Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce
|
|
- Czesław Jarosz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Anna Rosa * Anna Rosa Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce Wstêp Spó³dzielczy sektor bankowy, który sk³ada siê z banków spó³dzielczych i banków je zrzeszaj¹cych, stanowi trwa³y element systemu finansowego w Polsce. Banki te wykazuj¹ zdolnoœæ przystosowywania siê do zmieniaj¹cych siê warunków gospodarczych, o czym œwiadczy fakt, e dzia³aj¹ na rynku polskim ju od ponad 150 lat. Istot¹ konkurencyjnoœci banku spó³dzielczego jest umiejêtnoœæ przetrwania i funkcjonowania w warunkach konkurencji rynkowej [Gorynia, aÿniewska, 2010, s. 50]. Formalne przes³anki umo liwiaj¹ce powstanie konkurencji rynkowej w systemie bankowym w Polsce pojawi³y siê w wyniku reform ustrojowych w 1989 r. Charakter konkurencji i konkurencyjnoœci w sektorze bankowym jest zdeterminowany przede wszystkim czynnikami formalnoprawnymi. To w³aœnie presja regulacyjna powoduje koniecznoœæ dokonywania wybory pomiêdzy poziomem regulowania dzia³alnoœci banków, który gwarantuje stabilnoœæ i bezpieczeñstwo systemu bankowego, a swobod¹ konkurencji. Problem ten w swoich pracach poruszaj¹ Wies³awa Przybylska-Kapuœciñska, Przemys³aw Stodulny. Autorzy formu³uj¹ pogl¹d, e polityka pañstwa wobec tego sektora powinna byæ kompromisem miêdzy oczekiwaniami rygorystycznego dzia³ania mechanizmów konkurencji, a koniecznoœci¹ zapewnienia bezpieczeñstwa depozytów i stabilnoœci banków [Przybylska-Kapuœciñska, Stodulny, 2007, s ]. Charakter konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych w Polsce wynika tak e z przes³anek historycznych oraz z tradycji ruchu spó³dzielczego. Banki te dzia³aj¹ w ramach dwuszczeblowej struktury organizacyjnej i musz¹ spe³niæ okreœlone regulacjami wymogi dotycz¹ce progów kapita³owych samych banków spó³dzielczych oraz banków zrzeszaj¹cych. Wzrost znaczenia kategorii konkurencyjnoœci banków wynika z zaostrzaj¹cej siê konkurencji, która zmusza banki do podejmowania dzia³añ * Dr, Katedra Finansów, Wydzia³ Nauk Ekonomicznych, Politechnika Koszaliñska, anna.rosa@tu.koszalin.pl, ul. Kwiatkowskiego 6E, Koszalin
2 518 Anna Rosa na rzecz poprawy konkurencyjnoœci, czyli umiejêtnoœci wytworzenia i utrzymania w czasie przewagi konkurencyjnej na rynku us³ug i produktów bankowych w Polsce. Badanie konkurencyjnoœci ma szczególne znaczenie w przypadku banków ze wzglêdu na swoiste cechy determinuj¹ce ich funkcjonowanie oraz strukturê rynku us³ug bankowych. Celem artyku³u jest analiza konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych w Polsce w aspekcie wybranych determinant konkurencyjnoœci. Czynniki przyczyniaj¹ce siê do wzrostu konkurencyjnoœci banków mo na m.in. podzieliæ na takie, których charakter jest mierzalny (tzw. czynniki iloœciowe), np. wielkoœæ kapita³u, zysk, rentownoœæ, zasiêg oddzia³ywania banku, mar a odsetkowa, b¹dÿ czynniki niemierzalne (jakoœciowe) np. kwalifikacje kadry, jakoœæ obs³ugi, wyposa enie banków w nowoczesne technologie informatyczne [WoŸniewska, 2002, s. 12]. Na podstawie przegl¹du literatury i analizy mierników, uznawanych w teorii i w praktyce za przydatne do oceny konkurencyjnoœci banków, dokonano wyboru instrumentów, które pozwol¹ na zrealizowanie celu opracowania. Do analizy konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych wybrano nastêpuj¹ce miary iloœciowe: zasiêg oddzia³ywania banku (mierzony liczb¹ placówek bankowych), udzia³ w rynku (mierzony udzia³em w podstawowych wielkoœciach sektora bankowego w Polsce), mar ê odsetkow¹, wskaÿniki dochodowoœci wskaÿnik ROA (return on assets) i ROE (return on equity) oraz wskaÿnik efektywnoœci kosztowej C/I (cost-to-income). Powy sze kryteria badania konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych zosta³y wybrane, poniewa istnieje mo- liwoœæ ich jednoznacznego okreœlenia, s¹ wymierne i porównywalne, a ich wzrost œwiadczy o aktywnoœci banku. ród³em materia³ów empirycznych by³y dane statystyczne Narodowego Banku Polski (NBP), a od 2008 r. Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). W artykule materia³ badawczy poddano analizie liczbowej i opisowej. Jej zakres czasowy obejmowa³ okres od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. Projekt zosta³ sfinansowany ze œrodków Narodowego Centrum Nauki. 1. Istota konkurencji i konkurencyjnoœci banków Konkurencja opiera siê na eliminacji rywali dzia³aj¹cych w tej samej bran y i pozyskiwaniu obs³ugiwanych przez nich klientów [Jonas, 2002, s. 10]. Mo na j¹ równie zdefiniowaæ jako akt b¹dÿ proces dzia³ania jednostek, które d¹ ¹ do osi¹gniêcia takich korzyœci, o które w tym sa-
3 Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce 519 mym czasie, przy tych samych warunkach i regu³ach ubiegaj¹ siê inni [Noga, 1993, s. 9]. O charakterze i natê eniu konkurencji na danym rynku decyduje jego struktura podmiotowa, a wiêc zarówno wielkoœæ, jak i liczba sprzedawców oraz nabywców. Konkurencja miêdzy bankami mo e mieæ dwa wymiary. Pierwszy z nich to walka rynkowa bezpoœrednio miêdzy konkurentami (rywalizacja ta dotyczy unikatowych, niepodzielnych zasobów, takich jak np. kadra pracownicza, zasoby technologiczne), drugi natomiast wariant dotyczy rywalizacji poœrednio o klienta (zmierza do opanowania czêœci rynku niepodzielnie przez jeden bank) [Bogdan, Iwaszkiewicz, 1998]. Banki dzia³aj¹ce w systemie bankowym w Polsce funkcjonuj¹ w warunkach konkurencji monopolistycznej. Charakteryzuje siê ona tym, e wiele banków oferuje zró nicowane produkty, a poziom konkurencji jest wysoki [Paw³owska, 2004, s. 250; Paw³owska, Kozak, 2008, s. 8]. Nale y podkreœliæ, e konkurencja miêdzy bankami ma specyficzny charakter i wystêpuje w pewnej z³agodzonej formie. Nie przybiera ona formy ostrego wspó³zawodnictwa, a konkurenci nie siêgaj¹ do drastycznych form dzia³ania i nie usi³uj¹ doprowadziæ do zniszczenia swoich partnerów, poniewa istnieje koniecznoœæ utrzymania sta³ej wspó³pracy z pozosta- ³ymi partnerami [Stêpieñ, 2004, s. 54]. Trzy g³ówne przyczyny, które maj¹ wp³yw na szczególne cechy konkurencji miêdzy bankami, to [Kosiñski, 2000, s. 129]: banki s¹ instytucjami zaufania publicznego [Zaleska, 2002, s. 105], funkcjonowanie wszystkich banków jest uzale nione od panuj¹cej w kraju atmosfery stabilizacji i zaufania wobec sektora bankowego. Banki przestrzegaj¹ zasad lojalnoœci, a w pewnych sytuacjach udzielaj¹ pomocy jednostkom, które znalaz³y siê w trudnej sytuacji finansowej, charakter pracy banków stwarza koniecznoœæ utrzymywania sta³ej wspó³pracy z pozosta³ymi partnerami, równie konkurencyjnymi m.in. w zakresie wzajemnych rozliczeñ. Z konkurencji wywodzi siê konkurencyjnoœæ, która niekiedy jest z ni¹ uto samiana. Konkurencyjnoœæ jest przedmiotem licznych badañ i dyskusji, ale mimo to nadal nie jest jednoznacznie zdefiniowane jej pojêcie. W ekonomii konkurencyjnoœæ okreœla siê jako zdolnoœæ podmiotów dzia³aj¹cych w gospodarce rynkowej do osi¹gania sukcesów w tocz¹cej siê miêdzy nimi rywalizacji ekonomicznej [Begg, Fischer, Dornbusch, 1996, s. 446]. Wed³ug Michaela E. Portera konkurencyjnoœæ
4 520 Anna Rosa jest wynikiem efektywnoœci, z jak¹ przedsiêbiorstwa zlokalizowane na danym terenie mog¹ wykorzystywaæ nak³ady do wytworzenia wartoœciowych wyrobów i us³ug [Porter, 2001, s. 207]. Konkurencyjnoœæ to zdolnoœæ do projektowania, wytwarzania i sprzedawania produktów (us³ug), których ceny oraz jakoœæ s¹ bardziej atrakcyjne od odpowiednich produktów (us³ug) oferowanych przez konkurentów krajowych i zagranicznych [Flejterski, 1999, s. 39]. Konkurencyjnoœæ jest zjawiskiem relatywnym pochodz¹cym od konkurencji i zwi¹zanej z ni¹ walki konkurencyjnej, dlatego te mo e byæ równie rozumiana jako zdolnoœæ do konkurowania. Nale y traktowaæ j¹ jako system z³o ony z czterech elementów [Stankiewicz 2000, s. 96]: potencja³u konkurencyjnoœci, przewagi konkurencyjnej, instrumentów konkurowania, pozycji konkurencyjnej. Ka dy bank bêd¹cy uczestnikiem rynku bankowego d¹ y do odniesienia na nim sukcesu, a wiêc uzyskania pozycji na rynku korzystniejszej ni konkurenci. Pomiêdzy wskazanymi elementami zachodz¹ relacje przyczynowo-skutkowe, a pozycja konkurencyjna jest wynikiem i miernikiem zdolnoœci przedsiêbiorstwa bankowego do konkurowania. 2. Analiza wybranych czynników konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych w Polsce Czynnikiem konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych jest rozbudowana sieæ placówek, która pozwala na bezpoœredni kontakt klienta z pracownikiem banku i przyczynia siê do ³atwiejszego dostêpu do produktów i us³ug bankowych. Liczbê placówek bankowych oraz zatrudnienie w sektorze banków komercyjnych i spó³dzielczych przedstawiono na rysunku 1. Zachodz¹ce w systemie bankowym w Polsce procesy konsolidacyjne doprowadzi³y do zmniejszenia siê liczby funkcjonuj¹cych banków i w konsekwencji do zmniejszania siê liczby placówek bankowych. Jednak e zmiany te nie dotycz¹ banków spó³dzielczych, poniewa w sektorze banków spó³dzielczych utrzymuje siê tendencja do rozbudowy ich sieci (w 2011 r. banki te posiada³y ponad 1/3 wszystkich placówek bankowych). Na koniec 1999 r. sektor banków spó³dzielczych dysponowa³ 2619 placówkami, podczas gdy na koniec 2010 r. sieæ placówek sk³ada³a siê
5 Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce 521 Rysunek 1. Liczba placówek bankowych i zatrudnienie w bankowoœci w Polsce od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. ród³o: Opracowano na podstawie danych NBP, KNF. z 3864 jednostek, co oznacza wzrost w stosunku do koñca 1999 r. o 1245 placówek bankowych. Mimo tego wzrostu nale y zwróciæ uwagê na fakt, e zmienia siê rola bankowych placówek, poniewa coraz wiêksza liczba klientów czêœæ operacji bankowych takich jak np. przelewy, zlecenia sta³e wykonuje, wykorzystuj¹c w tym celu bankowoœæ elektroniczn¹. Wp³ywa to bezpoœrednio na wielkoœæ zatrudnienia w sektorze bankowym, która spad³a z osób w roku 2008, do zatrudnionych na koniec 2012 r. Zmiany zatrudnienia w sektorze bankowym nie pokrywaj¹ siê z tendencjami zachodz¹cymi w sektorze banków spó³dzielczych, poniewa w sektorze tym zauwa a siê systematyczny wzrost liczby osób zatrudnionych. Rozbudowana sieæ placówek banków spó³dzielczych u³atwia dostêp do oferowanych przez banki produktów i us³ug bankowych, w szczególnoœci do depozytów i kredytów. W literaturze mo na spotkaæ siê z opini¹, e zdolnoœæ banku do pozyskiwania i utrzymania depozytów detalicznych stanowi g³ówn¹ przewagê konkurencyjn¹ banków spó³dzielczych [Fonteyne, 2007, s. 13]. Dane dotycz¹ce udzia³u sektora bankowoœci spó³dzielczej (udzia³ w rynku to kolejna miara pozycji konkurencyjnej) w rynku depozytów i kredytów bankowych w Polsce przedstawione na rysunku 2 potwierdzaj¹ to zjawisko. W okresie od pocz¹tku 1999 r. do czerwca 2012 r. sektor banków spó³dzielczych zwiêkszy³ swój udzia³ w rynku i mo na stwierdziæ, e stopniowo umocni³ swoj¹ pozycjê konkurencyjn¹. Analizuj¹c dane, nale y zwróciæ uwagê, na fakt, e wartoœci dotycz¹ce udzia³u sektora ban-
6 522 Anna Rosa Rysunek 2. Udzia³ sektora banków spó³dzielczych w sektorze bankowym w Polsce od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. (w %) ród³o: Opracowano na podstawie danych NBP, KNF. ków spó³dzielczych w sektorze bankowym w Polsce s¹ ni sze od udzia³u sektora banków komercyjnych w wybranych wartoœciach. Jednak e o pozycji banków spó³dzielczych œwiadcz¹ nie tyle osi¹gniête wartoœci, ale stale rosn¹cy udzia³ wybranych wielkoœciach bilansowych banków spó³dzielczych w ca³ym sektorze bankowym. Od 2006 r. zauwa alny jest wiêkszy udzia³ sektora banków spó³dzielczych w rynku depozytów ni w rynku kredytów. Konkurencja cenowa na rynku depozytów skutkowa³a w sektorze banków komercyjnych wyraÿnie wy szymi kosztami odsetkowymi, natomiast tañsze depozyty pozwala³y bankom spó³dzielczym na udzielanie ni ej oprocentowanych kredytów kierowanych do w³asnych cz³onków. Obserwowany spadek udzia³u sektora banków spó³dzielczych w rynku kredytów œwiadczy o s³abszej pozycji rynkowej tych banków w tym obszarze, choæ nale y podkreœliæ, e portfele tych banków charakteryzuj¹ siê wy sz¹ jakoœci¹ w stosunku do banków komercyjnych, co mo e byæ traktowane jako czynnik konkurencyjnoœci [WoŸniewska, 2011, s. 129]. Kolejnym analizowanym czynnikiem jest mar a odsetkowa (NIM, net inerest margin), która wp³ywa na wzmocnienie konkurencyjnoœci polskiego sektora bankowego. Obserwowany na rysunku 3 malej¹cy poziom mar y odsetkowej œwiadczy o wzrastaj¹cym poziomie konkurencji w polskim sektorze bankowym. Do zmniejszenia mar y odsetkowej
7 Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce 523 netto przyczyni³ siê g³ównie spadek nominalnych stóp procentowych, bêd¹cy efektem obni ania siê wskaÿnika inflacji [Paw³owska, 2010, s. 378]. Relacjê mar y odsetkowej banków spó³dzielczych do banków komercyjnych prezentuje rysunek 3. Rysunek 3. Mar a odsetkowa banków spó³dzielczych i banków komercyjnych od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. (w %) ród³o: [Pruski, 2012, s. 9]. Jeszcze w 2000 r. ró nica miêdzy mar ¹ w bankach spó³dzielczych a mar ¹ w bankach komercyjnych wynosi³a ok. 5 p.p. na korzyœæ banków spó³dzielczych. Podczas gdy na koniec pierwszego pó³rocza 2012 r. ró - nica ta wynosi³a 1 p.p. Na taki stan rzeczy ma niew¹tpliwie wp³yw presja konkurencyjna ze strony banków komercyjnych, które to otwieraj¹ placówki bankowe w ma³ych miejscowoœciach i podjê³y dzia³ania w celu przejmowania zamo niejszych klientów od banków spó³dzielczych. Narastaj¹ca konkurencja ze strony banków komercyjnych wp³ywa równie na efektywnoœæ finansow¹ banków spó³dzielczych. Na rysunkach 4 i 5 przedstawiono wskaÿniki rentownoœci ROA i ROE osi¹gniête przez banki spó³dzielcze i komercyjne od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. Na rentownoœæ banków w Polsce w omawianym okresie mia³y wp³yw zarówno czynniki wewnêtrzne, jak i zewnêtrzne, takie jak: wejœcie Polski do Unii Europejskiej (UE), procesy konsolidacyjne czy te technologiczne. Zmiany zachodz¹ce w otoczeniu zewnêtrznym (spowolnienie gospodarcze w latach ) wp³ynê³y na rentownoœæ banków mierzon¹ wskaÿnikami ROA i ROE.
8 524 Anna Rosa Rysunek 4. Rentownoœæ aktywów (ROA) banków komercyjnych i spó³dzielczych od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. (w %) ród³o: Opracowano na podstawie danych NBP, KNF. Rysunek 5. Rentownoœæ kapita³ów (ROE) banków komercyjnych i spó³dzielczych od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. (w %) ród³o: Opracowano na podstawie danych NBP, KNF. Analizuj¹c rentownoœæ poszczególnych grup bankowych w Polsce, nale y zauwa yæ, i w latach sektor banków spó³dzielczych osi¹ga³ wy sze wskaÿniki ROA i ROE ni sektor banków komercyjnych. Na podstawie osi¹gniêtych wyników mo na równie stwierdziæ, e zarówno banki komercyjne, jak i spó³dzielcze wykorzystuj¹ efekt dÿwigni finansowej, utrzymuj¹c wskaÿniki rentownoœci kapita³ów w³asnych na poziomie wy szym od wskaÿników rentownoœci aktywów.
9 Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce 525 Efektywnoœæ kosztowa C/I stanowi kolejny istotny miernik efektywnoœci banków. Z punktu widzenia konkurencyjnoœci,racjonalizacja kosztów dokonywana przez banki mo e staæ siê Ÿród³em przewagi konkurencyjnej i w konsekwencji bank osi¹gnie korzystniejsz¹ pozycjê na rynku us³ug i produktów bankowych. Relacjê kosztów (dzia³ania i amortyzacji) do wyniku na dzia³alnoœci bankowej w sektorze banków komercyjnych i spó³dzielczych przedstawiono na rysunku 6. Rysunek 6. WskaŸnik C/I od stycznia 1999 r. do czerwca 2012 r. (w %) ród³o: [Pruski, 2012, s. 12]. Przedstawione na rysunku 6 dane wskazuj¹, e relacja kosztów (dzia³ania i amortyzacji) do wyniku na dzia³alnoœci bankowej w sektorze banków spó³dzielczych utrzymuje siê na wysokim poziomie. W 2012 r. banki spó³dzielcze posiada³y ten wskaÿnik o ponad 18 p.p. wy szy ni w sektorze banków komercyjnych, co oznacza, e relacja kosztów do wyniku finansowego w bankach spó³dzielczych by³a mniej korzystna ni w bankach komercyjnych. Wp³ywa to niew¹tpliwie na mo liwoœci inwestycyjne tych banków. Zakoñczenie Oceniaj¹c konkurencyjnoœæ banków, nale y pamiêtaæ o tym, e ma ona wzglêdny charakter, poniewa zale y od tego, z czyjej perspektywy jest ona dokonywana: nabywców, partnerów, inwestorów czy pracowników [KoŸmiñski, 2004, s. 91]. Banki spó³dzielcze posiadaj¹ du y potencja³ rozwoju i ambitne plany zwiêkszania swojego udzia³u w sektorze bankowym, jednak e w zwi¹zku ze zmianami na rynku us³ug bankowych
10 526 Anna Rosa pojawiaj¹ siê wci¹ nowe wyzwania, z którymi banki te bêd¹ musia³y siê zmierzyæ. Polski sektor bankowoœci spó³dzielczej mimo dobrej kondycji finansowej w latach nie zrealizowa³ za³o onego przez Krajowy Zwi¹zek Banków Spó³dzielczych celu strategicznego zwiêkszania udzia³u w rynku bankowym do 15% w 2010 r. [Pawlak, 2010, s. 7]. Sytuacja ta wskazuje na wystêpowanie pewnych barier, które nie pozwoli³y bankom spó³dzielczym na poprawê pozycji konkurencyjnej na tle banków komercyjnych. Pomimo e po 2000 r. w sektorze banków spó³dzielczych tempo wzrostu sumy bilansowej, depozytów czy kredytów by³o wy sze ni w sektorze bankowym (co wp³ynê³o na zwiêkszaj¹cy siê udzia³), to jednak nale y stwierdziæ, e ten udzia³ jest nieproporcjonalny do potencja³u dystrybucyjnego banków spó³dzielczych i nie ulega istotnej zmianie w przeci¹gu ostatnich lat [Szambelañczyk, 2012, s. 34]. Ponadto, narastaj¹ca konkurencja ze strony banków komercyjnych i SKOK-ów wymusza i bêdzie wymuszaæ na bakach spó³dzielczych zmiany, aby mog³y one sprostaæ oczekiwaniom zarówno obecnych, jak i potencjalnych klientów. Literatura 1. Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (1996), Makroekonomia, PWE, Warszawa. 2. Bogdan J., Iwaszkiewicz J. (1998), O skutecznoœci walki konkurencyjnej, Marketing i Rynek, nr Flejterski S. (1999), Konkurencyjnoœæ a dylematy dywersyfikacji struktury bankowoœci w Polsce, w: Finanse i bankowoœæ a wejœcie Polski do Unii Europejskiej, NBP, Warszawa-Pu³tusk. 4. Fonteyne W. (2007), Cooperative banks in Europe policy Issues, International Monetary Fund Working Paper. 5. Gorynia M., aÿniewska E. (2010), Kompendium wiedzy o konkurencyjnoœci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 6. Jonas A. (2002), Strategie konkurencyjne na rynku us³ug bankowych, Biblioteka Mened era i Bankowca, Warszawa. 7. Kosiñski B. (2000), Tendencje rozwojowe na rynku us³ug bankowych, w: Bankowoœæ na œwiecie i w Polsce, Orêziak L., Pietrzak B. (red.), Olimpus, Warszawa. 8. KoŸmiñski A.K. (2004), Zarz¹dzanie w warunkach niepewnoœci, podrêcznik dla zaawansowanych, PWN, Warszawa.
11 9. Sytuacja finansowa banków w 1999 i 2004 roku. Synteza, NBP (2005), GINB Warszawa. Konkurencyjnoœæ sektora banków spó³dzielczych w Polsce Noga A. (1993), Dominacja a efektywna konkurencja, SGH, Warszawa. 11. Pawlak W. (2010), Wzmocnienie kapita³owe sektora bankowoœci spó³dzielczej szans¹ na wzmocnienie akcji kredytowej dla MŒP, konferencja KZBS Banki spó³dzielcze inkubatorami lokalnej przedsiêbiorczoœci, Ministerstwo Gospodarki, 104_RB pdf. 12. Paw³owska M. (2004), Wp³yw zmian w sektorze bankowym na jego konkurencyjnoœæ w latach , w: Rozwój system finansowego w Polsce w latach , NBP, Warszawa. 13. Paw³owska M. (2010), Konkurencja na polskim rynku bankowym na tle zmian strukturalnych i technologicznych wyniki empiryczne, w: Bank na rynku finansowym. Problemy skali, efektywnoœci i nadzoru, Miklaszewska E. (red.), Wolters Kluwer Polska, Warszawa. 14. Paw³owska M., Kozak S. (2008), Przyst¹pienie Polski do strefy euro a efektywnoœæ, poziom konkurencji oraz wyniki polskiego sektora finansowego, Materia³y i Studia, z Porter P.E. (2001), Porter o konkurencyjnoœci, PWE, Warszawa. 16. Pruski J. (2012), Uwarunkowania rozwoju banków spó³dzielczych, Forum Liderów Banków Spó³dzielczych, Warszawa. 17. Przybylska-Kapuœciñska W., Stodulny P. (2007), Podmiotowe i strukturalne uwarunkowania konkurencji w sektorze bankowym w Polsce, w: Konkurencja w gospodarce wspó³czesnej, Banasiñski C., Stawicki E., (red.), Urz¹d Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa. 18. Raporty o sytuacji banków z 2007, 2008, 2011 i z I pó³rocza 2012 roku, (2012), Urz¹d Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa. 19. Stankiewicz M.J. (2000), Istota i sposoby oceny konkurencyjnoœci przedsiêbiorstwa, Gospodarka Narodowa, nr Stêpieñ K. (2004), Konsolidacja a Efektywnoœæ Banków w Polsce, CeDeWu, Warszawa. 21. Szambelañczyk J. (2012), Problem profesjonalizacji zarz¹dzania zasobami ludzkimi na tle diagnozy sytuacji ekonomiczno-finansowej banków spó³dzielczych, Informator SGB. 22. WoŸniewska G. (2002), Charakterystyki konkurencyjnoœci banków, w: Analiza i ocena banków oraz ich oddzia³ów, Gospodarowicz A. (red.) Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wroc³awiu, Wroc³aw.
12 528 Anna Rosa 23. WoŸniewska G. (2011), Problemy konkurencyjnoœci banku spó³dzielczego, w: Wspó³czesna bankowoœæ spó³dzielcza, Szel¹gowska A. (red.), CeDeWu, Warszawa. 24. Zaleska M. (2002), Instytucjonalne uwarunkowania dzia³alnoœci przedsiêbiorstw bankowych, Studia i Prace Kolegium Zarz¹dzania i Finansów, z. 22. Streszczenie Artyku³ koncentruje siê na zagadnieniach zwi¹zanych z konkurencj¹ i konkurencyjnoœci¹ banków funkcjonuj¹cych w sektorze bankowym w Polsce. Banki w skutek reform ustrojowych w 1989 r. sta³y siê podmiotami musz¹cymi sprostaæ nasilaj¹cej siê konkurencji ze strony banków, Skok-ów oraz innych instytucji finansowych. W opracowaniu dokonano analizy konkurencyjnoœci sektora banków spó³dzielczych na podstawie (wybranych) nastêpuj¹cych miar iloœciowych: zasiêg oddzia³ywania banku (mierzony liczb¹ placówek bankowych), udzia³ w rynku (mierzony udzia³em w podstawowych wielkoœciach sektora bankowego w Polsce), mar a odsetkowa, wskaÿniki dochodowoœci wskaÿnik ROA i ROE oraz wskaÿnik efektywnoœci kosztowej C/I. W artykule wykorzystano dane statystyczne z NBP oraz KNF. S³owa kluczowe konkurencja, konkurencyjnoœæ, efektywnoœæ, banki spó³dzielcze The competitiveness of the cooperative banking sector in Poland (Summary) This article presents the subject of competition and competitiveness of banks operating in polish banking sector. Cooperative banks are important part of banking sector in Poland, which face increasing competition from private banks and other financial institutions. The competitiveness of cooperative banking sector has been analysed based on following criteria: number of branches, market share, net interest margin, profitability ratios ROA (return on assets), ROE (return on equity) and the cost-effectiveness ratio C /I (cost to income). The article is based on statistic data from National Bank of Poland and Polish Financial Supervision Authority. Keywords competition, competitive, efficiency, cooperative banks
Zmiennoœæ funduszy w³asnych a efektywnoœæ banków spó³dzielczych
S³awomir Juszczyk * Rafa³ Balina ** Jerzy Ró yñski *** Jolanta Pochopieñ **** S³awomir Juszczyk, Rafa³ Balina, Jerzy Ró yñski, Jolanta Pochopieñ Zmiennoœæ funduszy w³asnych a efektywnoœæ banków spó³dzielczych
Bardziej szczegółowoCharakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku
42 NR 6-2006 Charakterystyka ma³ych przedsiêbiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku Mieczys³aw Kowerski 1, Andrzej Salej 2, Beata Æwierz 2 1. Metodologia badania Celem badania jest
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność sektora banków spółdzielczych w Polsce. Anna Rosa Katedra Finansów Wydział Nauk Ekonomicznych Politechnika Koszalińska
Konkurencyjność sektora banków spółdzielczych w Polsce Anna Rosa Katedra Finansów Wydział Nauk Ekonomicznych Politechnika Koszalińska Struktura prezentacji Banki spółdzielcze charakterystyka Konkurencja
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12. Rozdział 2. Modele organizacji działalności banków komercyjnych 36
SPIS TREŚCI Część I. Organizacja i strategie działalności banków komercyjnych Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12 1.1. Pojęcie i cechy... 13 1.2. Determinanty rozwoju współczesnych banków komercyjnych...
Bardziej szczegółowoKonkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy
w Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy redakcja naukowa Tomasz Michalski Krzysztof Piech SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE WARSZAWA
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 2014/2015
Tryb studiów Studia stacjonarne Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Kierunek studiów Finanse i Rachunkowość Poziom studiów Stopień pierwszy Rok studiów/ semestr II / semestr 4 Specjalność Rachunkowość
Bardziej szczegółowoCzęść I. ORGANIZACJA I STRATEGIE DZIAŁALNOŚCI BANKÓW KOMERCYJNYCH
Spis treści Część I. ORGANIZACJA I STRATEGIE DZIAŁALNOŚCI BANKÓW KOMERCYJNYCH Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 1.1. Pojęcie i cechy 1.2. Determinanty rozwoju współczesnych banków 1.3. Model
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim
Bardziej szczegółowoUniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2010/2011 http://www.wilno.uwb.edu.
SYLLABUS na rok akademicki 010/011 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr 1 / Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu
Bardziej szczegółowoModel biznesowy banków spółdzielczych na tle nowych wymogów regulacyjnych
VI Forum Liderów Banków Spółdzielczych 2013 Model biznesowy banków spółdzielczych na tle nowych wymogów regulacyjnych Jerzy Pruski Prezes Zarządu BFG Związek Banków Polskich Warszawa, 10.09.2013 r. 1 Zagadnienia
Bardziej szczegółowoMIROSŁAWA CAPIGA. m #
MIROSŁAWA CAPIGA m # Katowice 2008 SPIS TREŚCI WSTĘP 11 CZĘŚĆ I DWUSZCZEBLOWOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE Rozdział 1 SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO 15 1.1. System bankowy jako element rynkowego systemu finansowego
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA OBLIGA KREDYTOWEGO A EFEKTYWNOŚĆ BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH
ZARZĄDZANIE FINANSAMI I RACHUNKOWOŚĆ 1 (2) 2013, 39 46 JOURNAL OF FINANCIAL MANAGEMENT AND ACCOUNTING 1 (2) 2013, 39 46 DYNAMIKA OBLIGA KREDYTOWEGO A EFEKTYWNOŚĆ BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH Rafał Balina, Jerzy
Bardziej szczegółowoUwarunkowania rozwoju banków spółdzielczych
Forum Liderów Banków Spółdzielczych Model polskiej bankowości spółdzielczej w świetle zmian regulacji unijnych Uwarunkowania rozwoju banków spółdzielczych Jerzy Pruski Prezes Zarządu BFG Warszawa, 18 września
Bardziej szczegółowoFinanse przedsiêbiorstw Katedra Strategii Gospodarczych dr Helena Baraniecka
KARTA MODU U / KARTA PRZEDMIOTU Kod moduùu Nazwa moduùu MAKROEKONOMIA Nazwa moduùu w jêzyku angielskim Macroeconomics Obowi¹zuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODU U W SYSTEMIE STUDIÓW
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNA. PLATtNltiM \ i. Anna Szelągowska (red.) B 383117 CED EWU.PL. Jr- \ l
WSPÓŁCZESNA Anna Szelągowska (red.) \ l Jr- 1 ^ B 383117 CED EWU.PL PLATtNltiM \ i Wprowadzenie 11 1. Narodziny spółdzielczości kredytowej w Europie i rozwój banków spółdzielczych w Polsce - Eugeniusz
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością
Zarządzanie jakością VERLAG DASHÖFER Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Świat profesjonalnej wiedzy VERLAG DASHÖFER Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Œwiat profesjonalnej wiedzy al. Krakowska
Bardziej szczegółowoFORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe PKO Banku Polskiego na tle konkurentów po III kw. 2010 r. Opracowano w Departamencie Strategii i Analiz
Wyniki finansowe PKO Banku Polskiego na tle konkurentów po III kw. 2010 r. Opracowano w Departamencie Strategii i Analiz Synteza* Na koniec III kw. 2010 r. PKO Bank Polski na tle wyników konkurencji**
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim
Bardziej szczegółowoWP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC. Tomasz Rokicki
46 ROCZNIKI NAUK ROLNICZYCH, T. ROKICKI SERIA G, T. 94, z. 1, 2007 WP YW STRUKTURY U YTKÓW ROLNYCH NA WYNIKI EKONOMICZNE GOSPODARSTW ZAJMUJ CYCH SIÊ HODOWL OWIEC Tomasz Rokicki Katedra Ekonomiki i Organizacji
Bardziej szczegółowoNasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK
https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/biuro-informacji-kredytowej-bik-koszty-za r Biznes Pulpit Debata Biuro Informacji Kredytowej jest jedyną w swoim rodzaju instytucją na polskim rynku
Bardziej szczegółowo1 INWESTOWANIE PODSTAWOWE POJĘCIA
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 Rozdział 1 INWESTOWANIE PODSTAWOWE POJĘCIA... 13 1.1. Uwagi wstępne... 13 1.2. Pojęcie inwestycji ujęcie w różnych kontekstach... 14 1.2.1. Inwestowanie w kontekście ekonomicznym...
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Podstawy ekonomii Kierunek: Inżynieria Środowiska Rodzaj przedmiotu: treści ogólnych, moduł Rodzaj zajęć: wykład Profil kształcenia: ogólnoakademicki Poziom kształcenia: I stopnia Liczba
Bardziej szczegółowoDR GRAŻYNA KUŚ. specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi
DR GRAŻYNA KUŚ specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi 1. Motywacja pracowników jako element zarządzania przedsiębiorstwem 2. Pozapłacowe formy motywowania pracowników na przykładzie wybranej organizacji
Bardziej szczegółowoMODEL BIZNESOWY BANKU NA PRZYKŁADZIE KDBS BANK
MODEL BIZNESOWY BANKU NA PRZYKŁADZIE KDBS BANK CEL STRATEGICZNY BYĆ LOKALNĄ INSTYTUCJĄ FINANSOWĄ NATURALNEGO WYBORU DEFINICJA MODELU BIZNESOWEGO Najbardziej ogólnie mówiąc model biznesowy opisuje w jaki
Bardziej szczegółowoPowszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2001/2002
Jadwiga Zarębska 1) Warszawa Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2001/2002 Ö Powszechność nauczania języków obcych według typów szkół Dane przedstawione w tym opracowaniu dotycz¹ uczniów
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 250 UWZGLÊDNIENIE PRAWA I REGULACJI PODCZAS BADANIA SPRAWOZDAÑ FINANSOWYCH
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 250 UWZGLÊDNIENIE PRAWA I REGULACJI Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r.
Bardziej szczegółowo1 Teoria konkurencji w sektorze bankowym podstawowe definicje
1 Teoria konkurencji w sektorze bankowym podstawowe definicje Konkurencja między bankami jest szerokim pojęciem, obejmującym wiele aspektów zachowania banków. Deregulacja rynków finansowych, będąca konsekwencją
Bardziej szczegółowoWspó³zale noœci wystêpuj¹ce w zarz¹dzaniu ryzykiem finansowym w przedsiêbiorstwie Wspó³zale noœci wystêpuj¹ce w zarz¹dzaniu ryzykiem finansowym...
Andrzej Szopa * Andrzej Szopa Wspó³zale noœci wystêpuj¹ce w zarz¹dzaniu ryzykiem finansowym w przedsiêbiorstwie Wspó³zale noœci wystêpuj¹ce w zarz¹dzaniu ryzykiem finansowym... Wstêp Ryzyko finansowe jest
Bardziej szczegółowoBADANIE RYNKU. Prof. dr hab. Andrzej Pomykalski. Katedra Innowacji i Marketingu
BADANIE RYNKU Prof. dr hab. Andrzej Pomykalski Katedra Innowacji i Marketingu LUDZIE MUSZĄ KUPOWAĆ. ale mogą wybierać Fazy procesu zarządzania marketingowego zawierają: Badanie rynku Analiza rynku docelowego
Bardziej szczegółowoBogdan Nogalski*, Anna Wójcik-Karpacz** Sposoby motywowania pracowników ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw
Bogdan Nogalski*, Anna Wójcik-Karpacz** Sposoby motywowania pracowników ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw Artyku³ zawiera rozwa ania zwi¹zane ze sposobami motywowania pracowników w sektorze MŒP. Autorzy
Bardziej szczegółowoMatryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć
Nazwa modułu: Ekonomia Rok akademicki: 2015/2016 Kod: ZIP-3-803-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Zarządzania Kierunek: Inżynieria Produkcji Specjalność: - Poziom studiów: Studia III stopnia Forma i tryb studiów:
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11
Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOBSŁUGA OBLIGACJI KOMUNALNYCH I KOMERCYJNYCH DLA STRATEGICZNYCH KLIENTÓW BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH
OBSŁUGA OBLIGACJI KOMUNALNYCH I KOMERCYJNYCH DLA STRATEGICZNYCH KLIENTÓW BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH Jachranka, 19 stycznia 2010 r. www.sgb.pl PLAN PREZENTACJI Samorządy i przedsiębiorstwa strategicznymi partnerami
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9 CZĘŚĆ I. SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE... 13
Spis treści Wstęp......................................... 9 CZĘŚĆ I. SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE..... 13 Rozdział 1. System bankowy jako element rynkowego systemu finansowego.............................
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia drugiego stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia drugiego stopnia) Obowiązuje od 01.10.2016 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie
Bardziej szczegółowoGRUPA PEKAO S.A. Wyniki finansowe po 1 kwartale 2006 r.
GRUPA PEKAO S.A. Wyniki finansowe po 1 kwartale 2006 r. Zorientowani na trwały wzrost Warszawa, 12 maja 2006 r. AGENDA Warunki makroekonomiczne Skonsolidowane wyniki pierwszego kwartału 3 TRENDY W POLSKIEJ
Bardziej szczegółowoWYNIKI FINANSOWE PO 1 PÓŁROCZU 2009 R.
WYNIKI FINANSOWE PO 1 PÓŁROCZU 20 R. POTWIERDZENIE SIŁY RYNKOWEJ Konferencja Bank of America Merrill Lynch Banking & Insurance 29 września 1 października, Londyn WYNIKI FINANSOWE PO 1 PÓŁROCZU 20 R. Działalność
Bardziej szczegółowoSYLLABUS. rok studiów semestr wykłady l. godzin. ćwiczenia l. godzin stacjonarne I stopnia III 6 30 15 stacjonarne magisterskie
Wydział Nauk Ekonomicznych i Prawnych UPH w Siedlcach SYLLABUS Instytut Administracji, Samorządu i Prawa Kierunek Administracja Specjalność Administracja gospodarcza Przedmiot Podstawy bankowości (prawo
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)
Zagadnienia na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) obowiązuje od 01.01.2016 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim
Bardziej szczegółowoDOROBEK NAUKOWY. 4) E. Gołąb-Andrzejak, Lojalność eurokonsumentów pokolenia Y, Handel Wewnętrzny 2015, nr 1, s (lista B 12 punktów)
dr Edyta Gołąb-Andrzejak Katedra Marketingu Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechnika Gdańska Gdańsk, 21.02.2017r. PO DOKTORACIE (od 2010 roku) ARTYKUŁY RECENZOWANE DOROBEK NAUKOWY 1) E. Badzińska, E.
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski
Rynki finansowe., Książka stanowi kontynuację rozważań nad problematyką zawartą we wcześniejszych publikacjach autorów: Podstawy finansów i bankowości oraz Finanse i bankowość wydanych odpowiednio w 2005
Bardziej szczegółowoWyniki Banku Pekao SA po pierwszym półroczu 2001 r. Warszawa, 3 sierpnia 2001 r.
Wyniki Banku Pekao SA po pierwszym półroczu 2001 r. Warszawa, 3 sierpnia 2001 r. 2 Wyniki za I półrocze 2001 r. (PLN mln) I H 2000 I H 2001 Zmiana Zysk netto 370,5 555,5 49,9% ROE (%) 18,8 19,3 +0,5 p.p.
Bardziej szczegółowoKarta przedmiotu STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE
Karta przedmiotu STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE Studia pierwszego stopnia/ ogólnoakademicki Przedmiot: Makroekonomia Przedmiot w języku angielskim: Macroeconomics Kod przedmiotu: Typ przedmiotu/modułu: obowiązkowy
Bardziej szczegółowoBADANIE KOMPETENCJE KADR I WARUNKI PRACY W BANKACH SPÓŁDZIELCZYCH - ZAŁOŻENIA I KORZYŚCI
BADANIE KOMPETENCJE KADR I WARUNKI PRACY W BANKACH SPÓŁDZIELCZYCH - ZAŁOŻENIA I KORZYŚCI ZBP KZBS UEP: prof dr hab. Jan Szambelańczyk dr hab. Maciej Ławrynowicz prof. nadzw. UEP dr Przemysław Piasecki
Bardziej szczegółowoZysk netto 2008 1 635 1 390 3 190 1 576 855 11.7 3.0 67.9 18.3 3.2 51.2 1.7 18.4
30 kwietnia 2010 akumuluj sektor bankowy poprzednia rekomendacja: akumuluj Cena: Cena docelowa: 214.0 216.8 W oczekiwaniu na nowego inwestora W I kwartale zarobi³ 233.2 mln PLN, co by³o rezultatem nieco
Bardziej szczegółowoSYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ JAKO NIEZBÊDNY ELEMENT POWSZECHNEJ TAKSACJI NIERUCHOMOŒCI**
GEODEZJA l TOM 12 l ZESZYT 2/1 l 2006 Piotr Cichociñski*, Piotr Parzych* SYSTEM INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ JAKO NIEZBÊDNY ELEMENT POWSZECHNEJ TAKSACJI NIERUCHOMOŒCI** 1. Wstêp Nieunikniona zapewne w przysz³oœci
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu Studia III stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Studia III stopnia Przedmiot: Ekonomia Rok: II Semestr: III Rodzaj zajęć Wykład 30 Ćwiczenia - Laboratorium - Projekt - punktów ECTS: 3 Cel przedmiotu C1 Zaznajomienie
Bardziej szczegółowoSpis treœci. Księgarnia PWN: Marian Podstawka (red.) - Finanse. Wstêp... 13. 1. Pojêcie i funkcje finansów... 17. 2. Pieni¹dz...
Księgarnia PWN: Marian Podstawka (red.) - Finanse Spis treœci Wstêp..................................................... 13 1. Pojêcie i funkcje finansów....................................... 17 1.1.
Bardziej szczegółowoFundacja Kronenberga przy Citi Handlowy Sekretariat Konkursu ul. R. Traugutta 7/9, 00-067 Warszawa tel. 22 826 83 24 w. 21 e-mail:
Ekonomia w teorii Innowacje w praktyce Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy Sekretariat Konkursu ul. R. Traugutta 7/9, 00-067 Warszawa tel. 22 826 83 24 w. 21 e-mail: bh@kronenberg.org.pl www.kronenberg.org.pl
Bardziej szczegółowoSveriges Riksbank
BANKOWOŚĆ CENTRALNA 1668 - Sveriges Riksbank W 1694 r. powstaje Bank of England, prawie wiek później Banco de Espana (1782), Bank of the United States (1791) czy Banque de France (1800). W XIX wieku powstały
Bardziej szczegółowoSYSTEMY KORPORACYJNEJ BANKOWOŚCI INTERNETOWEJ W POLSCE
ADAM GOLICKI SYSTEMY KORPORACYJNEJ BANKOWOŚCI INTERNETOWEJ W POLSCE Praca magisterska napisana w Katedrze Bankowości Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie pod kierunkiem naukowym dr. Emila Ślązaka Copyright
Bardziej szczegółowoAnaliza majątku polskich spółdzielni
Izabela Konieczna * Analiza majątku polskich spółdzielni Wstęp Aktywa spółdzielni rozumiane są jako zasoby pozostające pod jej kontrolą, stanowiące rezultat dotychczasowej działalności i stwarzające możliwość
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.
Bardziej szczegółowoEkonomia. turystyka i rekreacja. Jednostka organizacyjna: Kierunek: Kod przedmiotu: TR L - 4. Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu:
Jednostka organizacyjna: Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu: Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013 i 2013/2014 Wydział Turystyki i Rekreacji I stopień,
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATY. Anita Wojtaœ* Pracownicy z internetu. Kandydat w sieci
KOMUNIKATY Anita Wojtaœ* Pracownicy z internetu Oferty pracy umieszczane online to tylko jeden z wielu sposobów poszukiwania pracowników przez internet. Gama us³ug e-rekrutacyjnych stale siê poszerza,
Bardziej szczegółowoWYNIKI FINANSOWE PO 1 PÓŁROCZU 2009 R.
WYNIKI FINANSOWE PO 1 PÓŁROCZU 20 R. POTWIERDZENIE SIŁY RYNKOWEJ Warszawa, 4 sierpnia 20 r. WYNIKI FINANSOWE PO 1 PÓŁROCZU 20 R. Działalność kontynuowana (*) ZYSK NETTO (mln zł) ROE (%) 1H 20 1H 20 Zmiana
Bardziej szczegółowoRaport Przedsiębiorczość w Polsce Edycja 2014
Raport Edycja 2014 2 CHARAKTER I CELE RAPORTU Raport ma charakter informacyjny i dotyczy szeroko rozumianej przedsiębiorczości. Cele raportu: Ukazanie aktualnej sytuacji ekonomiczno finansowej przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoSystemowe bariery rozwojowe banków spółdzielczych w latach 2000 2010
Tomasz Pawlonka Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Systemowe bariery rozwojowe banków spółdzielczych w latach 2000 2010 Wstęp Banki spółdzielcze
Bardziej szczegółowoWYNIKI FINANSOWE ZA III KWARTAŁ 2013 NAJLEPSZY KWARTALNY WYNIK KOMERCYJNY
WYNIKI FINANSOWE ZA III KWARTAŁ 2013 NAJLEPSZY KWARTALNY WYNIK KOMERCYJNY Warszawa, 8 listopada 2013 r. Najlepszy kwartał pod względem działalności komercyjnej w ostatnim roku 3 miliardy złotych nowych
Bardziej szczegółowoZ-LOG-0134. Finanse. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki. Przedmiot podstawowy Przedmiot obowiązkowy polski Semestr IV.
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-LOG-0134 Kod modułu Nazwa modułu Finanse Nazwa modułu w języku angielskim Finance Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo rynku finansowego na kierunku administracja drugiego stopnia, studia stacjonarne
OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Prawo rynku finansowego na kierunku administracja drugiego stopnia, studia stacjonarne I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu zajęć/przedmiotu Prawo rynku
Bardziej szczegółowoModel biznesowy banków lokalnych. czyli poszukiwanie dróg, aby zwiększyć efektywność działania.
Model biznesowy banków lokalnych. czyli poszukiwanie dróg, aby zwiększyć efektywność działania. Myśl przewodnia: wielkość to nie wszystko Strategiczna rezygnacja z dążenia do jednego zrzeszenia Strategiczna
Bardziej szczegółowoJaki model polskiej bankowości spółdzielczej i zmian na rynkach finansowych? w świetle zmian regulacji prawnych
Jaki model polskiej bankowości spółdzielczej i zmian na rynkach finansowych? w świetle zmian regulacji prawnych Tomasz Mironczuk Prezes Zarządu Banku Polskiej Spółdzielczości Spółka Akcyjna w Warszawie
Bardziej szczegółowoKierunek: EKONOMIA Profil: OGÓLNOAKADEMICKI Plan studiów stacjonarnych pierwszego stopnia Obowiązujacy od rok I
I I Przedmioty ogólne (O) 1 Język obcy zo 2 120 120 6 60 3 60 3 2 Technologie informacyjne zo 1 15 15 3 15 3 3 Historia gospodarcza E 1 30 30 3 30 3 4 Socjologia zo 2 30 30 3 30 3 5 Ochrona własności intelektualnej
Bardziej szczegółowoWyniki Banku BPH za II kw r.
Wyniki Banku BPH za II kw. 2013 r. Rozwój zgodnie z oczekiwaniami 13 sierpnia 2013 r. 13 sierpnia 2013 r. Rozwój zgodnie z oczekiwaniami 1 Zastrzeżenie Niniejsza prezentacja nie jest częścią jakiejkolwiek
Bardziej szczegółowoMakroekonomia - opis przedmiotu
Makroekonomia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Makroekonomia Kod przedmiotu 14.3-WK-MATP-Ma-W-S14_pNadGen6IRKR Wydział Kierunek Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii Matematyka
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA SYLABUS Nazwa przedmiotu Ekonomia Kod przedmiotu TiRII_06_SS_2012
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Finanse Finances Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Rodzaj przedmiotu: ogólny Poziom studiów: studia I stopnia forma studiów: studia niestacjonarne Rodzaj zajęć: Liczba godzin/tydzień:
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 września 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I półroczu 2014 r. 1 W końcu czerwca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowoSpis treêci. www.wsip.com.pl
Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................
Bardziej szczegółowoZnaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce
Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Arkadiusz Michał Kowalski 4. OFICYNA WYDAWNICZA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OFONAWTDAWN^ WARSZAWA 2013 SPIS TREŚCI wstęp : 9 1. Przedmiot,
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie. Karta przedmiotu
Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie Karta obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 01/013 Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu Kierunek studiów: Sport
Bardziej szczegółowoKlastry- podstawy teoretyczne
Klastry- podstawy teoretyczne Dr inż. Anna Szerenos Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Program Innet Plan prezentacji Koncepcja klastra
Bardziej szczegółowoPrzedmiot kod nr w planie ECTS studiów PODSTAWY EKONOMII TR/1/PP/EKON 11 6
Przedmiot kod nr w planie ECTS studiów PODSTAWY EKONOMII TR/1/PP/EKON 11 6 Kierunek Turystyka i Rekreacja Poziom kształcenia I stopień Rok/Semestr 2017/2018 Typ przedmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoSzacunki wybranych danych finansowych Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. po IV kwartale 2009 r.
RAPORT BIEŻĄCY NR 17/2010 Szacunki wybranych danych finansowych Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. po IV kwartale 2009 r. Warszawa, 3 marca 2010 r. Kapitałowej Banku Pekao S.A. po IV kwartale 2009 r. Wyniki
Bardziej szczegółowoBIZNES PLAN W PRAKTYCE
BIZNES PLAN W PRAKTYCE Biznes Plan Biznes Plan jest to dokument, dzięki któremu możemy sprzedać naszą fascynację prowadzoną działalnością oraz nadzieje, jakie ona rokuje, potencjalnym źródłom wsparcia
Bardziej szczegółowoKRYTERIA UZYSKANIA ZALICZENIA
KRYTERIA UZYSKANIA ZALICZENIA Elementy obowiązkowe Esej naukowy indywidualny na dowolnie wybrany temat z zakresu przedmiotu, 3-5 stron standaryzowanego maszynopisu, przesłany do 09.01.2009 na adres e-mail:
Bardziej szczegółowoRyzyko lokalizacji zagranicznych podmiotów gospodarczych
Teresa Pakulska Ryzyko lokalizacji zagranicznych podmiotów gospodarczych w: Ryzyko lokalizacji przedsiębiorstw w Polsce, red. K. Kuciński, CeDeWu.pl. Warszawa 2014, s. 95-134. Wydawca: CeDeWu ISBN:978-83-7556-652-9
Bardziej szczegółowoRaport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM W AGROBIZNESIE
EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM W AGROBIZNESIE Anna Grontkowska, Bogdan Klepacki SPIS TREŚCI Wstęp Rozdział 1. Miejsce rolnictwa w systemie agrobiznesu Pojęcie i funkcje agrobiznesu Ogniwa agrobiznesu
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 18 czerwca 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1 W końcu marca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowoWprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ
Spis treści Wprowadzenie...... 11 CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Rozdział 1 Istota i zakres przedmiotowy polityki gospodarczej - Aneta Kosztowniak, Marzena Sobol 17 1.1. Pojęcie, zakres
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe Banku w 1 kw. 2015 r.
Wyniki finansowe Banku w 1 kw. 2015 r. Webcast r. 1 1 kw. 2015 r. najważniejsze informacje Zyskowność Zysk netto na poziomie 12 mln zł, a zysk brutto 22 mln zł Wyniki Wartość udzielonych kredytów detalicznych
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.
Bardziej szczegółowoDariusz Sobotkiewicz 157 Czynniki determinuj¹ce samodzielnoœæ decyzyjn¹ oddzia³ów przedsiêbiorstw miêdzynarodowych w zakresie marketingu ABSTRAKT Artyku³ prezentuje istotne zagadnienia z zakresu centralizacji
Bardziej szczegółowoWstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka)
Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 1.1. Ewolucja podejść do zarządzania (Włodzimierz Piotrowski) 1.1.1. Kierunek klasyczny 1.1.2. Kierunek human relations (szkoła stosunków międzyludzkich) 1.1.3. Podejście
Bardziej szczegółowoZagadnienia (problemy) na egzamin dyplomowy
Zagadnienia (problemy) na egzamin dyplomowy kierunku ZARZĄDZANIE, I 0 licencjat Wiedza o zarządzaniu 1. Przegląd funkcji kierowniczych. 2. Teorie motywacyjne i przywódcze. 3. Współczesne koncepcje zarządzania.
Bardziej szczegółowoNak³ad 500 egz. Druk: Expograf, Zak³ad poligraficzny, ul. Pstrowskiego 20, 01-943 Warszawa
Raport Gospodarka Polski Prognozy i Opinie maj 2006 przygotowa³ Zespó³ w sk³adzie: KIEROWNIK ZESPO U: Zbigniew Hockuba CZ ONKOWIE ZESPO U: Krzysztof Bartosik Iwona Fuda³a-Poradziñska ukasz Hardt Stanis³aw
Bardziej szczegółowoDANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV Stopa procentowa Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca ci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek
Bardziej szczegółowoWYNIKI FINANSOWE ZA I PÓŁROCZE 2013 PRZYSPIESZENIE W REALIZACJI AMBITNEGO PLANU
WYNIKI FINANSOWE ZA I PÓŁROCZE 2013 PRZYSPIESZENIE W REALIZACJI AMBITNEGO PLANU Warszawa, 6 sierpnia 2013 r. ZYSK NETTO ZYSK NETTO (MLN ZŁ) -0.5% 5.3% +11.5% 1 415 1 407 704 666 742 1 Poł. 12 1 Poł. 13
Bardziej szczegółowoPODSTAWY DO INTEGRACJI
GRUPA PEKAO S.A. Wyniki finansowe po 3 kwartale 2006 r. SOLIDNE PODSTAWY DO INTEGRACJI Warszawa, 16 listopada 2006 r. WYNIKI FINANSOWE PO 9M 2006 R. 9M 2006 9M 2005 Zmiana Zysk netto (PLN mln.) 1 321 1
Bardziej szczegółowoW KIERUNKU GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY INSTYTUT KOLEJNICTWA I JEGO TRANSPORTU SZYNOWEGO
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 111 Transport 2016 Instytut Kolejnictwa W KIERUNKU GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY INSTYTUT KOLEJNICTWA I JEGO TRANSPORTU SZYNOWEGO : 2016 Streszczenie: i Opartej
Bardziej szczegółowoZagadnienia egzaminacyjne z przedmiotów podstawowych
Zagadnienia egzaminacyjne z przedmiotów podstawowych 1. Pojęcie i rodzaje benchmarkingu 2. Wady i zalety stosowania outsourcingu 3. Metoda zarządzania KAIZEN 4. Rynek pracy i bezrobocie 5. Polityka pieniężna
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Ekonomia Rok akademicki: 2015/2016 Kod: MEI-1-501-s Punkty ECTS: 1 Wydział: Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej Kierunek: Edukacja Techniczno Informatyczna Specjalność: - Poziom
Bardziej szczegółowoBANK HANDLOWY W WARSZAWIE S.A.
BANK HANDLOWY W WARSZAWIE S.A. Wyniki skonsolidowane za III kwartał 2011 roku Listopad 2011 III kwartał 2011 roku podsumowanie Wolumeny Kredyty korporacyjne 12% kw./kw. Kredyty hipoteczne 20% kw./kw. Depozyty
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Mikroekonomia Microeconomics Kierunek: Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Poziom studiów: studia I stopnia Rodzaj zajęć: Wyk. Ćwicz. Lab. Sem. Proj. forma
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA I KONKURENCYJNOŚĆ SEKTORA BANKÓW KOMERCYJNYCH.
ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU EKONOMII I ZARZĄDZANIA Stanisław Piocha * Kamila Radlińska ** KONKURENCJA I KONKURENCYJNOŚĆ SEKTORA BANKÓW KOMERCYJNYCH. Zarys treści: Banki komercyjne w Polsce podjęły działania
Bardziej szczegółowo