SPIS TREŒCI WSTÊP... 3

Transkrypt

1 SPIS TREŒCI WSTÊP NOWELIZACJA USTAWY O ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH ustawa z 22 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych (Dz.U. nr 76, poz. 813) USTAWA z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych USTAWA z dnia 22 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych

2 Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej Al. Ujazdowskie Warszawa Projekt ok³adki: Heritage Druk: Kart Warszawa 2

3 WSTÊP Z przyjemnoœci¹ oddajemy do Pañstwa r¹k pierwszy numer z nowej serii publikacji Urzêdu Komitetu Integracji Europejskiej, któr¹ nazwaliœmy Dostosowanie prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej. Biuletyny, jakie bêd¹ siê systematycznie ukazywa³y, adresujemy przede wszystkim do urzêdników administracji rz¹dowej i samorz¹dowej oraz do œrodowisk naukowych, ale tak e do wszystkich zainteresowanych procesem harmonizacji ustawodawstwa polskiego z prawem wspólnotowym. Chcielibyœmy dziêki tej publikacji pog³êbiæ Pañstwa wiedzê na temat poszczególnych ustaw dostosowawczych, których przygotowanie i uchwalenie sta³o siê od po³owy 2000 roku jednym z najistotniejszych elementów dzia³añ legislacyjnych Rady Ministrów, Sejmu i Senatu. Seriê otwiera biuletyn, w którym znalaz³a siê analiza nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych z 1994 roku. Towarzysz¹ jej dokumenty: jednolity tekst ustawy polskiej oraz zweryfikowane t³umaczenia w³aœciwych aktów prawa Unii Europejskiej, stanowi¹cych podstawê wprowadzonych zmian. Mamy nadziejê, e nowa publikacja spotka siê z Pañstwa yczliwym przyjêciem i bêdzie u yteczna w pracy zawodowej, tym bardziej, e proces dostosowywania prawa polskiego do acquis communautaire oraz jego tworzenia wedle ustawodawstwa unijnego bêdzie trwa³ tak e po uzyskaniu przez Polskê cz³onkostwa w Unii Europejskiej. /-/ Cezary Banasiñski Podsekretarz Stanu Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej Warszawa, wrzesieñ

4 vacat 4

5 NOWELIZACJA USTAWY O ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH ustawa z 22 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych (Dz.U. nr 76, poz. 813) I. Wstêp Poniewa ustawa o zamówieniach publicznych z 10 czerwca 1994 r. nie by³a w pe³ni zgodna z prawem europejskim, zosta³ przygotowany projekt jej nowelizacji, dostosowuj¹cy polskie prawo do prawa europejskiego. W niniejszym opracowaniu przedstawiono zmiany, jakie wnosi do ustawy o zamówieniach publicznych nowelizacja z 22 czerwca 2001 r. (ustawa z 22 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych, Dz.U. nr 76, poz. 813). Ze wzglêdu na to, e zakupy publiczne stanowi¹ du ¹ czêœæ popytu w krajach cz³onkowskich (oko³o 11 proc. PKB Unii), uregulowanie zamówieñ publicznych na poziomie Wspólnoty stanowi³o konieczne dope³nienie regu³ wspólnego rynku w zakresie przep³ywu towarów i us³ug. Aby zapewniæ swobodny dostêp do zamówieñ publicznych podmiotom z krajów cz³onkowskich innych ni podmiot udzielaj¹cy zamówienia, ustanowiono minimalne wymogi, jakie powinny spe³niaæ krajowe systemy zamówieñ publicznych. Europejskie prawo zamówieñ publicznych szczególnie szczegó³owo reguluje rozwi¹zania zapewniaj¹ce przejrzystoœæ i jawnoœæ procedur udzielania zamówieñ, st¹d nowelizacja z 22 czerwca 2001 r. przenosi na grunt prawa polskiego rozwi¹zania normuj¹ce tryb og³oszenia o zamówieniach, dotycz¹ce jawnoœci dokumentacji postêpowania oraz obowi¹zków zwi¹zanych z informowaniem zamawiaj¹cych o stanie postêpowania i jego wynikach. Poniewa dyrektywy d¹ ¹ do zapewnienia równoœci oferentów, równemu traktowaniu oferentów s³u ¹ ujête równie w nowelizacji przepisy o sposobie okreœlania przedmiotu zamówienia i zakazie pos³ugiwania siê w ocenie ofert kryteriami odnosz¹cymi do w³aœciwoœci oferentów. Dostosowuj¹c polski system zamówieñ publicznych do wymogów prawa Unii Europejskiej, znacznie zmienione zosta³y przes³anki zastosowania poszczególnych trybów udzielania zamówieñ publicznych. Do polskiego prawa zosta³a te wprowadzona pe³na kontrola s¹dowa nad udzielaniem zamówieñ publicznych skarga na wyrok arbitrów bêdzie podlega³a rozpatrzeniu przez s¹d w trybie apelacji, a nie jak dotychczas kasacji. Jedn¹ z fundamentalnych zasad prawa europejskiego, jak¹ jest równoœæ przedsiêbiorców z wszystkich krajów Unii Europejskiej, nowelizacja w pe³ni zapewni w dniu uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w Unii Europejskiej. Wtedy bowiem przestan¹ obowi¹zywaæ przepisy o preferencjach krajowych. Europejskie prawo zamówieñ publicznych tworz¹ nastêpuj¹ce dyrektywy: 1. Dyrektywa Rady nr 92/50(EWG) dotycz¹ca koordynacji procedur udzielania zamówieñ na us³ugi (Dz. U. WE nr L209 z r., s. 1), 2. Dyrektywa Rady nr 93/36(EWG) dotycz¹ca koordynacji procedur udzielania zamówieñ publicznych na dostawy (Dz. U. WE nr L199 z r., s. 1), 3. Dyrektywa Rady nr 93/37(EWG) dotycz¹ca koordynacji procedur udzielania zamówieñ publicznych na roboty budowlane (Dz. U. WE nr L199 z r., s. 54), 5

6 4. Dyrektywa Rady i Parlamentu nr 97/52(WE) zmieniaj¹ca Dyrektywy nr 92/50(EWG), nr 93/36(EWG) oraz nr 93/36(EWG) (Dz. U. WE nr L328 z r., s. 1), 5. Dyrektywa Rady nr 89/665(EWG) koordynuj¹ca przepisy i regulacje administracyjne dotycz¹ce stosowania procedur odwo³awczych w udzielaniu zamówieñ publicznych na dostawy i roboty budowlane (Dz. U. WE nr L395, s. 33), 6. Dyrektywa Rady nr 92/13(EWG) koordynuj¹ca przepisy i regulacje administracyjne dotycz¹ce stosowania zasad Wspólnoty w zakresie procedury udzielania zamówieñ przez podmioty dzia³aj¹ce w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz. U. WE nr L76 z r., s. 14), 7. Dyrektywa Rady nr 93/38(EWG) koordynuj¹ca procedury udzielania zamówieñ w sektorach gospodarki wodnej, energetycznej, transportu i telekomunikacji (Dz. U. WE nr L199 z r., s. 84), 8. Dyrektywa Rady i Parlamentu nr 98/4 w sprawie zmiany Dyrektywy nr 93/38 (Dz. U. WE nr L101 z r., s. 1). II. Zakres zastosowania ustawy o zamówieniach publicznych Zakres zastosowania ustawy zosta³ okreœlony na kilka sposobów. O tym, czy okreœlony zakup ma byæ dokonany w trybie ustawy, decyduj¹: wartoœci zamówienia, przedmiot zamówienia, status prawny podmiotu udzielaj¹cego zamówienia (np. pañstwowe jednostki bud etowe, zak³ady bud etowe), udzia³ œrodków publicznych w finansowaniu zakupu. Nowelizacja wy³¹czy³a z zakresu stosowania ustawy zamówienia, których wartoœæ szacunkowa nie przekracza równowartoœci euro (art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy). Przepis art. 6 ust. 1 pkt 7 nie oznacza jednak, e ka dy zakup rzeczy, us³ugi lub robót budowlanych o tej wartoœci mo e byæ udzielony w trybie przyjêtym dowolnie przez zamawiaj¹cego. Znowelizowana ustawa przewiduje wiele wy³¹czeñ okreœlonych na podstawie kryterium przedmiotu zamówienia (art. 6 ust. 1 pkt 4). Ustawy nie bêdzie siê stosowaæ do zamówieñ publicznych, których przedmiotem s¹: a) us³ugi arbitra owe lub pojednawcze, b) us³ugi pocztowe, c) us³ugi telekomunikacyjne œwiadczone drog¹ satelitarn¹, d) us³ugi telefoniczne, teleksowe, radiotelefoniczne lub przywo³awcze, e) naukowe us³ugi badawcze i rozwojowe, z wyj¹tkiem tych, które s³u ¹ wy³¹cznie zaspokojeniu potrzeb w³asnych zamawiaj¹cego. Z zakresu zastosowania ustawy nowelizacja wy³¹czy³a us³ugi wykonywane przez Narodowy Bank Polski (art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. b). Ustawy nie stosuje siê do udzielania zamówieñ gospodarstwom pomocniczym przez macierzyste jednostki bud etowe lub przez jednostki podleg³e jednostkom macierzystym, w zakresie bie ¹cej obs³ugi zamawiaj¹cego. W tym samym zakresie, ze 6

7 stosowania ustawy bêd¹ zwolnione podmioty udzielaj¹ce zamówieñ utworzonym przez siebie zak³adom bud etowym. Nadal nie podlegaj¹ postanowieniom ustawy zamówienia udzielane niektórym przedsiêbiorstwom podleg³ym Ministrowi Sprawiedliwoœci (art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. b ). W myœl art. 6 ust. 2 do us³ug hotelowych i restauracyjnych, transportu kolejowego, transportu morskiego i eglugi œródl¹dowej, prawniczych, doradztwa personalnego, ochrony, szkolenia, zdrowotnych i socjalnych, w zakresie kultury oraz w zakresie sportu i rekreacji nie bêdzie stosowaæ siê przepisów ustawy dotycz¹cych: publikacji og³oszeñ o planowanych zamówieniach publicznych, terminów, wadiów, przes³anek wyboru trybu w przypadku udzielania zamówienia publicznego w trybie: a/ przetargu ograniczonego, b/ dwustopniowego, c/ negocjacji z zachowaniem konkurencji lub d/ zapytania o cenê, obowi¹zku zatwierdzania trybu przez Prezesa Urzêdu Zamówieñ Publicznych (UZP), zakazu ustalania kryteriów oceny ofert na podstawie w³aœciwoœci wykonawcy. Przepis ten oznacza przede wszystkim dwie zmiany w stosunku do rygorów udzielania zamówieñ na inne, ni wy ej wymienione us³ugi. Po pierwsze, zamówienia na powy sze us³ugi powinny byæ dokonane w dowolnym trybie gwarantuj¹cym konkurencjê ofert ( art. 6 ust. 2 nie zwalnia ze stosowania przepisów okreœlaj¹cych przes³anki trybu z wolnej rêki). Po drugie, mo liwy bêdzie wybór oferty z zastosowaniem kryteriów podmiotowych. Inaczej ni obecnie, wskazane zosta³y podmioty zobowi¹zane do stosowania ustawy o zamówieniach publicznych (art. 4). Przede wszystkim do stosowania ustawy s¹ zobowi¹zane jednostki sektora finansów publicznych (art. 5 ustawy o finansach publicznych 1 ). Do stosowania ustawy zobowi¹zane zosta³y jednostki zale ne od jednostek publicznej radiofonii i telewizji. Nic nie zmieni³o siê, jeœli chodzi o pozosta³e wymienione w art. 4 ust. 1 typy podmiotów zobowi¹zanych do stosowania ustawy o zamówieniach publicznych. W myœl znowelizowanego art. 4 ust. 2 ustawê maj¹ stosowaæ tak e podmioty prywatne, je eli ponad 50 proc. wartoœci zamówienia bêdzie finansowane ze œrodków publicznych lub bezpoœrednio przez podmioty zobowi¹zane do stosowania ustawy. 1 Art. 5 Ustawy o finansach publicznych (Dz. U. z 1998 r. nr 155, poz. 1014) : Do sektora finansów publicznych zalicza siê: 1) organy w³adzy publicznej, organy administracji rz¹dowej, organy kontroli pañstwowej i ochrony prawa, s¹dy i trybuna³y, a tak e jednostki samorz¹du terytorialnego i ich organy oraz zwi¹zki, 2) jednostki bud etowe, zak³ady bud etowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek bud etowych, 3) fundusze celowe, 4) pañstwowe szko³y wy sze, 5) jednostki badawczo-rozwojowe, 6) samodzielne publiczne zak³ady opieki zdrowotnej, 7) pañstwowe lub samorz¹dowe instytucje kultury, 8) Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych, Kasê Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego i zarz¹dzane przez nie fundusze, 9) Kasy Chorych oraz Krajowy Zwi¹zek Kas Chorych, 10) Polsk¹ Akademiê Nauk i tworzone przez ni¹ jednostki organizacyjne, 11) pañstwowe lub samorz¹dowe osoby prawne utworzone na podstawie odrêbnych ustaw w celu wykonywania zadañ publicznych, z wy³¹czeniem przedsiêbiorstw, banków i spó³ek prawa handlowego. 7

8 Bez wzglêdu na wysokoœæ udzia³u œrodków publicznych, zgodnie z art. 4a, podmioty prywatne maj¹ stosowaæ ustawê, je eli zostan¹ spe³nione ³¹cznie dwie przes³anki. Po pierwsze, je eli zamówienie bêdzie bezpoœrednio zwi¹zane z prowadzon¹ przez zamawiaj¹cego dzia³alnoœci¹ w przynajmniej jednej z nastêpuj¹cych dziedzin: 1) poszukiwanie, rozpoznawanie miejsc wystêpowania lub wydobywanie gazu, ropy naftowej oraz jej naturalnych pochodnych, wêgla brunatnego, wêgla kamiennego i innych paliw sta³ych, 2) zarz¹dzanie lotniskami, portami morskimi lub œródl¹dowymi oraz udostêpnianiem ich przewoÿnikom powietrznym, morskim i œródl¹dowym, 3) tworzenie sta³ych sieci przeznaczonych do œwiadczenia publicznych us³ug zwi¹zanych z produkcj¹, transportem lub dystrybucj¹ wody pitnej, energii elektrycznej, gazu lub energii cieplnej lub dostarczaniem wody pitnej, energii elektrycznej, gazu lub energii cieplnej do takich sieci, 4) obs³uga sieci œwiadcz¹cych publiczne us³ugi w zakresie transportu kolejowego, tramwajowego, trolejbusowego lub kolei linowej, 5) obs³uga sieci œwiadcz¹cych publiczne us³ugi transportu autobusowego, 6) udostêpnianie lub obs³uga publicznej sieci telekomunikacyjnej, albo œwiadczenie us³ug telekomunikacyjnych za pomoc¹ takiej sieci. Po drugie, je eli wartoœæ dostaw i us³ug, zamawianych przez podmiot wykonuj¹cy dzia³alnoœæ w sektorze telekomunikacji publicznej (por. wy ej pkt 6), przekroczy euro. Natomiast podmioty dzia³aj¹ce w pozosta³ych dziedzinach bêd¹ zobowi¹zane do stosowania ustawy, gdy wartoœæ zamówionych prze nie us³ug i dostaw przekroczy euro. W przypadku robót budowlanych podmioty prywatne bêd¹ zobowi¹zane do stosowania ustawy, je eli wartoœæ udzielonego przez nich zamówienia na roboty budowlane przekroczy euro. Na podstawie art. 4a ust. 2 ze stosowania ustawy bêd¹ zwolnione podmioty prywatne dzia³aj¹ce w sektorze publicznego transportu autobusowego i telekomunikacji publicznej, je eli inne podmioty prowadz¹ tak¹ sam¹ dzia³alnoœæ na tym samym obszarze i na tych samych warunkach tzn. dzia³aj¹ w warunkach konkurencji. Znowelizowana ustawa przewiduje w art. 6b ust. 1 mo liwoœæ ubiegania siê o zamówienie publiczne grupie podmiotów (konsorcjum) 2. Uczestnicy konsorcjum ponosz¹ solidarn¹ odpowiedzialnoœæ za niewykonanie lub nienale yte wykonanie zamówienia (art. 6b ust. 2). Nowelizacja zmieni³a katalog okolicznoœci skutkuj¹cych wykluczeniem oferenta z postêpowania o udzielenie zamówienia publicznego. Zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 1, aby wykluczyæ z postêpowania oferenta, który w ci¹gu trzech lat przed wszczêciem postêpowania nie wykona³ zamówienia lub wykona³ je z nienale yt¹ starannoœci¹, nie bêdzie wymagane udowodnienie wyrz¹dzenia szkody. Ponadto, w myœl art. 19 ust. 1 pkt 7 wykluczeniu bêd¹ podlegaæ oferenci, którzy nie s¹ uprawnieni do wystêpowania w obrocie prawnym, nie maj¹ uprawnieñ niezbêdnych do wykonania zamówienia lub znajduj¹ siê w sytuacji finansowej uniemo liwiaj¹cej wykonanie zamówienia (art. 19 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 22 ust. 2 pkt. 1 3). Wykluczeniu podlegaj¹ tak e oferenci, którzy nie dysponuj¹ niezbêdn¹ do wykonania zamówienia wiedz¹ i doœwiadczeniem, potencja³em ekonomicznym i technicznym, a tak e pracownikami zdolnymi do wykonywania danego zamówienia (art. 19 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 22 ust. 2 Przed nowelizacj¹ dopuszczalnoœæ wystêpowania w postêpowaniu przez konsorcjum nie by³a oczywista do czasu, gdy SN odrzuci³ tak¹ mo liwoœæ w wyroku z 13 grudnia 1999 roku, sygn. III CKN 478/98, opublikowany w Informatorze Urzêdu Zamówieñ Publicznych z sierpnia

9 2 pkt 4). Na mocy art. 19 ust. 1 pkt 7 zamawiaj¹cy wykluczy z postêpowania tak e tych oferentów, którzy nie z³o yli dokumentów potwierdzaj¹cych spe³nienie opisanych wy ej warunków, nie uzupe³nili tych e dokumentów lub nie wyjaœnili zwi¹zanych z nimi w¹tpliwoœci. Z powy szego wymika, i uchybienia w udokumentowaniu spe³niania warunków, bêd¹cych przes³ankami dopuszczenia do postêpowania, lub ich nieudokumentowanie, niesie ze sob¹ ten sam skutek, co niespe³nienie tych warunków. W myœl art. 19 ust. 1 pkt 8 wykluczeniu z postêpowania podlegaj¹ ci z oferentów, którzy nie z³o yli wymaganych oœwiadczeñ lub nie spe³nili innych wymagañ okreœlonych w ustawie, specyfikacji istotnych warunków zamówienia, w og³oszeniu lub zaproszeniu do sk³adania ofert. W szczególnoœci zamawiaj¹cy ma obowi¹zek wykluczyæ oferenta, który nie wniós³ wadium. Zgodnie z nowelizacj¹, od dnia przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej 3 w jednym postêpowaniu bêd¹ mog³y uczestniczyæ podmioty pozostaj¹ce w stosunku zale noœci w rozumieniu ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartoœciowymi 4 z innymi uczestnikami postêpowania lub zamawiaj¹cym, albo osobami po stronie zamawiaj¹cego. Dostosowuj¹c ustawê do prawa europejskiego, nowelizacja znosi, z dniem uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w Unii Europejskiej, preferencje krajowe. Ustawa o zamówieniach publicznych w nowym brzmieniu przewiduje w art. 27d ust. 2 ogólny zakaz ustanawiania kryteriów oceny ofert ze wzglêdu na w³aœciwoœci wykonawcy. Zakaz nie obejmuje zamówieñ na niektóre us³ugi, wskazane w art. 6 ust. 2 ustawy. III. Wartoœæ zamówienia W systemie zamówieñ publicznych okreœlenie wartoœci zamówienia ma znaczenie podstawowe. Podobnie jak przed nowelizacj¹, z ró nymi wartoœciami zamówieñ ustawa wi¹ e okreœlone skutki prawne. Nowelizacja wprowadzi³a pewne zmiany dotycz¹ce konsekwencji przekroczenia przez wartoœæ zamówienia tzw. progów. Aby zapobiegaæ zani aniu wartoœci zamówieñ przez zamawiaj¹cych w celu unikniêcia rygorów ustawy, jej postanowienia zawieraj¹ szczegó³owe regu³y okreœlania wartoœci zamówienia i podstawy jej obliczenia. Postanowienia ustawowe zostan¹ uzupe³nione szczegó³owymi rozporz¹dzeniami Rady Ministrów. Regu³y te stanowi¹ uzupe³nienie zakazu dzielenia zamówienia na czêœci oraz zani ania wartoœci zamówienia w celu unikniêcia stosowania ustawy lub okreœlonych procedur udzielania zamówienia. W znowelizowanej ustawie szczególne znaczenie ma sytuacja, gdy wartoœæ zamówienia przekracza kwotê euro. Jak ju wspomniano, zgodnie z art. 6 ust. 1, nie s¹ objête postanowieniami ustawy zamówienia o wartoœci nie przekraczaj¹cej 3 Art. 4 pkt 3 ustawy z 22 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych (Dz.U. nr 76, poz. 813). 4 Zale noœæ wystêpuje wówczas, gdy jeden podmiot jest w stosunku do innego podmiotem dominuj¹cym. W myœl art. 4 pkt 16 ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartoœciowymi (Dz.U. z 1997 r. nr 118, poz. 754). Art. 4 przez podmiot dominuj¹cy - rozumie siê podmiot w sytuacji, gdy: a) posiada bezpoœrednio lub poœrednio przez inne podmioty (zale ne) wiêkszoœæ g³osów w organach innego podmiotu (zale nego), tak e na podstawie porozumieñ z innymi osobami, lub, b) jest uprawniony do powo³ywania lub odwo³ywania wiêkszoœci cz³onków organów zarz¹dzaj¹cych innego podmiotu (zale nego), lub c) wiêcej ni po³owa cz³onków zarz¹du drugiego podmiotu (zale nego) jest jednoczeœnie cz³onkami zarz¹du, prokurentami lub osobami pe³ni¹cymi funkcje kierownicze pierwszego podmiotu b¹dÿ innego podmiotu pozostaj¹cego z tym pierwszym w stosunku zale noœci, 9

10 3000 euro. Jednak e trzeba zwróciæ uwagê na fakt, e wartoœæ us³ugi, rzeczy lub robót budowlanych, które s¹ przedmiotem zamówienia, nie przes¹dza o wartoœci zamówienia, a tym samym o objêciu zakupu takiej rzeczy lub us³ugi ustaw¹. Zasada podstawowa jest wyra ona w art. 3 ust. 2, zgodnie z którym zamawiaj¹cy nie mo e w celu unikniêcia stosowania ustawy lub unikniêcia procedur udzielania zamówieñ publicznych w niej okreœlonych dzieliæ zamówienia na czêœci oraz zani aæ jego wartoœæ. W celu w³aœciwego przeprowadzenia postêpowania, nale y d¹ yæ do objêcia jednym zamówieniem maksymalnie wielu dostaw, us³ug lub robót budowlanych. Niedope³nienie tego obowi¹zku mo e byæ uznane za podzia³ zamówienia w celu obejœcia ustawy. Jednak e, je eli podzia³ zamówienia podyktowany jest wzglêdami organizacyjnymi, technicznymi lub gospodarczymi, zwi¹zanymi ze specyfik¹ dzia³alnoœci zamawiaj¹cego i dokonywanych przez niego zamówieñ, to zgodnie z interpretacj¹ Prezesa Urzêdu Zamówieñ Publicznych jest on dopuszczalny 5. Dopiero, gdy wartoœæ w³aœciwie skonstruowanego zamówienia nie przekroczy 3000 euro, nie podlega ono ustawie o zamówieniach publicznych. Novum w ustawie to obowi¹zek sumowania wartoœci zamówieñ nale ¹cych do tej samej kategorii. W myœl art. 3a ust. 3 4, gdy ³¹czna wartoœæ zamówieñ nale ¹cych do tej samej kategorii (pi¹ty poziom grupowania dostaw i us³ug w klasyfikacjach statystycznych wydawanych na podstawie ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej) 6, których zamawiaj¹cy ma zamiar udzieliæ w danym roku albo suma wartoœci zamówieñ z kategorii udzielonych w ostatnim roku, przenosi kwotê, której przekroczenie powoduje powstanie obowi¹zku stosowania okreœlonych przepisów, przepisy te bêdzie stosowaæ siê do ka dego z zamówieñ z danej kategorii. Powy sze postanowienie ustawy odnosi siê do przepisów dotycz¹cych publikacji og³oszeñ, terminów, protoko³u postêpowania, protestów i odwo³añ. Je eli zamówienie o wartoœci miêdzy 3000 euro a euro nale y do kategorii, w której ³¹czna wartoœæ zamówieñ przekracza euro, do procedury jego udzielenia stosuje siê wszystkie przepisy ustawy, z wyj¹tkiem przepisów o specyfikacji istotnych warunków zamówienia i wadium 7. Wniosek taki wynika z porównania norm art. 3a ust. 4 i art. 15. W tym kontekœcie nale y zwróciæ uwagê na wykreœlenie zasady pisemnoœci z art. 15 ustawy. Zmiana tego artyku³u oznacza rozszerzenie obowi¹zku sporz¹dzania pisemnej dokumentacji z przeprowadzanych postêpowañ na zamówienia o wartoœci miêdzy a euro. Niew¹tpliwie nakaz art. 3a ust. 4 stosowania okreœlonych przepisów ustawy znajdzie zastosowanie, gdy suma zamówieñ w danej kategorii przekracza okreœlony próg w chwili sumowania ich wartoœci, tzn. przy sporz¹dzaniu planu zamówieñ. Natomiast ustawa nie odpowiada na pytanie, czy to postanowienie obejmuje zamówienia z kategorii, w których suma wartoœci zamówieñ przekroczy okreœlony próg w ci¹gu roku. Brzmienie art. 3a ust. 3 4 wskazywa³oby, e decyduj¹ca jest wartoœæ sumy zamówieñ z danej kategorii w chwili powziêcia zamiaru ich udzielenia, tzn. najczêœciej przed pocz¹tkiem roku bud etowego. Drugi niejasny przypadek to sytuacja, gdy ma byæ udzielone zamówienie niezamierzone. Takie niespodziewane zamówienie, oczywiœcie nie mog³o byæ ujête przy okreœlaniu wartoœci kategorii na dany rok. Wówczas bêd¹ najczêœciej spe³nione przes³anki zastosowania trybu z wolnej rêki (art. 70 ust. 1 pkt 3). Mo e siê jednak zdarzyæ, e przes³anki te nie bêd¹ spe³nione, gdy mimo e zamawiaj¹cy nie spodziewa³ siê potrzeby wykonania zamówienia w chwili zliczania wartoœci zamierzonych zamówieñ mo liwe jest zachowanie terminów okreœlonych dla innych trybów udzielenia zamówienia (art. 70 ust. 3 pkt 3 in fine). Wydaje siê, e gdy jest czas na 5 Z opinii prawnej Urzêdu Zamówieñ Publicznych opublikowanej w Informatorze Urzêdu Zamówieñ Publicznych (luty 2001 r.). 6 Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz.U. z 1995 r. nr 88, poz. 439). 7 Zgodnie z nowym brzmieniem art. 15 do zamówieñ o wartoœci nie przekraczaj¹cej euro, nie stosuje siê przepisów dotycz¹cych publikacji og³oszeñ, protokó³u postêpowania, terminów, protestów i odwo³añ, wadium oraz specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Je eli wartoœæ zamówieñ w kategorii przekroczy euro, na podstawie art. 3a, ust. 4 do ka dego z zamówieñ z tej kategorii stosowaæ siê bêdzie przepisy dotycz¹ce publikacji og³oszeñ, protokó³u postêpowania, terminów oraz protestów i odwo³añ. 10

11 przeprowadzenie pe³nego postêpowania, to powinno ono byæ przeprowadzone tak, jakby zamówienie by³o zamierzone od pocz¹tku i wliczone do kategorii zgodnie z art. 3a ust. 3. Do udzielenia zamówienia mieszanego (art. 3b), tzn. takiego, które obejmuje równoczeœnie roboty budowlane, dostawy lub us³ugi, zastosowanie bêd¹ mia³y przepisy w³aœciwe dla tej czêœci zamówienia, która ma najwiêksz¹ wartoœæ. Przepis ten mo e mieæ szczególne znaczenie przy stosowaniu preferencji krajowych, gdy np. polska firma instaluje zagraniczne urz¹dzenia. Wed³ug nowego brzmienia art. 41 ust. 1 ustawy wadium ma zawieraæ siê w granicach od 0,5% do 3% wartoœci przedmiotu zamówienia. IV. Przes³anki zastosowania poszczególnych trybów Nowelizacja nie zmieni³a katalogu trybów udzielenia zamówienia publicznego; nadal podstawowym trybem udzielenia zamówienia bêdzie przetarg nieograniczony (art. 28 ust. 1). Natomiast ustawodawca wprowadzi³ daleko id¹ce zmiany w okreœleniu przes³anek zastosowania poszczególnych trybów udzielania zamówieñ publicznych. Zamawiaj¹cy bêdzie móg³ udzieliæ przetargu ograniczonego, je eli: 1) wartoœæ zamówienia publicznego nie przekracza równowartoœci kwoty euro albo 2) specjalistyczny charakter zamówienia publicznego ogranicza liczbê wykonawców mog¹cych wykonaæ dane zamówienie. Zmieni³y siê równie przes³anki dopuszczalnoœci zastosowania procedury przetargu dwustopniowego. Po nowelizacji procedurê przetargu dwustopniowego mo na zastosowaæ, je eli w uprzednio prowadzonym postêpowaniu w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego nie zosta³y z³o one adne oferty lub wszystkie oferty zosta³y odrzucone. W takim przypadku nie mo na jednak istotnie zmieniæ pierwotnych warunków zamówienia (art. 54 pkt 1). Je eli natomiast nie odrzucona zostanie tylko jedna oferta, to na mocy art. 27b ust. 1 pkt 1 postêpowanie zostaje uniewa nione. Dopuszczalnoœæ zastosowania przetargu dwustopniowego ze wzglêdu na szczegó³owe cechy przedmiotu zamówienia ograniczono do us³ug; przy czym niemo noœæ okreœlenia szczegó³owych cech us³ugi musi uniemo liwiaæ wybór najkorzystniejszej oferty (art. 54 pkt 2). Tryb przetargu dwustopniowego bêdzie mo na zastosowaæ tak e w celu badawczym, rozwojowym lub doœwiadczalnym, gdy przedmiotem zamówienia s¹ dostawy lub roboty budowlane. Udzielenie takiego zamówienia nie mo e s³u yæ zapewnieniu zysku lub pokrycia poniesionych kosztów badañ lub rozwoju (art. 54 pkt 3). W wyj¹tkowych przypadkach, w trybie przetargu dwustopniowego bêdzie mo na udzieliæ zamówienia na us³ugi lub roboty budowlane, je eli ze wzglêdu na ich charakter lub zwi¹zane z nimi ryzyko nie ma mo liwoœci wczeœniejszej ich wyceny (art. 54 pkt 5). Do dnia przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej nadal mo na udzielaæ zamówieñ w trybie przetargu dwustopniowego na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych (art. 54 pkt 4). Od wy ej przedstawionych zasad wprowadzono w art. 14 ust. 4 zd. 1 istotny wyj¹tek. Podmioty prywatne, które dzia³aj¹ w jednej z wymienionych w art. 4a ustawy dziedzin sektora u ytecznoœci publicznej i udzielaj¹ w zwi¹zku z t¹ dzia³alnoœci¹ zamówienia publicznego, bêd¹ mia³y pozostawion¹ swobodê wyboru spoœród trybów: przetargu nieograniczonego, ograniczonego i dwustopniowego. Zastosowanie przez te podmioty trybu innego ni tryb przetargu nieograniczonego na zamówienie o wartoœci nie przekraczaj¹cej euro, nie wymaga zatwierdzenia przez Prezesa UZP (art. 14 ust. 4 in fine). 11

12 Zmieniono i wzbogacono katalog okolicznoœci, których wyst¹pienie bêdzie warunkiem dopuszczalnoœci trybu negocjacji z zachowaniem konkurencji. Art. 64 ustawy w nowym brzmieniu wymienia piêæ okolicznoœci. Pierwsza z nich pozwala odejœæ od trybu przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, je eli wczeœniejszy przetarg w jednym z tych trybów zosta³ uniewa - niony z powodu braku wymaganej liczby ofert. W takim przypadku nie wolno jednak istotnie zmieniaæ warunków zamówienia (art. 64 pkt 1). Druga okolicznoœæ zachodzi wówczas, gdy w wyniku konkursu do postêpowania zakwalifikowano co najmniej dwóch wykonawców (art. 64 pkt 2). Zgodnie z art. 65 ust. 2 w przypadku zaistnienia tych dwóch okolicznoœci zamawiaj¹cy bêdzie mia³ obowi¹zek zaprosiæ do negocjacji wszystkich uczestników uniewa nionego przetargu (nawet wykluczonych, a tak e tych, których oferta w uprzednim postêpowaniu zosta³a odrzucona) oraz oferentów, którzy zakwalifikowali siê w konkursie. Dwa dalsze przypadki dopuszczalnoœci trybu negocjacji z zachowaniem konkurencji dotycz¹ realizacji celów badawczych, doœwiadczalnych lub rozwojowych. Wówczas to mo na udzieliæ zamówienia w trybie negocjacji z zachowaniem konkurencji, jednak pod warunkiem, e roboty budowlane nie s³u ¹ zapewnieniu zysku lub pokryciu kosztów badañ lub rozwoju, a produkcja seryjna przedmiotu dostawy nie s³u y udowodnieniu zdolnoœci rynkowych lub pokryciu kosztów badañ lub rozwoju (art. 64 pkt. 3 i 4). Ostatni¹ przes³ank¹ dopuszczalnoœci zastosowania trybu negocjacji z zachowaniem konkurencji bêdzie uniemo liwiaj¹ca zachowanie terminów przewidzianych dla przetargu nieograniczonego, ograniczonego lub dwustopniowego pilnoœæ udzielenia zamówienia. Pilnoœæ nie mo e jednak wynikaæ z przyczyn zawinionych przez zamawiaj¹cego, jeœli mo na by³o je przewidzieæ (art. 64 pkt 5). Poniewa dyrektywy nie przewiduj¹ trybu zapytania o cenê, nowelizacja w art. 68 ust. 1 ograniczy³a zakres zastosowania tego postêpowania do zamówieñ o wartoœci do euro. Takie rozwi¹zanie jest podyktowane faktem, i prawo europejskie stosuje siê do zamówieñ powy ej SDR (SDR jednostka rozliczeniowa Miêdzynarodowego Funduszu Walutowego, oko³o euro). Zamówienia z wolnej rêki mo na udzieliæ, je eli zosta³ przeprowadzony konkurs i stosownie do jego postanowieñ zamówienie musi zostaæ udzielone wykonawcy, którego praca zosta³a oceniona jako najlepsza (art. 71 ust. 1 pkt 2). Zamówienia na szczególnego rodzaju dostawy, us³ugi i roboty budowlane, które mo na nabyæ od tylko jednego dostawcy lub wykonawcy, mo na udzieliæ z wolnej rêki tylko wówczas, gdy uprzednio prowadzone postêpowanie w trybie przetargu nieograniczonego zosta³o uniewa nione z powodu braku wymaganej liczby ofert 8. W takim przypadku nie wolno jednak w istotny sposób zmieniæ pierwotnych warunków zamówienia (art. 71 ust. 1 pkt 4). Tryb z wolnej rêki bêdzie dopuszczalny, gdy zachodzi koniecznoœæ natychmiastowego uniemo liwiaj¹cego dotrzymanie terminów okreœlonych dla innych trybów wykonania zamówienia publicznego. Pilnoœæ wykonania zamówienia musi byæ zwi¹zana z zajœciem wyj¹tkowych okolicznoœci, nie le ¹cych po stronie zamawiaj¹cego i nieprzewidywalnych dla niego (art. 71 ust. 1 pkt 3). Przes³anka ta wymaga komentarza. Zgodnie bowiem z prawem europejskim przes³anki zastosowania procedury negocjacyjnej s¹ takie same czy w postêpowaniu uczestniczy wielu oferentów (wtedy mielibyœmy do czynienia z trybem negocjacji z zachowaniem konkurencji na gruncie prawa polskiego), czy jeden oferent (by³aby to procedura odpowiadaj¹ca trybowi z wolnej rêki). Tote u yte w polskiej ustawie sformu³owania z winy zamawiaj¹cego i przyczyny le ¹ce po stronie zamawiaj¹cego nale y interpretowaæ jako to same 9. Z wolnej rêki jak przed 8 W myœl art. 27b ust. 1 pkt 1 postêpowania o udzielenie zamówienia w trybie innym ni z wolnej rêki uniewa nia siê w przypadku wp³yniêcia mniej ni dwóch ofert nie podlegaj¹cych odrzuceniu. 9 Np. Dyrektywa nr 92/50/WE dotycz¹ca koordynacji procedur udzielania zamówieñ na us³ugi w art. 11 ust. 3 pkt d zawiera postanowienie odpowiadaj¹ce zarówno art. 64 ust. 5 pkt 5 okreœlaj¹cy przes³ankê zastosowania trybu negocjacji z zachowaniem konkurencji, jak i art. 71 ust. 1 pkt 3 okreœlaj¹cy przes³ankê zastosowania trybu z wolnej rêki. 12

13 nowelizacj¹ bêdzie mo na udzielaæ zamówieñ dodatkowych, do wysokoœci 20% wartoœci zamówienia podstawowego. Jednak e zamówienia dodatkowe bêd¹ dopuszczalne jedynie w sytuacji, je eli ich wykonanie, na skutek okolicznoœci, których nie mo na by³o przewidzieæ, sta³o siê konieczne, a z przyczyn technicznych lub gospodarczych nie bêdzie mo na go oddzieliæ od zamówienia podstawowego (art. 71 ust. 1 pkt 5). Tryb z wolnej rêki bêdzie dopuszczalny równie wówczas, gdy z przyczyn technicznych lub z przyczyn zwi¹zanych z ochron¹ praw wy³¹cznych wynikaj¹cych z odrêbnych przepisów przedmiot zamówienia mo na uzyskaæ od tylko jednego dostawcy lub wykonawcy. Tak e prace z zakresu dzia³alnoœci twórczej i artystycznej w dziedzinie kultury i sztuki, które mog¹ byæ wykonane przez jednego wykonawcê, bêd¹ mog³y byæ przedmiotem zamówienia udzielonego z wolnej rêki (art. 71 ust. 1 pkt 4). Szczególnym postêpowaniem prowadz¹cym do wyboru najkorzystniejszej oferty jest konkurs. Konkurs nie jest trybem udzielenia zamówienia publicznego, ale etapem procedury wy³onienia najkorzystniejszej oferty. Jeœli w wyniku konkursu zostanie zakwalifikowanych co najmniej dwóch wykonawców, to zamówienia udziela siê w trybie negocjacji z zachowaniem konkurencji (art. 64 pkt 2). Je eli natomiast, stosownie do postanowieñ regulaminu konkursu, zostanie wy³oniona najlepsza praca, i autorowi tej pracy musi byæ udzielone zamówienie publiczne, zamówienia tego udziela siê z wolnej rêki (art. 71 ust. 1 pkt 2). Postêpowanie konkursowe mo na stosowaæ do zamówieñ na twórcze prace projektowe. Oceny prac konkursowych dokonuje, komisja konkursowa, powo³ywana i odwo³ywana przez zamawiaj¹cego. Zgodnie z art. 13a ust. 3 twórczymi pracami projektowymi s¹ bêd¹ce utworem w rozumieniu prawa autorskiego 10 prace projektowe architektoniczne, urbanistyczne lub konstrukcyjno-budowlane. Je eli wartoœæ zamówienia na tego rodzaju prace projektowe przekracza euro, przeprowadzenie konkursu bêdzie obligatoryjne. Ograniczenia udzia³u w konkursie mog¹ wynikaæ jedynie z koniecznoœci spe³nienia wymagañ posiadania uprawnieñ do wykonywania twórczych prac projektowych bêd¹cych przedmiotem konkursu (art. 13a ust. 6). Szczegó³owe regulacje zwi¹zane z przeprowadzonym konkursem okreœli rozporz¹dzenie Rady Ministrów. V. Regu³y og³oszeñ Znowelizowana ustawa, w œlad za prawem europejskim, przewiduje cztery rodzaje og³oszeñ: og³oszenia o planowanych zamówieniach, og³oszenia o zamówieniu, og³oszenia o wyniku postêpowania i og³oszenie o uniewa nieniu postêpowania. W myœl art. 14c zamawiaj¹cy bêdzie zobowi¹zany przekazaæ do publikacji og³oszenie o zamówieniach planowanych na nadchodz¹cy rok na roboty budowlane przekraczaj¹ce euro, a tak e na dostawy i us³ugi, je eli tê kwotê przekroczy ich ³¹czna wartoœæ w danej kategorii. Ujêcie okreœlonego zamówienia w og³oszeniu o planowanych zamówieñ pozwala zamawiaj¹cemu skróciæ niektóre terminy w postêpowaniu na udzielenie tego zamówienia. Po up³ywie dwóch miesiêcy od opublikowania og³oszenia o przetargu nieograniczonym zamawiaj¹cy mo e skróciæ, w stosunku do zamówieñ w nim zamieszczonych, termin na sk³adanie ofert z szeœciu do trzech tygodni od daty og³oszenia (art. 38 ust. 3 pkt. 1). Natomiast przeprowadzaj¹c przetarg ograniczony, zamawiaj¹cy mo e skróciæ termin na sk³adanie wniosków o dopuszczenie do postêpowania z czterech do dwóch 10 Przez twórcze prace projektowe art. 13a ustawy o zamówieniach publicznych nakazuje rozumieæ prace projektowe maj¹ce cechy utworu w rozumieniu ustawy z 14 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. nr 80, poz. 904). Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych definiuje utwór w art. 1: Art Przedmiotem prawa autorskiego jest ka dy przejaw dzia³alnoœci twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezale nie od wartoœci, przeznaczenia i sposobu wyra enia. 13

14 tygodni (art. 52c ust. 4). Ponadto w przypadku zamieszczenia zamówienia w og³oszeniu o planowanych zamówieniach ustawa w art. 52f ust.2 dopuszcza skrócenie z szeœciu do czterech tygodni terminu na z³o enie oferty przetargu ograniczonym; termin ten liczy siê od dnia wys³ania zaproszenia uczestnictwa w postêpowaniu (art. 52f. ust. 2 in fine). Zaproszenie do sk³adania wniosków o dopuszczenie do udzia³u w przetargu ograniczonym, zgodnie z art. 52g w zwi¹zku z art. 29, bêdzie nastêpowa³o w drodze publikacji og³oszenia w miejscu publicznie dostêpnym (w siedzibie zamawiaj¹cego oraz og³oszenia w Biuletynie Zamówieñ Publicznych ). W stosunku do przetargu nieograniczonego minimalna treœæ og³oszenia o przetargu ograniczonym bêdzie zredukowana, informacje bowiem dotycz¹ce m.in. miejsca i terminu sk³adania ofert, sposobu ich oceny, wysokoœci wadium otrzymaj¹ w zaproszeniu do sk³adania ofert jedynie wybrani oferenci (art. 52e ust. 3). Art. 14d ustawy nak³ada na zamawiaj¹cego obowi¹zek przes³ania do publikacji w Biuletynie Zamówieñ Publicznych og³oszenia o wyniku postêpowania (art. 14d ust. 1) lub uniewa nieniu postêpowania (art. 14d ust. 3). Og³oszenie o wyniku postêpowania ma zawieraæ ma miêdzy innymi informacje o liczbie z³o onych ofert (w tym ofert odrzuconych), najni szej i najwy szej cenie, wskazaæ wykonawcê, którego ofertê wybrano, i cenê, jak¹ zaoferowa³. Og³oszenie o uniewa nieniu postêpowania ma zawieraæ liczbê z³o onych ofert, cenê najtañsz¹ i najdro sz¹ oraz podstawê uniewa nienia postêpowania. VI. Terminy w postêpowaniu o udzielenie zamówienia Znowelizowana ustawa ustanawia, liczony od daty publikacji og³oszenia, szeœciotygodniowy termin sk³adania ofert w przetargu nieograniczonym (art. 38 ust. 1 pkt 1) i taki sam termin na sk³adnie ofert wstêpnych w przetargu dwustopniowym (art. 57 ust. 1). W myœl art. 52c ust. 3, termin sk³adania wniosków o dopuszczenie do udzia³u w przetargu ograniczonym nie mo e byæ krótszy ni cztery tygodnie. Natomiast, zgodnie z art. 52f ust. 1 ustawy, termin sk³adania ofert w przetargu ograniczonym wynosi szeœæ tygodni od daty wys³ania zaproszenia do uczestnictwa w postêpowaniu. O skróceniu terminu w przypadku wczeœniejszego og³oszenia o planowanych zamówieniach by³a ju mowa. Poniewa obowi¹zuj¹ce przed nowelizacj¹ przes³anki dopuszczalnoœci skrócenia terminu na z³o enie oferty s¹ niezgodne z prawem europejskim, zakres ich zastosowania zawê ono w art. 38 ust. 3 pkt 2 do zamówieñ, których przedmiotem bêd¹ roboty budowlane o wartoœci do euro albo us³ugi, lub dostawy o wartoœci do euro; zamówienia o takiej wartoœci nie podlegaj¹ regulacji na poziomie unijnym. Wyst¹pienie tych przes³anek uprawnia zamawiaj¹cego do skrócenia terminu na z³o enie oferty w przetargu nieograniczonym z szeœciu do trzech tygodni (art. 38 ust. 1 i ust. 3 pkt 2). Na mocy art. 52c ust. 4 wyst¹pienie okolicznoœci wymienionych w art. 38 ust. 3 uprawnia zamawiaj¹cego do skrócenia terminu na z³o enie wniosku o dopuszczenie do udzia³u w przetargu ograniczonym z czterech do dwóch tygodni. Natomiast przes³anek z art. 38 ust. 3 nie bêdzie stosowaæ siê w tym trybie do skrócenia terminu na z³o enie oferty. Zamawiaj¹cy w przetargu ograniczonym mo e wyznaczyæ na z³o enie oferty skrócony termin dwutygodniowy (liczony od dnia wys³ania zaproszenia), je eli zachodzi szczególna pilnoœæ udzielenia zamówienia i z tego wzglêdu nie bêdzie mo liwe dochowanie terminu szeœciotygodniowego (art. 52f ust. 3). Jest to jedyna mo liwoœæ, poza unormowanym w art. 52f ust. 2 skróceniem terminu w zwi¹zku z og³oszeniem o planowanych zamówieniach, skrócenia terminu na z³o enie oferty w przetargu ograniczonym. 14

15 W trybie przetargu dwustopniowego zamawiaj¹cy mo e ze wzglêdu na szczególn¹ uniemo liwiaj¹ca dotrzymanie terminu szeœciotygodniowego pilnoœæ w realizacji zamówienia wyznaczyæ na z³o enie oferty wstêpnej termin dwutygodniowy (art. 57 ust.1). VII. Przejrzystoœæ procedur Jednym z normatywnych wyrazów zasady przejrzystoœci w systemie zamówieñ publicznych s¹ wy ej opisane przepisy dotycz¹ce og³oszeñ. W równej mierze zachowaniu przejrzystoœci postêpowañ o udzielenie zamówieñ publicznych s³u ¹ przepisy dotycz¹ce okreœlania przedmiotu zamówieñ, jawnoœci dokumentacji postêpowania oraz informowania oferentów o przebiegu postêpowania. Prawo europejskie przewiduje jednolity sposób okreœlania przedmiotów zamówienia za pomoc¹ norm krajowych wprowadzaj¹cych normy europejskie, europejskich aprobat technicznych lub wspólne specyfikacje techniczne 11. Ustawa nowelizuj¹ca 12 przewiduje, e od chwili przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej zamawiaj¹cy bêdzie mia³ obowi¹zek okreœlania przedmiotu zamówienia z uwzglêdnieniem Polskich Norm, wprowadzaj¹cych normy europejskie, lub z uwzglêdnieniem europejskich aprobat technicznych. Przedmiot zamówienia bêdzie musia³ byæ opisany za pomoc¹ cech technicznych lub jakoœciowych. Podobnie w dniu uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w Unii Europejskiej, wy³¹cznie we wskazanych w ustawie przypadkach, w opisie przedmiotu zamówienia dopuszczalne bêdzie wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, ale tylko ³¹cznie ze sformu³owaniem lub równowa ne, np. lek X lub równowa ny (art. 17 ust. 3 w brzmieniu nadanym ustaw¹ z 22 czerwca 2001 r.). Znowelizowana ustawa zawiera w art. 17a przepisy o ofercie wariantowej. Przy udzielaniu zamówieñ, w których cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty, zamawiaj¹cy mo e dopuœciæ ofertê przewiduj¹c¹ odmienny, od okreœlonego przez niego, sposób wykonania zamówienia. Je eli zamawiaj¹cy wyklucza z³o enie oferty wariantowej, zobowi¹zany zamieœciæ o tym informacjê w og³oszeniu o postêpowaniu oraz odpowiednio w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub zaproszeniu do sk³adania ofert. W myœl art. 25 ust. 2 ustawy o zamówieniach publicznych nie tylko protokó³, ale równie oferty oraz oœwiadczenia i zaœwiadczenia sk³adane w trakcie postêpowania bêd¹ jawne. Ustawa nakazuje w art. 43 ust. 3 podanie uczestnikom postêpowania, oprócz imienia i nazwiska (nazwy firmy) oraz adresu wykonawcy lub dostawcy, którego oferta jest otwierana, tak e cenê oferty, termin wykonania zamówienia, okres gwarancji oraz warunki p³atnoœci zawarte w ofercie. W myœl art. 43 ust. 4 oferenci nieobecni przy otwarciu ofert mog¹ z³o yæ wniosek o dorêczenie im powy szych informacji, zamawiaj¹cy zaœ nie mo e odmówiæ dorêczenia. Z wymogu ujawnienia wy³¹czone s¹ te informacje, które stanowi¹ tajemnicê przedsiêbiorstwa w rozumieniu przepisów o nieuczciwej konkurencji (art. 25 ust. 2). Zamawiaj¹cy bêdzie móg³ ¹daæ od oferenta okreœlenia czêœci niejawnej oferty, co do których dostawca lub wykonawca sk³adaj¹c ofertê zastrzeg³, e nie mog¹ one byæ udostêpniane innym uczestnikom postêpowania. 11 Np. art. 8 Dyrektywy nr 93/36/EWG w zakresie koordynacji procedur udzielania zamówieñ publicznych na dostawy. 12 Art. 4 pkt 3 ustawy z 22 czerwca 2001 r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych (Dz.U. nr 76, poz. 813). 15

16 Znowelizowana ustawa nak³ada w art. 27a ust. 2 na zamawiaj¹cego nowy obowi¹zek niezw³ocznego informowania dostawcy lub wykonawcy o odrzuceniu jego oferty. Informacja ma zawieraæ uzasadnienie faktyczne i prawne. Równie w przypadku wykluczenia oferenta, zamawiaj¹cy ma obowi¹zek niezw³ocznie go o tym powiadomiæ, podaj¹c uzasadnienie faktyczne i prawne (art.19 ust.4). Donios³oœæ tych obowi¹zków mo na nale ycie oceniæ, je eli zwa y siê, e wniesienie protestu uniemo liwia zawarcie umowy (art. 79 ust. 1). Na podstawie art. 22 ust. 7a zamawiaj¹cy mo e ¹daæ od oferentów uzupe³nienia i wyjaœnienia dokumentów potwierdzaj¹cych spe³nienie warunków okreœlonych w art. 22 ust 2 (m.in. posiadania uprawnieñ koniecznych do wykonania zamówienia, posiadania potencja³u ekonomicznego i technicznego). VIII. Protest, odwo³anie i skarga Prawo europejskie dotycz¹ce zamówieñ publicznych wymaga, aby ostateczna kontrola by³a przeprowadzona przez organ s¹dowy lub niezale ny trybuna³ (w rozumieniu art. 234 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej) 13. Zgodnie z art. 92c ustawy, do postêpowania tocz¹cego siê wskutek wniesienia skargi na wyrok arbitrów bêd¹ mia³y odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postêpowania cywilnego o apelacji. Skargê bêdzie wnosi³o siê za poœrednictwem Prezesa UZP w terminie 14 dni od dorêczenia wyroku arbitrów z uzasadnieniem (art. 92 ust.2). Od wyroku s¹du nie bêdzie przys³ugiwa³a kasacja do S¹du Najwy - szego (art. 92h). IX. Zakoñczenie Nowelizacja ustawy o zamówieniach publicznych dostosowuje prawo polskie do prawa europejskiego. Wejœcie w ycie nowych przepisów podzielono na cztery etapy. 1 stycznia 2002 r. maj¹ wejœæ w ycie przepisy dotycz¹ce og³oszeñ o planowanych zamówieniach oraz zmiany postêpowania przed s¹dem (art. 4 pkt 1 ustawy nowelizuj¹cej). Datê wejœcia w ycie przepisów dotycz¹cych podmiotów sektora prywatnego udzielaj¹cych zamówieñ w zwi¹zku z wymienionymi w ustawie typami dzia³alnoœci ustalono na 1 stycznia 2003 r. (art. 4 pkt 2 ustawy nowelizuj¹cej). Natomiast wejœcie w ycie przepisów dotycz¹cych: publikacji og³oszeñ w Dzienniku Urzêdowym Wspólnot Europejskich, stosowania norm europejskich w specyfikacjach przedmiotów zamówienia, zniesienia preferencji krajowych, wy³¹czenia mo liwoœci stosowania trybu przetargu dwustopniowego do zaprojektowania i wykonania robót budowlanych dopuszczenia do uczestnictwa w postêpowaniach podmiotów pozostaj¹cych w stosunku zale noœci, 13 Art. 2 ust. 8 Dyrektywy 89/665/EWG koordynuj¹ce przepisy i regulacje administracyjne dotycz¹ce stosowania procedur odwo³awczych w udzielaniu zamówieñ publicznych. 16

17 zosta³o od³o one do dnia uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w Unii Europejskiej (art. 4 ust. 3 ustawy nowelizuj¹cej). Pozosta³e zmiany ustawy o zamówieniach publicznych ustawy nowelizuj¹cej wejd¹ w ycie trzy miesi¹ce od dnia jej og³oszenia, tj. 25 paÿdziernika 2001 r. Dz.U. Nr 119 z 1998 r., poz. 773; zm. Dz.U. Nr 160 z 1998 r., poz. 1063; Dz.U. Nr 45 z 1999 r., poz. 437; Dz.U. Nr 12 z 2000 r., poz. 136 Dz.U. Nr 93 z 2000 r., poz. 1027; Dz.U. Nr 110 z 2000 r., poz. 1167; Dz.U. Nr 56 z 2001 r., poz. 580; Dz.U. Nr 76 z 2001 r., poz Grzegorz Lang* * GL jest pracownikiem UKIE. 17

18 vacat 18

19 USTAWA z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych. (tekst ujednolicony przedstawia tekst ustawy na dzieñ wst¹pienia Polski do Unii Europejskiej wg stanu prawa polskiego i prawa Unii Europejskiej z dnia 10 lipca 2001 r.) R o z d z i a ³ 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa okreœla zasady, formy i tryb udzielania zamówieñ publicznych, organ w³aœciwy w sprawach o zamówienia publiczne, a tak e tryb rozpatrywania protestów i odwo³añ z³o onych w toku postêpowania o udzielenie zamówienia publicznego. Art. 2. Ilekroæ w ustawie jest mowa o: 1) robotach budowlanych nale y przez to rozumieæ roboty budowlane w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414, z 1996 r. Nr 100, poz. 465, Nr 106, poz. 496 i Nr 146, poz. 680 oraz z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 111, poz. 726 oraz z 1998 r. Nr 22, poz. 118 i Nr 106, poz. 668), 2) dostawach nale y przez to rozumieæ nabywanie rzeczy i praw na podstawie umowy sprzeda y, dostawy, o dzie³o, najmu, dzier awy, leasingu oraz innych umów o podobnym charakterze, 3) us³ugach nale y przez to rozumieæ wszelkie œwiadczenia, których przedmiotem nie s¹ roboty budowlane lub dostawy, 4) zamówieniach publicznych zwanych dalej tak e «zamówieniami», nale y przez to rozumieæ op³acane przez zamawiaj¹cego us³ugi, dostawy lub roboty budowlane wykonywane przez dostawców lub wykonawców, 5) zamawiaj¹cym nale y przez to rozumieæ podmiot obowi¹zany stosowaæ ustawê przy udzielaniu zamówieñ, 6) krajowych dostawcach lub wykonawcach nale y przez to rozumieæ osoby fizyczne maj¹ce miejsce zamieszkania w kraju, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadaj¹ce osobowoœci prawnej utworzone zgodnie z przepisami prawa polskiego maj¹ce siedzibê w kraju, a tak e podmioty te wystêpuj¹ce wspólnie, je eli ka dy z nich ma miejsce zamieszkania lub siedzibê w kraju, 7) œrodkach publicznych nale y przez to rozumieæ œrodki: a) publiczne w rozumieniu ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz i z 1999 r. Nr 38, poz. 360), b) (skreœlona), c) kredytowe, na które Skarb Pañstwa, jednostka samorz¹du terytorialnego lub samorz¹dowa jednostka organizacyjna udzieli³y porêczeñ, gwarancji albo dofinansowa³y koszty udzielenia kredytu, 19

20 d) (skreœlona), e) (skreœlona), f) pochodz¹ce z op³at abonamentowych i op³at za u ywanie nie zarejestrowanych odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, o których mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34, z 1995 r. Nr 66, poz. 335 i Nr 142, poz. 701, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770), 8) najkorzystniejszej ofercie nale y przez to rozumieæ ofertê z najni sz¹ cen¹ albo ofertê, która przedstawia najkorzystniejszy bilans ceny oraz innych kryteriów odnosz¹cych siê do przedmiotu zamówienia, w szczególnoœci kosztów eksploatacji, parametrów technicznych, funkcjonalnoœci oraz terminu wykonania, 9) wartoœci zamówienia nale y przez to rozumieæ wartoœæ szacunkow¹ zamówienia, ustalon¹ przez zamawiaj¹cego z nale yt¹ starannoœci¹ bez podatku od towarów i us³ug (VAT), 10) surowcach i produktach krajowych - nale y przez to rozumieæ towary pochodz¹ce z Polski, zgodnie z warunkami okreœlonymi w ustawie z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny (Dz. U. Nr 23, poz. 117, Nr 64, poz. 407, Nr 121, poz. 770, Nr 157, poz i Nr 160, poz oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668), 11) jednostkach zale nych nale y przez to rozumieæ jednostki organizacyjne, na które zamawiaj¹cy ma bezpoœredni lub poœredni wp³yw wynikaj¹cy z posiadania: a) co najmniej 50% udzia³ów (akcji) lub b) wiêkszoœci g³osów w zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu akcjonariuszy), lub c) prawa do powo³ywania lub odwo³ywania co najmniej po³owy cz³onków organu zarz¹dzaj¹cego lub nadzorczego, 12) kategorii dostaw lub us³ug nale y przez to rozumieæ pi¹ty poziom grupowania dostaw lub us³ug stosowany w klasyfikacjach statystycznych wydawanych na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439, z 1996 r. Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 769 oraz z 1998 r. Nr 99, poz. 632 i Nr 106, poz. 668)., 2. Ilekroæ ustawa odnosi siê do wyra onej w z³otych równowartoœci kwoty EURO, przeliczenia tej wartoœci na z³ote dokonuje siê wed³ug œredniego kursu og³oszonego przez Narodowy Bank Polski dla tej waluty w dniu okreœlania wartoœci zamówienia. Art Ustawê stosuje siê do udzielania zamówieñ publicznych na dostawy, us³ugi lub roboty budowlane. 2. Zamawiaj¹cy nie mo e w celu unikniêcia stosowania ustawy lub unikniêcia procedur udzielania zamówieñ publicznych okreœlonych ustaw¹ dzieliæ zamówienia na czêœci oraz zani aæ wartoœci zamówienia. ; Art. 3a. 1. Je eli zamówienie ma byæ wykonywane w czêœciach, z których ka da stanowi przedmiot odrêbnego postêpowania, wartoœci¹ takiego zamówienia jest suma wartoœci poszczególnych jego czêœci. 2. Je eli suma wartoœci poszczególnych czêœci zamówienia przekracza równowartoœæ kwoty, od której jest uzale - nione stosowanie odpowiednich przepisów ustawy, przepisy te, dotycz¹ce publikacji og³oszeñ, terminów, protoko³u postêpowania, protestów i odwo³añ, stosuje siê do udzielenia zamówienia na ka d¹ z czêœci. 3. Je eli zamawiaj¹cy zamierza udzieliæ w ci¹gu roku kalendarzowego zamówieñ na dostawy lub us³ugi tej samej kategorii, podstaw¹ obliczenia wartoœci zamówienia jest ³¹czna wartoœæ zamówieñ, których zamawiaj¹cy zamierza udzieliæ 20

21 w danym roku, albo suma wartoœci zamówieñ tej samej kategorii udzielonych w poprzednim roku kalendarzowym lub w ci¹gu ostatnich 12 miesiêcy, z uwzglêdnieniem zmian iloœciowych zamawianych dostaw lub us³ug oraz prognozowanego na dany rok œredniorocznego wskaÿnika wzrostu cen towarów i us³ug konsumpcyjnych ogó³em ustalanego w ustawie bud etowej. 4. W przypadku gdy ³¹cznia wartoœæ zamówieñ, o których mowa w ust. 3, przekracza równowartoœæ kwoty, od której jest uzale nione stosowanie odpowiednich przepisów ustawy, przepisy te, dotycz¹ce publikacji og³oszeñ, terminów, protoko³u postêpowania, protestów i odwo³añ, stosuje siê do udzielania ka dego z poszczególnych zamówieñ. 5. Rada Ministrów okreœli, w drodze rozporz¹dzenia, sposób obliczenia wartoœci zamówienia publicznego, z uwzglêdnieniem specyfiki robót budowlanych, dostaw i us³ug bêd¹cych przedmiotem zamówienia oraz czasu, na jaki ma byæ zawarta umowa. Art. 3b. Je eli zamówienie obejmuje równoczeœnie roboty budowlane, dostawy lub us³ugi, do udzielenia tego zamówienia stosuje siê przepisy dotycz¹ce tego przedmiotu zamówienia, którego wartoœciowy udzia³ w danym zamówieniu jest najwiêkszy. Art. 3c. 1. Je eli zamówienie ma byæ finansowane z udzia³em œrodkowi zagranicznych przyznanych na podstawie umowy miêdzynarodowej, która przewiduje inne ni ustawa procedury udzielania zamówienia, zamawiaj¹cy stosuje procedury okreœlone w umowie miêdzynarodowej. 2. Prezes Urzêdu Zamówieñ Publicznych, w porozumieniu z ministrem w³aœciwym do spraw finansów publicznych, mo e, w drodze decyzji administracyjnej, udzieliæ, na wniosek zamawiaj¹cego, zezwolenia na odst¹pienie od stosowania przepisów ustawy, w przypadku zamówienia finansowanego z udzia³em œrodków zagranicznych przyznanych na innej podstawie ni umowa miêdzynarodowa, je eli otrzymanie tych œrodków jest uzale nione od zastosowania procedur odmiennych ni okreœlone w ustawie. 3. Do zamówieñ finansowanych w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków Organizacji Traktatu Pó³nocnoatlantyckiego i realizowanych w ramach jej programu inwestycyjnego stosuje siê zasady obowi¹zuj¹ce w tej organizacji Art Ustawê stosuje siê do zamówieñ publicznych udzielanych przez: 1) jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, z zastrze eniem pkt 7 i 9, 2) (skreœlony), 3) (skreœlony), 4) (skreœlony), 5) spó³dzielnie, fundacje i stowarzyszenia, w zakresie, w jakim dysponuj¹ œrodkami publicznymi, 6) wykonuj¹ce zadania o charakterze u ytecznoœci publicznej: a) pañstwowe jednostki organizacyjne, b) komunalne jednostki organizacyjne, c) jednostki zale ne, 7) agencje pañstwowe w zakresie nie uregulowanym odrêbnymi przepisami, 8) jednostki publicznej radiofonii i telewizji oraz ich jednostki zale ne, 21