Źródło: Alcohol Alert, nr 60, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
|
|
- Natalia Kania
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 60, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Z przeprowadzonych dotąd badań można wnioskować, że rodzinne przekazywanie ryzyka uzależnienia od alkoholu ma przynajmniej częściowo charakter genetyczny i nie jest po prostu skutkiem wpływu środowiska [1]. Zadaniem obecnie prowadzonych badań jest określenie, co dokładnie podlega dziedziczeniu, co zwiększa podatność na uzależnienie od alkoholu i w jaki sposób odziedziczone czynniki współdziałają z wpływem środowiska, powodując chorobę. Ustalenia te będą stanowić podstawę służącą wyróżnieniu osób z grupy ryzyka i pozwalająca rozwinąć behawioralne oraz farmakologiczne strategie zapobiegania problemom alkoholowym i ich leczenia. Postępy poczynione obecnie w tej dziedzinie opierają się na dokonanym 50 lat temu odkryciu roli DNA w dziedziczeniu materiał genetyczny znajdujący się w komórkach pełni funkcję wzorca białek, kierujących procesami życiowymi. Korzyści płynące z tego fundamentalnego odkrycia są, podobnie jak w innych dziedzinach, wykorzystywane również w badaniach nad uzależnieniem od alkoholu. Wśród nich znajduje się Human Genome Project i związane z nim próby sekwencjonowania u wybranych zwierząt genomów, czyli pełnych sekwencji DNA. Choroba o złożonym podłożu genetycznym Badania ostatnich lat potwierdziły, że bliźnięta jednojajowe, mające te same geny, około dwa razy częściej są do siebie podobne pod względem występowania u nich uzależnienia od alkoholu niż bliźnięta dwujajowe, mające średnio 50% tych samych genów. Wynika z nich również, że zarówno u kobiet jak i u mężczyzn 50-60% ryzyka alkoholizmu jest zdeterminowane genetycznie [2-5]. Same geny nie rozstrzygają jednak z góry, czy ktoś będzie alkoholikiem pozostałą część ryzyka wyjaśniają cechy środowiska i ich interakcje z genami. Na podstawie wyników badań można przypuszczać, że w kształtowaniu ryzyka uzależnienia od alkoholu bierze udział wiele genów. Podobnie jak cukrzyca i choroba serca uzależnienie od alkoholu jest uważane za chorobę o złożonym podłożu genetycznym, w odróżnieniu od chorób genetycznych, takich jak mukowiscydoza, za które odpowiadają jedna lub dwie kopie pojedynczego genu i w których środowisko odgrywa znacznie mniejszą lub wręcz żadną rolę. Badając geny w chorobach o złożonym podłożu genetycznym, trzeba pamiętać, że każdy gen może wywierać subtelny wpływ, a różne ich układy mogą być przyczyną ryzyka u różnych ludzi. 1 / 6
2 Naukowcom udało się wyhodować linie myszy i szczurów, które przejawiają całe fenotypy lub specyficzne, odrębne cechy związane z alkoholem, takie jak wrażliwość na odurzający i uspokajający wpływ alkoholu, rozwój tolerancji, podatność na objawy abstynencyjne i uszkodzenia związane z alkoholem [6,7]. Złożoności kwestii ryzyka uzależnienia od alkoholu odpowiada złożoność i wielość tych oraz innych fenotypów, które są z kolei kształtowane przez geny w interakcji ze środowiskiem, w którym alkohol jest dostępny. Badania genetyczne na temat uzależnienia od alkoholu ma na celu wyodrębnienie genetycznego podłoża tych fenotypów i wyjaśnienie, jak przyczyniają się one do ryzyka alkoholizmu. Dobrze opisany związek między genami i alkoholem wynika ze zmian zachodzących w enzymach wątrobowych, które metabolizują (rozkładają) alkohol. Przyspieszając przemianę alkoholu na toksyczny aldehyd octowy lub zwalniając konwersję aldehydu octowego na kwas octowy, mutacje genetyczne w enzymach dehydrogenazy alkoholowej lub dehydrogenazy aldehydowej powodują podniesienie poziomu aldehydu octowego po wypiciu alkoholu oraz takie objawy jak zaczerwienienie, mdłości i przyspieszone tętno. Zidentyfikowane zostały geny i ich allele odpowiedzialne za te enzymy oraz mutacje genów, które modyfikują metabolizm alkoholu. Geny związane z czerwienieniem się częściej występują u Azjatów niż w innych grupach etnicznych, a wskaźniki picia i uzależnienia od alkoholu są w tej populacji odpowiednio niższe [8,9]. Geny, zachowanie, mózg Uzależnienie mieści się w mózgu. Obejmuje pamięć, motywację i stan emocjonalny. Naturalne więc jest, że procesy odpowiedzialne za te aspekty funkcjonowania mózgu były brane pod uwagę w badaniach, które miały na celu znalezienie genów leżących u podłoża ryzyka alkoholizmu. Duża część informacji na temat genów potencjalnie związanych z alkoholem pochodzi z badań na zwierzętach. Badania te wykazały podobieństwo wielu funkcji mózgu u różnych gatunków, jak również części wspólne genomów różnych zwierząt - nawet bezkręgowców i ludzi. Jedna z metod identyfikowania genów związanych z alkoholem polega na badaniu najpierw tego aspektu procesów chemicznych w mózgu, który uważa się za wrażliwy na alkohol, a potem na podejmowaniu działań mających na celu identyfikację i przekształcanie genów leżących u jego podłoża, aby znaleźć w końcu odpowiedź na pytanie, czy obecność albo brak różnych form lub alleli genu wpływa na ryzyko uzależnienia od alkoholu. Obecnie technologia genetyczna pozwala naukowcom na przykład eliminować lub inaktywować specyficzne geny i obserwować skutki tych interwencji u żyjących zwierząt. Ponieważ geny oddziałują jednak w kontekście wielu innych genów, interpretacja tych badań może być trudna. Na przykład, jeśli jeden gen jest wyłączony, inne mogą kompensować utratę jego funkcji. Może też się zdarzyć odwrotnie: że utrata pojedynczego genu okaże się w ciągu rozwoju szkodliwa lub śmiertelna. Mimo to dzięki technikom tego rodzaju naukowcy uzyskują istotne wskazówki na temat roli, jaką odgrywają geny. Metody te były stosowane w badaniach dotyczących tego, jak reakcja na alkohol ulega przekształceniu pod wpływem zmiany ekspresji genów kodujących receptory (lub ich części) neuroprzekaźników i wewnątrzkomórkowych przekaźników molekularnych [10]. Naukowcy dysponują także coraz większą liczbą metod polegających na tym, że najpierw znajduje się geny związane z alkoholem oraz ich lokalizacje, a dopiero potem określa się ich funkcje - podejście to jest znane pod nazwą genetyki wstecznej. Analiza loci cech ilościowych (ang. QTL) ma na celu identyfikację łańcuchów DNA w chromosomach, wpływających na takie 2 / 6
3 cechy o szerokim spektrum intensywności, jak wrażliwość na alkohol (inną cechą ilościową jest wzrost). Udało się zidentyfikować QTL dla wrażliwości na alkohol, preferencji alkoholu i ostrości objawów abstynencyjnych [11]. Ostatecznym celem badań jest określenie, które z uwzględnianych genów w QTL są odpowiedzialne za obserwowane cechy. Wśród branych pod uwagę genów, o których już wiadomo, że leżą blisko związanych z alkoholem QTL kilka koduje receptory neuroprzekaźników i same neuroprzekaźniki. Jeden z nich, neuropeptyd Y (NPY), leży w QTL dla preferencji alkoholu u szczurów. NPY jest małą molekułą białka, która występuje w mózgu w dużej ilości i wpływa na reakcję na alkohol [12]. Naukowcy mogą też analizować genom, identyfikując te geny, które u zwierząt różnie reagujących na alkohol różnią się aktywnością. Metody te są planowane w taki sposób, by za ich pomocą można było mierzyć ilość mrna (informacyjnego RNA), które w procesie przekładania DNA na proteiny jako pierwsze odzwierciedla ekspresję genu. Podejście to ma taką zaletę, że pozwala badać aktywność tysięcy genów, których część w innej sytuacji nie zostałaby wzięta pod uwagę jako czynnik warunkujący zachowania związane z alkoholem. Najnowsze badania na szczurach pozwoliły zidentyfikować gen, który ma różną ekspresję w obszarach mózgu szczurów preferujących alkohol i szczurów niepreferujących alkoholu. Gen ten znajduje się w zidentyfikowanym już QTL dla preferencji alkoholu i koduje alfa-synukleinę, czyli proteinę, która reguluje transport dopaminy [13]. Badania genetyczne u ludzi Wiedza zdobyta dzięki badaniom na zwierzętach pomogła naukowcom zidentyfikować geny leżące u podłoża procesów chemicznych zachodzących w mózgu człowieka. Na podstawie wielu badań można przypuszczać, że geny wpływające na aktywność neuroprzekaźników serotoniny i GABA (kwasu gamma-aminomasłowego) są prawdopodobnie częściowo odpowiedzialne za ryzyko alkoholizmu. W najnowszym badaniu wstępnym naukowcy przyjrzeli się pięciu genom związanym z tymi dwoma neuroprzekaźnikami w grupie mężczyzn, którzy byli badani przez okres 15 lat [14]. Mężczyźni, u których występowały specyficzne warianty genów odpowiadających za transport serotoniny i pewien typ receptorów GABA, słabiej reagowali na alkohol w wieku 20 lat i częściej spełniali kryteria uzależnienia. Inne badanie wykazało, że studenci college ów, mający określony wariant genu odpowiedzialnego za przekaz serotoniny, spożywali więcej alkoholu jednorazowo, częściej upijali się z premedytacją i częściej popadali w ciągi niż studenci z odmiennym wariantem genu [15]. Jednak relacja między genami neuroprzekaźników i alkoholizmem jest złożona i nie wszystkie badania wykazały związek miedzy tymi genami a ryzykiem uzależnienia. Indywidualne zróżnicowanie reakcji na stresory, takie jak ból, jest uwarunkowane genetycznie i w pewnej mierze kształtuje podatność na choroby psychiatryczne, między innymi na uzależnienie od alkoholu. Naukowcy odkryli ostatnio, że często występująca zmiana genetyczna w enzymie metabolizującym neuroprzekaźniki dopaminy i norepinefryny (katecho-0-metylotransferazy) daje mniej skuteczną formę enzymu i zwiększa podatność na ból [16]. W innym badaniu naukowcy odkryli, że ten sam wariant genu wpływa na poziom lęku u kobiet. Kobiety z tym wariantem enzymu miały więcej punktów na skali lęku, a na ich elektroencefalogramie widać było wzorzec związany z zaburzeniami lękowymi i uzależnieniem od alkoholu [17]. Jak zostało pokazane, naltrekson pomaga niektórym, choć nie wszystkim, pacjentom uzależnionym od alkoholu ograniczyć picie. Na podstawie wstępnych wyników najnowszego 3 / 6
4 badania można sądzić, że pacjenci uzależnieni od alkoholu z różnymi zmianami w genie odpowiedzialnym za receptor wrażliwy na naltrekson różnie reagowali na leczenie tym lekiem [18]. Praca ta pokazuje, w jaki sposób wyniki badań genetycznych mogą w przyszłości stać się pomocne w planowaniu leczenia uzależnienia od alkoholu u poszczególnych osób. Naukowcy z NIAAA prowadzący Collaborative Study on the Genetics of Alcoholism (COGA) szukają genów związanych z alkoholem, badając rodziny, w których od wielu pokoleń występuje uzależnienie od alkoholu. Stosując istniejące markery - znane sekwencjew materiale genetycznym, które znajdują się wzdłuż łańcuchów DNA, tworzących chromosomy - i obserwując, w jakim stopniu konkretne markery są dziedziczone wraz z ryzykiem alkoholizmu, odkryli punkty zapalne" dla ryzyka uzależnienia od alkoholu na pięciu chromosomach oraz ochronny obszar na jednym chromosomie obok genów dehydrogenazy alkoholowej [19]. Za pomocą elektroencefalografu badali również wzorce fal mózgowych. EEG pozwala zmierzyć różnice w elektrycznych potencjałach w poprzek mózgu spowodowane synchronicznymi wyładowaniami wielu neuronów. Wzorce fal mózgowych są odmienne u poszczególnych osób i kształtują się genetycznie - są to ilościowe cechy genetyczne, o szerokim spektrum intensywności. Naukowcy prowadzący badanie COGA stwierdzili, że obniżona amplituda fali P300, która w charakterystyczny sposób pojawia się w następstwie bodźca, koreluje z uzależnieniem od alkoholu. Oprócz tego udało im się zidentyfikować obszary chromosomów, które zdają się wpływać na amplitudę tej fali [20]. Ostatnio odkryli również, że kształt tej charakterystycznej fali mózgowej w obszarze częstotliwości 13 i 25 cyklów na sekundę (fala beta) odzwierciedla zmiany genu w specyficznym obszarze chromosomalnym, który obejmuje geny odpowiadające za jeden typ receptora GABA [21]. Ich zdaniem obszar ten znajduje się w zidentyfikowanym wcześniej QTL dla ryzyka alkoholizmu lub obok niego. Wzorce fal mózgowych odzwierciedlają więc leżące u ich podłoża zmiany genetyczne w receptorze neuroprzekaźnika, który bierze udział w reakcji mózgu na alkohol. Odkrycia tego typu pozwalają mieć nadzieję, że dzięki nim badacze zidentyfikują markery ryzyka alkoholizmu i znajdą wreszcie farmakologiczne sposoby zmniejszenia ryzyka lub leczenia tej choroby. Badania genetyczne - komentarz dyrektora NIAAA dr. med. Ting-Kai Li Już przy pierwszym drinku ludzie istotnie różnią się między sobą reakcjami na alkohol. Badania genetyczne pomagają zrozumieć, jak geny kształtują metaboliczną i behawioralna reakcję na alkohol i co powoduje, że jedna osoba jest bardziej podatna na uzależnienie niż inna. Zrozumienie genetycznego podłoża alkoholizmu może pomóc zidentyfikować osoby nim zagrożone i w dalszej perspektywie dostarczyć podstaw do planowania profilaktyki i leczenia zgodnie z fizjologią konkretnej osoby. tłum. Anna Nowosielska BIBLIOGRAFIA: [1] National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA). The Genetics of Alcoholism. Alcohol Alert No. 18. Rockville, MD: NIAAA, [2] Heath, A.C.; Bucholz, K.K.; Madden, P.A.F.; et al. Genetic and environmental contributions to alcohol dependence risk in a national twin sample: Consistency of findings in women and men. Psychological Medicine 27: , / 6
5 [3] Heath, A.C., and Martin, N.G. Genetic influences on alcohol consumption patterns and problem drinking: Results from the Australian NH&MRC twin panel follow-up survey. Annals of the New York Academy of Sciences 708:72-85, [4] Kendler, K.S.; Neale, M.C.; Heath, A.C.; et al. A twin-family study of alcoholism in women. American Journal of Psychiatry 151: , [5] Prescott, C.A., and Kendler, K.S. Genetic and environmental contributions to alcohol abuse and dependence in a population-based sample of male twins. American Journal of Psychiatry 156: 34-40, [6] Crabbe, J.C. Alcohol and genetics: New models. American Journal of Medical Genetics (Neuropsychiatric Genetics) 114: , [7] Tabakoff, B., and Hoffman, P.L. Animal models in alcohol research. Alcohol Research & Health 24(2):77-84, [8] Li, T.K. Pharmacogenetics of responses to alcohol and genes that influence alcohol drinking. Journal of Studies on Alcohol 61:5-12, [9] Makimoto, K. Drinking patterns and drinking problems among Asian-Americans and Pacific Islanders. Alcohol Health & Research World 22(4): , [10] Bowers, B.J. Applications of transgenic and knockout mice in alcohol research. Alcohol Research & Health 24(3): , [11] Crabbe, J.C.; Phillips, T.J.; Buck, K.J.; et al. Identifying genes for alcohol and drug sensitivity: Recent progress and future directions. Trends in Neurosciences 22(4): , [12] Pandey, S.C.; Carr, L.G.; Heilig, M.; et al. Neuropeptide Y and alcoholism: Genetic, molecular, and pharmacological evidence. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 27: , [13] Liang, T.; Spence, J.; Liu, L.; et al. α-synuclein maps to a quantitative trait locus for alcohol preference and is differentially expressed in alcohol-preferring and -nonpreferring rats. Proceedings of the National Academy of Sciences of the U.S.A. 100(8): , [14] Schuckit, M.A.; Mazzanti, C.; Smith, T.L.; et al. Selective genotyping for the role of 5-HT2A, 5-HT2C, and GABAα6, receptors and the serotonin transporter in the level of response to alcohol: A pilot study. Biological Psychiatry 45: , [15] Herman, A.I.; Philbeck, J.W.; Vasilopoulos, N.L.; and Depetrillo, P.B. Serotonin transporter promoter polymorphism and differences in alcohol consumption behaviour in a college student population. Alcohol and Alcoholism 38: , [16] Zubieta, J.-K.; Heitzeg, M.M.; Smith, Y.R.; et al. COMT val158met genotype affects µ-opioid neurotransmitter responses to a pain stressor. Science 299: , [17] Enoch, M.A.; Xu, K.; Ferro, E.; et al. Genetic origins of anxiety in women: A role for a functional catechol-o-methyltransferase polymorphism. Psychiatric Genetics 13(1):33-41, [18] Oslin, D.W.; Berrettini, W.; Kranzler, H.R.; et al. A functional polymorphism of the µ-opioid receptor gene is associated with naltrexone response in alcohol-dependent patients. Neuropsychopharmacology 28: , [19] Edenberg, H.J. The collaborative study on the genetics of alcoholism: An update. Alcohol Research & Health 26(3): , [20] Begleiter, H.; Porjesz, B.; Reich, T.; et al. Quantitative trait loci analysis of human event-related brain potentials: P3 voltage. Electroencephalography and Clinical Neurophysiology 103(3): , / 6
6 [21] Porjesz, B.; Almasy, L.; Edenberg, H.J.; et al. Linkage disequilibrium between the beta frequency of the human EEG and a GABAA receptor gene locus. Proceedings of the National Academy of Sciences of the U.S.A. 99: , / 6
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA PODATNOŚCI NA ALKOHOL. GRUPY SPECJALNEGO RYZYKA
BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA PODATNOŚCI NA ALKOHOL. GRUPY SPECJALNEGO RYZYKA Wprowadzenie Alkohol towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Większość ludzi pije w sposób odpowiedzialny, doświadczając przyjemnych
Bardziej szczegółowoBadanie predyspozycji do łysienia androgenowego u kobiet (AGA)
Badanie predyspozycji do łysienia androgenowego u kobiet (AGA) RAPORT GENETYCZNY Wyniki testu dla Pacjent Testowy Pacjent Pacjent Testowy ID pacjenta 0999900004112 Imię i nazwisko pacjenta Pacjent Testowy
Bardziej szczegółowoSekwencjonowanie nowej generacji i rozwój programów selekcyjnych w akwakulturze ryb łososiowatych
Sekwencjonowanie nowej generacji i rozwój programów selekcyjnych w akwakulturze ryb łososiowatych Konrad Ocalewicz Zakład Biologii i Ekologii Morza, Instytut Oceanografii, Wydział Oceanografii i Geografii,
Bardziej szczegółowoEkologia molekularna. wykład 14. Genetyka ilościowa
Ekologia molekularna wykład 14 Genetyka ilościowa Dziedziczenie mendlowskie wykład 14/2 Cechy wieloczynnikowe (ilościowe) wzrost masa ciała kolor skóry kolor oczu itp wykład 14/3 Rodzaje cech ilościowych
Bardziej szczegółowoRuch zwiększa recykling komórkowy Natura i wychowanie
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Ruch zwiększa recykling komórkowy Ćwiczenia potęgują recykling komórkowy u myszy. Czy
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki. Dziedziczenie wieloczynnikowe na przykładzie człowieka. Asocjacje.
Podstawy genetyki Dziedziczenie wieloczynnikowe na przykładzie człowieka. Asocjacje. Cechy wieloczynnikowe Choroby jednogenowe są rzadkie lub bardzo rzadkie Jednogenowych cech zmienności prawidłowej jest
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoDlaczego kariotypy mężczyzn i kobiet różnią się pod względem zestawów chromosomów płci skoro Ewa została utworzona z żebra Adama?
Dlaczego kariotypy mężczyzn i kobiet różnią się pod względem zestawów chromosomów płci skoro Ewa została utworzona z żebra Adama? Spotkałem się z ciekawym zarzutem: Weźmy np. stworzenie człowieka. Nauka
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki człowieka. Cechy wieloczynnikowe
Podstawy genetyki człowieka Cechy wieloczynnikowe Dziedziczenie Mendlowskie - jeden gen = jedna cecha np. allele jednego genu decydują o barwie kwiatów groszku Bardziej złożone - interakcje kilku genów
Bardziej szczegółowoWykład 9: HUMAN GENOME PROJECT HUMAN GENOME PROJECT
Wykład 9: Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) odrębność genetyczna, która czyni każdego z nas jednostką unikatową Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej HUMAN GENOME
Bardziej szczegółowoWpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych
Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza
Bardziej szczegółowoRAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO
mgr Paweł Koczkodaj RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO. EPIDEMIOLOGIA CHOROBY ORAZ PROFILAKTYKA CZYNNIKÓW RYZYKA WŚRÓD KOBIET W WIEKU OKOŁOMENOPAUZALNYM I POMENOPAUZALNYM Wstęp Zarówno na świecie,
Bardziej szczegółowoOcena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Bardziej szczegółowoGENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Choroby genetyczne o złożonym
Bardziej szczegółowoWykład: HUMAN GENOME PROJECT HUMAN GENOME PROJECT
Wykład: Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) odrębność genetyczna, która czyni każdego z nas jednostką unikatową Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej HUMAN GENOME
Bardziej szczegółowo266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów
266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów dorosłych (15 %) przekracza ten poziom; 20 milionów (6
Bardziej szczegółowoPAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
Bardziej szczegółowoNowe terapie choroby Huntingtona. Grzegorz Witkowski Katowice 2014
Nowe terapie choroby Huntingtona Grzegorz Witkowski Katowice 2014 Terapie modyfikujące przebieg choroby Zahamowanie produkcji nieprawidłowej huntingtyny Leki oparte o palce cynkowe Małe interferujące RNA
Bardziej szczegółowoInformacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A.
Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl; ebartnik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoMożliwości i potencjalne zastosowania Zintegrowanego Systemu Analitycznego do innowacyjnych i kompleksowych badań molekularnych
Możliwości i potencjalne zastosowania Zintegrowanego Systemu Analitycznego do innowacyjnych i kompleksowych badań molekularnych Dzień Otwarty Klastra LifeScience 31 maj 2017, Kraków dr Agata Piestrzyńska-Kajtoch,
Bardziej szczegółowoZmienność populacji cz owieka. Polimorfizmy i asocjacje
Zmienność populacji cz owieka Polimorfizmy i asocjacje 1 Analiza ndna Analiza mtdna Przyczyna szybka ekspansja populacji 3 Zmienność genetyczna cz owieka Różnice w sekwencjach (geny, obszary niekodujące)
Bardziej szczegółowoPublic gene expression data repositoris
Public gene expression data repositoris GEO [Jan 2011]: 520 k samples 21 k experiments Homo, mus, rattus Bos, sus Arabidopsis, oryza, Salmonella, Mycobacterium et al. 17.01.11 14 17.01.11 15 17.01.11 16
Bardziej szczegółowoPragmatyczne badania III fazy w procesie decyzyjnym projekt GET REAL. Mateusz Nikodem
Pragmatyczne badania III fazy w procesie decyzyjnym projekt GET REAL Mateusz Nikodem > WP 2 To provide different possible options of designs for preauthorization studies to assess Relative Effectiveness
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka Kliniczna. Wydział Lekarsko-Stomatologiczny(WLS)
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyka Kliniczna Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoDiagnostyka neurofibromatozy typu I,
Diagnostyka neurofibromatozy typu I, czyli jak to się robi w XXI wieku dr n. biol. Robert Szymańczak Laboratorium NZOZ GENOMED GENOMED S.A. Neurofibromatoza typu I (choroba von Recklinghausena) częstość
Bardziej szczegółowoBadanie podatności na łysienie androgenowe u mężczyzn
Badanie podatności na łysienie androgenowe u mężczyzn RAPORT GENETYCZNY Wyniki testu dla Pacjent Testowy Pacjent Pacjent Testowy ID pacjenta 0999900004136 Imię i nazwisko pacjenta Pacjent testowy Rok urodzenia
Bardziej szczegółowoCo to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2
ALEKSANDRA ŚWIERCZ Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 Ekspresja genów http://genome.wellcome.ac.uk/doc_wtd020757.html A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 12. Diagnostyka molekularna. Poszukiwanie SNPs Odczytywanie danych z sekwencjonowania. Prof. dr hab. Roman Zieliński
Ćwiczenie 12 Diagnostyka molekularna. Poszukiwanie SNPs Odczytywanie danych z sekwencjonowania Prof. dr hab. Roman Zieliński 1. Diagnostyka molekularna 1.1. Pytania i zagadnienia 1.1.1. Jak definiujemy
Bardziej szczegółowoSZCZURÓW EWA FRĄCZEK
KATALOG ODMIAN SZCZURÓW EWA FRĄCZEK Copyright by Ewa Frączek & e-bookowo Grafika na okładce: Ewa Frączek Projekt okładki: Ewa Frączek ISBN 978-83-7859-539-7 Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo www.e-bookowo.pl
Bardziej szczegółowoKonspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
Bardziej szczegółowoPakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 48, Lipiec 2000, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2001 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 12 Źródło: Alcohol Alert, nr: 48, Lipiec 2000, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Problemy
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr 61, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 61, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Alkoholizm, podobnie
Bardziej szczegółowoZmienność populacji człowieka. Polimorfizmy i asocjacje
Zmienność populacji człowieka Polimorfizmy i asocjacje Prezentacja } http://wiki.biol.uw.edu.pl/ 2 MONOGENOWE CZYNNIKI GENETYCZNE DZIEDZICZENIE MENDLOWSKIE NIEPEŁNA PENETRACJA GENU DZIEDZICZENIE WIELOCZYNNIKOWE
Bardziej szczegółowoGenetyka kliniczna - opis przedmiotu
Genetyka kliniczna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Genetyka kliniczna Kod przedmiotu 12.9-WL-Lek-GK Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
Bardziej szczegółowoMożliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Technologia rekombinowanego DNA jest podstawą uzyskiwania genetycznie zmodyfikowanych organizmów 2. Medycyna i ochrona zdrowia
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA W ROKU 2019/2020. Nazwa modułu ECTS Semestr I Semestr II. Liczba godzin z.
Załącznik nr 5 do uchwały nr 79/2018-2019 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie z dnia 24 maja 2019 r. Symbol modułu PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA W ROKU 2019/2020 Nazwa modułu
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoSzkodliwy wpływ alkoholu na umysł młodego człowieka
Szkodliwy wpływ alkoholu na umysł młodego człowieka Wiek pierwszego zetknięcia się z alkoholem z roku na rok obniża się. Nieodwracalne zmiany w funkcjonowaniu, uszkodzenie procesów rozwojowych, problemy
Bardziej szczegółowoAnaliza mutacji p.d36n i p.n318s oraz polimorfizmu p.s474x genu lipazy lipoproteinowej u chorych z hipercholesterolemią rodzinną.
Analiza mutacji p.d36n i p.n318s oraz polimorfizmu p.s474x genu lipazy lipoproteinowej u chorych z hipercholesterolemią rodzinną. Monika śuk opiekun: prof. dr hab. n. med. Janusz Limon Katedra i Zakład
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Pielęgniarstwo. I rok
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod S-GUZR modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyczne uwarunkowania
Bardziej szczegółowoBadania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse
Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse Magdalena Władysiuk 1. Pharmacovigilance: Co to jest pharmacovigilance? Podstawowe założenia systemu
Bardziej szczegółowoSpersonalizowana medycyna
Spersonalizowana medycyna Kluczowe terminy Genom: pełna informacja genetyczna organizmu zakodowana w DNA, obecna we wszystkich komórkach. DNA: związek chemiczny przenoszący informację genetyczną, złożony
Bardziej szczegółowoZmienność. środa, 23 listopada 11
Zmienność http://ggoralski.com Zmienność Zmienność - rodzaje Zmienność obserwuje się zarówno między poszczególnymi osobnikami jak i między populacjami. Różnice te mogą mieć jednak różne podłoże. Mogą one
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoINTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA
XX Międzynarodowa konferencja Polskie Stowarzyszenie Choroby Huntingtona Warszawa, 17-18- 19 kwietnia 2015 r. Metody badań i leczenie choroby Huntingtona - aktualności INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH
Bardziej szczegółowoNowe spojrzenie na tworzenie białka choroby Huntingtona Ziemniak, tak? huntingtyny
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Nowe spojrzenie na tworzenie białka choroby Huntingtona Produkcja huntingtyny różnej
Bardziej szczegółowoHanna Wehr PRACE PRZEGLĄDOWE GENETYCZNE ASPEKTY
PRACE PRZEGLĄDOWE Hanna Wehr GENETYCZNE ASPEKTY UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU Przyczyny powstawania uzależnienia od alkoholu są złożone - wpływają na nie zarówno czynniki środowiskowe jak i genetyczne. Za znaczeniem
Bardziej szczegółowoCopyright 2011 by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Recenzent: prof. dr hab. Lidia Cierpiałkowska Redakcja: Zofia Kozik Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce pojoslaw / fotolia.com Copyright 2011 by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa ISBN
Bardziej szczegółowoPodłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne.
Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne. MONIKA G O S Z AKŁAD G ENETYKI MEDYCZ NEJ, I N STYTUT MATKI I DZIECKA SYMPOZJUM A LBA - JULIA WARSZAWA, 2-3.12.2017 Czym jest gen? Definicja:
Bardziej szczegółowoPROMOCJA ZDROWIA TO PROCES
STAROSTWO POWIATOWE W ŚWIDNICY WYDZIAŁ ZDROWIA 2007 r. Opracowała Barbara Świętek PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES UMOŻLIWIAJĄCY JEDNOSTKOM, GRUPOM, SPOŁECZNOŚCIĄ ZWIĘKSZENIE KONTROLI NAD WŁASNYM ZROWIEM I JEGO
Bardziej szczegółowoNarzędzie pracy socjalnej nr 16 Wywiad z osobą współuzależnioną 1 Przeznaczenie narzędzia:
Narzędzie pracy socjalnej nr 16 Wywiad z osobą współuzależnioną 1 Przeznaczenie narzędzia: Etap I (1b) Ocena / Diagnoza (Pogłębienie wiedzy o sytuacji związanej z problemem osoby/ rodziny) Zastosowanie
Bardziej szczegółowoWarszawa, 7 września 2015
Warszawa, 7 września 2015 Ocena pracy doktorskiej mgr Joanny Karoliny Ledwoń pt. Poszukiwanie genetycznych uwarunkowań rozwoju raka piersi i gruczołu krokowego Przedstawiona do oceny praca, wykonana pod
Bardziej szczegółowoDepresja inbredowa i heterozja
Depresja inbredowa i heterozja Charles Darwin Dlaczego rośliny chronią się przed samozapyleniem? Doświadczenie na 57 gatunkach roślin! Samozapłodnienie obniża wigor i płodność większości z 57 gatunków
Bardziej szczegółowoWPŁYW ALKOHOLU NA DZIECKO W ŁONIE MATKI
ZOFIA PANKRAC Doktor nauk medycznych, specjalista II stopnia w dziedzinie położnictwa i ginekologii. Kierownik Izby Przyjęć Kliniki Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Bierze czynny udział
Bardziej szczegółowoJaki koń jest nie każdy widzi - genomika populacji polskich ras koni
Jaki koń jest nie każdy widzi - genomika populacji polskich ras koni Gurgul A., Jasielczuk I., Semik-Gurgul E., Pawlina-Tyszko K., Szmatoła T., Bugno-Poniewierska M. Instytut Zootechniki PIB Zakład Biologii
Bardziej szczegółowoPamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Bardziej szczegółowoHD jest chorobą mózgu, prawda?
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Zmiany w wątrobie u pacjentów z chorobą Huntingtona sugerują potrzebę 'ogólnoustrojowych'
Bardziej szczegółowoWIEDZA. wskazuje lokalizacje przebiegu procesów komórkowych
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Medycyna Molekularna w Praktyce Klinicznej Typ studiów:
Bardziej szczegółowoMinister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoCzy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?
Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)
Bardziej szczegółowoAnaliza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Geny i chromosomy Allele genów zlokalizowanych na różnych chromosomach segregują niezależnie (II prawo Mendla) Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R
Bardziej szczegółowoGeny, a funkcjonowanie organizmu
Geny, a funkcjonowanie organizmu Wprowadzenie do genów letalnych Geny kodują Białka Kwasy rybonukleinowe 1 Geny Występują zwykle w 2 kopiach Kopia pochodząca od matki Kopia pochodząca od ojca Ekspresji
Bardziej szczegółowomikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Bardziej szczegółowoβ-karoten jako lek Henryk Dyczek 2006
β-karoten jako lek Henryk Dyczek 2006 henryk.dyczek@man.torun.pl Definicja - 1 Karoten organiczny związek chemiczny, rozbudowany przestrzennie węglowodór nienasycony zawierający 40 atomów węgla o wzorze
Bardziej szczegółowoPODSTAWY BIOINFORMATYKI 11 BAZA DANYCH HAPMAP
PODSTAWY BIOINFORMATYKI 11 BAZA DANYCH HAPMAP WSTĘP 1. SNP 2. haplotyp 3. równowaga sprzężeń 4. zawartość bazy HapMap 5. przykłady zastosowań Copyright 2013, Joanna Szyda HAPMAP BAZA DANYCH HAPMAP - haplotypy
Bardziej szczegółowoSYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Psychologiczne zagadnienia uzależnienia od alkoholu./ Moduł 131..: Patologia zachowań społecznych 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: GENETYKA. I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna
Przedmiot: GENETYKA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom (np. pierwszego lub drugiego
Bardziej szczegółowoSystemowe aspekty leczenia WZW typu C
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe
Bardziej szczegółowokatedra fizjologii i biochemii zwierząt
katedra fizjologii i biochemii zwierząt RYS HISTORYCZNY Powstanie Katedry 1951 r Z chwilą utworzenia Wydziału Zootechnicznego Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu (rozporządzenie Ministra Szkół Wyższych
Bardziej szczegółowoLekarz wobec pacjenta palącego tytoń?
Lekarz wobec pacjenta palącego tytoń? Palenie jest najważniejszym, pojedynczym, możliwym do wyeliminowania czynnikiem odpowiedzialnym za szereg chorób i zgonów. Jest przyczyną większej liczby zgonów niż
Bardziej szczegółowoSkładniki jądrowego genomu człowieka
Składniki jądrowego genomu człowieka Genom człowieka 3 000 Mpz (3x10 9, 100 cm) Geny i sekwencje związane z genami (900 Mpz, 30% g. jądrowego) DNA pozagenowy (2100 Mpz, 70%) DNA kodujący (90 Mpz ~ ok.
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 016/017 Kierunek studiów: Dietetyka
Bardziej szczegółowoPrzewodnik dla instruktora dotyczący raka skóry. (Informacje o narzędziach) POZNAJ NAJNOWSZE INFORMACJE NA TEMAT BADAŃ NAD ZDROWIEM FINANSOWANIE:
POZNAJ NAJNOWSZE INFORMACJE NA TEMAT BADAŃ NAD ZDROWIEM Przewodnik dla instruktora dotyczący raka skóry (Informacje o narzędziach) AUTORZY FINANSOWANIE: Spis treści I. Wprowadzenie... 3 II. Narzędzia...
Bardziej szczegółowoBadania asocjacyjne w skali genomu (GWAS)
Badania asocjacyjne w skali genomu (GWAS) Wstęp do GWAS Część 1 - Kontrola jakości Bioinformatyczna analiza danych Wykład 2 Dr Wioleta Drobik-Czwarno Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt Badania
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Czy priony zawsze są szkodliwe? SPIS TREŚCI: Wprowadzenie. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. Karty pracy. 1.
Bardziej szczegółowoDane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska
Dane mikromacierzowe Mateusz Markowicz Marta Stańska Mikromacierz Mikromacierz DNA (ang. DNA microarray) to szklana lub plastikowa płytka (o maksymalnych wymiarach 2,5 cm x 7,5 cm) z naniesionymi w regularnych
Bardziej szczegółowoCzy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów?
Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów? 4 KONGRES ŚWIATA PRZEMYSŁU KOSMETYCZNEGO Sopot, 2013 Dorota Wiaderna Biuro do spraw Substancji Chemicznych CO DETERMINUJE
Bardziej szczegółowoPodsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości
Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Omówienie rozpowszechnienia choroby Rosnąca oczekiwana długość życia i starzejące się społeczeństwo
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 28, Kwiecień 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 4 Źródło: Alcohol Alert, nr: 28, Kwiecień 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Spożywanie
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. BOLESŁAWA PRUSA W SKIERNIEWICACH 2016/2017 Szkolny Program Profilaktyki został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną Liceum Ogólnokształcącego
Bardziej szczegółowoPublikacja wydana staraniem Instytutu Psychologii WNHiP Uniwersytetu Wrocławskiego
Recenzent: prof. dr hab. Zygfryd Juczyński Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Anna Kaniewska Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 014/015 Kierunek studiów: Dietetyka
Bardziej szczegółowoDrożdże piekarskie jako organizm modelowy w genetyce
Drożdże piekarskie jako organizm modelowy w genetyce W dobie nowoczesnych, szybko rozwijających się metod sekwencjonowania DNA, naukowcy bez problemu potrafią zidentyfikować kolejność par nukleotydowych
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov
tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Diagnozowanie
Bardziej szczegółowoBiomedycyna. Biomedicine
Biomedycyna badania, diagnostyka, leczenie Biomedicine research, diagnostic, treatment 2 Redakcja Monika Olszówka Kamil Maciąg Mirosław Szala Politechnika Lubelska Lublin 2014 Biomedycyna badania, diagnostyka,
Bardziej szczegółowoSERIA PERSONALIZACJA MEDYCYNY SPERSONALIZOWANIE MEDYCYNY W ŚRODOWISKU SZPITALNYM
SERIA PERSONALIZACJA MEDYCYNY Halina Osińska Leo Barić SPERSONALIZOWANIE MEDYCYNY W ŚRODOWISKU SZPITALNYM PODRĘCZNIK DLA PERSONELU MEDYCZNEGO Warszawa 2012 spis treści WPROWADZENIE... 9 OPIS BADANIA...
Bardziej szczegółowo1. KEGG 2. GO. 3. Klastry
ANALIZA DANYCH 1. Wykład wstępny 2. Charakterystyka danych 3. Analiza wstępna genomiczna charakterystyka cech 4. Prezentacje grup roboczych analiza wstępna 5. Prezentacje grup roboczych analiza wstępna
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko...kl...
Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)
Bardziej szczegółowoBioinformatyczne bazy danych - część 2. -przeszukiwanie baz danych -pobieranie danych
Bioinformatyczne bazy danych - część 2 -przeszukiwanie baz danych -pobieranie danych Numery dostępowe baz danych (accession number) to ciąg liter i cyfr służących jako etykieta identyfikująca sekwencję
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Podstawowe techniki inżynierii genetycznej. Streszczenie
SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza:
Bardziej szczegółowo