PSM I st. cykl 4-letni. PUZON (Sakshorn) OPRACOWANIE: TOMASZ ŁASKARZEWSKI STANISŁAW BARYŁA

Transkrypt

1 PSM I st. cykl 4-letni PUZON (Sakshorn) OPRACOWANIE: TOMASZ ŁASKARZEWSKI STANISŁAW BARYŁA

2 Spis treści 1. Wstęp... str Ogólne cele edukacyjne... str Szczegółowe cele edukacyjne... str Materiał nauczania: 4.1. Treści nauczania... str Repertuar... str Proponowana literatura... str Formy sprawdzania osiągnięć ucznia... str Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego... str Komentarz do realizacji programu nauczania: 5.1. Ogólna koncepcja programu nauczania... str Wskazówki metodyczne... str Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania... str S t r o n a

3 1. Wstęp Niniejszy program został opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 70), a także Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 roku w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 15 poz. 69) oraz Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 roku w sprawie dopuszczenia do użytku w szkołach artystycznych programów oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników dla szkół artystycznych (Dz. U z 2011 r. Nr 52 poz. 268). Autor: Tomasz Łaskarzewski, Stanisław Baryła Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu Etap edukacyjny: Szkoła Muzyczna I stopnia Przedmiot: Puzon (Sakshorn) 2 S t r o n a

4 2. Ogólne cele edukacyjne: Zainteresowanie ucznia i rozbudzanie zamiłowania do muzyki. Rozwijanie uzdolnień muzycznych w sposób dostosowany do jego wieku i predyspozycji. Kształtowanie osobowości ucznia. Rozwijanie muzykalności. Rozwijanie umiejętności muzykowanie zespołowego, współpracy z rówieśnikami. Rozwijanie umiejętności interpretacyjnych.. Rozwijanie umiejętności naturalnej potrzeby ekspresji twórczej ucznia i kształcenie wyobraźni artystycznej. Przygotowywanie ucznia do publicznych występów estradowych, zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w życiu muzycznym. Kształtowanie wrażliwości estetycznej i poczucia piękna. 3 S t r o n a

5 3. Szczegółowe cele edukacyjne Znajomość podstawowych wiadomości z historii instrumentu i umiejętności nazywania poszczególnych części puzonu, składania i rozkładania instrumentu oraz podstaw jego konserwacji, czyszczenia i użytkowania. Znajomość zasad higieny. Umiejętność samodzielnego strojenia instrumentu. Opanowanie prawidłowej postawy, właściwego trzymania puzonu, ułożenia rąk i palców. Umiejętność prawidłowego zadęcia, swobodnego posługiwania się aparatem oddechowym z uwzględnieniem znaczenia artykulacyjnego narządów jamy ustnej, warg i mięśni twarzy. Opanowanie podstaw techniki gry z uwzględnieniem umiejętności gry długich dźwięków, osiągnięcia podstawowego stopnia biegłości suwaka, stopniowego opanowania gry w poszczególnych rejestrach oraz opanowania umiejętności korekty intonacji. Umiejętność frazowania i operowania podstawowymi sposobami artykulacji. Zgodna z zapisem realizacja metrorytmiki, agogiki i dynamiki. Interpretowanie utworu zgodnie z jego budowa formalną. Znajomość notacji oraz umiejętność samodzielnego i bezbłędnego odczytywania tekstu nutowego. Umiejętność prawidłowego grania a vista łatwych utworów w wolnym tempie z uwzględnieniem precyzji rytmicznej. Umiejętność samodzielnego opracowania łatwego utworu pod względem techniczno-wykonawczym (oddechy, frazowanie, dynamika, interpretacja). Umiejętność samodzielnej pracy nad utworem. Umiejętność świadomego ćwiczenia i korekty własnych błędów. Umiejętność koncentrowania się i pokonywania tremy podczas wykonywania utworu. Posługiwanie się różnymi formami zapamiętywania. Przyswojenie podstawowych elementów obycia estradowego. Umiejętność dokonywania właściwej samooceny wykonania utworu. Umiejętność gry pod kierunkiem nauczyciela w prostych formach muzykowania zespołowego ( unisono, klasowe zespoły kameralne, gra z akompaniamentem). Opanowanie literatury puzonowej w następującym zakresie: etiudy o zróżnicowanej problematyce technicznej, utwory na puzon z akompaniamentem (od klasycyzmu do XX wieku), forma cykliczna (do wyboru całość lub część: sonatiny, wariacji, koncertu), miniatury, utwory kameralne (duet, trio) Umiejętność poprawnego wykonania dwóch etiud o zróżnicowanej problematyce technicznej, jednego utworu solowego z akompaniamentem. Umiejętność czerpania wiedzy o muzyce puzonowej, sprzęcie, akcesoriach, konkursach, seminariach, kursach za pomocą internetu. Wymiana doświadczeń, porad, materiałów szkoleniowych z innymi uczniami czy pedagogami na forach internetowych. Informacje o nowościach wydawniczych, sprzętowych, nagraniach płytowych, odbywających się koncertach. Przygotowanie absolwentów do dalszego kształcenia w szkole muzycznej II stopnia. 4 S t r o n a

6 4. Materiał nauczania 4.1 Treści nauczania: KLASA I Podstawowa wiedza w zakresie historii instrumentu, budowy, obsługi i konserwacji. Zasady prawidłowego aparatu gry (postawa, ułożenie rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku, oddech, podparcie dźwięku, intonacja, barwa dźwięku). Elementy techniki gry: (rozwijanie umiejętności czytania zapisu muzycznego, w tym wybrane rodzaje artykulacji, rozwijanie biegłości palców, prawidłowe operowanie oddechem, precyzja rytmiczna. Elementy interpretacji: (różnicowanie dynamiki, rozwijanie wrażliwości na jakość dźwięku, intonację, frazowanie. Zasady notacji właściwej dla puzonu. KLASA II Prawidłowy aparat gry (postawa, ułożenie rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku, oddech, podparcie dźwięku, intonacja, barwa dźwięku). Rozwijanie umiejętności czytania zapisu muzycznego w tym a vista, wybrane rodzaje artykulacji, rozwijanie płynności operowania suwakiem, prawidłowe operowanie oddechem, precyzja rytmiczna. Elementy interpretacji: (różnicowanie dynamiki, rozwijanie wrażliwości na jakość dźwięku, intonację, frazowanie, realizacja oznaczeń wykonawczych. Przygotowanie do samodzielnej pracy nad prostymi utworami w zakresie prawidłowego odczytania tekstu nutowego, ćwiczenia i korygowania błędów. KLASA III Doskonalenie aparatu gry (postawa, ułożenie rąk, właściwy sposób wydobycia dźwięku, oddech, podparcie dźwięku, intonacja, barwa dźwięku). Rozwijanie biegłości technicznej, umiejętności czytania zapisu muzycznego w tym a vista, artykulacja legato, staccato, non legato, Interpretacja utworów: (różnicowanie dynamiki, rozwijanie wrażliwości na jakość dźwięku, intonację, frazowanie, realizacja oznaczeń wykonawczych, agogicznych, interpretacja zgodnie z budową formalną i charakterystyką stylu). Przygotowanie do samodzielnej pracy nad prostymi utworami w zakresie prawidłowego odczytania tekstu nutowego, ćwiczenia i korygowania błędów. Przygotowanie do występów estradowych z uwzględnieniem technik pamięciowego opanowania utworu, koncentracji, pokonywania tremy oraz właściwego zachowania na scenie. Publikacje dotyczące puzonu dostępne w literaturze, internecie, wymiana doświadczeń poprzez fora internetowe, nawiązywanie kontaktów z innymi instrumentalistami poprzez strony www. Techniki wymiany materiałów nutowych, wiadomości, porad, nowości dotyczących muzyki puzonowej. 5 S t r o n a

7 KLASA IV Doskonalenie techniki oddechu, zadęcia Rozwijanie biegłości technicznej i umiejętności czytania i realizacji tekstu ze wszystkimi elementami dzieła muzycznego Interpretacja utworów, rozwijanie wrażliwości na jakość dźwięku, intonację, frazowanie, realizacja oznaczeń wykonawczych, agogicznych, interpretacja zgodnie z budową formalną i charakterystyką stylu). Przygotowanie do samodzielnej pracy nad prostymi utworami w zakresie prawidłowego odczytania tekstu nutowego, ćwiczenia i korygowania błędów. Przygotowanie do występów estradowych z uwzględnieniem technik pamięciowego opanowania utworu, koncentracji, pokonywania tremy oraz właściwego zachowania na scenie Przygotowanie do gry w zespołach kameralnych, duety, tria Publikacje dotyczące puzonu dostępne w literaturze, internecie, wymiana doświadczeń poprzez fora internetowe, nawiązywanie kontaktów z innymi puzonistami poprzez strony www. Techniki wymiany materiałów nutowych, wiadomości, porad, nowości dotyczących muzyki puzonowej. 6 S t r o n a

8 4.2 Repertuar KLASA I ćwiczenia oddechowe z zastosowaniem spirometru, worka anestezjologicznego, ćwiczenia na ustniku kształtujące prawidłowe zadęcie oraz emisję dźwięku ćwiczenia artykulacyjne (non legato i legato) na swobodnych dźwiękach od f, ćwiczenia w ułożeniu języka i prawidłowe artykułowanie dźwięków gamy i pasaże majorowe i minorowe do 2 znaków przykluczowych, w skali do d 1, legato, non legato i staccato z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych z pamięci, ćwiczenia i etiudy o różnych problemach technicznych drobne utwory solowe z akompaniamentem KLASA II ćwiczenia oddechowe z zastosowaniem spirometru, worka anestezjologicznego, ćwiczenia na wargach i ustniku kształtujące prawidłowe zadęcie oraz emisję dźwięku ćwiczenia artykulacyjne (non legato i legato) na dźwiękach w niskim rejestrze do b, ćwiczenia poprawiające ułożenie języka i prawidłowe artykułowanie dźwięków gamy i pasaże majorowe i minorowe do 3 znaków przykluczowych, w skali do f 1, legato, non legato i legato z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych z pamięci, etiudy o różnych problemach technicznych utwory solowe z akompaniamentem od klasycyzmu do XXI w utwory kameralne: duety, tria KLASA III ćwiczenia oddechowe z zastosowaniem spirometru, worka anestezjologicznego, ćwiczenia na wargach i ustniku kształtujące prawidłowe zadęcie oraz emisję dźwięku ćwiczenia artykulacyjne (legato i staccato) na dźwiękach w niskim rejestrze do f 1, ćwiczenia poprawiające ułożenie języka i prawidłowe artykułowanie dźwięków gamy i pasaże majorowe i minorowe do 5 znaków przykluczowych, w osiągniętej skali, legato, legato i staccato z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych z pamięci, gama chromatyczna - wprawki etiudy o różnych problemach technicznych utwory solowe z akompaniamentem od klasycyzmu do XXI w utwory kameralne: duety, tria 7 S t r o n a

9 KLASA IV ćwiczenia oddechowe z zastosowaniem spirometru, worka anestezjologicznego, ćwiczenia na wargach i ustniku kształtujące prawidłowe zadęcie oraz emisję dźwięku ćwiczenia artykulacyjne (legato i staccato) na dźwiękach w osiągniętej skali, ćwiczenia poprawiające ułożenie języka i prawidłowe artykułowanie dźwięków gamy i pasaże majorowe i minorowe do 7 znaków przykluczowych, w osiągniętej skali, legato, non legato i staccato z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych z pamięci, gama chromatyczna - wprawki etiudy o różnych problemach technicznych utwory solowe z akompaniamentem od klasycyzmu do XXI w utwory kameralne: duety, tria 8 S t r o n a

10 4.3 Proponowana literatura KLASA I Szkoły, Etiudy oraz Zbiory drobnych utworów F.Kwiatkowski Nowa Szkoła na Puzon, PWM Kraków B.Grigoriew Szkoła na puzon, GMI Moskwa A.Lafosse Methode de Trombone a Coulisse, Leduc, Paris J.Arnold Easy Trombone Solos, AMPC New York KLASA II Szkoły i Etiudy F.Kwiatkowski Nowa Szkoła na Puzon, PWM Kraków B.Grigoriew Szkoła na puzon, Moskwa F.Kwiatkowski Wybór etiud i ćwiczeń na puzon, z. I, PWM Kraków W.Krzystek 31 Małych Etiud na Puzon, PWM Kraków U.Green Warm Up and legato Exercises, IMC New York R.Muller Technische Studien, z. I, Leipzig Utwory solowe z towarzyszeniem fortepianu: S.Lancen Si j etais, A.Luduc Paris P.M.Dubois Dix pieces progresives avec accompagnament, A.Luduc Paris A.Gedike 12 Utworów klasycznych na Puzon, GMI Moskwa Utwory kameralne: V.Cornette Elementarni study 20 lecons trombone, Praga KLASA III Szkoły i Etiudy F.Kwiatkowski Nowa Szkoła na Puzon, PWM Kraków F.Kwiatkowski Wybór etiud i ćwiczeń na puzon, z. I, PWM Kraków W.Błażewicz Etiudy na puzon, GMI Moskwa U.Green Warm Up and legato Exercises, IMC New York R.Muller Technische Studien, z. I, Leipzig A.Lafosse School of sight roading and style for tenor trombone, New York Paul Gay Trombone Studies for legato and slide technique, Massachusetts USA 9 S t r o n a

11 Utwory solowe z towarzyszeniem fortepianu: A.Gedike 12 Utworów klasycznych na Puzon, GMI Moskwa N.Rakow Aria na puzon, GMI Moskwa E.Paudert Aria, A.Luduc Paris J.A.Hasse Dwa tańce K.Kurpiński Cavatina, PWM Kraków Reutter Ostinato, A.Luduc Paris G.Tartini Andante cantabile Utwory kameralne: V.Cornette Elementarni study 20 lecons trombone, Praga Jozsef Perlaki Trombone Duos, Editio Musica Budapest KLASA IV Szkoły i Etiudy R.Muller Technische Studien, z. II, Leipzig F.Kwiatkowski Wybór etiud i ćwiczeń na puzon, z. II, PWM Kraków F.Vobaron Etiudy na puzon, Expert Artia Praha C.Kopprasch Sechsig ausgewahlte etuden fur Posaune, Leipzig A.Lafosse Szkoła czytania a vista, M.Baron New York U.Green Warm Up and legato Exercises, IMC New York Paul Gay Trombone Studies for legato and slide technique, Massachusetts USA Utwory solowe z towarzyszeniem fortepianu: A.Niestierow Legenda, SK Moskwa A.Lafosse - Schubert pour trombone, A.Luduc Paris J.Nowakowski Concertino, PWM Kraków P.Tkaczenko Elegia, GMI Moskwa A.Guilmant Concert piece op.88, G.Sehirmer New York C.Frescobaldi Tocata na puzon, GMI Moskwa E.Paudert Beruhmte Arie, A.Luduc Paris K.Kurpiński Cavatina, PWM Kraków Utwory kameralne: V.Cornette Elementarni study 20 lecons trombone, Praga Jozsef Perlaki Trombone Duos, Editio Musica Budapest 10 S t r o n a

12 4.4 Formy sprawdzania osiągnięć ucznia Ocena semestralna i końcowo roczna wystawiana jest w trybie egzaminu promocyjnego z wyjątkiem klas programowo najniższych. W klasie programowo najniższej ocenę semestralną i końcowo roczną wystawia nauczyciel, biorąc pod uwagę następujące kryteria: jakość wykonywania zadanego materiału w danym semestrze, stopień realizacji materiału, wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć edukacyjnych. W klasie programowo najwyższej ocena na I semestr wystawiana jest w trybie egzaminu promocyjnego natomiast ocena końcowo roczna wystawiana jest w trybie egzaminu końcowego. Szczegółowe kryteria oceniania reguluje Wewnątrzszkolny System Oceniania. Istotną formą sprawdzania osiągnięć ucznia jest analiza występów publicznych popisów, koncertów. 4.5 Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego KLASA I Minimum wymagań programowych: gamy i pasaże majorowe do 2 znaków przykluczowych, w obrębie osiągniętej skali, całymi nutami, półnutami i ćwierćnutami, legato, non-legato, mezzoforte, w tempie umiarkowanym- z pamięci; 20 ćwiczeń o różnych problemach technicznych; 6 drobnych utworów solowych z fortepianem; 3 duety KLASA II Minimum wymagań programowych: gamy i pasaże majorowe i minorowe do 3 znaków przykluczowych, w obrębie osiągniętej skali, całymi nutami, półnutami i ćwierćnutami, legato, non-legato, mezzoforte, w tempie umiarkowanym- z pamięci; 20 ćwiczeń o różnych problemach technicznych; 6 drobnych utworów solowych z fortepianem; 3 duety; 1 trio Program egzaminu promocyjnego: gamy i pasaże majorowe i minorowe do 2 znaków przykluczowych, w obrębie osiągniętej skali: legato i non legato oraz w pochodach tercjowych; 2 etiudy o różnej problematyce utwór solowy z towarzyszeniem fortepianu - z pamięci 11 S t r o n a

13 KLASA III Minimum wymagań programowych: gamy i pasaże majorowe i minorowe do 4 znaków przykluczowych, w skali do f 1, legato, non legato, ósemkami w tempie umiarkowanym - z pamięci; piano, mezzoforte i forte, z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych do 4 znaków przykluczowych, gama chromatyczna w skali F f 1, ósemkami w tempie umiarkowanym; 20 ćwiczeń o różnych problemach technicznych; 2 utwory solowych z fortepianem; 4 duety; 1 trio Program egzaminu promocyjnego: gamy i pasaże majorowe i minorowe harmoniczne i melodyczne do 3 znaków przykluczowych, gamy majorowe do 3 znaków przykluczowych w pochodach tercjowych; gama chromatyczna w tempie umiarkowanym; 2 etiudy o różnej problematyce utwór solowy z towarzyszeniem fortepianu - z pamięci KLASA IV Minimum wymagań programowych: gamy i pasaże majorowe i minorowe do 5 znaków przykluczowych, w osiągniętej skali, legato, non legato, staccato ósemkami w tempie umiarkowanym piano, mezzoforte i forte z pamięci, gamy majorowe w pochodach tercjowych do 4 znaków przykluczowych, gama chromatyczna, ósemkami w tempie umiarkowanym; 15 etiud o różnych problemach technicznych; 2 utwory solowych z fortepianem; 4 duety; 1 trio Program egzaminu końcowego: gamy i pasaże majorowe i minorowe harmoniczne i melodyczne do 5 znaków przykluczowych, gamy majorowe do 5 znaków przykluczowych w pochodach tercjowych; 2 etiudy o różnej problematyce. 1 utwor solowy z towarzyszeniem fortepianu z pamięci 12 S t r o n a

14 5. Komentarz do realizacji programu nauczania 5.1 Ogólna koncepcja programu nauczania Modyfikacje i dostosowywanie istniejących już programów nauczania do aktualnych priorytetów zawartych w aktualnych aktach prawnych jak i problemów i zadań stojących przed nauczycielami wpływa bezpośrednio na poprawę efektywności pracy pedagogicznej. Każdy nauczyciel gry na instrumencie chce pracować z uczniem w pełni profesjonalnie, a dążąc do jak najlepszych efektów nauczania chce również mieć poczucie komfortu pracy i pewności właściwego doboru środków dydaktycznych. Opracowując niniejszy program mam na celu przede wszystkim usprawnienie procesu nauczania gry na puzonie myślę tu głównie o nauczycielu oraz uatrakcyjnienie tegoż procesu co ma z kolei niemałe znaczenie dla ucznia. Nauczyciel wdrażający każdy program obowiązany jest rzetelnie, obiektywnie i systematycznie go ewaluować. Ewaluacja to umiejętność zbierania i analizowania takich informacji, by odpowiedzieć na pytanie czy zostały osiągnięte zamierzone cele w tym przypadku nauczania gry na puzonie. Główną forma ewaluacji będzie zatem obserwacja, której poddać należy przede wszystkim: bieżące lekcje instrumentu ich efektywność, zaangażowanie ucznia, jego postępy w pokonywaniu problemów wykonawczych, stopień realizacji materiału nauczania, trafność wyboru repertuaru przez nauczyciela, odczucia ucznia, jego zainteresowanie przedmiotem, aktywność 5.2 Wskazówki metodyczne Instrumenty dęte w tym puzon przysparzają uczniom w pierwszym etapie nauczania wielu trudności związanych z dostosowywaniem swojego ciała (oddech, zadęcie) do gry przez to puzon przegrywa np. z gitarą czy perkusją stając się instrumentem mniej przyjaznym i bardziej wymagającym. Jak wiadomo najbardziej istotnym elementem w początkowym okresie gry jest nauka prawidłowego oddechu jest to proces niezwykle skomplikowany i trudny do zrozumienia dla początkującego puzonisty. Na nauczycielu spoczywa obowiązek doboru ćwiczeń, aby wypracować nawyk systematycznego i świadomego kontrolowania wdechu i wydechu pomocne są tutaj spirometr czy worek anestezjologiczny. Wprowadzanie przyrządów do nauki oddychania bardzo uatrakcyjnia ćwiczenia powodując, że uczeń widzi swój oddech a przez to bardziej go kontroluje. Kolejne elementy to zadęcie, prawidłowa postawa, trzymanie instrumentu itd. Ważne jest aby obok czysto warsztatowych ćwiczeń nie zapomnieć o uwrażliwianiu ucznia na muzykę - dźwięk puzonu i pokazywać efekt do którego dążymy wspólnie. W kolejnych etapach niezwykle istotny jest prawidłowy dobór środków metodycznych, ćwiczeń, etiud, literatury puzonowej. Warto używać techniki komputerowej, inernetu, sprzętu elektronicznego jako środka dydaktycznego. Dostęp do internetu i komputera stał się na tyle powszechny, że używanie go w procesie nauczana gry na puzonie może okazać się zarówno bardzo wartościowe jak i atrakcyjne. 13 S t r o n a

15 Nagrywanie własnych wykonań, wymiana informacji na forach internetowych, zakup sprzętu czy korzystanie np. z metronomu on-line może być dla młodych muzyków bardzo ciekawe. Stopniowe opanowywanie techniki powinno iść w parze z nabywaniem umiejętności interpretacji, wrażliwości, wyobraźni, pamięci muzycznej czy gry zespołowej. Młody muzyk powinien mieć możliwość konfrontacji swoich umiejętności na scenie. Opanowywanie tremy, obycie estradowe, koncentracja to następne niezbędne elementy, na które nauczyciel ma obowiązek kłaść nacisk. Dobór metod zależy od indywidualnych możliwości ucznia oraz od tego, jakie umiejętności zaplanowaliśmy w danej chwili. Wybierając metodę należy pamiętać, iż poszczególne treści najczęściej są realizowane równolegle. Zatem, najlepszymi metodami są te, które aktywizują i motywują ucznia. Nauczyciel powinien stworzyć przyjazną atmosferę, aby indywidualna praca z uczniem przyniosła jak najlepsze rezultaty. FORMY: I. ZAJĘCIA INDYWIDUALNE II. ZAJECIA Z AKOMPANIAMENTEM III. ZEJĘCIA WARSZTATOWE (zespołowe) IV. WYSTĘPY ESTRADOWE METODY: - Metoda słowna szczegółowe omówienie problemu - Metoda pokazu nauczyciel demonstruje fragment szczególnie eksponując dany problem i jego poprawną realizację - Ćwiczenia nauczyciel dobiera celowo ćwiczenia, aby możliwie najszybciej problem został pokonany uczeń wykonuje ćwiczenia pod kierunkiem pedagoga analizując wspólnie popełnione błędy i zapamiętuje uwagi do realizacji podczas samodzielnego ćwiczenia. - Słuchanie nagrań, koncertów, interpretacji. - Konfrontacja umiejętności z innymi uczniami na zajęciach warsztatowych i występach. 14 S t r o n a

16 5.3 Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania Przedstawione treści programowe, umiejętności ucznia, metody i formy pracy doprowadzą do zrealizowanie założonych celów edukacyjnych, jeśli uczeń będzie: systematycznie, świadomie, aktywnie uczestniczyć w zajęciach z instrumentu. współpracował z nauczycielem i chętnie podejmował wysiłek samodzielnej systematycznej pracy z instrumentem pamiętając o wszelkich uwagach, zaleceniach i realizować je dążył do jak najlepszych rezultatów, poprzez aktywność, zainteresowanie przedmiotem, dzielenie się spostrzeżeniami dotyczącymi własnej gry, problemów wykonawczych samodzielnie śledził informacje muzyczno-kulturalne dostępne w środkach przekazu, wymieniał się doświadczeniami z innymi grającymi, uczestniczył w koncertach, kursach, seminariach organizowanych w szkole czy w regionie 15 S t r o n a