, warg i mięśni twarzy. Opanowanie podstaw techniki gry z uwzględnieniem umiejętności gry długich dźwięków, osiągnięcia podstawowego stopnia biegłości palcowej, stopniowego opanowania gry w poszczególnych rejestrach oraz opanowania umiejętności korekty intonacji. Umiejętność frazowania i operowania podstawowymi sposobami artykulacji. Zgodna z zapisem realizacja metrorytmiki, agogiki i dynamiki. Interpretowanie utworu zgodnie z jego budowa formalną. Znajomość notacji oraz umiejętność samodzielnego i bezbłędnego odczytywania tekstu nutowego. Umiejętność prawidłowego grania a vista łatwych utworów w wolnym tempie z uwzględnieniem precyzji rytmicznej. Umiejętność samodzielnego opracowania łatwego utworu pod względem techniczno-wykonawczym (palcowanie, oddechy, frazowanie, dynamika, interpretacja). Umiejętność samodzielnej pracy nad utworem. Umiejętność świadomego ćwiczenia i korekty własnych błędów. Umiejętność koncentrowania się i pokonywania tremy podczas wykonywania utworu. Posługiwanie się różnymi formami zapamiętywania. Przyswojenie podstawowych elementów obycia estradowego. Umiejętność dokonywania właściwej samooceny wykonania utworu. Umiejętność gry pod kierunkiem nauczyciela w prostych formach muzykowania zespołowego ( unisono, klarnetowe zespoły kameralne, gra z akompaniamentem). Opanowanie literatury klarnetowej w następującym zakresie: etiudy o zróżnicowanej problematyce technicznej, utwory na klarnet z akompaniamentem (od klasycyzmu do XX wieku), forma cykliczna (do wyboru całość lub część: sonatiny, wariacji, koncertu), miniatury, utwory kameralne (duet, trio) Umiejętność poprawnego wykonania dwóch etiud o zróżnicowanej problematyce technicznej, jednego utworu solowego z akompaniamentem. Umiejętność czerpania wiedzy o muzyce klarnetowej, sprzęcie, akcesoriach, konkursach, seminariach, kursach. Wymiana doświadczeń, porad, materiałów szkoleniowych z innymi uczniami czy pedagogami na forach internetowych. Przygotowanie do kształcenia w szkole muzycznej II stopnia 4 S trona

6 4. Materiał nauczania 4.1 Treści nauczania: Klasa III Zasady prawidłowego aparatu gry (postawa, ułożenie rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku, oddech, podparcie dźwięku, intonacja, barwa dźwięku). Elementy techniki gry: (rozwijanie umiejętności czytania zapisu muzycznego w tym a vista, wybrane rodzaje artykulacji, rozwijanie biegłości palców, prawidłowe operowanie oddechem, precyzja rytmiczna. Elementy interpretacji: (różnicowanie dynamiki, rozwijanie wrażliwości na jakość dźwięku, intonację, frazowanie, realizacja oznaczeń wykonawczych, agogicznych, interpretacja zgodnie z budową formalną i charakterystyką stylu). Zasady notacji właściwej dla klarnetu. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad prostymi utworami w zakresie prawidłowego odczytania tekstu nutowego, ćwiczenia i korygowania błędów.. Klasa IV Aparat gry (postawa, ułożenie rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku, oddech, podparcie dźwięku, intonacja, barwa dźwięku). Rozwijanie umiejętności czytania zapisu muzycznego w tym a vista, wybrane rodzaje artykulacji, rozwijanie biegłości palców, prawidłowe operowanie oddechem, precyzja rytmiczna. Interpretacja (różnicowanie dynamiki, rozwijanie wrażliwości na jakość dźwięku, intonację, frazowanie, realizacja oznaczeń wykonawczych, agogicznych, interpretacja zgodnie z budową formalną i charakterystyką stylu). Przygotowanie do samodzielnej pracy nad prostymi utworami w zakresie prawidłowego odczytania tekstu nutowego, jego interpretacji oraz ćwiczenia i korygowania błędów. Przygotowanie do występów estradowych z uwzględnieniem technik pamięciowego opanowania utworu, koncentracji, pokonywania tremy oraz właściwego zachowania na scenie. Publikacje dotyczące klarnetu dostępne w literaturze 5 S trona

7 4.2 Repertuar Program nauczania - DZIAŁ muzykowania zespołowego - KLARNET KLASA III gamy i pasaże majorowe i minorowe do 4 znaków przykluczowych, w skali do e 3, legato, non legato i staccato z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych z pamięci, gama chromatyczna w skali e - e 3 etiudy o różnych problemach technicznych min. 5 w semestrze utwory z akompaniamentem od klasycyzmu do XXI wieku 2 w semestrze KLASA IV gamy i pasaże majorowe i minorowe do 5 znaków przykluczowych, w skali do g 3, legato, non legato i staccato z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych z pamięci, gama chromatyczna w skali e - e 3. etiudy o różnych problemach technicznych 5 w semestrze utwory solowe z akompaniamentem od klasycyzmu do XXI w 1 w semestrze utwór cykliczny część lub całość sonata, sonatina lub koncert 6 S trona

8 4.3 Proponowana literatura KLASA III Szkoły i Etiudy B. Zakostlecky: Skola hry na klarinet, cz. I, Editio Supraphon, Praha. T. Hejda: Szkoła na klarnet, cz. I, PWM E. Koch: Schule für Klarinette, cz. I, Liepzig Bogdan Jaskrowski: Etiudy dla początkujących, wyd. Impresariat Artystyczny La Passione F. Demnitz: Elemantarschule für Klarinette, C. F. Peters, Frankfurt, Leipzig, London, New York H. Klose: Methode complete de clarinette, A. Leduc, Paris H. Lange: Schule für Klarinette, Hofmeister Frankfurt a/m. V. Getman: Azbuka klarnetista, Sovetsky Kompozitor Publishers, Moskwa. Presmann: Wybrane etiudy i fragmenty orkiestrowe, z. I, Muzyka, Moskwa. L. Kurkiewicz: Wybór etiud i ćwiczeń, z. I i II. PWM. J. Lancelot: Quinze Etudes Musicales Transatlantiques, Paris. E. Przybyła: 22 Etiudy, PWM. O. Langey: Practical Tutor, Boosey and Hawkes. R. Reski: Klarinettenetüden I, VEB Deutcher Verlag für Musik, Leipzig. U. Delecluse: Vingt Etudes Faciles, A. Leduc, Paris. M. Łandier, N. Kiriuchin: Etiudy i piesy, Muzyka, Moskwa. R. Kietzer: szkoła, op. 79, T. III No 33, W. Zimmermann, Leipzig. Inne pozycje literatury o podobnej tematyce i stopniu trudności Utwory solowe z towarzyszeniem fortepianu: F. Klüger, R. Reski: Spielbuch für Klarinette und Klavier, VEB Deutcher Verlag für Musik, Leipzig. P. Weston: Third Clarinet Album, Schott. Londyn. Wyczyński: Łatwe utwory, PWM. Chrestomatija, opr. W. Błok, I. Mozgowienko, Muzyka, Moskwa. W. A. Mozart: Sonatina, opr. Kuszning Nagy, EMB, Budapest. P. Kalman: Album II, Universal Klarinetten, Universal Edition, Wien. M. Ładiner, N. Kiriuchin: Etiudy i piesy, Muzyka, Moskwa. Perier: Le Huron romance (Gretry), A. Leduc, Paris. Dolezal: Elementarni skola hry na klarinet, Panton, Praha. V. Getman: Azbuka klarnetista, Sovetsky Kompozitor Publishers, Moskwa. Bakłanowa: Acht leichte Stücke für Klarinette und Klavier, opr. A. Stark, Hofmeister Musikverlag, Leipzig. G. Donizetti: Concertino, Edition Eulenburg GmbH Adliswil, Zürich. H. Ferguson: Four Short Pieces, Boosey and Hawkes, Londoyn. Cz. Grudziński: Wariacje, PWM. S. Lachowska: Sonatina, opr. I. Wyczyński, PWM. P. Rytel: Romans, op. 26, PWM. V. Tucek: Koncert B-dur, Panton, Praha. 7 S trona

9 Bärmann: 24 Etiudy z fortepiaem /wybór z cz. II Szkoły op. 63/. R. Arnell: Eight Clarinet Pieces, Edition Peters, Londyn. Inne pozycje literatury o podobnej tematyce i stopniu trudności KLASA IV Szkoły i Etiudy B. Zakostlecky: Skola hry na klarinet, cz. I, Editio Supraphon, Praha. T. Hejda: Szkoła na klarnet, cz. I, PWM E. Koch: Schule für Klarinette, cz. I, Liepzig Bogdan Jaskrowski: Etiudy dla początkujących, wyd. Impresariat Artystyczny La Passione F. Demnitz: Elemantarschule für Klarinette, C. F. Peters, Frankfurt, Leipzig, London, New York H. Klose: Methode complete de clarinette, A. Leduc, Paris H. Lange: Schule für Klarinette, Hofmeister Frankfurt a/m. V. Getman: Azbuka klarnetista, Sovetsky Kompozitor Publishers, Moskwa. Presmann: Wybrane etiudy i fragmenty orkiestrowe, z. I, Muzyka, Moskwa. L. Kurkiewicz: Wybór etiud i ćwiczeń, z. I i II. PWM. J. Lancelot: Quinze Etudes Musicales Transatlantiques, Paris. E. Przybyła: 22 Etiudy, PWM. O. Langey: Practical Tutor, Boosey and Hawkes. R. Reski: Klarinettenetüden I, VEB Deutcher Verlag für Musik, Leipzig. U. Delecluse: Vingt Etudes Faciles, A. Leduc, Paris. M. Łandier, N. Kiriuchin: Etiudy i piesy, Muzyka, Moskwa. R. Kietzer: szkoła, op. 79, T. III No 33, W. Zimmermann, Leipzig. Inne pozycje literatury o podobnej tematyce i stopniu trudności Utwory solowe z towarzyszeniem fortepianu: F. Klüger, R. Reski: Spielbuch für Klarinette und Klavier, VEB Deutcher Verlag für Musik, Leipzig. P. Weston: Third Clarinet Album, Schott. Londyn. Wyczyński: Łatwe utwory, PWM. Chrestomatija, opr. W. Błok, I. Mozgowienko, Muzyka, Moskwa. W. A. Mozart: Sonatina, opr. Kuszning Nagy, EMB, Budapest. P. Kalman: Album II, Universal Klarinetten, Universal Edition, Wien. M. Ładiner, N. Kiriuchin: Etiudy i piesy, Muzyka, Moskwa. Perier: Le Huron romance (Gretry), A. Leduc, Paris. Dolezal: Elementarni skola hry na klarinet, Panton, Praha. V. Getman: Azbuka klarnetista, Sovetsky Kompozitor Publishers, Moskwa. Bakłanowa: Acht leichte Stücke für Klarinette und Klavier, opr. A. Stark, Hofmeister Musikverlag, Leipzig. Dimler: Koncert B-dur, opr. Balassa, Editio Musica, Budapest. G. Donizetti: Concertino, Edition Eulenburg GmbH Adliswil, Zürich. H. Ferguson: Four Short Pieces, Boosey and Hawkes, Londoyn. Debussy: Mały murzynek, opr. Nagy, Editio Musica, Budapest. 8 S trona

10 Cz. Grudziński: Wariacje, PWM. S. Lachowska: Sonatina, opr. I. Wyczyński, PWM. P. Rytel: Romans, op. 26, PWM. V. Tucek: Koncert B-dur, Panton, Praha. Bärmann: 24 Etiudy z fortepiaem /wybór z cz. II Szkoły op. 63/. R. Arnell: Eight Clarinet Pieces, Edition Peters, Londyn. M. Niziurski: Suita dziecięca, PWM. J. Bauer: Toccatina, PWM. Langer: Pod tym nasim okeneckom variace na lidovov pisen, Panton, Praha. G. Vranek: Tri melodie, Editio Supraphon, Praha. P. Jeanjean: Le carnaval de Venise, arr. H Klose et A. Leduc fantaisie e legante, A. Leduc, Paris F. Berr: Air varie, VEB Hofmeister Musikverlag, Lepipzig. L. Kozeluch: Koncert Es-dur, Editio Musica, Budapest. Jan Vanhal Sonata na klarnet i fortepian, W. Osborne: Rhapsody /klarnet solo/, C. F. Corporation, New York. R. Arnell: Eight Clarinet Pieces, Editio Peters, London. O. Flosman: Zbojnicka Sonatina, Editio Supraphon, Praha. Inne pozycje literatury o podobnej tematyce i stopniu trudności 9 S trona

11 4.4 Formy sprawdzania osiągnięć ucznia Ocenę semestralną i końcoworoczną wystawia nauczyciel, biorąc pod uwagę następujące kryteria: jakość wykonywania zadanego materiału w danym semestrze, stopień realizacji materiału, wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć edukacyjnych. Istotną formą sprawdzania osiągnięć ucznia jest analiza występów publicznych popisów, koncertów. Szczegółowe kryteria oceniania reguluje Wewnątrzszkolny System Oceniania. 10 S trona

12 4.5 Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego KLASA III Opanowanie prawidłowej postawy, właściwego trzymania klarnetu, ułożenia rąk i palców. Umiejętność prawidłowego zadęcia, swobodnego posługiwania się aparatem oddechowym z uwzględnieniem znaczenia artykulacyjnego narządów jamy ustnej, warg i mięśni twarzy. Opanowanie gam i pasaży majorowych i minorowych do 3 znaków przykluczowych, w skali e e 3, legato, non legato, staccato ósemkami w tempie umiarkowanym piano, mezzoforte i forte z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych do 3 znaków przykluczowych, gamy chromatycznej w skali e e 3, ósemkami w tempie umiarkowanym; Opanowanie co najmniej 2 etiud o różnych problemach technicznych oraz 2 utworów solowych. KLASA IV Opanowanie prawidłowej postawy, właściwego trzymania klarnetu, ułożenia rąk i palców. Umiejętność prawidłowego zadęcia, swobodnego posługiwania się aparatem oddechowym z uwzględnieniem znaczenia artykulacyjnego narządów jamy ustnej, warg i mięśni twarzy. Opanowanie gam i pasaży majorowych i minorowych do 5 znaków przykluczowych, w skali e g 3, legato, non legato, staccato ósemkami w tempie umiarkowanym piano, mezzoforte i forte z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych do 5 znaków przykluczowych, gamy chromatycznej w skali e e 3, ósemkami w tempie umiarkowanym; Opanowanie co najmniej 2 etiud o różnych problemach technicznych oraz 2 utworów solowych. 11 S trona

13 5. Komentarz do realizacji programu nauczania 5.1 Ogólna koncepcja programu nauczania Modyfikacje i dostosowywanie istniejących już programów nauczania do aktualnych priorytetów zawartych w aktualnych aktach prawnych jak i problemów i zadań stojących przed nauczycielami wpływa bezpośrednio na poprawę efektywności pracy pedagogicznej. Każdy nauczyciel gry na instrumencie chce pracować z uczniem w pełni profesjonalnie, a dążąc do jak najlepszych efektów nauczania chce również mieć poczucie komfortu pracy i pewności właściwego doboru środków dydaktycznych. Opracowując niniejszy program mam na celu przede wszystkim usprawnienie procesu nauczania gry na klarnecie myślę tu głównie o nauczycielu oraz uatrakcyjnienie tegoż procesu co ma z kolei niemałe znaczenie dla ucznia. Nauczyciel wdrażający każdy program obowiązany jest rzetelnie, obiektywnie i systematycznie go ewaluować. Ewaluacja to umiejętność zbierania i analizowania takich informacji, by odpowiedzieć na pytanie czy zostały osiągnięte zamierzone cele w tym przypadku nauczania gry na klarnecie. Główną forma ewaluacji będzie zatem obserwacja, której poddać należy przede wszystkim: bieżące lekcje instrumentu ich efektywność, zaangażowanie ucznia, jego postępy w pokonywaniu problemów wykonawczych, stopień realizacji materiału nauczania, trafność wyboru repertuaru przez nauczyciela, odczucia ucznia, jego zainteresowanie przedmiotem, aktywność 12 S trona

14 5.2 Wskazówki metodyczne Instrumenty dęte w tym klarnet przysparzają uczniom w pierwszym etapie nauczania wielu trudności związanych z dostosowywaniem swojego ciała (oddech, zadęcie) do gry. Jak wiadomo najbardziej istotnym elementem w początkowym okresie gry jest nauka prawidłowego oddechu jest to proces niezwykle skomplikowany i trudny do zrozumienia dla początkującego klarnecisty. Na nauczycielu spoczywa obowiązek doboru ćwiczeń, aby wypracować nawyk systematycznego i świadomego kontrolowania wdechu i wydechu pomocne są tutaj spirometr czy worek anestezjologiczny. Wprowadzanie przyrządów do nauki oddychania bardzo uatrakcyjnia ćwiczenia powodując, że uczeń widzi swój oddech a przez to bardziej go kontroluje. Kolejne elementy to zadęcie, prawidłowa postawa, trzymanie instrumentu itd. Ważne jest aby obok czysto warsztatowych ćwiczeń nie zapomnieć o uwrażliwianiu ucznia na muzykę - dźwięk klarnetu i pokazywać efekt do którego dążymy wspólnie. W kolejnych etapach niezwykle istotny jest prawidłowy dobór środków metodycznych, ćwiczeń, etiud, literatury klarnetowej. Warto używać techniki komputerowej, internetu, sprzętu elektronicznego jako środka dydaktycznego. Dostęp do komputera stał się na tyle powszechny, że używanie go w procesie nauczana gry na klarnecie może okazać się zarówno bardzo wartościowe jak i atrakcyjne. Nagrywanie własnych wykonań, wymiana informacji na forach internetowych, zakup sprzętu czy korzystanie np. z metronomu on-line może być dla młodych muzyków bardzo ciekawe. Stopniowe opanowywanie techniki powinno iść w parze z nabywaniem umiejętności interpretacji, wrażliwości, wyobraźni, pamięci muzycznej czy gry zespołowej. Młody muzyk powinien mieć możliwość konfrontacji swoich umiejętności na scenie. Opanowywanie tremy, obycie estradowe, koncentracja to następne niezbędne elementy, na które nauczyciel ma obowiązek kłaść nacisk. Dobór metod zależy od indywidualnych możliwości ucznia oraz od tego, jakie umiejętności zaplanowaliśmy w danej chwili. Wybierając metodę należy pamiętać, iż poszczególne treści najczęściej są realizowane równolegle. Zatem, najlepszymi metodami są te, które aktywizują i motywują ucznia. Nauczyciel powinien stworzyć przyjazną atmosferę, aby indywidualna praca z uczniem przyniosła jak najlepsze rezultaty. FORMY: I. ZAJĘCIA INDYWIDUALNE II. ZAJECIA Z AKOMPANIAMENTEM III. ZEJĘCIA WARSZTATOWE (zespołowe) IV. WYSTĘPY ESTRADOWE METODY: - Metoda słowna szczegółowe omówienie problemu - Metoda pokazu nauczyciel demonstruje fragment szczególnie eksponując dany problem i jego poprawną realizację - Ćwiczenia nauczyciel dobiera celowo ćwiczenia, aby możliwie najszybciej problem został pokonany uczeń wykonuje ćwiczenia pod kierunkiem pedagoga analizując wspólnie popełnione błędy i zapamiętuje uwagi do realizacji podczas samodzielnego ćwiczenia. 13 S trona

15 - Słuchanie nagrań, koncertów, interpretacji. - Konfrontacja umiejętności z innymi uczniami na zajęciach warsztatowych i występach. 14 S trona

16 5.3 Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania Przedstawione treści programowe, umiejętności ucznia, metody i formy pracy doprowadzą do zrealizowanie założonych celów edukacyjnych, jeśli uczeń będzie: systematycznie, świadomie, aktywnie uczestniczyć w zajęciach z instrumentu. współpracował z nauczycielem i chętnie podejmował wysiłek samodzielnej systematycznej pracy z instrumentem pamiętając o wszelkich uwagach, zaleceniach i realizować je dążył do jak najlepszych rezultatów, poprzez aktywność, zainteresowanie przedmiotem, dzielenie się spostrzeżeniami dotyczącymi własnej gry, problemów wykonawczych samodzielnie śledził informacje muzyczno-kulturalne dostępne w środkach przekazu, wymieniał się doświadczeniami z innymi grającymi, uczestniczył w koncertach, kursach, seminariach organizowanych w szkole czy w regionie 15 S trona