Inwentaryzacja i charakterystyka siedlisk oraz roślinności rzeczywistej Bydgoszczy dr Maciej Korczyński 2009r.

Transkrypt

1 Inwentaryzacja i charakterystyka siedlisk oraz roślinności rzeczywistej Bydgoszczy dr Maciej Korczyński 2009r.

2 Podział obszarów Bydgoszczy ze wskazówkami odnośnie preferowanych do nasadzeń gatunków drzew i krzewów z uwzględnieniem gatunków rodzimych lub nasadzeń historycznych Bydgoszcz w okresie międzywojennym cieszyła się opinia Miasta Zieleni. Na stosunkowo niewielkim obszarze ówczesnego Śródmieścia znajdowało się stosunkowo duŝo parków i zieleńców. WzdłuŜ ulic rosły drzewa zaliczane do 71 gatunków i odmian. Do dnia dzisiejszego z tych nasadzeń zachowały się nieliczne okazy, w tym chronione jako pomniki przyrody (boŝodrzew przy ulicy Jagiellońskiej, sofora przy ul. Fordońskiej, dęby czerwone przy Al. Ossoliskich, jarzęby szwedzkie przy ul. Szymanowskiego, jarząb mączny przy ul. 20 Stycznia, lipa srebrzysta przy ul. Staszica i inne). Część gatunków z zamieszczonej poniŝej listy, obecnie nie moŝe być zalecana do wykorzystana w terenach zieleni publicznej. Są to drzewa krótkowieczne, o łatwo obłamujących się konarach, o stosunkowo duŝych wymaganiach w stosunku do siedliska, bądź podatnych na choroby. Z pewnością moŝna by rozpatrywać wprowadzanie niektórych gatunków obcych w historycznych lokalizacjach, biorąc jednak pod uwagę istotne pogorszenie warunków wzrostu roślin na terenach śródmiejskich na skutek obniŝenia poziomu wód gruntowych, zanieczyszczenia powietrza, zasolenia gleby. Wskazanym byłoby równieŝ, aby zieleń publiczna nie stała się bazą rozprzestrzeniania się roślin uznawanych za niepoŝądane w polskim krajobrazie. Nie wydaje się być celowym wprowadzanie: boŝodrzewu gruczołkowatego, brzozy omszonej (w Śródmieściu), czeremchy później, jarząbu domowego, jarząbu brekinii, jesiona pensylwańskiego (na obrzeŝach miasta), karagany syberyjskiej (zwłaszcza na obrzeŝach miasta), korkowca amurskiego, jesiona wyniosłego (na terenach zainwestowanych), kasztanowców (wzdłuŝ ciągów komunikacyjnych), klonu jesionolistnego, morw (przy ciągach komunikacyjnych), orzeszników, wiązów, topól, wierzb.

3 Wykaz drzew i krzewów sadzonych w Bydgoszczy wzdłuŝ ciągów ulicznych do 1938 roku Gatunek Acer negundo Acer negundo f. argenteomarginata Acer platanoides Acer platanoides Globosum Acer platanoides Schwedleri Acer pseudoplatanus Acer saccharinum Aesculus hippocastanum Aesculus parviflora Aesculus pavia Aesculus xcarnea Ailanthus altissima Alnus glutinosa Betula papyrifera Betula pendula Betula pubescens Caragana arborescens Carya cordiformis Catalpa speciosa Corylus colurna Crataegum laevigata Crataegus crus-galli Crataegus monogyna Fagus sylvatica Fraxinus americana Ulice Artyleryjska, Kąpielowa, Leszczyńskiego, Niecała, Saperów, Średnia Bema Bełzy, Chodkiewicza, Czerwonego KrzyŜa, Marcinkowskiego, Młyńska, Kujawska, Lenartowicza, Objazdowa, Pańska, Przemysłowa, Racławicka, Saperów, Sporna, Śniadeckich, Traugutta, Ujejskiego Orla Dwernickiego, Niemcewicza, Sobieskiego Babia Wieś, Hutnicza, Osada, Wojska Polskiego, Weterenów Chrobrego, Kopernika, Lenartowicza (cz. Północna), Słowackiego Bernardyńska, Bielicka, Boczna, Chodkiewicza, Gdańska, Gnieźnieńska, Inflancka, Plac Kościeleckich, Kraszewskiego, Kujawska, Leszczyńskiego, Ludwikowo, Al. Ossolińskich, Pawia, Słowackiego, Stroma, Widok, Wojska Polskiego, Dolina Dolina Bernardyńska, Plac Kościeleckich, Słowackiego Jagiellońska, Leszczyńskiego, Pagórek Nakielska, Niemcewicza, Śląska Kwiatowa, Kolejarska, Półwiejska, pn. część Pomorskiej Inwalidów, Unii Lubelskiej Polna, Szpitalna Podolska, Reja Wyścigowa Staszica Dolina, Jagiellońska, Kopernika, Traugutta, śuławy Chopina, Kilińkiego, pn. część Pomorskiej Bernardyńska, Hetmańska, Kaszubska, Pola, Sielanka, Stawowa, Chopina, Kaszubska, Kilińskiego, Krakowska, Kwiatowa, Litewska, Sobieskiego, Sowińskiego, pn. część Pomorskiej, 20 Stycznia Babia Wieś, Niemcewicza Ks. Szamarzewskiego Fraxinus excelsior Glinki, Głowackiego, Mińska, Łucka, Chodkiewicza (od. Sułkowskiego), Przemysłowa, Spokojna, Stepowa, Śniadeckich, Weterenów, Włościańska Fraxinus excelsior Globosa Fraxinus pennsylvanica Fraxinus pennsylvanica var. lanceolata Bielicka, Kąpielowa, Kijowska, Sandomierska, Smukalska, Spokojna, Cmentarna, Magnuszewska, Piaski, ks. Szamarzewskiego, Śniadeckich

4 Ginko biloba Juglans nigra Morus alba Laburnum anagyroides Morus nigra Phelodendron amurense Platanus occidenalis Platanus orientalis Platanus xhispanica Populus xcanescens Populus nigra Gimnazjalna, Jagiellońska Wileńska Stawowa Reymonta Ogrodowa, Ugory, Ustronie Wejcherowska Markwarta Konopna Grunwaldzka, Królowej Jadwigi, Słowackiego, Wojska Polskiego, Plac Teatralny, Szubińska Polna, Powstańców Warszawy Berwińskiego, Mennica, Nakielska, Polna, Plac Poznański, Seminaryjna, Zygmunta Augusta Populus nigra Italica Babia Wieś, Berwińskiego, Grunwaldzka, Jastrzębia, Młyńska, Nadrzeczna, Parkowa, Poniatowskiego, Plac Poznański, Rumińskiego, Sportowa, Zygmunta Augusta, Populis tremula Prunus xeminens Umbraculifera Prunus padus Prunus serotina Prunus serrulata Hizakura Quercus petraea Quercus robur Quercus rubra Robinia pseudoacacia Angustifolia Robinia pseudoacacia Bessoniana, Robinia pseudoacacia Inermis Robinia pseudoacacia Microphylla Salix alba Salix xsepulcralis Chrysocoma Sophora japonica Sorbus aria Sorbus aria Chrysophylla Sorbus aucuparia Sorbus domestica Sorbus intermedia Sorbus torminalis Konopna, Ujejskiego Reymonta Stawowa, Bocianowo, Chocimska, Fredry, Graniczna, Irgowa, Kossaka, Krasińskiego, Paderewskiego, Pola Na Wzgórzu Dobra Moniuszki, Św. Trójcy Fordońska, Gliniki, Seminaryjna, Stroma Jurasza, Moniuszki, Al. Ossolińskicj, Skorupki, Św. Trójcy 3 Maja Cieszkowskiego, Chocimska, Gimnazjalna, Kościuszki, Plac Poznański, Pomorska, Poznańska, pn. Część Pomorskiej, Świętojańska, śółkiewskiego, Cłopickiego, Kościuszki, Świętojańska, Trentowskiego Bielicka, Cieszkowskiego, 3 Maja, Wileńska Filarecka Babia Wieś, Dworcowa, Mennica, Słowackiego Dworcowa, Fordońska, Zygmunta Augusta 20 Stycznia 1920, Kujawska, Podleśna, Rycerska, Traugutta Ks. Wawrzyniaka Gdańska, Gołębia, Grobla, Harcerska, Nowodworska, Orla, Piękna, ks. Skorupki, Ugory, Wiatrakowa, Wysoka Szymanowskiego 20 stycznia 1920, Flisacka, Gdańska, Hutnicza, Karpacka, Konopna, Kozietulskiego, Krzywa, Kujawska, Pawia, Pijarów, Rycerska, Sadowa, Strzelecka, Toruńska, Św. Trójcy, Ugory Gdańska Sorbus xhybrida Leona XIII (?) Tilia cordata Tilia Euchlora Bielicka, Chołoniewskiego, Farna, Filarecka, Gdańska, Grunwaldzka, Jagiellońska, Krasińskiego, Libelta, Nakielska, Nowy Rynek, Chodkiewicza (od Sułkowskiego), Płocka, Staszica, Stroma, Wojska Polskiego, Toruńska, Zamojskiego, Hakicka, Krasińskiego

5 Tilia paltyphylos Tilia tomentosa Dolina, Kanałowa, Kujawska, Nowy Rynek, Przemyska Konarskiego, Staszica Ulmus Dampieri Cicha, Dolina, Poniatowskiego, Kasprowicza, Al. Mickiewicza, Poniatowskiego, Sienkiewicza, Piotra Skargi Ulmus glabra Ulmus laevis Ulmus minor Chołoniewskiego, Obrońców Bydgoszczy, Wojska Polskiego 3 Maja, Budowlana, Chełmińska, Gdańska, Kielecka, Konopma, Wojska Polskiego, Równa Dębowa, Fabryczna, Siemiradzkiego, Szajnochy, Widok RozwaŜając zasady doboru drzew i krzewów naleŝy odnieść się do warunków przyrodniczych poszczególnych rejonów miasta. Bydgoszcz pod względem geograficznym połoŝona jest w obrębie mezoregionu Kotliny Toruńskiej, gdzie w podłoŝu dominują utwory piaszczyste pochodzenia wodnolodowdowego i eolicznego. Rejony peryferyjne obejmują: Dolina Fordońka, Wysoczyzna Świecka, Dolina Brdy i Pojezierze Krajeńskie. Zgodnie z podziałem Dysarza (1996) w obrębie miasta wydziela się następujące mikroregiony: Dolina Sandrowa Brdy Wschodnia, Wysoczyzna Osielska Zbocze Fordońskie, Równina Strzelecka, Terasa Bydgoska Las Gdański, Miasto Bydgoszcz Północne, Miasto Bydgoszcz Dolina Brdy, Równina Łęgnowska, Terasa Solecka, Dolina Sandrowa Brdy Zachodnia, Zbocza Kruszyńskie, Dolina Kanału Bydgoskiego, Terasa Łochowska Równina Łochowska, Miasto Bydgoszcz, Miasto Bydgoszcz Południe, Wydmy Puszczy Bydgoskiej. Wskazany podział miasta na jednostki o charakterystycznych uwarunkowaniach przyrodniczych pozwala na wskazanie gatunków drzew i krzewów do zastosowania w przestrzeniach publicznych. Zaproponowana lista moŝe być jedynie sugestią dla właścicieli i gospodarzy nieruchomości. MoŜna rozwaŝać wprowadzenie pewnych regulacji prawnych poprzez zapisy

6 w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Wydaje się jednak, Ŝe moŝliwość ich wyegzekwowania będzie problematyczna. W przedstawionym doborze kierowano się koniecznością dostosowania roślin do lokalnych uwarunkowań oraz moŝliwością nadania indywidualnego piętna poszczególnym terenom. WaŜnym jest, by unikać sadzenia drzew i krzewów uznawanych za inwazyjne ( zwłaszcza w strefie podmiejskiej NaleŜy tu, ze względów krajobrazowych unikać roślin o egzotycznym pokroju, preferując gatunki rodzime. Specyfika konkretnych miejsc sąsiadujących z ciągami komunikacji pieszej i kołowej wymaga z kolei unikania roślin o szczególnie duŝych liściach, a takŝe zawiązujących mięsiste lub duŝe owoce, a takŝe gatunków krótkowiecznych, podatnych na uszkodzenia przez wiatr. WzdłuŜ chodników i w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni niekorzystnym jest sadzenie kasztanowców, klonów, morw, śliw, jabłoni. Lista drzew i krzewów stosowanych w terenach śródmiejskich silnie antropogenicznie przekształconych moŝe w większym stopniu uwzględniać gatunki obcego pochodzenia. Istnieją tu większe moŝliwości ograniczenia ewentualnego samorzutnego rozpowszechniania się roślin. Natomiast moŝliwość uzyskania bogatszych efektów fizjonomicznych uzasadnia wprowadzania tu gatunków obcych, znoszących warunki środowiska śródmiejskiego. Szczególnego traktowania wymaga dobór roślin dla terenów zieleni w północnej części Bydgoszczy. Przez tę część miasta przebiega wąskim pasem Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły, naleŝy uwzględnić cele ochrony tych terenów oraz zapisy planu ochrony parku. Lista drzew i krzewów preferowanych do nasadzeń gatunków drzew i krzewów z uwzględnieniem gatunków rodzimych lub nasadzeń historycznych Mikroregion Szerokie ulice Wąskie ulice Tereny otwarte Zieleń izolacyjna Dolina Sandrowa Brdy Wschodnia, Terasa Bydgoska Las Gdański, Zbocze Fordońskie, Zbocze Kruszyńskie, Acer campestre, Pinus sylvestris, Tilia varsaviensis, Quercus petraea, Q. robur Acer campestre, A. pseudoplatanus, Carpinus betulus, Quercus robur, Tilia cordata, T. platyphyllos, Ulmus minor Robinia pseudoacacia Umbraculifera, Sorbus aria, S. aucuparia Acer platanoides Globosum, Carpinus betulus Columnaris, Crataegus monogyna, C. oxyacantha Pinus sylvestris, Quercus petraea, Q. robur, Sorbus aucuparia, S. intermedia Acer platanoides, Carpinus betulus, Sorbus intermedia, S. torminalis Berberis vulgaris, Juniperus communis, Pyrus pyraster, Sarothamnus scoparius Corylus avellana, Crataegus monogyna, C. oxyacantha, Daphne mezereum, Hedera helix, Lonicera

7 Równina Strzelecka, Równina Łęgnowska, Miasto Bydgoszcz Dolina Brdy, Dolina Sandrowa Brdy Zachodnia, Terasa Łochowska Równina Łochowska, Terasa Solecka, Wysoczyzna Osielska Dolina Kanału Bydgoskiego, Miasto Bydgoszcz, Miasto Bydgoszcz Północne, Miasto Bydgoszcz Południe, Betula pedula, B. pubesens, Ulmus laevis, Acer platanoides, Betula pubescens, Ulmus laevis, Pinus sylvestris, Quercus petrea, Q. robur B. pubescens, Tilia cordata, Ulmus laevis, Ulmus minor Acer campestre, Fagus sylvatica, Quercus rubra, Q. robur, Sorbus aria, S. intermedia, Tilia cordata Fraxinus excelsior Nana, Fraxinus excelsior Nana, Robinia pseudoacacia Umbraculifera Sorbus aucuparia, Fraxinus excelsior Nana, Acer platanoides Globosum, Corylus colurna, Crataegus monogyna, C. oxyacantha, Prunus xeminens Umbraculifera, Robinia pseudoacacia Umbraculifera Populus alba, P. nigra, Salix alba, S. fragilis, Sorbus aucuparia Alnus glutinosa Picea abies, Sorbus aucuparia Populus tremula, Salix caprea, Tilia cordata Betula pubescens Quercus robur, Salix caprea, Sorbus aucuparia Aesculus hippocastanum, Aesculus xcarnea, Acer platanoides, A. pseudoplatanus, A. saccharinum, Carpinus betulus i Fagus sylvatica (w strefach zboczowych), Juglans nigra, Platanus xhispanica, Quercus petrea, Q. robur, xylostrum, Prunus spinosa, Ribes spicatum, Rhamnus cathartica, Sambucus nigra, Ulmus minor Prunus padus, Ribes nigrum, Salix aurita, S. cinerea, S. viminalis, S. purpurea, Sambucus nigra, Viburnum opulus Hedera helix, Prunus padus, Ribes nigrum, Viburnum opulus Berberis vulgaris, Rosa sp. div. (taksony krajowe), Rubus sp. div. (taksony krajowe), Prunus padus, Ribes nigrum, Salix cinenrea, S. pentandra, Sambucus nigra, Viburnum opulus Berberis vulgaris, Colutea arborescens, Corylus avellana, Hedera helix, Prunus cerasifera,

8 Wydmy Puszczy Bydgoskiej. Pinus sylvestris, Quercus petrea Sorbus aucuparia, Robinia pseudoacacia Umbraculifera Q. rubra, Sophora japonica, Pinus sylvesrtis, Pinus nigra, Populus tremula Berberis vulgaris, Crataegus monogyna, Juniperus communis, Pyrus pyraster, Sarothamnus scoparius