1. SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEBIEGU REALIZACJI PROJEKTU WRAZ Z PORÓWNANIEM ZAKŁADANYCH I ZREALIZOWANYCH DZIAŁAŃ

Transkrypt

1 1. SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEBIEGU REALIZACJI PROJEKTU WRAZ Z PORÓWNANIEM ZAKŁADANYCH I ZREALIZOWANYCH DZIAŁAŃ W czasie trwania Projektu zrealizowano następujące działania: 1. Udzielanie porad obywatelskich i prawnych, poprawa dostępności do pomocy prawnej i poradnictwa obywatelskiego poprzez rozwój poradnictwa mobilnego w miejscowościach oddalonych od BPO w Wałbrzychu. Mediacje. Działanie realizowane było w okresie od 01 lutego 2008 r. do 30 września 2008 roku. Poradnictwo obywatelskie jest metodą wspierania osób, które znalazły się w trudnej dla siebie sytuacji życiowej poprzez udzielanie porad i informacji o możliwych sposobach jej rozwiązania, informowaniu o przysługujących prawach i obowiązkach oraz wzmocnienie umiejętności samodzielnego radzenia sobie z problemami życiowymi. Porady i informacje udzielane były w sprawach: mieszkaniowych (zadłużenie, wynajem lokali, zaleganie z opłatami, sprawy spadkowe dot. mieszkań itp.), rodzinnych (rozwody, alimenty, podział majątku, szeroko pojmowana przemoc w rodzinie itp.), świadczeń z ubezpieczenia społecznego, świadczeń socjalnych (pomoc rzeczowa i materialna, przysługujące dodatki, kryteria udzielania pomocy itp.), zatrudnienia (kodeks pracy, rodzaje zatrudnienia, prawa kobiet w ciąży itp.) i bezrobocia (doradztwo w zakresie formułowania CV, aktywne formy poszukiwania pracy itp.), imigracji repatriacji, finansów, niepełnosprawności, obywatel a instytucja, pozbawienie wolności, spadki, sprawy konsumenckie, sprawy międzyludzkie, własność. Kształtowało się to w następujący sposób: Dziedzina Ilość 01. FINANSE IMIGRACJA / REPATRIACJA MIESZKANIA/ LOKALE/ DOMY NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ OBYWATEL A INSTYTUCJA POZBAWIENIE WOLNOŚCI RODZINA SPADKI SPRAWY KONSUMENCKIE STOSUNKI MIĘDZYLUDZKIE ŚWIADCZENIA ZASIŁKI WŁASNOŚĆ ZATRUDNIENIE BEZROBOCIE INNE 83 suma

2 Porad i informacji udzielali wykwalifikowani doradcy BPO sześć osób - 3 doradców w siedzibie BPO w Wałbrzychu, 3 doradców mobilnych, oraz prawnik (adwokat z uprawnieniami sędziego i doradcy podatkowego, nauczyciel akademicki). Osoby udzielające porad Ilość Doradcy 2441 Prawnik 286 Suma 2727 Nad całością czuwał koordynator/kierownik biura mający m.in. ukończone szkolenia w Związku Biur Porad Obywatelskich w Warszawie "Jak motywować, angażować i wspierać w rozwoju doradców BPO", "Jak radzić sobie z trudnościami w doradzaniu praca z trudnym klientem oraz "Asertywność w zarządzaniu", Zarządzanie konfliktem rozpoznawanie i rozwiązywanie, Szkoła mediacji. Z Biurem współpracowali tzw. eksperci zewnętrzni, specjaliści w określonych dziedzinach np. z prawa pracy, bhp, pracownicy socjalni, psychologowie, mediatorzy, doradcy konsumenccy itp. Współpracowaliśmy z wolontariuszami. Jeden z doradców BPO w Wałbrzychu odpowiedzialny był za pierwszy kontakt klienta z biurem, udzielanie porad telefonicznych, za pomocą poczty elektronicznej, za pomocą ogólnie dostępnych bezpłatnych komunikatorów internetowych GG oraz Skype. Typ kontaktu Ilość BW - Bezpośrednia wizyta 2119 EMIL INFO - Infolinia 34 LIST - Listownie 45 TEL - Telefon 452 suma 2727 Porady obywatelskie i prawne były udzielane z poszanowaniem godności i indywidualności każdego z beneficjentów. Profesjonalny zespół działał wg następujących zasad: 1. Poufność - Biuro zapewnia zachowanie w tajemnicy samego faktu pobytu klienta w BPO oraz wszystkich powierzonych przez klienta informacji. Wyjątek od zasady stanowią sytuacje określone prawem, a katalog tych praw znajduje się w biurze i może być udostępniony na prośbę klienta. 2. Bezpłatność - świadczone przez biuro porady są całkowicie bezpłatne. 3. Bezstronność - doradca udzielając porad nie kieruje się własnymi opiniami, przekonaniami i wartościom, nie ocenia klienta i jego działań, nie angażuje się po żadnej ze stron konfliktu. 4. Niezależność - BPO udzielając porad kieruje się wyłącznie dobrem klienta nie zaś interesem kogokolwiek innego. 5. Samodzielność klienta - doradca nie podejmuje decyzji za klienta. To klient sam dokonuje wyboru. 6. Otwartość dla wszystkich - każda osoba może być klientem biura i będzie przyjęta w sposób uwzględniający jej potrzeby i możliwości. 7. Aktualność i rzetelność informacji - każda porada jest udzielana w oparciu o istniejący w BPO system informacyjny. Informacje są zgodne z obowiązującymi 2

3 przepisami oraz z aktualną ofertą instytucji i organizacji działających na rzecz obywatela. Stowarzyszenie pozyskało program prawniczy LEX, udostępniony przez firmę Wolters Kluwer. Biuro Porad Obywatelskich w Wałbrzychu otwarte było od poniedziałku do piątku, petentów przyjmowaliśmy 4 dni w tygodniu, po 4 godziny dziennie tj. w poniedziałek i w środę od godziny do 14 00, we wtorki od do 16 00, w czwartki od do (ze względu na osoby pracujące). Prawnik przyjmował petentów w każdy poniedziałek od do Założyliśmy, że jedna porada będzie udzielana przez około jedną godzinę. Z naszych dotychczasowych doświadczeń w BPO w Wałbrzychu wiemy, że osoby często przychodzą do nas z bardzo zawiłymi sprawami. Potrzebny jest czas na uzyskanie szczegółowych informacji, sprawdzenie dokumentów, analizę i diagnozę sprawy. W pozostałych godzinach, w których nie przyjmowaliśmy bezpośrednio klientów) konsultowaliśmy porady oraz wpisywaliśmy je do internetowej bazy spraw klientów, a także sporządzaliśmy inną niezbędną dokumentację. Prawnik oprócz udzielania porad, czuwał także nad jakością i rzetelnością porad, udzielał instruktażu doradcom, wolontariuszom i współpracownikom biura. Ze względu na to, że Stowarzyszenie St.O.P. jest jedyną organizacją pozarządową prowadzącą bezpłatne poradnictwo obywatelskie i prawne na terenie miasta i powiatu wałbrzyskiego postanowiliśmy zwiększyć liczbę punktów poradnictwa mobilnego. Wyszliśmy tu naprzeciw często zgłaszanej potrzebie uzyskania porady blisko miejsca zamieszkania klienta. W mobilnych punktach udzielaliśmy porad: w Gminie Czarny Bór (środa 14:00-18:00), w Gminie Stare Bogaczowice (czwartek 14:00-18:00), w Gminie Świebodzice (wtorek 09:00-13:00), w Gminie Walim (wtorek 14:00-18:00). Trzeba zaznaczyć, iż dzięki pozyskanym środkom w ramach niniejszego Projektu, udało nam się otworzyć nowe Punkty w Gminach: Świebodzice i Walim. Punkt doradczy w Gminie Walim, był punktem nie zaplanowanym w Projekcie, jednakże wychodząc na przeciw oczekiwaniom lokalnej społeczności, zauważono potrzebę funkcjonowania poradnictwa obywatelskiego w tej Gminie. Zmiana pismo z dnia 8 lutego 2008 r. nr JFK/PPR-DD-MRP/406-ngo/164/08/524 Miejsce Ilość BPO Wałbrzych 1829 Punkt Porad Gmina Świebodzice 284 Punkt Porad Gmina Walim 74 Punkty Porad Gmina Czarny Bór 267 Punkty Porad Gmina Stare Bogaczowice 273 RAZEM: 2727 W mobilnych punktach porady udzielane były jeden raz w tygodniu przez 4 godziny (w każdym punkcie). Metody pracy były takie same jak w BPO w Wałbrzychu. Na jedną osobę przeznaczymy ok. 1 godz. Działalność BPO ma także na celu podniesienie aktywności lokalnej społeczności, wobec powyższego wspieraliśmy ludzi w podejmowaniu samodzielnych działań zmierzających do poprawy ich osobistej sytuacji oraz sytuacji ich rodzin. Zakres porad obywatelskich udzielanych w BPO Wałbrzych jest bardzo szeroki i zróżnicowany. Zdarzają się porady proste, właściwie informacje dotyczące np. umiejscowienia danego urzędu, wskazania pokoju, w którym można załatwić daną sprawę, wręczenie klientowi konkretnego formularza wraz ze sposobem jego wypełnienia. Zasadniczo jednak porada obywatelska wiąże się z koniecznością wysłuchania długich relacji klienta, często bardzo zagmatwanej 3

4 z kilkoma wątkami. Klienci łączą w swoich relacjach fakty z domysłami i z emocjami. Z natłoku informacji doradca musi wyłuskać konkretne informacje, dokonać diagnozy problemu. Następnie wypracowuje wraz z klientem możliwe rozwiązania problemu i wskazuje konsekwencje każdego z nich. Doradca każdorazowo sięga do obowiązujących przepisów prawa i systemu informacji o instytucjach, do których obywatel może się zwrócić. Wspiera klienta w dokonaniu wyboru postępowania z poszanowaniem jego samodzielności w podejmowaniu decyzji, wzmacnia motywację klienta do rozwiązania problemu. W celu udzielenia porady wysokiej jakości doradcy wykorzystują wszystkie dostępne i właściwe w danej sytuacji środki i metody. Nie do przecenienia jest fakt możliwości nieodpłatnego (umowa barterowa) korzystania z programu prawniczego LEX. Należy tu podziękować firmie Wolters Kluwer. Ponadto wykorzystywane są konsultacje z ekspertami, z zespołem doradców, kodeksy sądowe, sprawdzanie stopnia zrozumienia porady przez klientów. Szereg porad wymaga obszernej wiedzy i doświadczenia prawnego ze względu na zawiłość sprawy. Najtrudniejsze oraz najbardziej zawiłe kwestie pod względem prawnym kierowano do prawnika BPO, przy czym doradcy przygotowywali zawsze wstępną informację w oparciu o dostarczony przez interesanta materiał i informacje. Pozwalało to prawnikowi na przeanalizowanie sprawy jeszcze przed spotkaniem z interesantem oraz efektywne skrócenie wizyty interesanta, prowadząc do szybkiego i skutecznego załatwieniu sprawy w optymalny sposób. Prawnik czuwał także nad jakością porad udzielonych przez doradców. Zakładaliśmy, że udzielimy w czasie trwania projektu 2560 porad, w tym 1536 informacji i porad obywatelskich i 128 porad prawnych oraz w punktach porad 768 informacji i porad obywatelskich oraz 128 porad prawnych. Udzieliliśmy w tym czasie 2727 łącznie, w tym 1670 informacji i porad obywatelskich i 159 porad prawnych w oraz 771 porad obywatelskich i 127 prawnych w punktach porad. Osoby, które przychodzą do biura często mówią o konfliktach. Sytuacje konfliktowe zauważane są zarówno w rodzinach jak i w stosunkach sąsiedzkich, czy w miejscu pracy. W rozwiązywaniu konfliktów przydają się umiejętności diagnozowania konfliktu, komunikacyjne, negocjacji. Celem mediacji jest pomoc stronom konfliktu w dojściu do porozumienia, które będzie dla nich zadowalające i akceptowalne. Natomiast rolą mediatora jest oderwanie stron od wzajemnego oskarżania, obwiniania i gromadzenia dowodów winy oraz wsparcie komunikacji i działania stron, zmierzających do zdefiniowania problemu i ustalenia sposobu jego rozwiązania. Mediator to osoba, która potrafi zdiagnozować konflikt, znaleźć przyczynę konfliktu, prowadzić prawidłową komunikację interpersonalną. Zauważywszy możliwość rozwiązywania konfliktów naszych beneficjentów drogą pozasądową mediacją zaproponowaliśmy tego typu usługę. Doradcy zaproponowali przeprowadzenie mediacji w czasie 61 porad. Podczas trwania projektu prowadzona była dokumentacja spraw klientów. Prowadzona ona była wg jednolitego schematu obowiązującego w BPO Wałbrzych oraz dostosowana do internetowej bazy danych Intranet. Dokumentacja prowadzona była w dwóch formach: komputerowej (internetowa baza danych), papierowej. Dokumenty dotyczące sprawy klienta zawierają następujące elementy: ankieta zawierająca wstępne dane o kliencie, karta sprawy klienta będąca opisem problemu klienta BPO, dokumenty dodatkowe - np. kopie dokumentów klienta związanych ze sprawą. Sprawy klientów rejestrowane były w BPO wg jednolitej, obowiązującej w całej sieci ZBPO kategoryzacji. System informacyjny, którym posługiwaliśmy się w Projekcie złożony był z dwóch podstawowych części: centralnego systemu informacji opartego na informatorach opracowywanych przez redakcję ZBPO. Podstawą do opracowywania informatorów jest kategoryzacja spraw klienta, stworzona na potrzeby systemu informacji Biura Porad Obywatelskich (dołączona do niniejszego pakietu). Redakcja zajmuje 4

5 się tworzeniem i aktualizacją informatorów. Zawierają one ogólne przepisy i regulacje prawne, obowiązujące na terenie całego kraju. lokalnego systemu informacji tworzonego we własnym zakresie przez biuro. Zawiera on informacje specyficzne dla konkretnego regionu, w którym pracuje BPO. Załącznik 4. Raport końcowy z realizacji Przedsięwzięcia Załącznik 6. Dokumentacja Załącznik 12. Płyta CD Monitoring i ewaluacja Zdjęcia z realizacji Projektu 2. Rzecznictwo indywidualne i rzecznictwo systemowe. Działanie realizowane od 1 lutego.2008 r. do 30 września 2008 r. W czasie trwania projektu, w celu zmiany sytuacji konkretnych osób prowadziliśmy rzecznictwo indywidualne. Adresowane ono było w szczególności do osób niezaradnych, w tym niepełnosprawnych, chorych i starszych, dla osób mających trudności w uczeniu i komunikowaniu się. Celem rzecznictwa indywidualnego jest zapewnienie poszczególnym osobom jak najlepszych warunków życia zgodnych nie tylko z jego potrzebami, ale również z jego osobistymi preferencjami i życzeniami. Podstawą dobrego rzecznictwa indywidualnego jest poszanowanie godności drugiego człowieka i przekonanie, że ma on, jak każdy, prawo do rozwoju, do posiadania i wyrażania własnego zdania oraz dokonywania wyborów w dotyczących go sprawach. W ramach rzecznictwa doradcy pomagali beneficjentom konstruować pisma administracyjne i procesowe napisanych zostało 376 pism. Prawnik napisał 102 pisma. Pismo Ilość Nie 2351 Tak 376 suma 2727 Pisma, które pisaliśmy dotyczyły różnych zagadnień. Pisaliśmy między innymi pisma procesowe w postępowaniu cywilnym, np. odpowiedzi na pozwy, skargi na czynności komornika w postępowaniu egzekucyjnym, wnioski o zwolnienie z kosztów sądowych. Pisaliśmy wnioski o przydział mieszkania, pisma w sprawie remontu czy o rozłożenie na raty, oddłużenie mieszkania, cofnięcie eksmisji. Pisaliśmy pozwy o rozwód, rozdzielczość majątkową oraz o alimenty. W szczególnie trudnych sytuacjach życiowych, na wyrażaną prośbę, pomagaliśmy w załatwieniu spraw klientów na zewnątrz. Prowadziliśmy także rzecznictwo indywidualne w innych formach, m.in. wykonywaliśmy telefony do instytucji czy organizacji w imieniu klienta, udawaliśmy się po informacje do urzędów itp. - doradcy robili to 231 razy. Poza tym 15 razy wraz z klientem udaliśmy się do instytucji/ banku/ urzędu, w celu pomocy w załatwieniu sprawy. Doradcy udzielili w sumie 5 porad w miejscu zamieszkania beneficjenta. Rzecznictwo systemowe jest planowym, zorganizowanym działaniem na rzecz zmiany świadomości społecznej oraz wpływaniem na decydentów i instytucje odpowiedzialne za politykę społeczną w celu poprawy jakości życia grup osób poprzez wprowadzenie systemu pomocy i zapewnienie warunków bytowania odpowiadających ich potrzebom. W ramach tego działania zostały przeprowadzone 5

6 3 badania wywiady kwestionariuszowe, dotyczące problematyki dyskryminacji, korupcji, oraz mieszkalnictwa. Zostały one rozpowszechnione między innymi: Związek Biur Porad Obywatelskich w Warszawie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wałbrzychu Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Wójt Gminy Stare Bogaczowice Wójt Gminy Czarny Bór Wójt Gminy Walim Burmistrz Miasta Świebodzice Starosta powiatu wałbrzyskiego Rada Powiatu Wałbrzyskiego Rada Miejska Wałbrzycha Prezydent Miasta Wałbrzycha Wiceprezydent Miasta Wałbrzycha Prezes MZB Sp. z o.o. w Wałbrzychu Raporty umieszczone też zostały na stronie internetowej Stowarzyszenia, Urzędu Miasta Wałbrzych. Podczas trwania projektu koordynator oraz inni członkowie zespołu uczestniczyli w posiedzeniach Rady Miasta i Rady Powiatu. Załącznik 1. Sytuacja mieszkaniowa w Wałbrzychu Załącznik 2. Korupcja i łapownictwo postrzegania i doświadczenia. Korupcja w instytucjach. Załącznik 3. Nierówności społeczne Dyskryminacja płci. Rola kobiety i mężczyzn. Czas wolny, podział pracy i obowiązków między partnerami. Załącznik 12. Płyta CD Monitoring i ewaluacja 12.1 Raporty miesięczne 3. Diagnozowanie i monitorowanie problemów petentów BPO do władz samorządowych sukcesywnie w czasie trwania projektu Jednym z głównych zadań w trakcie realizacji projektu, była analiza i diagnoza problemów społecznych oraz informowanie o nich władz samorządowych. Opracowane zostały narzędzia badawcze ankieta oraz karta sprawy klienta, ułatwiające diagnozowanie problemów społecznych. Dane w ankiecie oraz karcie sprawy były poufne. Służyły one oprócz celów ewidencyjnych, do bieżącej diagnozy problemów klientów, a w szerszym aspekcie przekładały się na całokształt problemów społecznych jakie występują na naszym terenie. Powstały statystyki pokazujące z jakimi sprawami najczęściej przychodzą klienci do naszego biura. Podczas trwania projektu powstały dwa zestawy raportów, tj w miesiącu czerwcu i w m-cu wrześniu. Opracowane raporty zostały przekazane do Starostwa Powiatowego, Urzędu Gminy Wałbrzych, Urzędu Gminy Walim, Czarny Bór, Stare Bogaczowice oraz do Świebodzic. 6

7 Podczas realizacji Projektu istniała ustalona specyficzna ścieżka przepływu informacji, dzięki której osoby realizujące Projekt były na bieżąco informowane o specyficznych, często powtarzających się sprawach, o problemach zawierających znamiona źle funkcjonującego prawa. Między innymi prowadzone były spotkania z zespołem, z których sporządzano raporty czy sprawozdania. Zgromadzone informacje były analizowane i rozpowszechniane w formie raportów do władz samorządowych oraz zamieszczone w raporcie końcowym z realizacji Projektu. Raporty zostały rozpowszechnione w formie papierowej oraz CD. Załącznik 4. Raport końcowy z realizacji Przedsięwzięcia Załącznik 11. Płyta CD Raporty do Gmin 4. Podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników i współpracowników Biura Porad Obywatelskich. Pozyskiwanie nowych wolontariuszy. W celu podniesienia jakości naszych usług zaplanowaliśmy, że w czasie trwania Projektu doradcy i wolontariusze BPO nabędą nowych umiejętności i kwalifikacji. Pozyskaliśmy nowych wolontariuszy, którzy będą pomagać w pracy w biurze i nabywać nowych umiejętności. Udało nam się pozyskać pięciu wolontariuszy. Wolontariusze aktywnie pomagali w pracach BPO. Przede wszystkim w akcji promocyjnej kolportaż ulotek i poradników, wpisywali do internetowej bazy sprawy klientów, drukowali materiały informacyjne, wzory druków i formularzy oraz pomagali procesie doradczym. Wolontariusze zostali przeszkoleni przez trenera organizacji, kierownika oraz prawnika (z zakresu obowiązującego prawa). Zaplanowaliśmy także udział kadry doradczej i wolontariuszy w następujących kursach doszkalających: Szkolenie A) "Zarządzanie konfliktem" - zaplanowaliśmy przeszkolenie dwóch osób Szkolenie B) "Skuteczna komunikacja interpersonalna - zaplanowaliśmy przeszkolenie dwóch osób Szkolenie C) "Mediacja" - zaplanowaliśmy przeszkolenie dwóch osób Szkolenie D) "Asertywność" - zaplanowaliśmy przeszkolenie czterech osób Szkolenie E) "Sztuka prezentacji i wystąpień publicznych" - zaplanowaliśmy przeszkolenie dwóch osób Szkolenie F) "Zasady współpracy z mediami" - zaplanowaliśmy przeszkolenie dwóch osób W czasie trwania projektu nastąpiła z zmiana w zakresie szkoleń. Pismo nr JFK/PPR-DD-MRP- 406/ngo/164/08/2316 z 9 lipca 2008 r. oraz JFK/PPR-DD-MRP/406-ngo/164/08/2733. W rezultacie odbyły się następujące szkolenia: Szkolenie "Zarządzanie konfliktem rozpoznawanie i rozwiązywanie" szkolenie odbyło się w Zamku Grodno w Walimiu w dniach sierpnia 2008 roku. Przeszkolonych zostało dwie osoby. Szkolenie Komunikacja interpersonalna" we Włocławku w dniach 3 4 lipca Przeszkolonych zostało pięć osób. Szkolenie Szkoła mediacji" w Warszawie w dniach września 2008 r. dwie osoby Szkolenie Trening zachowań asertywnych - szkolenie odbyło się w Wałbrzychu w dniach 5-6 września 2008 r. osiem osób Szkolenie Wizerunek w mediach czerwca w Radiu Wrocław - dwie osoby Szkolenie Public relations rok w Poznaniu - dwie osoby Osoby uczestniczące w szkoleniach bardzo pozytywnie oceniają udział w szkoleniach - w załączeniu raport z ewaluacji szkoleń. W okresie trwania projektu zespól BPO brał również udział w innych szkoleniach. Przede wszystkim zostało zorganizowane szkolenie prowadzone przez prawnika biura z zakresu systemu prawa polskiego. Szkolenie obejmowało 60 godzin szkoleniowych i brało w nim udział 15 osób. 7

8 Ponadto uczestniczyliśmy w: - szkoleniu dla beneficjentów działania 8.1 POPRAWA JAKOŚCI OPIEKI ZDROWOTNEJ RPO woj. dolnośląskiego na lata ; - Przygotowanie wniosku o dofinansowanie projektu w ramach RPO dla Województwa Dolnośląskiego na lata ; - "Prawo do informacji oraz procedury dostępu do informacji publicznej", szkolenie organizowane przez Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich i Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej; - Spółdzielnie socjalne narzędziem aktywizacji zawodowej osób długotrwale bezrobotnych"; - Galeria tolerancji - edukacja dla różnorodności"; - Wypełnianie wniosków aplikacyjnych w ramach PO KL. - Edukacja dla integracji. Partnerstwo na rzecz Uchodźców. Załącznik 5. Zaświadczenia ukończenia szkoleń Załącznik 12. Płyta CD Monitoring i ewaluacja Raport z ewaluacji szkoleń 5. Monitoring i ewaluacja przeprowadzonych działań. Zakończenie projektu. Działania realizowane w projekcie były na bieżąco monitorowane i kontrolowane. Prowadzono kontrolą finansową, rzeczową i merytoryczną Projektu. Koordynator nadzorował bieżące działania podejmowane w projekcie, czuwał nad działaniami podejmowanymi przez osoby zatrudnione oraz wolontariuszy. Podpisywał umowy (cywilnoprawne, wolontarystyczne), reprezentował organizację i jej działania na zewnątrz: m.in.: podejmował rozmowy z firmami szkoleniowymi, mediami, władzami, instytucjami i organizacjami. Kontrolował poradnictwo w siedzibie BPO oraz poszczególnych punktów doradczych. Organizował cotygodniowe spotkania zespołu realizującego projekt. W razie potrzeby organizował dodatkowe spotkania zespołu lub zebrania z poszczególnymi osobami. Kontaktował się z osobami zaangażowanymi w projekt nie tylko osobiście, ale za pośrednictwem telefonu i internetu. Księgowa czuwała nad prawidłowym wydatkowaniem środków finansowych Projektu. Końcowym efektem jej działań jest raport finansowy, zatwierdzony przez koordynatora projektu. Prawnik zaangażowany w realizacje projektu dbał o to, by Projekt i jego poszczególne działania były realizowane zgodnie z obowiązującym prawem. Prawnik prowadził kontrolę jakości merytorycznej udzielanych porad obywatelskich. Specjalista ds. monitoringu i ewaluacji monitorował realizacje poszczególnych działań, oraz prowadził ewaluacje projektu. Przebieg poradnictwa w poszczególnych miesiącach monitorowany był między innymi poprzez wpisy do internetowej bazy klientów na podstawie ankiet i kart spraw klientów. Każdy z doradców obligowany był do sporządzenia miesięcznego wykazu udzielonych porad. Efektem monitoringu były comiesięczne raporty. Pomogło to w analizie prawidłowości przebiegu projektu (Załącznik 12.1) Została przeprowadzona ewaluacja formatywna i konkluzywna efektem tych działań były raporty. Zbadano zadowolenie beneficjentów z usług oferowanych przez BPO (2 cykle badań) sporządzono sprawozdania. Działanie to miało na celu kontrolowanie jakości udzielanych porad, pozwoliło określić potrzeby i wymagania osób zgłaszających się do BPO o pomoc (załącznik 12.3) Specjalista ds. monitoringu i ewaluacji przeprowadził także ewaluację szkoleń, w jakich uczestniczyły osoby realizujące Projekt (załącznik 12.2) 8

9 Został sporządzony raport końcowy z realizacji Projektu, który został rozpowszechniony wraz z wynikami badań społecznych (dotyczących mieszkalnictwa, korupcji oraz dyskryminacji) w wersji papierowej i elektronicznej (załącznik 4) Załącznik 4. Raport końcowy z realizacji Przedsięwzięcia Załącznik 12. Płyta CD Monitoring i ewaluacja Procedury wyboru zleceniobiorców: Mamy określone wewnętrzne procedury wyboru doradców BPO. Doradca BPO to osoba, która ma co najmniej wykształcenie średnie oraz przeszła w biurze Porad Obywatelskich co najmniej pół roczny staż w ramach wolontariatu. Podczas stażu dana osoba zapoznaje się ze strukturą organizacyjną biura, poznaje system pracy, uczy się zasad poradnictwa pod nadzorem doświadczonego doradcy. Zostaje przeszkolona przez kierownika biura, trenera wewnętrznego oraz prawnika BPO. Pod koniec tego okresu odbywa się rozmowa kwalifikacyjna. Wówczas dana osoba może samodzielnie udzielać porad. Preferowane są osoby z wykształceniem prawniczym. Dalszym etapem jest udział w szkoleniach organizowanych przez ZBPO, oczywiście w miarę możliwości jak są one organizowane przez Związek Biur Porad Obywatelskich w Warszawie. Wymagania kwalifikacyjne, wg ZBPO: - Wykształcenie co najmniej średnie, preferowane wyższe. - Doświadczenie pożądane jest doświadczenie w pracy zawodowej lub społecznej, nabyte doświadczenie w BPO lub instytucji o podobnym profilu działania. - Trening specjalistyczny - niezbędne przeszkolenie z podstawowych umiejętności doradczych oraz w razie potrzeby w niezbędnym zakresie merytorycznym. - Dodatkowe umiejętności - obsługa komputera i innych urządzeń biurowych, pożądana znajomość języka obcego. - Cechy psychospołeczne - dobry stan zdrowia, komunikatywność, umiejętność pracy w zespole, odporność na stres. W przypadku zakupu sprzętu komputerowego wybieraliśmy dostawcę na podstawie porównania dwóch ofert. Wybraliśmy dostawcę, który oferował nam niższą cenę oraz dowóz sprzętu do biura. Zakupiliśmy urządzenie wielofunkcyjne Toshiba (ksero, kopiarka i skaner) oraz zestaw komputerowy ADAX z monitorem. Również w przypadku zlecenia druku ulotek, wizytówek oraz plakatów porównywaliśmy ceny dostępnych usług na naszym rynku. Załącznik 10. Dokumentacja dotycząca wyboru usługodawcy 2. INFORMACJE O OSIĄGNIĘTYCH CELACH PROJEKTU Celem ogólnym projektu było podniesienie świadomości obywatelskiej i kultury prawnej obywateli, mieszkańców ziemi wałbrzyskiej i wzmocnienie rzecznictwa oraz działań monitorujących BPO w Wałbrzychu. W ramach realizacji projektu podjęliśmy działania mające na celu informowanie obywateli o przysługujących im prawach i obowiązkach, w celu rozwiązywania ich własnych problemów. Podczas procesu doradczego informowaliśmy niejednokrotnie obywateli o strukturze organów państwa i samorządu terytorialnego, ich zadaniach i kompetencjach, podstawowych instytucji działających na rzecz obywatela, oraz przepisach o postępowaniu cywilnym i administracyjny. Informowaliśmy o prawach, jakie posiada obywatel, ale także o obowiązkach jakie z tych praw wynikają. Działania te miały na celu podniesienie 9

10 świadomości obywatelskiej i kultury prawnej, wzmocnienie praktycznych umiejętności egzekwowania swoich praw, wolności, uprawnień procesowych, ale z drugiej strony miały na celu pokazanie, że oprócz praw mamy zobowiązania, obowiązki obywatelskie i prawne. Inicjatywa skierowana była do wszystkich obywateli, a w szczególności do osób, które z racji swoich problemów (finansowych, rodzinnych, spowodowanych niepełnosprawnością, chorobą, uzależnieniem, podeszłym wiekiem a także opuszczające zakłady karne) znalazły się na marginesie społecznym lub są realnie zagrożone taką marginalizacją. Poprzez umożliwienie dostępu do informacji i pomocy prawnej, oraz do informacji o instytucjach działających na rzecz obywateli oraz o ich obowiązkach, staraliśmy się zapobiegać wykluczeniu społecznemu. Do celów szczegółowych należało udzielanie porad obywatelskich i prawnych. Misją BPO jest zapewnienie obywatelom wiedzy o przysługujących im prawach, zwiększenie świadomości prawnej obywateli, tak aby potrafili w skuteczny sposób rozwiązać swoje problemy, a także działania na rzecz pożądanych społecznie zmian. Porad obywatelskich i prawnych udzielaliśmy w ciągu 8 miesięcy od roku do roku, w tym czasie do biura zgłosiło się 2727 osób. Porady obywatelskie i prawne były udzielane z poszanowaniem godności i indywidualności każdego z beneficjentów. Porad w ramach Projektu udzielał zespół doradczy złożony z 6 doradców oraz prawnika - adwokata. Porady udzielane były także za pomocą poczty elektronicznej, telefonów, komunikatorów internetowych. W ramach tego projektu, od lutego do końca września 2008 roku udzieliliśmy w sumie 2727 porad, w tym 1667 kobietom i 1060 mężczyznom. Dzięki wprowadzeniu innowacyjnych metod pracy możliwy był szeroki zasięg oddziaływania naszego projektu. Oprócz udzielania porad bezpośrednich, udzielaliśmy porad telefonicznych, owych i za pomocą nowoczesnych komunikatorów internetowych: gg i skype oraz drogą listową (szczególnie dla osób osadzonych w zakładach karnych). Poniżej prezentujemy, z jakich powiatów nasi klienci. Jak widać, najczęściej są to mieszkańcy powiatu wałbrzyskiego, świdnickiego, kamiennogórskiego, sosnowieckiego, kłodzkiego i wrocławskiego. Powiat Ilość Brzeg 1 Bytom 1 Dębica 1 Dzierżoniowski 5 Głogowski 1 Goleniowski 2 Grudziądzki 4 Jawor 3 Jelenia Góra 6 Kamienna Góra 22 Katowice 2 Kielce 1 Kluczbork 1 Kłodzko 14 Kraków 1 10

11 krośnieński 5 Legnica 1 Leszno 3 Nowy Targ 1 Olsztyński 1 Płock 3 Racibórz 1 Sosnowiec 16 Starogard Szczeciński 2 szamotulski 3 Świdnica 299 Trzebnicki 2 Wałbrzych 2152 Warszawa 1 Wrocław 11 Ząbkowice 1 brak danych/ odmowa odpowiedzi 160 suma 2727 W czasie trwania Projektu, BPO odwiedzały najczęściej osoby w wieku produkcyjnym. Największą liczbę naszych beneficjentów stanowiły osoby w wieku lat (657 porad) oraz lat (481 porad). Osoby przed 26 rokiem życia oraz po 75 roku życia, były osobami najrzadziej korzystającymi z naszej pomocy. Wśród beneficjentów BPO w Wałbrzychu przeważały osoby ze średnim wykształceniem (1116 porad). Znaczna część osób przyznała, iż ma wykształcenie zawodowe (679 porad). 1. podstawowe 2. zawodowe 3. średnie 4. wyższe 5. brak danych/ odmowa odpowiedzi < 25 lat lat > brak danych/ odmowa odpowiedzi Doradcy obywatelscy oraz prawnik najczęściej udzielali porad osobom pracującym (1077 porad, w tym 40 praca dorywcza). Jednak to nie jedyni beneficjenci. Naszej pomocy oczekują, także osoby ze złą sytuacją życiową. Wielu naszych beneficjentów to osoby, które twierdzą, iż nie mają żadnego dochodu (257 porad), korzystają z pomocy społecznej (80 porad), PUP-u (43 porady), są na 11

12 rencie (242 porady), czy emeryturze (450 porad). Wiele osób liczy na pracę rodziny 63 porady, albo posiada pieniądze z ZUS-u (16 porad). Można wywnioskować, iż dochody niektórych beneficjentów i ich rodzin są bardzo niskie, mogą one być osobami narażonymi na wykluczenie społeczne. Dochody Ilość 01. brak dochodu alimenty emerytura pomoc społeczna pomoc znajomych praca praca dorywcza praca rodziny renta renta rodzinna rodzina PUP stypendium zasiłek rodzinny ZUS inne brak danych/ odmowa odpowiedzi 331 suma 2727 W trakcie realizacji Projektu do BPO zgłaszało się bardzo dużo osób niepełnosprawnych. Do BPO zgłosiły się w ciągu 8 miesięcy 642 osoby niepełnosprawne. Z naszych usług skorzystało 270 osób o lekkim stopniu niepełnosprawności (lub/i częściowa niezdolność do pracy), 262 osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (całkowita niezdolność do pracy) oraz 110 osób o znacznym stopniu niepełnosprawności (całkowita niezdolność do pracy i samotnej egzystencji). W czasie trwania projektu zdarzyło się, iż doradcy udawali się na poradę bezpośrednio do domów beneficjentów, którzy z powodu choroby, nie mogli skorzystać z pomocy bezpośrednio w Biurze, czy punkcie doradczym. 512 osób nie udzieliła odpowiedzi na te pytanie, dlatego też odsetek osób niepełnosprawnych (wg bezpośrednich danych ponad 24% ogólnej liczby osób zgłaszających się do BPO) korzystających z naszych usług mógł być jeszcze większy. stopień niepełnosprawności Ilość lekki stopień niepełnosprawności 270 umiarkowany stopień niepełnosprawności 262 znaczny stopień niepełnosprawności 110 brak danych/ odmowa odpowiedzi 512 nie 1573 suma

13 Z pomocy BPO w Wałbrzychu korzystają też osoby osadzone oraz ich rodziny. W sumie pomogliśmy 39 takim osobom. Trzeba zaznaczyć iż mogą to być statystyki niepełne, z uwagi na to, iż często rodziny osób osadzonych, nie przyznają się do tego, ukrywają ten fakt. Pomogliśmy także 2 wychowawcom zatrudnionym w zakładach karnych. Zakłady Karne Ilość 1. Osoba osadzona Osoba opuszczająca zakład karny 1 3. Rodzina osoby osadzonej/opuszczającej ZK 6 wychowawca ZK 2 suma 40 Czternaście spośród osób przychodzących na poradę stwierdziło jednoznacznie, że są dyskryminowane. Źródła dyskryminacji są różne, co przedstawia poniższa tabela: Dyskryminacja Ilość 1. narodowość 7 3. rasa 1 7. wiek 1 9. inne 5 suma 14 A skąd dowiadywali się o nas beneficjenci? Skąd wie o ośrodku Ilość 1. instytucje media znajomi Inne (plakaty, ulotki, szyld) brak danych/ odmowa odpowiedzi 279 suma 2727 Trzeba zaznaczyć, iż najlepszym środkiem przekazu o naszej działalności byli znajomi naszych klientów, osoby, które już skorzystały z naszej pomocy (1088 osób). Nasi beneficjenci dowiadywali się także o naszym Biurze oraz Punktach doradczych z instytucji (568 osób), mediów (449 osób), plakatów, ulotek czy szyldu (343 osób). W czasie trwania Projektu rozpowszechniliśmy 686 informatorów Polacy w UE - Praca i nauka w UE (3 części). Informatory były ogólnie dostępne w biurze w Wałbrzychu i w punktach porad, rozpowszechniane były podczas procesu doradczego. W ten sposób rozpowszechniliśmy 636 poradników podstawa rozliczenia - zapisy w kartach spraw i zapisy w bazie. Dystrybuowaliśmy je także w czasie innych działań Stowarzyszenia, np. 50 szt. poradników przekazanych zostało do 13

14 Lokalnej Pracowni Aktywności Społecznej w Czarnym Borze w trakcie realizowanych tam szkoleń dla osób bezrobotnych. Zwiększyliśmy ofertę biura, poprzez wprowadzenie na stałe do metod naszej pracy mediacji, w umożliwienia osobom (stronom sporu) rozwiązania ich konfliktów. Celem naszym była pomoc w rozwiązywaniu konfliktów poprzez mediacje. Zawsze, gdy do biura przychodziła osoba mówiąca o konflikcie z inną lub innymi osobami, jeżeli było to zasadne - proponowaliśmy mediacje. Informowaliśmy klientów, na czym polega mediacja, jakie płyną z niej korzyści. Jeżeli beneficjent zaakceptował tą metodę rozwiązania sporu, sam klient lub doradca -mediator kontaktował się z drugą stroną. Niestety, choć strona sporu, która zgłosiła się do BPO, zazwyczaj bardzo chętnie chciała uczestniczyć w procesie mediacyjnym, druga strona nie była chętna na rozwiązanie sporu tą techniką. Osoby te wybierały często inną drogę drogę sądową, nie widząc korzyści, jakie płyną z mediacji, lub też ich sytuacja nie została rozwiązana. Niestety mediacje, tak bardzo rozpowszechnione w innych krajach Europy są u nas wciąż bardzo mało znane i mało rozpowszechnione. Ludzie nie są do nich przekonani, nie wierzą, że ugoda zawarta bez sądu, przy bezstronnym mediatorze, może mieć takie same skutki jak wyrok w sądzie. Podczas trwania projektu, w razie gdy zauważyliśmy potrzebę rozwiązania konfliktu proponowane były mediacje, doradcy proponowali mediacje 61 osobom. Niestety, na poradę obywatelską czy prawną do biura przychodzi tylko jedna strona konfliktu ta zainteresowana jego rozwiązaniem. Nie zdarzył się przypadek, mimo starań ze strony doradców jak i osób zainteresowanych, by druga strona się zgodziła. Mediacje na naszym terenie nie są jeszcze znane. Dlatego tez postanowiliśmy w czasie trwania projektu wydrukować ulotkę informacyjną, w której informujemy o tej metodzie rozwiązania sporu. Ulotka w załączeniu (Załącznik 7.1). Natomiast, ze względu, że osoby, które ukończą kurs mediacji zdają egzamin, wpisywane są na listę w Sądzie Okręgowym, sąd zlecił wykonanie mediacji naszemu doradcy. W celu zwiększenia dostępności do poradnictwa obywatelskiego i prawnego powiększyliśmy terytorialny zasięg naszego oddziaływania. Powstały nowe punkty porad w gminie Walim w powiecie wałbrzyskim oraz w gminie Świebodzice w powiecie świdnickim. W rezultacie porad udzielaliśmy w czterech gminach powiatu wałbrzyskiego: Gmina Wałbrzych, Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Walim oraz w gminie Świebodzice leżącej na terenie powiatu świdnickiego. Należy zaznaczyć, że Stowarzyszenie St.O.P. jest jedyną organizacją pozarządową prowadzącą bezpłatne poradnictwo obywatelskie na naszym terenie. W czasie trwania projektu niejednokrotnie osoby powtarzały, że przychodzą do nas jako do zaufanej instytucji, gdzie spodziewają się rozwiązania swojego problemu. Aby zmienić sytuację konkretnych osób prowadziliśmy rzecznictwo indywidualne. Adresowane ono było szczególnie do osób niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo, starszych, osób z problemami w komunikowaniu się, trudnościami w uczeniu. Realizowaliśmy go poprzez poradnictwo obywatelskie i prawne, redagowanie i pisanie pism administracyjnych i sądowych, reprezentację interesów klientów na zewnątrz. I tak podczas realizacji projektu osoby realizujące projekt w 231 wypadkach podejmowali się rzecznictwa indywidualnego, w 15 przypadkach interweniowali w urzędach oraz udzielili pięciu porad w domu klienta. I tak np. w ramach rzecznictwa indywidualnego prawnik BPO interweniował do Prokuratora Generalnego w sprawie wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego. Doradcy wykonywali telefony lub udawali się do ZUSu, PUPu, do Miejskiego Zarządu Budynków Komunalnych (zadłużenia mieszkań, eksmisje, samowolne zajęcie mieszkań), banków (zadłużenia), wyjaśniali aspekty prawne spraw. W ramach Projektu zrealizowaliśmy badania społeczne dotyczące 3 problemów: mieszkalnictwo, korupcji oraz dyskryminacji (rzecznictwo systemowe). Badania realizowane były z beneficjentami BPO. Efektem badań jest powstanie 3 raportów, zawierających obszerny materiał statystyczny oraz analizę i diagnozę wybranych problemów. Oto krótki opis otrzymanych danych: a) Mieszkalnictwo problemy lokalowe. 14

15 Badania te pokazały, iż warunki mieszkaniowe wielu beneficjentów, a więc i mieszkańców Wałbrzycha, mogą być i często są bardzo trudne. Mieszkania często są małe, przeludnione. Ilość osób zameldowanych w mieszkaniach często odbiega od rzeczywistej liczby osób je zamieszkujących. Wiele osób stwierdza, iż chce zamienić mieszkanie na inne, bardziej komfortowe. Wiele osób nie ma w mieszkaniu wc, czy łazienki, mają też problemy z ogrzewaniem. Pojawiają się problemy zawilgocenia, zniszczeń górniczych, czy złego oświetlenia mieszkań. Sytuacja osób niepełnosprawnych jest katastrofalna. Mieszkania nie są dostosowane do ich potrzeb, nie mają własnych pokoi. Kamienice, czy bloki, a także mieszkania, w których mieszkają nasi respondenci, często od wielu lat nie były remontowane. Beneficjenci często wnioskowali, o gruntowny remont budynku w którym mieszkają. i obowiązków między partnerami. Badania pokazały, iż w Polsce nie do końca realizowany jest, najczęściej postulowany także przez badanych, model małżeństwa partnerskiego. Kobiety w dalszym ciągu mają więcej obowiązków niż mężczyźni. Występują także nierówności dotyczące czasu wolnego, pracy niezarobkowej. Kobiety niestety twierdzą wielokrotnie, iż czas wolny jest pożytkowany na pracę w domu, opiekę nad dziećmi itp. Mężczyźni bardzo mało czasu poświęcają domowi, a szczególnie dzieciom, które powinny być wychowywane przez obydwoje rodziców. c) Korupcja i łapownictwo postrzeganie i doświadczenia. Korupcja w instytucjach. Respondenci postrzegają Polskę, jako miejsce gdzie często dochodzi do aktów korupcji i łapownictwa, i to w wielu dziedzinach życia społecznego. Łapówki są powszechne, w niektórych sytuacjach (np. ratowanie zdrowia czy życia), są akceptowalne. Badani widzą korupcję, na szczeblu ogólnopolskim (np. wśród polityków, w urzędach centralnych), ale także na poziomie lokalnym (wśród radnych, lekarzy, administracji itp.). Dostrzeganie zjawiska korupcji i łapownictwa jest powszechne. Rzadziej respondenci przyznają się do bezpośrednich doświadczeń związanych z łapownictwem i korupcją. Jest to temat niewątpliwie drażliwy, choć badania były anonimowe, respondenci często bali się odpowiadać na zadawane pytania. Korupcja jest postrzegana zazwyczaj z perspektywy łapownictwa, szczególnie łapówek pieniężnych. Przyczyny korupcji tkwią dla wielu z nich w niesprawiedliwym, wadliwym systemie prawnym, brak odpowiednich przepisów prawnych, a także w braku sprawnej i dobrze działającej administracji. Dawanie łapówek umożliwia wielu osobom przyspieszenie toku załatwianych spraw, jest jedyną deską ratunku, aby załatwić sprawy trudne i skomplikowane, a osoby biorące łapówki staja się w ich oczach bardziej rzetelne i wykonują swoje obowiązki. Z badań wynika (opinii badanych), iż urzędnicy niższego, czy wyższego szczebla, wykorzystują swoje stanowiska, biorą łapówki. Raporty te zostały rozesłane do władz gmin z którymi współpracujemy, w dalszym ciągu będą upowszechniane. Jednym z głównych zadań była analiza i diagnoza problemów społecznych oraz sukcesywne informowanie o nich władz samorządowych. Prowadzona była dokumentacja spraw klientów wg jednolitego wzoru obowiązującego w ZBPO i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa o ochronie danych osobowych, w formie komputerowej i papierowej. Ta dokumentacja pomogła nam w diagnozie problemów poszczególnych osób, jak i społeczności lokalnej. Uzyskane informacje były analizowane oraz przedstawiane w raportach cząstkowych i końcowych przesłanych m.in. do władz samorządowych Powiatu Wałbrzyskiego oraz Gminy Świebodzice. Diagnoza problemów społecznych była możliwa także poprzez rzecznictwo indywidualne i systemowe. W ramach Projektu w 231 wypadkach podjęliśmy działania jako rzecznicy indywidualni naszych beneficjentów, napisaliśmy prawie 400 pism sądowych czy administracyjnych, odbywaliśmy wizyty w urzędach wraz z klientem, czy reprezentowaliśmy beneficjentów na zewnątrz (np. poprzez podejmowanie interwencji). 15

16 Rozpoznaliśmy, że w 33 przypadkach spraw, z jakimi zgłaszali się nasi beneficjenci, korzystne byłyby zmiany we prawie. Aktywnie uczestniczyliśmy w akcji ZBPO Stop dziedziczeniu długów, która miała za zadanie uświadomienie beneficjentom, jakie mają prawa i obowiązki, będąc spadkobiercami. Diagnoza problemów społecznych była możliwa także dzięki przeprowadzeniu cyklu badań społecznych, dotyczących: mieszkalnictwa, korupcji oraz dyskryminacji. Raporty z tych badań zostały rozpowszechnione w naszym regionie, co może przyczynić się do zwiększenia świadomości społecznej na dane tematy, wyczulenia na problemy mieszkańców Wałbrzycha i okolic, być może przyspieszy pozytywne zmiany w prawie na arenie lokalnej. Dwa razy w ciągu trwania Projektu w miesiącach czerwcu i wrześniu 2008, sporządzono raporty do władz samorządowych, na terenie których realizowany był projekt, tzn: Gminy Wałbrzych, Gminy Czarny Bór. Gminy Stare Bogaczowice. Gminy Świebodzice, Gminy Walim, Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu (Załącznik 11) W ten sposób decydenci uzyskali informacje na temat problemów społecznych pojawiających się na terenie ziemi wałbrzyskiej oraz zostali zapoznani z najważniejszymi efektami prowadzonych działań. Poza tym w czasie trwania projektu aktywnie uczestniczyliśmy w obradach Rady Miasta i Rady Powiatu. Zaobserwowaliśmy kilka pozytywnych zmian w prawie lokalnym. Bardzo pozytywna zmiana w prawie w Gminie Wałbrzych dotyczy zasad otrzymywania mieszkań socjalnych oraz mieszkań tymczasowych. Sporządziliśmy raport końcowy z realizacji projektu, który został rozpowszechniony w formie papierowej i elektronicznej. Pozwoliło to poinformować szerszą rzeszę osób o efektach naszych działań, problemach z jakimi borykają się mieszkańcy poszczególnych gmin. Miał on na celu uświadomić, z jakimi problemami zgłaszają się osoby korzystających z naszych usług, w celu podjęcia niezbędnych działań zmierzających do poprawy ich sytuacji. Wraz z raportem końcowym rozdystrybuowaliśmy raporty z przeprowadzonych badań z zakresu mieszkalnictwa, dyskryminacji oraz korupcji, które były realizowane w ramach niniejszego projektu. Biuro Porad Obywatelskich jest członkiem Związku Biur Porad Obywatelskich w Warszawie. Obecnie w sieci jest 30 biur. Raport z naszych działań zostanie umieszczony na wewnętrznej stronie (intranet) internetowej ZBPO, w zakładce BPO Wałbrzych. Efekty i doświadczenia zdobyte podczas realizacji projektu będą mogły być wykorzystane do pracy w innych biurach na terenie kraju. Raport został umieszczony również na naszej stronie internetowej, będą mogły z nich korzystać inne instytucje działające na polu społecznym i obywatelskim. W oparciu o te informacje inne organizacje poradnicze będą mogły korzystać z naszych doświadczeń. Osiągnęliśmy cel szkoleń, jakim było podnoszenie kwalifikacji i umiejętności kadry BPO. Osoby pracujące w BPO nabyli i wzmocnili umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, zarówno podczas pracy doradczej, jak i w innych kontaktach. Pozwalają one na lepszą komunikację z klientem, zrozumienie ich trudnych sytuacji życiowych oraz zrozumienie niewłaściwych (agresywnych, wylewnych itp.) zachowań klientów. Dadzą możliwość asertywnego radzenia sobie z trudnym klientem. Z drugiej strony pozwalają na lepszą współpracę z urzędami, administracją publiczną, mediami. Kurs mediacji pozwoli nam rozwiązywać konflikty i spory, w których uwikłani są nasi klienci. Umiejętności nabyte w kursach "Sztuka prezentacji i wystąpień publicznych" wykorzystamy w celu lepszej komunikacji np. na posiedzeniach Rad Gmin i Rady Powiatu, a "Zasady współpracy z mediami" podczas kontaktów z dziennikarzami radia i TV. W celu zdobycia umiejętności mediatorskich dwie osoby pracujące w BPO zostały przeszkolone przez trenerów Krajowego Centrum Mediacji. Umiejętności, które zdobywa się podczas kursu mediacji są bardzo przydatne w pracy doradczej. Przede wszystkim rozpoznawanie sytuacji konfliktowej, diagnozowanie konfliktu, pogłębienia umiejętności komunikacyjnych oraz negocjacyjnych. Wszystkie te 16

17 umiejętności idą w kierunku pomocy klientowi w celu przedstawienia mu propozycji rozwiązania jego problemu w sposób bezkonfliktowy. W czasie trwania projektu pozyskaliśmy pięciu nowych wolontariuszy, którzy uczestniczyli aktywnie w pracach biura. Rekrutowali się oni ze społeczności lokalnej, z gmin, w których udzielaliśmy porady. Wolontariusze zaangażowani byli do kolportażu informatorów, ulotek, wieszania plakatów, druku i składania materiałów dla klientów. Po przeszkoleniu przez trenera wewnętrznego organizacji i prawnika, uzyskali kwalifikację potrzebne do pracy z petentami. Świadczyli pomoc jako osoby pierwszego kontaktu, tj informowali przychodzących po raz pierwszy petentów o zasadach poradnictwa, standardach u nas obowiązujących, wpisywali porady do bazy internetowej. Jeden z wolontariuszy podczas trwania projektu uczestniczył w szkoleniu z podstawowych umiejętności doradczych w ZBPO w Warszawie. Odbyło się także szkolenie z zakresu obowiązującego prawa prowadzone przez prawnika BPO. Osiągnęliśmy cel tego szkolenia, jakim było: zapoznanie doradców z pojęciem prawa jako systemu oraz wynikającymi stąd konsekwencjami dla praktycznego stosowania jego norm; zapoznanie z konstytucyjnymi ramami porządku prawnego w Polsce, poprzez omówienie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej jako fundamencie ustroju państwa, oraz źródłami praw i wolności obywatelskich w kontekście bezpośredniego stosowania przepisów konstytucji; zapoznanie z podstawami prawa administracyjnego, cywilnego oraz karnego; nabycie praktycznej umiejętności interpretowania norm prawnych; prawidłowe definiowanie ról procesowych uczestników postępowania cywilnego, karnego i administracyjnego; nabycie umiejętności redagowania pism procesowych. Kierownik BPO oraz doradcy uczestniczyli w sesjach Rady Powiatu i Rady Miasta Wałbrzycha. Podczas trwania projektu nie było konieczności interweniowania na Radach z powodu niezgodności prawa miejscowego z prawem nadrzędnym, informowaliśmy natomiast o zauważonych lub zgłoszonych przez klientów złego traktowania petentów w urzędach. Zapraszani również byliśmy na inne ważne spotkania organizowane przez Urząd Miasta. W wyniku spotkania w Urzędzie Miasta w sprawie projektu rewitalizacji dzielnicy Śródmieście w Wałbrzychu został napisany przez Stowarzyszenie St.O.P projekt na pozyskanie nowego większego lokalu na Biuro Porad Obywatelskich oraz na inną naszą działalność. Chcielibyśmy stworzyć Centrum Aktywności Społecznej Centrum AS gdzie znalazło by się miejsce na BPO, Centrum Mediacji w Wałbrzychu oraz na szkolenia. Realizacja Projektu znacznie wzmocniła zasoby rzeczowe naszej organizacji, wyposażyliśmy biuro w nowy komputer oraz w ksero, które jednocześnie spełnia rolę drukarki i skanera. 3. PORÓWNANIE ZAKŁADANYCH I FAKTYCZNIE OSIĄGNIĘTYCH REZULTATÓW Zaplanowany rezultat Osiągnięty rezultat liczba udzielonych informacji i porad obywatelskich przez doradców w BPO Wałbrzych liczba udzielonych porad prawnych w BPO Wałbrzych Źródło weryfikacji wskaźnika osiągnięcia rezultatu - dokumentacja spraw klientów - dokumentacja spraw klientów Wyjaśnienie rozbieżności Duże zapotrzebowanie na porady Duże zapotrzebowanie na porady 17

18 liczba udzielonych porad przez doradców w punktach porad liczba udzielonych porad przez prawnika w punktach porad dokumentacja spraw klientów - dokumentacja spraw klientów baza spraw klientów wg standardów ZBPO 2560 zapisów 2727 wpisów do bazy spraw klientów - wpisy do internetowej bazy w związku z większą liczbą udzielonych porad jest więcej wpisów w bazie Wydrukowanie ulotek (2000 szt), wizytówek (5000 tys szt.) oraz plakatów (100 szt.) 3000 szt. ulotek 150 plakatów 5 tys. wizytówek zamówienie, rachunek zmiany zatwierdzone pismo JFK/PPr-DD- MKP/406-ngo164/08/524 Opracowanie, wydrukowanie oraz rozpowszechnienie informatora na temat nauki i pracy w krajach Unii Europejskiej 500 szt 636 umowa o dzieło oraz rachunek z przeniesieniem praw autorskich zapisy na kartach spraw + wpisy do bazy internetowej Duże zapotrzebowanie klientów BPO Analizy statystyczne i raporty z działań Dyplomy z ukończenia kursów przez doradców - 14 Pozyskanie i przeszkolenie wolontariuszy dokumentacja zgromadzona w czasie projektu 21 rachunki ze szkoleń dyplomy ukończenia kursów 5 osób umowy wolontariackie dyplomy ukończenia przeszkolenia zatwierdzone zmiany Pismo nr JFK/PPR-DD- MRP- 406/ngo/164/08/2316 z 9 lipca 2008 r. oraz JFK/PPR-DD-MRP/406- ngo/164/08/2733. większa liczba osób zainteresowanych niż przewidzieliśmy. Pisma (interwencje, podania itp) do administracji publicznej i sądowej zapisy w bazie zwiększenie wynika z konieczności pomocy klientom biura 18

19 zakup komputera stacjonarnego 1 sztuka zakup u urządzenia wielofunkcyjnego 1 sztuka 1 komputer rachunek 1 sztuka rachunek Realizacja Projektu zapewniła dostęp mieszkańcom ziemi wałbrzyskiej do informacji o przysługujących prawach, uprawnieniach i instytucjach, do których można zwrócić się o pomoc. Każda osoba, która zgłosiła się do biura, uzyskała bezpłatną poradę, dzięki której mogła rozwiązać swoje indywidualne problemy. Zostały wydrukowane i rozpowszechnione materiały informacyjne na temat naszej działalności oraz o Unii Europejskiej. Będą one przydatne dla mieszkańców w rozwiązywaniu ich własnych problemów oraz problemów swoich rodzin i znajomych i będą mogły być wykorzystywane nawet po zakończeniu realizacji programu. Opracowanie i wydrukowanie informatora pt. Praca i nauka u Unii Europejskiej dało możliwość osobom udającym się do krajów UE w celu podjęcia pracy czy nauki wcześniejszego zapoznania się i lepszego przygotowania do realizacjo swoich celów. Dystrybucja informatora wśród klientów BPO zapisy w bazie (podobnie jak w roku poprzednim). Lokalne instytucje działające na rzecz obywatela zostały wsparte informacjami, statystykami i raportami, które będą mogły wykorzystać w swojej działalności na rzecz obywateli (25. szt. raportów). W wyniku naszej pracy, a w szczególności w wyniku pisania pism i odwołań, organy władzy publicznej (np. Urzędy Gmin, Sądy) zostały odciążone koniecznością ingerowania w sprawach, które z powodu niewiedzy, nieznajomości przepisów bądź wskutek tzw. pieniactwa procesowego mogłyby do nich trafić. Wiele pism, odwołań zostały złożone prawidłowo, terminowo, co pozwoliło na usprawnienie pracy w/w organów. W Urzędzie Miejskim, w Sądzie Rejonowych oraz w wielu innych jednostkach można było stale dostać informację (w tym ulotki) o naszej działalności. Niejednokrotnie instytucje dziękowały nam za współpracę. W zał. pismo z Urzędu Miasta Wałbrzych zał nr 9. Mieszkańcy podczas rozmowy doradczej nabywali wiedzę o strukturze organów państwa i samorządu terytorialnego, ich zadaniach i kompetencjach, podstawowych instytucjach prawnych, oraz przepisach o postępowaniu cywilnym i administracyjnym w tych sprawach udzieliliśmy 311 porad. Udzielimy wsparcia merytorycznego i psychicznego poprzez rozmowę doradczą prowadzoną w BPO wg standardów obowiązujących w sieci Biur Porad oraz poprzez skierowanie ich do odpowiednich instytucji i organizacji miernikiem jest tu liczba udzielonych porad oraz ich zakres. Rzecznictwo indywidualne realizowane podczas projektu, umożliwiło korzystanie z pełni praw obywatelskich osobom chorym, niepełnosprawnym czy starszym. Poprzez edukację prowadzoną w BPO, zmniejszyła się liczba osób, które nastawione są roszczeniowo co pozwoli na unikanie przez naszych klientów w przyszłości podobnych problemów. Zwiększy się umiejętność samodzielnego rozwiązywania problemów przez osoby znajdujące się w trudnej sytuacji. Poprzez udzielenie informacyjnego wsparcia dla grup i środowisk marginalizowanych zmniejszy się zjawisko wykluczenia informacyjnego w tych grupach. Osoby korzystające z porad zwiększyły swoja wiedzę o sposobie załatwiania spraw, o zakresie kompetencji organów władzy publicznej oraz trybu postępowania w sprawach cywilnych i administracyjnych absorbują pracowników tych organów pytaniami, żądaniami, skargami oraz wnioskami, które częstokroć nie nadają się do załatwienia w sposób oczekiwany przez petenta. Zmniejszy to obciążenie jałową pracą urzędników i funkcjonariuszy organów publicznych, pozwoli 19

20 również petentom na sprawne załatwienie swych spraw oraz ograniczy poziom ich frustracji spowodowanej niską skutecznością działań. Jednym z bardzo ważnych rezultatów projektu jest to, że realizacja projektu zapewniła niezależność finansową naszej organizacji. Wpłynęło to na umocnienie się naszej organizacji. Pozwoliła na wypracowanie i zaciśnięcie współpracy pomiędzy Stowarzyszeniem St.O.P. a Urzędem Miasta Wałbrzych, Urzędem Gminy Czarny Bór i Stare Bogaczowice i Świebodzic. Wyrazem tego są pisma z Urzędu Miasta W-ch oraz wspólna realizacja innych programów, np. projekt Lokalna Pracownia Aktywności Społecznej w Czarnym Borze, czy realizacja projektu ZBPO Stop dziedziczeniu długów" realizowanego na terenie każdej z wymienionych gmin. Realizacja projektu zwiększyła umiejętności i doświadczenia BPO w Wałbrzychu w poradnictwie obywatelskim oraz w podejmowaniu działań na rzecz monitorowania i rzecznictwa. Wzrosły kompetencje zespołu biura i umiejętności doradcze, umiejętności monitorowania, opisywania i przestawiania spraw właściwym instytucjom. Zwiększyły się kwalifikacje i umiejętności doradców. Wzrosła liczba doradców i wolontariuszy. Powstały trzy duże raporty z zakresu mieszkalnictwa, korupcji oraz dyskryminacji. Raporty umieszczone zostały na stronie Urzędu Miasta oraz Stowarzyszenia St.O.P.. Wpłynie to na wzrost świadomości o lokalnych problemach. Rezultatem dalekosiężnym naszych działań jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego, podstawą którego są jego obywatele, świadomi swych praw i obowiązków, zaangażowani w działania na rzecz dobra wspólnego, zdolni do osobistej odpowiedzialności za los swój i los wspólnoty na wszystkich poziomach życia społecznego. 4. INFORMACJA O MOŻLIWOŚCI KONTYNUACJI PROJEKTU Podstawową formą działania naszej organizacji jest prowadzenie Biura Porad Obywatelskich. Dlatego podczas trwania projektu przygotowywaliśmy i składaliśmy wnioski o dotację. W wyniku naszych starań BPO jest nadal finansowane i działa bez zakłóceń do końca bieżącego roku. Również złożyliśmy wnioski, między innymi do Funduszu Współpracy Fundusz dla Organizacji Pozarządowych oraz do PFRONU, w których ubiegamy się o dodaję na rok następny. O środki aplikować będziemy również do Urzędów Gmin, na terenie których realizujemy projekt. Planujemy rozszerzenie terytorialne działania BPO. Już w tej chwili podpisaliśmy porozumienie na otwarcie punktu porad w Świdnicy oraz prowadzimy rozmowy w sprawie otwarcia punktu w Kamiennej Górze. Tak więc dzięki realizacji tego projektu ugruntowaliśmy naszą pozycję na naszym terenie, jak też w ZBPO. Obecnie uzyskaliśmy grant z ZBPO na realizację zadania w dwóch gminach wiejskich do marca 2009 roku. Uważamy, że BPO w Wałbrzychu wpisało się w zasób instytucjonalny Miasta Wałbrzycha oraz gmin sąsiednich. Mieszkańcy postrzegają nas jako instytucję, do której można udać się w każdej sprawie. Osoby, którym udzielamy porad często do nas wracają. Postrzegają nas jako niezależną instytucję działającą na ich rzecz. Pragniemy być identyfikowani przez mieszkańców jako miejsce, gdzie można zawsze otrzymać bezpłatną i rzetelną pomoc, poradę zarówno obywatelską jak i prawną. W wyniku zrealizowanego projektu ugruntowała się współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego, przede wszystkim z Urzędem Gminy Wałbrzych, z Radą Miasta i Powiatu oraz z innymi gminami na terenie których realizowany jest projekt. Każda z Gmin zapewniła nam nieodpłatne 20